Morgunblaðið - 19.09.1989, Blaðsíða 37

MORQU^IA^IÐ, ÞRÍÐJUPAG-UK: 1?., SfflTEMBER ,lþ89
Minning
Friðberg Kristjáns-
son skipstjóri
Fæddur 1. febrúar 1905
Dáinn 10. septeniber 1989
Á morgun, mánudaginn 18. sept-
ember, verður gerð útför afa mns,
Friðbergs Kristjánssonar, fyrrver-
andj skipstjóra og stýrimanns, en
útförin fer fram frá Aðventkirkjunni
í Reykjavík.
Afi fæddist 1. febrúar 1905 á
Hellissandi. Foreldrar hans voru
Kristján Guðmundur Gilsson og
Sigríður Cýrusdóttir, sem bjuggu á
Hellissandi allan sinn búskap. Afi var
fimmti í röð 15 systkina. Systkini
afa sem komust til fullorðinsára voru:
Gils fæddur 8. september 1893, Guð-
rún fædd 13. desember 1897, Vic-
toría fædd 26. desember 1901, Lilja
fædd 7. apríl 1907, Svanfríður fædd
25. janúar 1910, Jófríður fædd 13.
október 1912, Petrína fædd 3. októ-
ber 1914 og Guðni fæddur 27. des-
ember 1917. Þijár systur lifa hann,
þær Svanfríður, Jófríður og Lilja.
Faðir afa lést þegar afi var á þrett-
ánda ári og fékk hann þá þegar sjó-
pláss hjá frænda sínum á Rifi og
reri þaðan næstu fimm árin. Átján
ára gamall gerðist hann háseti á
skútu og var sjómennska aðalstarf
hans um áratugaskeið. Skipstjóra-
prófi lauk hann frá Stýrimannaskó-
lanum í Reykjavík árið 1933 og varð
eftir það stýrimaður og háseti á
ýmsum bátum, á síldveiðum og al-
mennum veiðum öðrum. Afi var mjög
eftirsóttur skipstjórnarmaður og var
ávallt í plássi á bestu fiskiskipum. Á
stríðsárunum sigldi hann með togur-
um með fisk til Englands og enn-
fremur var hann stýrimaður á togara
sem gerður var út frá Englandi um
nokkurt skeið.
Afi gekk að eiga ömmu mína
Guðrúnu Guðmundsdóttur 3. nóvem-
ber 1928, en hún fæddist á ísafirði
23. nóvember 1906. Þau áttu heima
í Reykjavík alla sína búskapartíð
utan rúms árs sem þau voru heimilis-
föst á Hellissandi. Fyrstu hjúskapar-
ár sín bjuggu þau í leiguhúsnæði í
Reykjavík, en skömmu eftir stríð
komu þau sér upp einbýlishúsi á
Langholtsvegi 46 og bjuggu þar allt
til ársins 1979, þegar þau af heilsu-
farsástæðum gátu ekki haldið heim-
ili lengur.
Börn afa og ömmu eru: Kristján,
forstjóri á Kumbaravogi við Stokks-
eyri, sem giftur er Hönnu Halldórs-
dóttur, synir þeirra eru Guðni, fram-
kvæmdastjóri, sem giftur er Kirsten
fæddri Larsen og eiga þau fjögur
börn og Halldór skrifstofustjóri, sá
sem þetta ritar, giftur Karólínu F.
Söebech en dóttir okkar fæddist á
dánardegi afa; Geir, hjúkrunarfræð-
ingur, en hann er giftur Hólmfríði
G. Jónsdóttur og eiga þau tvo drengi,
Össur, tónlistarmann, sem er giftur
Vilborgu Jónsdóttur, en þau eiga eina
dóttur, og Berg, nema, sem býr í
heimahúsum; Edda, sjúkraþjálfari,
búsett í Kaliforníu í Bandaríkjunum,
sem gift er Ole Bakke en þau eiga
tvö börn, Önju og Barry sem búa
ógift í heimahúsum; Guðni, sjúkra-
liði, sem býr í Noregi, hann er ógift-
ur en á eina dóttur.
Lífshlaup afa er um margt merki-
legt. Hann átti við nokkur veikindi
að stríða um allmörg ár, en fékk
jafnan að njóta á milli þeirra veik-
inda góðra ára í faðmi umhyggju-
samrar fjölskyldu og í góðu hjóna-
bandi. Friðberg afi var einn af þeim
sem þurfti að beijast við berkla á
árunum í kringum 1940 og lá hann
m.a. í 8 ár sjúklingur á Vífilsstöðum
með berkla í lungum og hrygg, en
náði sér að fullu í byijun árs 1953.
