Morgunblaðið - 13.10.1988, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 13. OKTÓBER 1988
Sovéskir bændur eiga
að ráða yfir jörðunum
-seg-ir Míkhaíl Gorbatsjov Sovétleiðtogi
Moskvu. Reuter.
MIKHAÍL Gorbatsjov Sovétleið-
togi sagði í gær í útvarpinu í
Moskvu að kommúnistaflokkur-
inn væri að endurskoða land-
búnaðarsteinu sína með það fyr-
ir augum að bændur gætu aftur
litið á sig sem jarðeigendur. Á
fundi miðstjórnar kommúnista-
flokksins, sem heigaður var land-
búnaði, sagði Gorbatsjov að verið
væri að gera uppkast að nýjum
lögum um ábúðartíma og að
flokkurinn hefði langtímaáætlun
í landbúnaði í undirbúningi.
í júlí síðastliðnum mælti Gorb-
atsjov fyrir róttækum endurbótum
í landbúnaði sem hefðu það í för
með sér að ríkið leigði jarðir til
fámennra hópa eða fjölskyldna í
allt að 50 ár. Pravda málgagn sov-
éska kommúnistaflokksins, greindi
frá því að þegar væru margar teg-
undir Ieigusamninga í gildi og af
50.000 ríkisjörðum væri fimmtung-
ur þeirra í leigu. Búast mætti við
nýrri „bylgju" leigusamninga með
haustinu, að sögn Prövdu.
Gorbatsjov sagði að framleiðni í
landbúnaði væri mun minni en það
fjármagn sem lagt hefði verið í
greinina undanfarin 20 ár. Hann
sagði að breytingar í landbúnaði
myndu hvetja milljónir manna til
skapandi starfa.
FYam til þessa hefur Gorbatsjov
haldið því fram að samyrkjubúskap-
ur hentaði sovésku þjóðinni best en
í ágúst síðastliðnum gaf Pravda það
í skyn að endurmat á samyrkubú-
skapnum lægi fyrir og að hann
hefði komið í „veg fyrir framleiðni
og kostað mörg líf.“
Pravda sagði að aðrar leiðir en
samyrkjubúskapur hefðu komið til
greina en Stalín og hans „nótar"
hefðu vísað þeim á bug.
Eftir því sem vestrænir sagn-
fræðingar og nokkrir sovéskir sagn-
fræðingar segja létust milljónir
manna þegar samyrkjubúskap var
þröngvað upp á þjóðina árið 1929
og í kjölfar þess fylgdi hungursneyð
í landinu sem stóð yfír árin
1932-33.
Yegor Lígatsjov, sem var látinn
víkja úr embætti sem hugmynda-
fræðingur flokksins og er nú í for-
svari fyrir nýskipaðri landbúnaðar-
nefnd, var ekki viðstaddur fundinn.
Sovéskar heimildir gátu þess að
Lígatsjov hafí verið í fríi en hann
hafí komið í tíma til að vera við-
staddur fundinn. Engar frekari
skýringar voru gefnar á íjarveru
hans.
Reuter
Eilefú starfsmenn bankans, sem sakaður er um tengsl við Medellin-
eiturlyQahringinn í Kólombíu, voru handteknir á þriðjudag í Tampa
í Florida í Bandaríkjunum. Voru þeir þangað komnir til að vera
viðstaddir brúðkaup manns, sem þóttist vera kumpán þeirra og inn-
undir hjá eiturlyflakóngunum en var í raun lögreglumaður.
Bandarískir löggæslumenn um „eiturlygabankann**:
„Hsettum ekki fyrr en
við höfum náð öllum“
Tampa^ Reuter.
YFIRVÖLD i Bandaríkjunum hafa heitið því að hafa hendur í hári
nokkurra tuga manna, sem enn ganga lausir en eru grunaðir nm
að eiga aðild að því að „hreinsa" eiturlyflagróða, gefa illa fengnu
fé löglegt yfirbragð. Þá ætla þau að kreflast harðra refsinga gagn-
vart bankanum, sem þau segja, að hafi haft milligöngu í málinu.
„Við höfum fengið dómsmála- bandarískum borgum, London og
yfírvöld í nokkrum ríkjum til sam- París leita nú þeirra manna, sem
vinnu við okkur og hættum ekki enn ganga lausir, en gefín hefur
fyrr en við höfum náð öllum, hveij- verið út ákæra á hendur 81 manni.
fremur, að andvirði eiturlyfja, sem
seld hafa verið í Bandaríkjunum,
hafí verið lagt inn í útibúi bankans
í Tampa í Florida og þaðan flutt
til annarra banka í Bandaríkjunum
og Evrópu áður en því var komið
í hendumar á eiturlyfjakóngunum.
Bandarískir iöggæslumenn von-
ast til, að þetta mál verði til að
gera eiturlyfjabarónunum erfíðara
fyrir og hvetja aðrar fjármálastofn-
anir til að vera vel á varðbergi.
um einasta þessara manna,“ sagði
talsmaður bandarísku tollgæslunn-
ar, Michael Sheehan.
