Morgunblaðið - 27.08.1988, Síða 38

o«-
38
MORGUNBLAÐH), LAUGARDAGUR 27. ÁGÚST 1988
-t—.............../ ______i- 1 " 1 ' \r..iié.iz...—
Sameiginleg
gagnamiðstöð fyrir akademískar
stofnanir á Akureyri
UM SÍÐUSTU áramót voru Náttúrugripasaf nið og
Lystigarðurinn á Akureyri sameinuð í eina stofnun —
Náttúrufræðistofnun Norðurlands. Lengi hafði verið rætt um
slíka sameiningu, enda samvinna milli stof nananna tveggja
ávallt verið mikil, en ekki var tekin ákvörðun um málið fyrr
en á siðasta ári. Samtímis og ákveðið var að sameina
stofnaniraar var kosin fimm manna nefnd til að kanna
húsnæðisþörf Náttúrufræðistofnunar Norðurlands og lýst var
yfir stuðningi við að kenna stofnunina við nafn Jónasar
Hallgrímssonar, náttúrufræðings og skálds. í áliti nefndar um
húsnæðismál Náttúruf ræðistofnunar segir að nú sé tækifæri
til að efla samvinnu akademískra stofnana á Akureyri og
nýta sem best tækjakost með þvi að stofna vísinda- og
gagnamiðstöð til að þjóna Háskólanum á Akureyri,
framhaldsskólunum tveimur, Náttúrufræðistofnuninni,
Fjórðungssjúkrahúsinu svo og öðrum þeim stofnunum eða
fyrirtækjum sem hefðu hag af slíku samstarfi. Áform era um
að reisa þessa byggingu á lóð í eigu Menntaskólans á Akureyri
og er vilji fyrir því að hún verði tekin í notkun árið 1995 á
150 ára ártíð Jónasar Hallgrímssonar. Ekki hefur enn verið
gerð nákvæm kostnaðaráætlun vegna þessarar byggingar en
lauslegar áætlanir benda til að hann verði í kringum 230
miiyónir króna.
Það var í apríl á síðasta
ári að bæjarfulltrúamir
Bjöm Jósef Amviðarson
og Gísli Bragi Hjartar-
son lögðu fram tillögu
í bæjarsljóm Akureyrar um samein-
ingu Náttúrugripasafnsins og Ly-
stigarðsins í Náttúrufræðistofnun
Norðurlands. Tillaga þessi var sam-
þykkt á fundi bæjarstjómar þann
21. sama mánaðar.
Til grundvallar ákvörðuninni um
sameiningu lágu hugmyndir um
aukið hlutverk stofnunarinnar.
Þessar hugmyndir lúta meðal ann-
ars að því að Náttúmfræðistofnunin
annist náttúrurannsóknir og söfnun
náttúrugripa á Norðurlandi og
víðar, t.d. á heimskautasvæðum,
og verði miðstöð almennra náttúru-
rannsókna í fjórðungnum. Þá eru
uppi hugmyndir um að stofnunin
haldi uppi sýningum og annist aðra
fræðslustarfsemi, reki grasasafn og
tijásafn, annist náttúruvemdarmál
og mengunarmál og gefi út vísinda-
og fræðirit. Loks má nefna hug-
myndir um afmarkaðri viðfangsefni
svo sem að stofnunin sjái um rann-
sóknir á skriðum og snjóflóðum og
annist svepparannsóknir í þágu at-
vinnuveganna.
Samtímis og tekin var ákvörðun
um sameiningu Lystigarðsins og
Náttúmgripasafnsins var kosið í
nefnd um húsnæðismál hinnar nýju
Björn Jósef
Amviðarson:
Áformin eru
raunhæf en
þetta er lang-
tímaverkefni
„ÞÁTTTAKA bæjarins i þessu
verður fyrst og fremst við sýn-
ingarsalinn en Náttúrugripa-
safnið býr nú við óviðunandi
húsakost," sagði Björn Jósef
Amviðarsson, bæjarfulltrúi og
flutningsmaður tillögunnar um
stofnun Náttúrufræðistofnunar
Norðurlands. Hann sagðist telja
áformin um sýningarsal og
gagnamiðstöð vera vel raunhæf
en menn yrðu að gera sér Ijóst
að þetta væri langtimaverkefni.
Bjöm Jósef sagðist þó vona að
málið yrði komið vel á veg árið
1995 þó væntanlega yrði því ekki
lokið þá.
