Morgunblaðið - 21.11.1989, Blaðsíða 1

64 SIÐUR B
266. tbl. 77. árg.
ÞRIÐJUDAGUR 21. NOVEMBER 1989
Prentsmiðja Morgunblaðsins
Fjölmennustu mótmæli í Tékkóslóvakíu í 20 ár:
Um 200.000 manns krefj-
ast afsagnar ráðamanna
Prag. Reuter, The Daily Telegraph.
RÚMLEGA 200.000 manns komu saman í Prag, höfuðborg Tékkó-
slóvakíu, í gær og kröfðust þess að harðlínukommúnistar þeir sem
stjórna landinu legðu niður völd. Fréttir bárust einnig af fjölmenn-
um mótmælum í borgunum Brno, Bratislava og Liberec. Forystu-
menn tveggja tékkneskra smáflokka, sem fram til þessa hafa fylgt
kommúnistum í einu og öllu, fordæmdu í gær ofbeldisverk öryggis-
sveita er þeim var sigað á mótmælagöngu lýðræðissinna í Prag á
fostudagskvöld. í Austur-Berlín var skýrt frá því að ákveðið hefði
verið að hætta við fyrirhugaða heimsókn Egons Krenz, leiðtoga
austur-þýska kommúnistaflokksins, til Tékkóslóvakíu.
Mótmælin. í Prag í gær voru að
sögn viðstaddra fjórum sinnum fjöi-
mennari en ganga iýðræðissinna
um borgina á föstudagskvöld. Aldr-
ei áður hafa svo margir komið sam-
an til að lýsa vanþóknun sinni á
stefnu valdhafa frá því að herafii
Sovétmanna og Varsjárbandalags-
ins réðst inn í Tékkóslóvakíu árið
1968. Fólkið hrópaði „frelsi, frelsi“
og hvatti Milos Jakes, leiðtoga
tékkneskra kommúnista, til að
hverfa frá völdum með þessúm orð-
um: „Þessu er lokið, Milos. Við vilj-
um ekki hafa þig lengur". Mann-
fjöldinn safnaðist saman á Wenc-
eslas-torgi í miðborginni og margir
báru fána Tékkóslóvakíu. „Nú er
nóg komið,“ hrópaði fólkið í kór.
Fremstir fóru tveir námsmenn með
blóði drifinn fána landsins. Öryggis-
sveitir fylgdust með en ekki kom
tii átaka. Stjórnvöld kváðust í gær-
kvöldi vera reiðubúin til að beita
sér fyrir pólitískum og efnahagsleg-
um umbótum en bættu við að „and-
sósíalískt hugarfar“ myndi ekki
greiða fyrir þeim.
Andófsmenn hafa fullyrt að ung-
ur námsmaður hafi beðið bana er
öryggissveitir létu til skarar skríða
Sameiningar
krafist í mið-
borg Leipzig
Leipzig, Austur-Berlín. Reuter.
Rúmlega 100.000 manns
komu saman í miðborg Leipz-
ig í Austur-Þýskalandi í gær-
kvöldi líkt og venjan hefur
verið á mánudagskvöldum.
Fólkið krafðist stjórnmálaum-
bóta og frjálsra kosninga en við-
staddir höfðu á orði að aldrei
áður hefði borið jafnmikið á
kröfu um sameiningu þýsku
ríkjanna tveggja. „Þýskaland -
eitt föðurland", sagði á einu
spjaldinu sem haldið var á lofti
er mannfjöldinn hélt inn á Karl
Marx-torg í miðborginni. I gær-
kvöldi bárust einnig fréttir af
fjölmennum mótmælum í Dres-
den, Halle, Schwerin og Cottbus.
Rudolf Seiters, ráðherra og
aðstoðarmaður Helmuts Kohls,
kanslara V-Þýskalands, ræddi í
gær við austur-þýska ráðamenn
í A-Berlín. Viðræðurnar snerust
einkum um umbótaáform stjórn-
valda og skilyrði hugsanlegrar
efnahagsaðstoðar V-Þjóðveija.
gegn stjórnarandstæðingum í Prag
á föstudagskvöld. Heimildarmenn
Reuíers-fréttastofunnar sögðu í
gær að þeir væru teknir að efast
um að frétt þessi ætti við rök að
styðjast. Tveir smáflokkar, Sósíal-
istaflokkurinn og Þjóðarflokkurinn,
fordæmdu í gær þá hörku serri ör-
yggissveitirnar sýndu á föstudags-
kvöld er um 100 andófsmenn voru
handteknir. Sagði í yfirlýsingu Sós-
íalistaflokksins að ítrekuð valdbeit-
ing yfirvalda væri áfall fyrir tékkn-
esku þjóðarsálina. Yfirvöld kváðu
hörkuna hins vegar réttlætanlega
Sjá fréttir á bls. 25.
