Morgunblaðið - 11.05.1990, Blaðsíða 1

64 SIÐUR B/C
105. tbl. 78. árg.
FOSTUDAGUR 11. MAI 1990
Prentsmiðja Morgunblaðsins
Reuter
Sögulegu afreki fagnað
NORSKU göngugarparnir tveir, sem urðu fyrstu mennirnir til að ganga til norðurpólsins án þess að notast
við dráttardýr eða vélknúin farartæki, fóru í fyrradag með fiugvél til Kanada. Myndin var tekin er þriðji
Norðmaðurinn, Geir Rundby, sem gat ekki lokið ferðinni vegna meiðsla, opnaði kampavínsflösku er hann
fagnaði félögum sínum. Göngugai-parnir, lögfræðingurinn Erling Kagge og Börge Ouslund, kafari í hern-
um, sögðust vera við ágæta heilsu þrátt fyrir tveggja mánaða göngu um ísinn.
Fyrirtæki á Vesturlöndum:
Vanefiidir Sovét-
manna valda u gg
VIÐA úr heiminum berast nú fregnir af því að sovésk fyrirtæki
séu hætt að greiða fyrir vörur sem þau kaupa í vestrænum ríkjum.
Danska blaðið Jyllandsposten segir að síðastliðinn mánudag hafi
stjórnvöld á Nýja-Sjálandi stöðvað allan útflutning á ull til Sov-
étríkjanna vegna vanefhda. Búist er við því að Ástralir geri slíkt
hið sama innan skamms.
í fréttum Reuters segir að al-
þjóðleg kornsölufyrirtæki hafi ný-
lega bundið enda á stutt sölubann
vegna vanefnda Sovétríkjanna.
Talsmenn fyrirtækjanna segja þó
að vestrænir bankar séu æ tregari
til að ábyrgjast viðskipti við
Moskvustjórnina. Sovétmenn
munu skulda japönskum fyrirtækj-
um sem svarar 30 milljörðum
ísl.kr. í gjaldföllnum greiðslum.
Jyllandsposten segir að reynt
sé að gera sem minnst úr vandan-
um þar sem vestrænar ríkisstjórn-
ir viðurkenni að aðstæður séu nú
erfiðar fyrir Sovétmenn; þær vilji
því fara gætilega. Mörg vestræn
fyrirtæki séu hins vegar komin að
fótum fram vegna greiðsluerfið-
leika sovéskra viðskiptavina.
Ekki er vitað með vissu hvort
um mikinn gjaldeyrisskort er
raunverulega að ræða eða seina-
gang hjá sovéska skrifræðisvald-
inu. Gullkaupmenn í Zúrich i Sviss
segja þó að Moskvustjórnin hafi
mjögaukið gullsölu að undanförnu
til að ná í vestrænan gjaldeyri.
A-þýskir áheyrnarfiilltrúar
á þingmannafundi NATO
Varnarmálaráðherrar bandalagsins hvetja Sovétríkin til að fækka skamm-
drægum kjarnavopnum og hætta við endurnýjun vopnagerða
París, Kananaskis í Kanada. Reuter.
BROTIÐ verður blað í sögu At-
lantshafsbandalagsins (NATO)
þegar átta áheyrnarfulltrúar firá
austur-þýska þinginu taka. sæti á
fjögurra daga fundi þingmanna-
samtaka bandalagsins sem hefst
í París í dag, fostudag. Bertram
Wiezcprek, austur-þýskur að-
stoðarráðherra afvopnunar- og
varnarmála, mun ávarpa fund-
inn, að sögn talsmanna samtak-
anna, sem hátt í 200 þingmenn
frá öllum aðildarríkjunum 16 eru
í. „Þátttaka sendinefhdar frá
nýkjörnu þingi A-Þýskalands
verður sannarlega sögulegur við-
burður," sagði forseti þing-
mannasamtakanna, Bretinn
Patrick Duffy, á blaðamanna-
fundi.
Sovétstjórnin hefur lýst andstöðu
við aðild sameinaðs Þýskalands að
NATO og vill fresta ákvörðun um
málið en stjórnir þýsku ríkjanna
hafa vísað þeirri tillögu á bug. Að
sögn Duffys mun háttsettur sovésk-
ur ráðgjafi í ‘varnarmálum, Vítalfj
Zhúrkín, ávarpa þingmannafund-
inn. „Málið sem mun yfirgnæfa öll
önnur á fundinum verður framtíð
Evrópu . . . ásamt sameiningu
Þýskalands, hvernig henni verði
komið á og hvenær,“ sagði forset-
inn.
V arnarmálaráðherrar. Atlants-
hafsbandalagsins luku í gær
tveggja daga fundi í Kanada. Aðal-
efni fundarins var endurskoðun á
kjarnorkuvopnastefnu bandalags-
ins í Ijósi umbyltinganna í Austur-
Evrópu. í yfirlýsingu fundarins
segjast ráðherranir sammála um
að þörf bandalagsins fyrir skamm-
dræg kjarnavopn „fari minnkandi“.