„Ég held að uppbygging Nátt-
úmfræðistofnunar og Háskólans á
Akureyri séu mjög mikilvæg fyrir
byggðajöfhun. Það að flytja út á
land vísinda- og menntastofnanir
hefur sýnt sig vera eitt það besta
sem hægt er að gera fyrir byggða-
þróunina og ég held að Háskólinn
eigi eftir að hafa gífurleg áhrif.
Bjöm Jósef Arnviðarson
„Við verðum að líta á það að
náttúm- og umhverfisvemd er orð-
ið gífurlega mikilvægt mál. Við
Náttúmfræðistofnun er gert ráð
fyrir að verði stundaðar ýmsar
rannsóknir sem tengjast náttúm-
vemd sem byggir auðvitað fyrst og
fremst á því að við þekkjum náttúr-
una,“ sagði Bjöm.
„Ég held að þessi áform sem nú
em uppi séu raunhæf en við verðum
samt að gera okkur grein fyrir því
að þetta er langtímaverkefni. Ég
vona að málið verði komið vel á veg
árið 1995 þó að þessu verkefni verði
líklega ekki endanlega lokið þá.
Þetta kostar mikla peninga og það
em mörg önnur aðkallandi verkefni
sem bíða.“
Jl //(
* 0 A y -j
■ r— 'T \ 1.
r—\
■ xí
—
SS ;J,(
Á þessu korti má sjá hvar fyrirhugað er að reisa gagnamiðstöðina.
(A) Náttúrufræðistofnun, (B) gróðurskáli, (C) fyrirlestrarsalur, (D)
kennslusalur, (E) gagnamiðstöð.
stofnunar. Formaður nefndarinnar
var kosinn Tómas Ingi Olrich,
menntaskólakennari. í greinargerð
sem fylgdi nefndarbréfinu var lagt
til að tekið yrði upp samstarf við
Menntaskólann á Akureyri um nýt-
ingu lóðar, sem skólinn á, og liggur
milli Lystigarðsins og Þómnnar-
strætis. Einnig var þar reifuð sú
hugmynd að efna til samstarfs við
væntanlegan Háskóla á Akureyri
og Fjórðungssjúkrahúsið.
í tillögum nefndarinnar er gert
ráð fyrir að Bæjarstjóm Akureyrar
reisi hús yfír Náttúmfræðistofnun
Norðurlands sem yrði alls 2.400
fermetrar að flatarmáli. Einnig
lagði nefndin til að teknar yrðu upp
viðræður við ríkisvaldið um þátt-
töku þess I rekstri Náttúmfræði-
stofnunar Norðurlands og leitað
yrði leiða til að leggja gmndvöll að
vísinda- og gagnamiðstöð á Akur-
eyri og móta hugmyndir um rekstur
slíkrar stofnunar. Taldi nefndin
æskilegt að í byggingunni yrði auk
Náttúmfræðistofnunar gert ráð
fyrir húsvarðaríbúð og tveimur
íbúðum fyrir gestkomandi vísinda-
menn, bókasafni og gagnamiðstöð
fyrir Háskólann á Akureyri,
Menntaskólann á Akureyri, Verk-
menntaskólann á Akureyri, Nátt-
úrufræðistofnun Norðurlands og
Fjórðungssjúkrahúsið á Akureyri.
Einnig yrði í húsinu fyrirlestrar-
og ráðstefnusalur fyrir 350-400
manns.
Fyrr í sumar var haldinn fundur
í Háskólanum á Akureyri með for-
stöðumönnum Háskólans, Fjórð-
ungssjúkrahússins á Akureyri,
Menntaskólans á Akureyri, Verk-
menntaskólans á Akureyri og Nátt-
úmfræðistofnunar Norðurlands þar
sem rætt var um það hvort æski-
legt væri að þessar stofnanir efndu
til samstarfs um gagnamiðstöð og
bókasafn.
Fundarmenn vom sammála um
að það hefði ótvíræða kosti að þess-
ar stofnanir sameinuðust um
gagna- og bókasafn. Töldu þeir að
slík miðstöð myndi „stórefla starf-
semi þessara stofnana umfram það,
sem þeim væri kleift að standa
undir hverri og einni, og auðvelda
aðgang að upplýsingum. Auk þess
væri slík gagnamiðstöð kjörin leið
til að ná fram hagkvæmni og spam-
aði, bæði í stofnkostnaði og
rekstri".
Á fundinum var einnig skipaður
starfshópur sem hefur það hlutverk
að athuga þörf hverrar stofnunar
fyrir sig fyrir bóka- og gagnasafii,
starfsmenn og tækjabúnað og
leggja mat á kosti þess að stofna
til samstarfs um gagnamiðstöð.
