Morgunblaðið - 13.12.1989, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDÁGUR 13. DESEMBER 1989
Hafskips- og Útvegsbankamál:
Wagner Walbom.
Wagner Wal-
bom látinn
DANINN Wagner Walbom, einn
af brautryðjendum badmintoni-
þróttarinnar á íslandi, Iést ný-
lega í Danmörku. Walbom, sem
var 78 ára að aldri er hann lést,
kom hingað til lands á vordögum
1945 og þótti lengi afburðamaður
í íþróttinni.
Walbom starfaði lengi í kjötbúð
hér á iandi sem landi hans að nafni
Blomsterberg átti og rak á
Klambratúni í Reykjavík. Síðar
vann hann hjá fyrirtækinu Þ. Jóns-
syni og Co.
Walbom var besti badmintonleik-
ari landsins þau ár sem hann dvaldi
hér og varð margsinnis íslands-
meistari. Frá ísiandi fluttist hann
árið 1972 og bjó upp frá því í Dan-
mörku.
Tel ýmislegt í rekstri Haf-
skips hafa verið fegrað
- sagði Lárus Jónsson fyrrum bankastjóri fyrir dómi í gær
TVEIR fyrrum bankastjórar Útvegsbanka íslands og fjórir fyrrum
bankaráðsmenn gáfu frumskýrslur sínar í Hafskips- og Útvegs-
bankamáli, þar sem þeir eru ákærðir fyrir brot í opinberu starfí,
fyrir sakadómi í gær. Þeir kváðust allir saklausir af ákærum. Lárus
Jónsson fyrrum bankastjóri sagði meðal annars að eftir lestur gagna
dómsmálsins væri það mat sitt að ýmsir þættir í rekstri Hafskips
hefðu verið fegraðir á sínum tíma. Jóhann Einvarðsson alþingismað-
ur og fyrrum bankaráðsmaður sagði að þau óútskýrðu vinnubrögð
sérstaks saksóknara að gefa út sérstaka ákæru gegn sér hefðu vald-
ið sér sem alþingismanni Ijóni.
Ekki vart við
inflúensu hér
INFLÚENSA, sem undanfarið
hefúr gengið á Bretlandi, hefúr
ekki borist til íslands en búið er
að bólusetja um 37 þúsund manns
hér á landi gegn veikinni.
Ólafur Ólafsson landlæknir sagði
að inflúensan hefði breiðst mun
hraðar yfir í Bretlandi en við var
búist, og því mætti vænta hennar
hér á landi innan skamms.
Leiðrétting
í FRÉTT af framboðslista sjálf-
stæðismanna í Hafnarfírði í
Morgunblaðinu í gær misritaðist
nafn Hjördísar Guðbjörnsdóttur
skólastjóra sem skipar 4. sæti
listans. Er beðist velvirðingar á
þessum mistökum.
Lárus Jónsson, fyrrum banka-
stjóri Útvegsbanka íslands, sagðist
ekki hafa gerst sekur um van-
rækslu og hirðuleysi í starfi sínu
sem bankastjóri, frá 1. júní 1984
er' hann tók við embætti og til 6.
desember 1985 er Hafskip varð
gjaldþrota. Hann kvaðst ekki hafa
óhlýðnast fyrirmælum bankaráðs
eða vanrækt að athuga gögn sem
bankanum bárust frá Hafskip.
Hann sagði að gögn sem borist
hefðu 1984 um rekstur Hafskips
árið 1983 hefðu sýnt að reksturinn
væri í jafnvægi en á áliðnu ári 1984
hafi komið fram uppiýsingar um
taprekstur. Tekin hefði verið
ákvörðun á grundvelli fyrirliggjandi
upplýsinga um að bjarga fyrirtæk-
inu en ella hefði verið hætta á kyrr-
setningu skipa erlendis og rekstrar-
stöðvun. Ákæra gegn sér sé eins
og að ásaka björgunarmann fyrir
slys sem hann hefur lagt sig allan
fram um að koma í veg fyrir. Einn
ákæruliða á hendur bankastjórum
er um að þeir hafi veitt fjárhags-
lega fyrirgreiðslu til Hafskips eftir
að fram hefðu komið yfirlit sem
sýndu að skuldbindingar væru
hærri en sem næmi tryggingum.