Samt sé nauðsynlegt að það ráði
yfir ýmiss konar vopnagerðum,
jafnt hefðbundnum sem kjarna-
vopnum, sem henti við mismunandi
aðstæður í Evrópu.
Fyrir liggur að ekkert verður af
áformum um endurnýjun skamm-
drægra Lance-kjarnorkueldflauga
bandalagsins í Vestur-Evrópu, sem
nokkur styr hafði staðið um. Kæmi
til stríðs myndu Lance-flaugarnar
tortíma skotmörkum í hinum ný-
fijálsu ríkjum Austur-Evrópu. Ráð-
herrarnir lýstu ánægju með þá
ákvörðun Bandaríkjamanna að
hætta við endurnýjunina en ekkert
var minnst á kjarnahleðslur í fall-
byssur sem einnig eru í V-Þýska-
landi. Þarlend stjórnvöld og stjórnir
fleiri NATO-ríkja vilja eyða hleðsl-
unum. Dick Cheney, varnarmála-
ráðherra Bandaríkjanna, sagði að
það kæmi til greina en engin
ákvörðun hefði enn verið tekin í
málinu.
Ráðherrarnir hvöttu Sovétmenn
til að minnka birgðir sínar af
skammdrægum kjarnorkuvopnum,
sem þeir eiga mun meira af en
NATO-ríkin, og stöðva vinnu við
þróun nýrra vopnagerða.
Bandaríkin:
Sendiherra
kvaddur heim
firá Búkarest
Washington. Reuter.
BANDARÍKIN hafa kallað
sendiherra sinn í Rúmeníu
heim til viðræðna. Er ástæðan
árásir á frambjóðendur
stjórnarandstöðunnar og
ólýðræðisleg kosningabarátta
bráðabirgðastjórnarinnar í
Búkarest.
„Við höfum einnig áhyggjur
af kvörtunum yfir því að ýmsir
stórir stjórnmálaflokkar eigi enn
i erfiðleikum með að fá eðlilegan
tíma í ríkisútvarpi og sjónvarpi,
komið sé í veg fyrir að þeir geti
sent kosningaáróður með póst-
inum og dreifing blaða flokk-
anna hindruð,“ sagði Margaret
Tutwiler, talsmaður utanríkis-
ráðuneytisins í Washington.
Hún dró í efa að fyrirhugaðar
kosningar yrðu raunverulega
fijálsar.
Sjá ennfremur frétt á bls.
23.
ísi-aelsstjóra sakar Bandaríkja-
menn um samvínnu við araba
Jerúsalem. Reuter.
ÍSRAELAR sökuðu í gær Bandaríkjamenn um að
hafa haft samvinnu við fulltrúa arabaríkja, sem
beita sér fyrir því að öryggisráð Sameinuðu þjóð-
anna fordæmi landnám sovéskra gyðinga á her-
numdu svæðunum í ísrael. Moshe Arens, utanríkis-
ráðherra Israels, sagði að mikil spenna ríkti þegar
í samskiptum ísraela og Bandaríkjastjórnar. Marg-
aret Tutwiler, talsmaður bandariska utanríkisráðu-
neytisins, lýsti því yfir í gærkvöldi að Bandaríkja-
stjórn styddi heils hugar rétt sovéskra gyðinga til
að flytja til Israels en væri inótfallin búsetu þeirra
á landsvæðum Palestinumanna.
Moshe Arens.
ísraelsstjórn hefur miklar
áhyggjur af því að Bandaríkjamenn
hyggist styðja ályktun, þar sem
iandnámið á herteknu svæðunum
er lýst ólöglegt. Hafa arabaríki
hvatt Bandaríkjastjórn til þess að
beita ekki neitunarvaldi er gengið
verður til atkvæða um málið. Arens
kvaddi sendiherra Bandaríkjanna í
ísrael á sinn fund til að mótmæla
tilraunum Bandaríkjastjórnar til að
milda orðalag ályktunarinnar í stað
þess að beita neitunarvaldi. „Við
töldum að Bandaríkjamenn, sem
ásamt öðrum þjóðum hins fijálsa
heims beittu sér fyrir því aðgyðing-
ar í Sovétríkjunum fengju að flytja
til ísraels, hlytu að leggjast gegn
ályktun sem ætlað er að torvelda
þessa fólksflutninga,“ sagði Arens
við sendiherrann.
Búist er við að rúmlega 100.000
sovéskir gyðingar komi til ísraels á
árinu og er þetta einn mesti innflytj-
endastraumur í sögu landsins.
Yitzhak Shamir, forsætisráðherra
ísraels, lét þau orð falla í janúar
að svo mikill fjöldi innflytjenda
krefðist mikilla landsvæða og óttast
leiðtogar arabaríkja að innflytjend-
urnir verði látnir setjast að á her-
numdu svæðunum. Yossi Amihud,
talsmaður ísraelska utanríkisráðu-
neytisins, sagði að það sem af væri
árinu hefðu einungis 0,5% innflytj-
enda sest að á Vesturbakkanum og
Gaza-svæðinu, en 3% hefðu á sama
tíma flust til Jerúsalem.