Texti: Steingrímur Sigurgeirsson
Tómas Ingi Olrich:
Tímabært að Náttúrufræðistofnun
hljóti viðurkenningu fyrir störf sín
„ÞAÐ ER orðið fullkomlega
tímabært að Náttúrufræði-
stofnun Norðurlands h(jóti við-
urkenningu fyrir störf sín á
sviði almennra náttúruvfsinda,
sem unnin hafa verið fyrir þjóð-
ina alla,“ sagði Tómas Ingi
Olrich þegar Morgunblaðið
spurði hann um ástæðurnar
fyrir þvf að nú væri stefnt að
stóraukinni starfsemi Náttúru-
fræðistofnunar Norðurlands.
Tómas Ingi var formaður hús-
næðisnefndar Náttúrufræði-
stofnunar og er nú formaður
viðræðunefndar um málefni
Náttúruf ræðistofnunar Norð-
urlands.
Tómas Ingi Olrich sagði að
þegar rætt væri um hlutverk og
starfssvið Náttúrufræðistofnunar
Norðurlands í framtíðinni þyrftu
tvö meginsjónarmið að liggja til
grundvallar. „í fyrsta lagi er það
svo að eftir því sem íslendingar
verða meira þéttbýlisfólk, vex
þörfin á að efla tengsl þeirra við
landið, ekki einungis sem sum-
ardvalarstað, heldur einnig sem
heimkynni og arfleifð. Æ færri
íslendingar lifa í beinum tengslum
við landið eða hafið umhverfis
það, þjótt þjóðin dragi lífsbjörg
sína þaðan og lifi í orðsins fyllstu
merkingu af landsins gaeðum.
Þekkingin og tengslin, sem áður
sköpuðust af nánu sambýli, þarf
nú að efla með fræðslu; ekki þurr-
um upplýsingum heldur lifandi og
ævintýralegri fræðslu. Af þessum
sökum er mikil þörf fyrir lifandi,
myndræn og nýtískuleg náttúru-
fræðisöfn. Það er oft talað um
kynslóðabil. Það hefur á vissan
hátt opnast gjá milli landsins og
verulegs hluta þjóðarinnar. Hana
þarf að brúa. Aukin fræðsla um
landið mun auðvelda íslendingum
að umgangast það áfallalaust,
auka virðingu þeirra fyrir landinu
og þar með fyrir sjálfiim sér."
í öðru lagi sagði Tómas Ingi
að ýmsir atburðir, flestir vofeif-
legir, hefðu nú nýlega aukið skiln-
ing á mikilvægi umhverfismála
og náttúruverndar. Vægi þessara
mála væri því sífellt að aukast
og mikilvægi þess, að við værum
I stakk búin að takast á við þau
á réttan hátt. „Umhverfis- og
náttúruvemd verður aldrei virk
nema hún eigi rætur meðal fólks-
ins og það sem víðast um landið.
Það er ekki hægt að reka náttúru-
vemd í nýlendustíl, úr ijarlægð
með tilskipunum úr kansellíinu.
Án umhverfissinnaðs fólks er eng-
in umhverfíslöggjöf virk. Þess
vegna þarf að efla náttúruvfsindi
eins víða og kostur er.“
Tómas Ingi sagði Náttúru-
fræðistofnun Norðurlands hafa
starfað á þessum vettvangi og
sannað gildi sitt. Þótt hún starf-
aði að almennum vísindaverkefn-
um, hefðu skattgreiðendur á Ak-
ureyri greitt kostnað hennar. Ef
Reykjavíkurborg hefði lagt hlut-
fallslega jafnmikið til náttúruví
sinda, greiddi borgin nú laun tutt-
ugu náttúrufræðinga, en hjá
Náttúmfræðistofnun íslands
sinna nú 6 fastir starfsmenn
vísindastörfum.
„Það er því orðið fullkomlega
tímabært að Náttúmfræðistofnun
Norðurlands hljóti viðurkenningu
fyrir störf sín á sviði almennra
náttúmvísinda, sem unnin hafa
verið fyrir þjóðina alla. Hér er um
að ræða stofnun sem hvorki þarf
að flytja frá höfuðborginni né
byggja frá gmnni. Hún er til og
hana þarf að efla. Það er líka
rétti tíminn til þess að gera það
núna. Náttúmfræðistofnun er
gagnasafn og þar er allmikið