Hluti mannQöldans sem
safnaðist saman á Wenc-
eslas-torgi í miðborg
Prag í gærdag. Talið er
að um 200.000 manns
hafi krafist valdaafsals
kommúnista í Tékkóslóv-
akíu og eru þetta fjöl-
mennustu mótmæli frá
innrás Sovétmanna í
landið árið 1968.
Yfírvöld í Sovétlýðveldinu Georgíu fordæma innlimunina árið 1921:
Heilagnr réttur að segja
skilið við ríkj asambandi ð
Moskvu. Reuter.
ÞING Sovétlýðveldisins Georgíu hefur samþykkt breytingu á stjórn-
arskrá lýðveldisins sem kveður á um „heilagan" rétt ráðamanna
þess til að segja íbúa Georgíu úr lögum við Sovétríkin. Þingið sam-
þykkti einnig á sunnudag yfirlýsingu þess efnis að innlimunin í Sov-
étríkin árið 1921 er Georgía naut sjálfstæðis hefði verið ólögmæt
hernaðaraðgerð.
Heimildarmaður Reuters- frétta-
stofunnar í Tíflis, höfuðborg
Georgíu, sagði að þingheimur hefði
KRTN
samþykkt stjórnarskrárbreytinguna
með öllum greiddum atkvæðum.
Skýrt hefði verið frá þessu í blöðum
í Georgíu í gær og kæmi þar fram
að rétturinn til að segja skilið við
Sovétríkin væi'i „heilagur". I ákvæð-
inu nýja væri jafnframt kveðið á um
að Georgia myndi segja sig tafar-
laust úr sovéska ríkjasambandinu
reyndu yfii'völd í Moskvu að tak-
marka þennan rétt með einhveijum
hætti. Þingið samþykkti ennfremur
að Georgía hefði verið hernumin í
maímánuði árið 1921 er Rauði her-
inn hélt yfir landamærin en þetta
leiddi til innlimunar í Sovétríkin.
Yfirvöld í lýðveldunum Azerbajdz-
han og Eystrasaltsríkjunum þremur,
Eistlandi, Lettlandi og Litháen, hafa
á undanförnum mánuðum mjög hert
á kröfum sínum um aukið sjálfstæði
og þykir nú sýnt að Georgíu-menn
hafi bæst í þann hóp. Raunar hefur
ekkert fyrrnefndu lýðveldanna birt
svo afdráttarlausa yfirlýsingu um
réttinn til að segja sig úr ríkjasam-
bandinu frá því að Míkhaíl S. Gorb-
atsjov innleiddi perestrojku og mál-
frelsi í Sovétríkjunum. Mikil ólga
hefur verið í Georgíu frá því í apríl-
mánuði er rússneskir hermenn
myrtu 20 manns í mótmælum í Tíflis.
Æðsta ráð Sovétríkjanna hafnaði
í gær tillögu stjórnvalda um aukið
frelsi einstakra lýðvelda á vettvangi
efnahagsmála. Fóru þingmenn frá
Eystrasaltsrikju'num fyrir fylkingu
þeirri sem andmælti tillögum þessum
á þeim forsendum að þær gengju
ekki nógu langt. Enn væri gert ráð
fyrir hóflausri miðstýringu á til-
teknum sviðum. Var stjórnvöldum
falið að setja saman nýtt og róttæk-
ara lagafrumvarp. Þingmenn frá
Litháen og nokkrum öðrum lýðveld-
um gengu af þingfundi er ljóst varð
að ekki væri ráðgert að þingheimur
ræddi mál þetta í þessari viku.
Sjá frétt á miðopnu.
Bandaríkin:
Boðuð fækkun í herliðinu
Washingi-on. Reuter. St. Andrews. Frá Guðmundi H. Frímannssyni, fréttaritara Morg-
unblaðsins.
RICHARD Cheney, varnarmálaráðherra Bandaríkjanna, sagði í sjón-
varpsviðtali á sunnudag að sökum fiárhagsörðugleika í Bandarikjun-
um og breytinga í ríkjum Austur-Evrópu, yrði fækkað verulega í
herafla Bandaríkjanna.
Cheney sagði augljóst að breyt-
ingar þær sem átt hefðu sér stað
í Austur-Evrópu hefðu áhrif á stöðu
öryggismála í álfunni og bætti við
líkur á átökum milli austurs og
vesturs hefðu aldrei verið minni frá
lokum síðari heimsstyijaldarinnar.
Alríkisstjórnin í Washington
vinnur nú að gerð fjárlaga fyrir
árið 1991. Cheney vildi ekki láta
uppi hversu mikill samdrátturinn
yrði en lét þess getið að gert væri
ráð fyrir að herstöðvum yrði lokað
og líklegt væri að fækkað yrði í
herliði Bandaríkjanna í Evrópu.
Varnarstefna Breta er einnig í
endurskoðun í ljósi atburða í Aust-
ur-Evrópu að því er sunnudags-
blaðið, The Sunday Times, skýrði
frá um helgina.