Um þetta sagði Lárus að banka-
stjórnin hefði einnig haft undir
höndum gögn sem sýnt hefðu að
raunverðmæti eigna Hafskips væri
meira en þetta yfirlit segði til um
í október 1984. Um áframhaldandi
fyrirgreiðslu þrátt fyrir versnandi
stöðu samkvæmt samskonar yfirlit-
um árið 1985 sagði Lárus að það
yrði að skoðast í ljósi þeirra ráðstaf-
ana sem verið var að gera til að
rétta af rekstur Hafskips, eftir að
mistekist hafði að selja félagið,
meðal annars með hlutafjáraukn-
ingu.
Dómarar spurðu Lárus hvort
hann teldi að forsvarsmenn Haf-
skips hefðu beitt hann og aðra
bankastjóra blekkingum í tengslum
við reikningsskil félagsins fyrstu
átta mánuði 1984 og ársreikning
fyrir það ár eins og Hafskipsmönn-
um er gefið að sök í ákærunni.
Hann sagði að þegar þessi gögn
hefðu borist bankanum hefði ekkert
bent til að verið væri að beita blekk-
ingum. Hins vegar sé það nú mat
hans eftir lestur gagna dómsmáls-
ins að sumir hlutir í rekstri Haf-
skips hafi verið fegraðir á þessum
tíma. Hefði það legið fyrir, sem nú
liggi fyrir, þegar bankinn hóf þátt-
töku í aðgerðum til að rétta af
rekstur Hafskips hefði verið tekið
með öðrum hætti á ýmsum málum.
Ólafur Helgason, sem var banka-
stjóri Útvegsbankans á sama tíma
og Lárus Jónsson, kom næstur fyr-
ir dóm og sagðist saklaus af öllum
ákæruatriðum, sem eru þau sömu
og gagnvart Lárusi. Hann kvaðst
hafa lagt mikla vinnu í að kanna
öll gögn sem bárust frá Hafskip.
Þó sagði hann, eins og áður hafði
komið fram hjá Lárusi, að enginn
einn hinna þriggja aðalbankastjóra
hefði öðrum fremur haft málefni
Hafskips á sinni könnu. Um ákæru
vegna áframhaldandi fyrirgreiðslu
til fyrirtækisins 10. október, eftir
að yfirlit sýndu að lánveitingar
væru komnar fram úr tryggingum
sagði hann að í þeim mánuði hefði
Hafskip verið neitað um lán. Fyrir-
tækinu hefði hins vegar verið veitt
Steinsteypa og ryðgað
járn auk ópala og gulls
Rætt við Pétur Tryggva Hjálmarsson gullsmið
PÉTUR Tryggvi Hjálmarsson gullsmiður heldur sýningu á skartgripum
í Galleriinu Kænuvogi 36 íostudaginn 15. desember. Pétur Tryggvi
hefúr búið undanfarin ár í Kaupmannahöfn og í síðasta mánuði var
hann með sýningu í SCAG-gallerí í Kaupmannahöfn. í dagblaðinu Polit-
iken fer gagnrýnandinn Jonna Dwinger lofsamlegum orðum um sýning-
una og segir að Pétur Tryggvi sæki sköpunarkraft sinn til íslenskrar
náttúru. Skartgripir Péturs Tryggva eru gerðir úr nýstárlegum efhum
eins og ryðguðu járni og steinsteypu auk dýrustu málma og steina.
Pétur Tryggvi er staddur hér á landi í tilefni sýningarinnar í Kænu-
vogi og í stuttu spjalli við Morgunblaðið kom í ljós að hann er með
margt á prjónunum.
„Sænskir aðilar hafa sýnt því
áhuga að ég sýni í Stokkhólmi og
Gautaborg og gengið hefur verið frá
því að sýningin í Stokkhólmi hefjist
1. mars og í Gautaborg 13. septem-
ber,“ sagði Pétur Tryggvi. Sýningin
Bijóstnæla úr steinsteypu, gulli
og pússuðum steini.
í Gautaborg verður í tengslum við
sænsku bókasýninguna, Bok og
bibliotek, en hún verður að þessu
sinni tileinkuð íslandi.
Pétur Tryggvi er fæddur 1956 á
ísafirði. Hann hlaut fyrstu verðlaun
í samkeppninni Fijálst form 1979
og 1988 hlaut hann dönsku Hand-
verksmannaverðlaunin fyrir skart-
gripi sína. Hann hefur einnig unnið
töluvert af skúlptúrum og hann seg-
ist reyndar líta svo á að hann sé að
gera skúiptúra þegar hann vinnur
við skartgripasmíði. Á sýningunni í
SCAG sýndi hann nokkra skúlptúra
og einn þeirra keypti danska Verk-
takasambandið og gaf helsta fuiitrúa
Dana innan Evrópubandalagsins,
Henning Christophersson, við hátí-
ðlega athöfn í Kristjánsborgarhöll.
