Morgunblaðið - 13.12.1989, Blaðsíða 22

8S
22
G8ei aaaMaaaa .sr huoaquhivoim araAjaMUÐHOM
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 13. DESEMBER 1989
Hjartans þakklœti til allra, er sýndu okkur vin-
semd og hlýhug á 80 ára afmœlisdegi mínum
21. september og á demantsbrúðkaupsdegi
okkar 23. nóvember.
MeÖ ósk um gleðileg jól og farsœlt nýtt ár.
Klara Vemundsdóttir og
Arsæll Kjartansson,
Háaleitisbraut 103.
Heiðríkja að kvöldi
eftir Gísla Jónsson
Bragi Siguijónsson, sem nú er
orðinn 79 ára gamall, hefur sent frá
sér níundu Ijóðabók sína. Ég hef
fylgst nokkuð með Ijóðagerð hans,
einkum hin síðari ár, og ég undrast
3lt
Höfundar: Guðmundur Jónssorrog Þorgeir Guðlaugsson.
Meðal efnis er: Ferðasaga á hestum yfir Heljardalsheiði á Tröllaskaga.
Bjó alein á Ystu -Nöf og vann við smölun á hálendinu heilt sumar. Setti
góminn á smergelið. Faldi skeiðknapann á háaloftinu. Á mótormeri með
lögregluna á hælunum um Breiðholtið. Um hverja er verið að fjalla? Alla
Aðalsteins, Hinna Braga, Baldvin Ara, Einar 0der, Rúnu Einars, Jón Pétur,
borgarbörn og Hólabændur á ferðalagi. í bókinni eru hundruð mynda,
litmyndir og svarthvítar auk teikninga.
Þetta er níunda árbókin um íslenska knattspymu. Þessar bækur hafa
þegar öðlast fastan sess í bókasafni þeirra er unna knattspyrnunni.
Jafnframt því að vera árbók um íslenska knattspymu er ætíð hluti af
upphafssögu knattspymunnar rakin í hverri bók. Bókin er prýdd fjölda
mynda bæði litmynda og svarthvítra mynda. Höfundur bókarinnar er Víðir
Sigurðsson, íþróttafréttaritari og er óhætt að segja að slík árbók getur
ekKi verið betur komin en í höndum hans.
Simar: 67 24 00
67 24 01
31599
hversu ftjór hann er enn, bæði mikil-
virkur og góðvirkur. Svo mörg fög-
ur ljóð voru i'síðustu bók hans,
Sunnan Kaldbaks (1982), að ekki
er að búast við því, að Einmæli nú
taki henni fram að öllu samanlögðu,
einkum þegar aldur skáldsins er
hafður í huga. En í Einmælum eru
svo mörg mjög góð ljóð, að mig
langar til að segja frá þeim.
Þegar ég hafði tví- eða þrílesið bók-
ina, punktaði ég hjá mér þessi efnis-
atriði: haust (tákn ellinnar) með
æðrulausu karlmennskuviðhorfi,
fegurð hins óhjákvæmilega undir
leiðarlokin, iðrun vegna þess sem
fyrr þykir hafa verið misgert, sátt-
fýsi umfram annað, þátíðarþrá (eins
og Kristján frá Djúpalæk segir) til
æskustöðvanna, ást; og það glittir
í húmor og trú.
Ljóðin eru auðvitað misgóð, nærri
má nú geta, á sumum eru ofurlitlir
annmarkar sem þó ráða úrslitum,
að mér þykja þau ekki hafa heppn-
ast nógu vel. En ég hef merkt við
tólf ljóð sem mér þóttu mjög góð,
og það þykir mér gott í nýrri ljóða-
bók. Nú ætla ég ekki að endurbirta
hér öll þessi ljóð, aðeins dæmi máli
mínu til stuðnings:
Síðdegi
Orðið er aftni nær,
útrænan burtu dvín,
litverpur fossinn fer
feiminn með kvæði sín,
óminn af svanasöng
sunnan af vatni ber,
lækur af holtum heim
hljóðlátum skrefum fer,
angan úr grasi góð
gælir þig dreymin við,
leggur við hjartans hryggð
hugbót og lausnarfrið.
Auðvitað eru aldursmörk á yrkis-
efni og viðhorfi, en ekki ellimörk,
nema síður sé, á medferd yrkisefnis-
Mér finnst liggja
kuldi í loftinu
Segðu mér, sunnanfari,
er sumarið að kveðja?
Mér finnst liggja kuldi
í loftinu.
Öxarfjarðarmóða er komin
á austurheiðar.
Tókuð þið eftir orðinu Öxarfjarð-
armóða? Hvaðan er þessi mynd?
Hvaðan er þessi yfirsýn? Er það
ekki augljóst? Fyrir þetta eina orð.
Þá vissi ég —
Vorið kom í nótt.
Það vakti mig um óttu
með því að drepa regngómum
á gluggarúðumar.
Síðan hló það sólargeislum
gegnum skúrina
og snart fuglana
úti í garðinum
með gambanteini sinum
svo að þeir fengu nýjan hljóm
í hálstónana.