Eftir veikindi sín varð hann að hætta
sjómennsku og starfaði eftir það í
landi, aðallega hjá Eimskipafélaginu.
Vann hann þar allt til ársloka 1958
en þá varð hann fyrir slysi er þung-
ur farmur féll á hann í skipalest og
hann hryggbrotnaði og varð fyrir
nokkrum skaða á höfði. Eftir nokkra
uppskurði og hvíld frá störfum náði
hann ágætri heilsu að nýju og hóf
störf aftur um 1960 og vann þá hjá
Reykjavíkurborg við alhliða verka-
mannavinnu, allt til árins 1971, þeg-
ar hann veiktist að nýju. Þau veik-
indi lögðust á þá miðstöð heilans er
stýrir tali og gat afi ekki tjáð sig
skýrt með orðum eftir þann tíma.
Að öðru leyti var heilsa hans góð og
undi hann sér vel. Áhugamál hans
voru sem fyrr sjómennska og stjórn-
mál, en sér til heilsubótar gekk hann
daglega margar kílómetra. Ennfrem-
ur hafði hann mikla trú á sjóböðum
og til að halda blóðrásinni gangandi
tók hann oft fótabað í söltum sjónum
á Kumbaravogi við Stokkseyri, en
þar bjó hann í góðu yfirlæti hjá for-
eldrum mínum síðustu 10 árin, á
dvalar- og hjúkrunarheimili sem þau
reka þar.
Þegar ég minnist afa míns að leið-
arlokum eru mér efst í huga fjögur
atriði, þrek hans og vinnusemi, ákaf-
ar og traustar skoðanir á stjórn-
málum, virðing fyrir lífi og tryggð
við fjölskylduna.
Afi fæddist afar sterkbyggður og
var hann með allra sterkustu og
duglegustu mönnum til vinnu framan
af ævi sinni. Sérstaklega var hann
annálaður sjómaður og eftirsóttur til
slíkra starfa. Hann var þrekmaður
og heitfengur. Til marks um það
klæddist hann ávallt nærskyrtu einni
fata undir sjóstakknum. Aldrei hafði
hann annan búnað þó hann væri að
sækja sjó um hávetur í köldu veðri.
Aldrei notaði hann vettlinga þó kuldi
væri og með kjarki og áræðni átti
hann þátt í að bjarga skipshöfninni
og skipi sínu úr mikilli ísingu þegar
þeir voru við veiðar í hvassri norðan-
átt á Breiðafirði.
Afi var hugsjónamaður og jafn-
réttismaður. Hann aðhylltist snemma
kenningar jafnaðarmanna og fylgdi
þeim til dauðadags. Honum var mik-
ið í mun að aðstaða manna væri jöfn,
en jafnframt að einstaklingurinnn
fengi að njóta sín og að frumkvæði
einstaklinga og dugnaður væri met-
inn. Samtvinnuð hugsjón hans var
ennfremur mikill áhugi á trúmálum
allt frá unglingsaldri. Hann tók þá
ákvörðun rúmlega fimmtugur að
gánga til liðs við söfnuð aðventista
á Islandi sem hann tilheyrði til
dauðadags. Hafði hann mikinn
áhuga á öllu er varðaði trúmál, las
rit um trúarleg atriði, um fornleifa-
rannsóknir tengdar söguslóðum bibl-
íunnar og annað það sem gat skýrt
í hans huga hina kristnu trú. Áhugi
hans var eins og svo margra annarra
af hans kynslóð beint komin af móð-
urhné en Sigríður Cýrusdóttir, lan-
gamma mín, var annáluð trú- og
skapfestukona sem kenndi börnum
sínum guðsótta og góðan sið.
Virðing fyrir lífinu var afa eðlislæg
enda mátti fólk af hans kynslóð lifa
það að sjá að baki mörgum systkin-
um sínum ungum og ekki var þá svo
sjálfsagt að ungbörn lifðu eins og
nú er. Til marks um þetta má geta
þess að þó að afi hafi verið sjöundi
í röðinni af 15 systkinum voru þrír
bræður hans dánir ungir áður en
og það látið ráða hvort maður fylgdi
þessari stefnunni eða hinni. Ég hef
ávallt síðan talið það ómissandi þátt
í því að gera upp hug minn varðandi
einstök málefni að gera sér einna
helst grein fyrir því hvernig þau orka
á einstaklinga og fjölskyldur. Frá
þessum tíma er ég nokkuð frábitinn
meðaltölum og heildartölum og vil
miklu fremur kanna hvernig einstök
fjölskylda kemur frá vissum ráðstöf-
unum en hvernig meðaltalstölur eru
reiknaðar út.