„Á næsta ári verð ég eingöngu í
lán í desember það ár og þá í sam-
bandi við björgunaraðgerðir sem
verið var að gera til að rétta hag
fyrirtækisins af, meðal annars með
hlutafjáraukningu. Ólafur vakti at-
hygli á að inni í þeim yfirlitum sem
ákæra byggist á séu meðai annars
vanskilavextir sem skekki myndina
hvað varði stöðu skulda gagnvart
verðmæti trygginga. Hann sagði
að fram hjá þessu hefði verið litið
við rannsókn málsins og ekki verið
tekið tillit til verðbólgu og þróunar
gengis erlendra gjaldmiðla sem
hefði getað skekkt enn frekar þetta
hlutfall. Hann sagði að bankinn
hefði aldrei lánað til Hafskips án
þess að tryggingar lægju fyrir eða
væru væntanlegar eins og hefði
verið um lán til félagsins í desem-
ber 1984 vegna væntanlegrar
hlutafj áraukningar.
Aðspurður um hvort Hafskips-
menn hefðu beitt bankastjórnina
blekkingum sagðist Ólafur ekki
hafa talið á sínum tíma að svo
væri og kvaðst ekki vilja leggja dóm
á það atriði nú.
Valdimar Indriðason, sem sat í
bankaráði Útvegsbankans frá miðju
ári 1983 og var formaður þess frá
ársbyijun 1985, kom næstur fyrir
dóm og mótmælti ákæru gegn sér.
Hann kvaðst ekki hafa sem banka-
ráðsmaður sýnt saknæma van-
rækslu við yfirstjóm og eftirlit með
starfsemi bankans og mótmælti því
að hann hefði látið hjá líða að fylgj-
ast með tryggingum og skuldbind-
ingum viðskiptamanna bankans við
Hafskip á þeim tíma. í ákæru segir
að bankaráð hafi ekki fjallað um
málefni Hafskips fyrr en eftir 1.
mars 1985. Valdimar sagði það
rangt, fjallað hefði verið um mál-
efni fyrirtækisins fyrir þann tíma
þótt ekki hefði verið um það fjallað
sérstaklega í bókunum á fundum
og eftir að undan fór að halla hjá
fyrirtækinu hefðu málefni þess oft
verið til umfjöllunar hjá bankaráði.
Hann kvaðst ekki hafa fylgst sér-
staklega með viðskiptum bankans
við Hafskip að öðm léyti en því sem
fram hefði komið í sérstökum mán-
aðarlegum skýrslum um þá við-
skiptaaðila bankans sem störfuðu á
samgöngusviði. Valdimar kvaðst
aðspurður hafa talið það í sínum
verkahring sem bankaráðsmaður
og -formaður að fylgjast með að
tryggingar væm fyrir skuldbinding-
um Hafskips við bankann, en upp-
lýsingar um þau efni hefðu borist
frá lögfræðideild bankans.
Garðar Sigurðsson, sem sat í
bankaráði frá 1. janúar 1981, sagði
fyrir dómi að allar ákæmr á hendur
sér væru tilhæfulausar og gat þess
að hann hefði vegna veikinda ekki
tekið þátt í störfum ráðsins frá
miðju ári 1984 þar til í febrúar
1985. Hann sagði að á hálfsmánað-
arlegum bankaráðsfundum hefði
verið fylgst með breytingum á stöðu
viðskiptamanna bankans og að þar
hefði verið fjallað um málefni ein-
stakra viðskiptamanna þegar tilefni
gáfust. Hann kvaðst ekki minnast
þess hvort sérstaklega hefði verið
fjallað um málefni Hafskips á þeim
tíma sem hann sat bankaráðsfundi
fyrir þann tíma sem greinir í ákæru
en kvaðst eftir bestu getu hafa
fylgst með skuldbindingum og
tryggingum vegna viðskipta Haf-
skips við bankann.