Þá vissi ég
að þú varst komin,
þó að ég sæi þig ekki:
þú og vorið voru komin.
Eru hér ekki viðunandi persónu-
gervingar og myndhverfingar? Er
ekki ástin í leik með vorinu, þótt
ekki sé meira sagt?
Hvisl
Nú hef ég þakkað öllum utan þér
sem á ég mest að þakka,
þannig vísast mörgum manni fer
við mesta þakkarvandann kveinkar sér
og þögull gengur fyrir Gjallarbakka.
En beri mig af Gjallar hverfihyl
á handanjarðar strendur,
dreymir til þess dul mín öll og vil
að dísir góðar hagi því svo til
að við mér taki þinar hjálparhendur.
Bókmenntaverð-
laun forsetans
eftirHilmar
Jónsson
Bókmenntaverðlaun forseta ís-
lands er ekki nýtt mál. Fyrir all-
mörgum árum átti að kenna þau
við Jón Sigurðsson forseta en þáver-
andi menntamáiaráðherra Ragn-
hildur Helgadóttir neitaði að ábekja
hugmyndina. Ástæðan var vafalitið
ótti Ragnhildar við að hér yrði
óheiðarlega að verki staðið. Því
miður hefur þessi ótti ábyrgra aðila
ræst. í uppsiglingu er nú meiri
háttar hneyksli, sem hlýtur að
skaða álit forsetans stórlega. í
haust var tilkynnt um 1 milljónar
kr. bókmenntaverðlaun. Aðstand-
endur voru ýms fjölmennustu fé-
lagasamtök í landinu, en endanleg
úthlutun hjá forseta Islands. Bóka-
útgefendur voru hvattir til að senda
inn bækur gegn 30 þúsund króna
þátttökugjaldi. Forval líkt og forval
frambjóðenda hjá Alþýðubandalag-
inu hefur farið fram. Hvers vegna
10 en ekki ein? Á þremur vikum
hafa 10 menn lesið 50-60 bækur
og telja sig dómbæra þar um. Út-
koman var sú að Mál og menning,
aðalútgáfufélag Allaballa, fékk 4
bækur en útibú þeirra, Iðunn, Vaka
og Forlagið afganginn. AB, höfuð-
vígi sjálfstæðismanna, fékk tvær
og hefur auglýst að þeir telji sinn
hlut góðan. Þegar forvalið er búið
má almenningur greiða atkvæði.
Er þetta keimlíkt fyrirkomulag og
tíðkaðist í Sovét áður en Gorbatsjov
gerði þar allt vitlaust.
Ég hefi lítillega gluggað í nokkr-
ar hinna útvöldu bóka: Ljóðabækur
Stefáns Harðar og Ingibjargar
finnast mér slappar. Skáldsaga
Thors er góð skemmtun. Þar er á
listilegan hátt blandað saman uppá-
ferðum og morðum. En vitaskuld á
bókin ekkert skylt með bókmennt-
um. Kannski hafa dómararnir verið
smeykir við höfundinn, sem eitt sinn
las í voldugasta fjölmiðil þjóðarinn-
ar frægustu klausu sem íslenskur
höfundur hefur sent frá sér á ör-
lagastundu. Hún er svona: „Vegna
síðari tíma sagnfræðinga skal þess
getið: Ég sagði ekki upp við leik-
skrá Þjóðleikhússins, ég var rek-
inn.“
Almenningur á íslandi veit lítið
um þá grimmd og miskunnarleysi
sem ríkir í menningarmálum á Is-
landi. Mest er harkan í bókmennt-
unum. Þýðingarmest þykir að ráða
gagnrýni fjölmiðlanna. Fyrir fáum
árum sagði einn virtasti leikari
landsins mér frá ástandinu í sinni
stétt: Ungir leikarar, sem ekki eru
vinstri sinnaðir, þyrðu ekki að gefa
upp pólitískar skoðanir af ótta að
fá ekki verkefni. Dæmið um Höllu
Haraldsdóttur málara er einkenn-
andi. Um hana skrifaði Aðalsteinn
Ingólfsson menningarritstjóri DV
eitthvert svæsnasta níð, sem birst
hefur á prenti á síðari árum og
áhrifaríkir aðilar reyndu allt hvað
þeir gátu að koma í veg fyrir sam-
vinnu Höllu við hina þýsku Oidt-
mann-bræður. Ástæðan: Halla er
góður listamaður og tilheyrir engri
klíku.
Margar verðlaunaveitingar í bók-
menntum og listum hafa verið
hnéyksli. Hver man til dæmis eftir
bókinni Virkisvetur, sem á sínum
tíma fékk ein hæstu bókmennta-
verðlaun, sem veitt hafa verið hér
á landi? Áreiðanlega fáir. Ég sagði
áður að lýsa yrði ábyrgð á hendur
forseta landsins fyrir þessa uppá-
komu. Hún (þ.e. forsetinn) hefur
raunar sýnt'fijálsum rithöfundum
hvar hún stendur með því að hunsa