Afi hafði þrátt fyrir veikindi sín
lifað góða ævi. Hann var hvíldinni
feginn og kveðjum við hann með virð-
ingu, en jafnframt þökk fyrir allt það
sem hann kenndi okkur og var okk-
ur. Ég er þeirrar skoðunar að við
heiðrum minningu hans best með því
að taka okkur til fyrirmyndar í þeim
atriðum sem hann bar fyrir bijósti
og sem ég í þessum fátæklegu
kveðjuorðum hef reynt að rekja. Þau
verða ávallt hornsteinn í lífi hvers
góðs manns, hugsjónin um jafnrétti,
virðing fyrir Guði og uppruna okkar
og viljinn til að rækja skyldur okkar
af alúð og dugnaði. Líf sem lifað er
og þar sem hvatt er með þeim hætti
að þetta verður lærdómur afkomend-
anna hlýtur að hafa verið gott líf.
Við getum því kvatt Friðberg afa
með þakklæti í huga og beðið Guð
að blessa minningu hans.
Halldór J. Kristjánsson
KENWOOD
hann fæddist, þeir hétu, Friðbjörn,
Þorbergur og Elimundur og þegar
afi fæddist ákvað langamma að skíra
hann til minningar um bræðurna
þijá, sem gengnir voru. Valdi hún
honum nafnið Friðbergel til að minn-
ast þeirra, en við fermingu ákvað
afi að stytta nafn sitt þannig að það
yrði þjálla og bar eftir það nafnið
Friðberg. Saga þessi er ekki einstök
en minnir mann þó óþyrmilega á
tíðan ungbarnadauða og erfiða
lífsbaráttu í upphafi aldarinnar þegar
kynslóð afa míns var að alast upp.
Afi var mikill fjölskyldumaður og
aðaláhugamál hans var að byggja
upp traust og gott heimili fyrir fjöl-
skyldu sína. Reyndist hann góður
ijölskyldufaðir og eiginmaður. Allt
þetta tókst honum að samræma vel
þrátt fyrir veikindin. Aldrei féll hon-
um verk úr hendi og jafnvel þau 8
ár sem hann.var sjúklingur á Vífils-
stöðuni vann hann þar við netagerð
og sendi ömmu tekjurnar til heimilis-
ins. Reyndar fór það svo að heilsu-
brestur hans 1971 var þess valdandi
að hann gat ekki unnið þá starfsævi
til enda sem hann hafði hugsað sér.
Var það honum nokkuð þungbært
eins og ber að skilja.
Hjónaband hans og ömmu minnar
var sú kjölfesta í lífi hans sem hann
mat mest og sem veitti honum gleði,
öryggi og lífsfyllingu. Því var það
honum harmdauði þegar Guðrún
amma lést 15. ágúst 1984 og sakn-
aði hann hennar til síðasta dags.
Ekki eru nema nokkrar vikur síðan
hann spurði þráfaldlega eftir ömmu
og var þá svo staddur að hann hafði
gleymt um sinn að hún var frá hon-
um farin.
Ég á afa mínum margt að þakka.
Áhugi á stjórnmálum, sagnfræði og
málefnum líðandi stundar var vakinn
hjá mér strax átta ára gömlum við
það að hlusta á hann segja frá. Ég
gat vart beðið eftir því að heyra afa
lýsa því að kvöldi dags hvaða samtöl
hann hafði átt um ólík efni við vinnu-
félaga sína og heyra ömmu og afa
skiptast á skoðunum um stjórnmál
en þau höfðu þegar frá leið nokkuð
ólíkar skoðanir í þeim efnum. Amma
fylgdi Sjálfstæðisflokknum að máli
en afi var Alþýðuflokksmaður. Þegar
þau rökræddu málin var eins og oft
er í ijölskylduhóp vikið að persónu-
legum hliðum ákvörðunartökunnar
... það heppnast
með KENWOOD
CHEF
Verð með hnoðara,
þeytara og hrærara:
Kr. 17.939
sl«r.
Laugavegi 170 -174 Simi 695500
HOGGDEYFAR
KUPLINGAR - DISKAR
SACHS
Eigum fyrirliggjandi Sachs
höggdeyfa, kúplingar og
kúplingsdiska í allar helstu
tegundir evrópskra og
japanskra fólks- og vörubíla.
Utvegum alla fáanlegar
kúplingar og höggdeyfa
með hraði.
Það borgar sig að
nota það besta.
Þekking Reynsla Þjónusta
FALKINN
SUÐURLANDSBRALrr 8 SlMI 84670