Kristmann Karlsson sat í banka-
ráði Útvegsbankans frá 1. janúar
1985. Hann sagðist fyrir dómi vera
saklaus af ákæmm. Hann sagði að
á fundum ráðsins hefðu upplýsingar
um þróun í málum bankans verið
ræddar en ekki málefni einstákra
aðila nema þess hefði verið getið í
dagskrá. Hann minntist þess ekki
hvort fjallað hefði verið um málefni
Hafskips fyrir þann tíma sem grein-
ir í ákæm en kvaðst þess fullviss
að frá 1. mars 1985 hefðu málefni
Hafskips verið þar til umfjöllunar
allt til þess tíma er fyrirtækið varð
gjaldþrota. Hann kvaðst hafa talið
í sínum verkahring að fylgjast með
tryggingum fyrir skuldbindingum
Hafskips við bankann að svo miklu
leyti sem gögn um viðskiptin hefðu
borist honum á fundum bankaráðs-
ins. Það sagðist hann enda hafa
gert.
Jóhann Einvarðsson alþingis-
maður, sem sat í bankaráði Utvegs-
bankans frá 1. janúar 1985, kom
síðastur fyrir dóm í gær og sagði
að ákæmr gegn sér væm rangar,
órökstuddar og byggðar á misskiln-
ingi. Hann sagði að um málefni
Hafskips hefði verið fjallað á fund-
um ráðsins þótt ekki hefði allt ver-
ið fært til bókar. Hann sagðist ekki
minnast þess hvað fram hefði þar
komið utan það að á einum af sínum
fyrstu fundum í ráðinu hefði verið
rætt um hlutafjáraukningu félags-
ins. Hann kvaðst ekki telja það í
verkahring bankaráða að fylgjast í
einstökum atriðum með skuldbind-
ingum og tryggingum vegna ein-
stakra viðskiptamanna. Banka-
stjóm annist lánveitingar en ekki
bankaráð og upplýsingar þess þar
að lútandi berist frá bankastjórn
og lögfræðideild bankans.
Jóhann kvaðst vilja vekja athygli
á að málið á hendur honum hefði
verið höfðað með sérstakri ákæm
enda þótt í ljós hafi komið að ætlun-
in hafi frá upphafi verið að láta
það fylgja máli annarra sakbom-
inga. Þessir ákæmhættir hafi orðið
honum til tjóns vegna setu á Al-
þingi og kvaðst hann telja að ekki
hefði komið fram eðlilegar skýring-
ar frá sérstökum ríkissaksóknara á
því hvort þessi aðferð hefði verið
nauðsynleg og þá hvers vegna. ✓
Morgunblaðið/Emilía
Pétur Tryggvi Hjálmarsson
sýningarvinnu," sagði Pétur Tryggvi.
„Ég verð með sýningu í Los Angeles
sem stendur í þijár vikur í október
og nóvember á næsta ári auk sýning-
anna í Svíþjóð. Þá er hugsanlegt að
ég sýni einnig í Wiesbaden í Vestur-
Þýskalandi á næsta ári,“ sagði Pétur
Tryggvi. Hann kvaðst hlakka til sýn-
ingarinnar í Kænuvogi sem hefst
föstudaginn 15. desember. „Þetta er
skrítinn staður fyrir gallerí. Þetta
er staður bílaverkstæða og sandsölu.
En sýningin verður í hráu og björtu
húsnæði sem býður upp á marga
möguleika," sagði Pétur Tryggvi.
Áfengisvarnaráð:
Ofbeldi tengist áfengi
VEGNA umræðna um ofbeldi í miðbæ Reykjavíkur og víðar vekur
Áfengisvamaráð athygli á eftirfarandi atriðum:
1. Hvað hefur breyst í umhverfi
og aðstæðum?
A: Áfengisveitingastöðum hefur
fjölgað geysilega. Miðbærinn stefnur
óðfluga í að verða kráahverfi.
B: Sala áfengs öls hefur verið
tekin upp.
2. Bæði hér og annars staðar á
Norðurlöndum tengjast ofbeldisverk
áfengisveitingastöðum. Svíar velta
nú fyrir sér að hækka lögaldur til
áfengiskaupa í 21 ár að dæmi
Bandaríkjamanna og Sovétmanna,
en slík hækkun í þeim löndum dró
verulega úr slysum meðal ungs fólks.
3. I erindi sem Jón Pétursson,
formaður Lögreglufélags Reykjavík-
ur, flutti fyrir skömmu kom fram
að ofbeldisglæpir tengjast áfengis-
neyslu í 90% tilvika.
(Fréttatilkynning)