Bankinn, sem um ræðir, Bank
of Credit and Commerce Intemat-
ional, er með 400 útibú í 73 ríkjum
og 13,500 starfsmenn. Em við-
skipti hans einna helst við þriðja-
heimsríki enda em stofnendur hans
þaðan komnir. Yfírstjómin er aðai-
lega í höndum Pakistana en meðal
eigenda em nokkrar auðugar og
valdamiklar fjölskyldur í arabaríkj-
unum. Frá stofnuninni 1972 hefur
vöxtur hans verið með ólíkindum
og er hann talinn vera sjöundi
stærsti einkabanki í heiminum. Á
þriðjudag var útibúum bankans í
Bandaríkjunum leyft að starfa
áfram og höfðu þá lagt fram 14
milljónir dollara til tryggingar
hugsanlegum sektum.
Rannsóknarlögreglumenn í sex
Em þeir sakaðir um að hafa
„hreinsað" 32 milljónir dollara fyrir
Medellin-eiturlyfjahringinn í Kól-
umbíu. Hafa 40 menn verið hand-
teknir, þar á meðal átta æðstu yfír-
menn bankans.
Rannsóknarlögreglumenn á veg-
um bandarísku tollgæslunnar og
starfsbræður þeirra í Bretlandi og
Frakklandi hafa unnið að þessu
máli í tvö ár og á þriðjudag var
loksins látið til skarar skríða. Var
þá ennfremur lagt hald á mikið af
skjölum og öðmm gögnum í útibú-
um bankans á Miami, París og
London. Bandarískir lögreglumenn,
sem ekki vildu láta nafns síns get-
ið, sögðu, að talið sé, að athugun
á leynislqolum bankans geti gefíð
nýjar upplýsingar um aðild Manuels
Noriega, einræðisherra í Panama,
að eiturlyfjasmygli og „hreinsun"
eiturlyfjagróða. Segja þeir enn-
Evrópuþingið:
Bílliiin leggur
Evrópu í eyði
Brussel. Frá Kristófer Má Kristinssyni, fréttaritara Morgunblaðsins.
ÍTALSKI þingmaðurinn Carlo Alberto Graziani hefúr lagt fyrir þing
Evrópubandalagsins i Strassborg tillögu um sérstaka yfirlýsingu til
verndar gangandi vegfarendum. Samkvæmt OECD-könnun frá árinu
1986 eru 25—30% af öllum vegfarendum í borgum Evrópu fótgang-
andi.
í greinargerð með tillögunni
leggur Graziani sérstaka áherslu á
réttindi bama, fatlaðra og'gamals
fólks. Hann bendir á að gatan og
Geimvarnaáætlun Bandaríkjamanna:
Ódýrari og raunsærri lausnir
Economist.
Geimvarnaáætlun Bandarikjamanna er að breytast. Vamar-
málaráðuneytið bandaríska reynir að gera áætlanir sinar ódýrari
og raunsærri til að koma í veg fyrir að næsta ríkisstjórn geti
tafið framgang hennar. Nýr yfirmaður verður skipaður í stað
James Abrahamsons, sem hefúr verið stjórnandi verkefiiisins frá
upphafi
Umfang breytinganna kemur
glöggt í ljós i frumvarpi til laga
um umboð stjómarinnar í vamar-
málum, sem Ronald Reagan for-
seta var sent í síðustu viku. For-
setinn hafði beitt neitunarvaldi
gegn vamarmálafrumvarpi, sem
lagt hafði verið fram áður. Því
reiddust þingmenn og sumir
þeirra vildu jafnvel draga úr út-
gjöldum til geimvamaáætlunar-
innar enn frekar í hegningar-
skyni. Ástæðan fyrir því að forset-
inn beitti neitunarvaldi var sú að
í frumvarpinu var reynt að skipa
fyrir. um hvemig veija ætti því
fé sem veitt var til áætlunarinn-
ar, eða 4,1 milljörðum dala (1.900
milljarðar ísl. kr.). Nú hefur Reag-
an undirritað breytt frumvarp og
í því era engin þau atriði sem
forsetinn gat ekki sætt sig við.
Skýringin á sigri stjómarinnar
er að hluta til sú að forsetakosn-
ingamar f Bandaríkjunum nálgast
óðum. Demókratar á þingi vildu
komast heim til að taka þátt í
kosningabaráttunni, vildu ekki
líta út fyrir að vera hemaðarand-
stæðingar og voru því ekki í skapi
til að þræta um útgjöld til vamar-
mála. Frank Carlucci vamarmál-
ráðherra hafði ennfremur sann-
fært þingmenn um að geim-
vamaáætlunin hefði tekið miklum
breytingum. Hann sagði þeim frá
skýrslu sem Abrahamson undirbjó
að hans ósk og hét því að þeir
gætu sætt sig við hvemig fénu
til áætlunarinnar yrði varið.
Sparnaðaráætlun
Abrahamsons
Demókratar á þingi, sem era
fylgjandi takmörkuðum geim-
vömum, vilja að lögð verði meiri
áhersla á þann hluta geimvama-
kerfísins sem er á jörðu í stað
eldfiauga sem skotið er úr geimn-
um, en þeim vopnum er Abraham-
son mjög fylgjandi. Allt að hundr-
að skotpallar fyrir eldflaugar sem
stöðva eiga árásarflaugar á miðri
leið era leifílegar samkvæmt
Reuter
James Abrahamson hershöfð-
ingi, yfirmaður geimvamaá-
ætlunar Bandaríkjamanna.
samningnum um takmörkun á
gagneldflaugakerfum sem undir-
ritaður var árið 1972. Engum eld-
flaugum má hins vegar skjóta úr
geimnum. Þingið takmarkaði því
þá fjárhæð sem má veija til vopna
sem skotið er úr geimnum (85
milljónir dala) og skuldbatt stjóm-
ina til að veija öllu því fé sem
veitt var til eldflauga á jörðu (350
milljón dalir) og leysisvopna (225
milljónir daia). Carlucci kom því
til leiðar að hætt var við þessi
ákvæði þegar hann hét að snið-
ganga ekki vopn á jörðu niðri og
sýndi áætlun Abrahamsons, sem
miðar að því að skera niður út-
gjöldin til geimvopna.
f þessari áætlun Abrahamsons
felst að gervihnettir, sem geyma
eiga eldflaugar í geimnum, verða
minni en gert var ráð fyrir. í þess-
um gervihnöttum verða færri eld-
flaugar geymdar og þær verða
þróaðri, geta sjálfar leitað uppi
skotmörk. Smærri gervihnöttum
verður einnig hægt að koma fyrir
í geimnum með eldflaugum sem
fyrir era og það ætti að draga
verulega úr kostnaðinum. Abra-
hamson hefur ekki sagt hversu
mikið þannig megi spara á fyrsta
stigi geimvamaáætlunarinnar, en
talið /er að 50 milljarðar dala
(2.300 milljarðar ísl. kr.) sparist
af þeim 120 milljörðum (5.520
milljörðum ísl. kr.) sem gert var
ráð fyrir í upphafi.
V amarmálaráðuneytið hefur
sætt sig við að fá minna fé í geim-
vamaáætlunina en hún hafði áður
vænst. George Moham, sem tekur
við af Abrahamson, má búast við
að fjárveitingamar á næstu fímm
áram verði skomar niður um tíu
milljarði dala. Hins vegar er
líklegt að hann njóti meiri stuðn-
ings á þingi en Abrahamson.
umhverfí hennar sé ekki lengur
vettvangur litskrúðugs mannlífs
heldur hættusvæði. í greinargerð-
inni kemur fram að áætlað sé að
rekja megi um það bil helming alls
ungbamadauða í aðildarríkjum
OECD til umferðarslysa, 35% þeirra
sem láta lífið í umferðinni séu yngri
en 15 ára og sömuleiðis virðist
umferðin valda gömlu fólki tvöfalt
þyngri byrðum en öðrum aldurs-
hópum fullorðinna.
Áróðursherferðir sem efnt hefur
verið til í Evrópu á undanfömum
áram beinast einkum að því að
auka öryggi þeirra sem í bflum eru.
Gangandi vegfarendur hafí aldrei
verið í meiri hættu. Graziani bendir
á að mengun skaði böm frekar en
aðra, m.a. vegna þess að hún sé
jarðlæg við umferðargötur. Hann
bendir sömuleiðis á að hávaða-
mengun af völdum umferðar sé slík
að innan OECD-ríkjanna búi eitt
hundrað milljón manns við hávaða
sem sé langt yfír þeim mörkum sem
alþjóðlegir samningar geri ráð fýr-
ir. Eftirspum eftir bílastæðum sé
langt umfram framboð sem valdi
m.a. alvarlegum töfum í umferðinni
sjálfri, leik- og útivistarsvæði íbú-
anna séu lögð undir bíla og við-
leitni ráðamanna til að leysa bíla-
stæðavandamálið hafí spillt útliti
borga meira en flest annað. Bíllinn
sé í rauninni að gera borgir Evrópu
óbyggilegar.
Til að leysa úr þessum vanda
leggur Graziani til að Evrópuþingið
samþykki sérstaka réttindayfírlýs-
ingu fyrir gangandi vegfarendur. í
yfírlýsingunni verði lögð sérstök
áhersla á að fólk fái notið um-
hverfísins án þess að vera í
lífshættu, að miðborgir séu gerðar
fyrir fólk en ekki bfla og að taka
verði tillit til sérþarfa bæði gamals
fólks, bama og fatlaðra.