Morgunblaðið - 11.05.1990, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 11. MAÍ 1990
19
Minning:
Þóra M. Þórðardóttir
frá Gauksstöðum
Fædd 21. júní 1900
Dáin 4. mai 1990
Látin er við háan aldur tengda-
móðir mín frá fyrra hjónabandi,
Þóra Þórðardóttir frá Gauksstöðum
á Jökuldal. Foreldrar Þóru voru
Þórður Þórðarson, bóndi á Gauks-
stöðum, og Stefanía Jónsdóttir,
síðari kona hans. Þóra ólst upp í
fjölmennum systkinahópi með for-
eldrum sínum.
Ung að árum giftist hún Þorkeli
Björnssyni, verkamanni. Þau bjuggu
lengstum á Seyðisfirði, en sín síðustu
búskaparár í Reykjavík. Þorkell er
látinn fyrir mörgum árum, eftir
langa dvöl á Reykjalundi. Svo hö-
guðu atvikin því að við Þórný, elsta
barn þeirra Þóru og Þorkels, rugluð-
um saman reitum okkar og gift-
umst. Þannig kynntist ég Þóru og
hennar fólkk Þórný, fyrri kona mín,
er látin fyrir tæpum þijátíu árum.
Enn í dag held ég tengslum við
mitt gamla tengdafólk, eins og ég
væri einn þeirra.
Næst í röð barna þeirra Þóru og
Þorkels er Anna Birna, sem gift er
Geir Sigurðssyni, pípulagninga-
meistara. Þau hjón hafa gengið Asu
Birnu, yngri dóttur okkar Þórnýjar,
í foreldrastað. Þriðji í röðinni er Ing-
ólfur, skólameistari Menntaskólans
í Kópavogi. Kona hans er Rannveig
Jónsdóttir, cand. mag., kennari við
Fjölbrautaskólann í Ármúla. Næst
er Soffía, sem er búsett á Hólmavík.
Hún er gift Jóhanni Guðmundssyni,
vélsmíðameistara. Yngstur er Þórð-
ur, verkamaður í Reykjavík. Hann
er ekkjumaður.
Eins og vænta má er kominn frá
þeim Þóru og Þorkeli ættbogi, sem
ekki eru tök á að tíunda hér. Þetta
er mannvænlegur hópur, sem er á
þeim aldri, þegar menn sýná sig og
sanna við að hasla sér völl í lífinu.
Þóra og Þorkell voru ólíkrar gerðar.
Þau voru nánast fulltrúar gjörólíkra
ættareinkenna, sem setja svip sinn
á ættir Héraðsbúa. Börn þeirra
sækja sitt hvað til þeirra beggja, þó
í mismunandi mæli, eins og gengur
þegar ólíkir straumar renna í einum
streng. Sama kemur fram í barna-
börnum þeirra, en í þeim koma
styrkleikahlutföll erfðanna betur í
ljós. Sum þeirra bera þess merki,
að meginkostir mikilhæfrar formóð-
ur munu lifa áfram meðal afkomend-
anna.
Á Gauksstöðum var stór systkina-
hópur og heimilið hafði sitt sér-
einkenni, eins og tíðkaðist með
meiriháttar heimili á Jökuldal. Þóra
bar nafn fyrri konu Þórðar, föður
síns, og var talin vera í miklu af-
haldi hjá honum. Henni svipaði um
margt til móður sinnar, Stefaníu,
þótt þær væru ólíkar í viðkynningu.
Báðar ódeigar í lund og fylgnar sér.
Stefanía kom á Gauksstaðaheimilið
úr Vopnafirði sem vinnukona. Það
kom í hennar hlut að fylla húsmóður-
sætið og stýra heimili sínu til vegs-
auka. Hún bjó síðar með Þórði syni
sínum á Gauksstöðum, svo lengi sem
kraftar entust. Hún létti undir með
Þóru dóttur sinni og tók í fóstur á
Gauksstöðum elstu dæturnar,
Þórnýju og Önnu Birnu. Hún bast
fósturdætrunum sterkum böndum.
Eldri dóttir okkar Þórnýjar ber
móðurnafn Stefaníu og heitir Stein-
unn. Steinunn formóðir dóttur
minnar var eyfirskrar ættar, af svo-
nefndri Kjarnaætt. Svo höguðu at-
vikin því að Stefanía var í heimili
okkar Þórnýjar um árabil eða þar
til við fluttum norður í land. Svo
sterkur var vilji Stefaníu látinnar,
að þegar Þórný dótturdóttir hennar
féll frá var það samhugur ailra sem
til þekktu, að þær hvíldu saman í
reit í Fossvogskirkjugarði. Þóra
bætist nú við í þetta leg þriggja
ættliða.
Vonir hrundu í kreppu millistríðs-
áranna. Þóra varð trausti aðilinn.
Oft sár og bitur yfir daglegri
armæðu, þannig að úthverfan var
hrúf og því var hún oft misskilin. í
raun bjó hún yfir ótrúlegum úrræð-
um og var stál í mótlæti. Undir bjó
heit skapgerð, trú því sem hún mat
og bar ást til, en tilbúin að tyfta það
sem brást henni og ekki þorði að
betjast við veruleikann. Mörgum
fannst Þóra vera um of beinskeytt
og kaldlynd í samskiptum. Hún spil-
aði ætíð frá hreinu borði og átti
kímnigáfu í ríkum mæli. Ekkert var
ijær henni en undirmál og sýndar-
mennska. Þóra var eins og við öll,
ávöxtur þeirrar rótar, sem við vöxum
upp af.
Jökuldalurinn er heimur út af fyr-
ir sig. Hvert heimili með sinn sterka
bæjarbrag. Dalurinn hafði sinn
grunntón. Náttúran hafði agað sitt
fólk og mótað skapgerð þess, mann-
gerð sem er þáttur í aðhæfingu að-
stæðna. mannleemm veruleika.
Rúmfatalagerinn
SVEFNPOKAR
frá kr. 1.990,
vikunnar
4 stk. sængurverasett
2.990,- kr.
Sæng
með kodda
kr. 2.490,-
0Óseyri4, Auðbrekku 2, Skeifunni 13, 0
Akureyri Kópavogi Reykjavík
Gauksstaðafjölskyldan var ein þess-
ara stóríjölskyldna á Dalnum, sem
svip hefur sett á umhverfi sitt, hvar
sem þetta fólk fór.
Skúli sagnfræðingur og Þóra voru
tvíburar. Meðal bræðra Þófu voru
Sigsteinn, lengst af innheimtumaður
og fyrrum sambýlismaður minn í
Reykjavík; Jónas bóndi á Þórðar-
stöðum í Fnjóskadal, síðar vaktmað-
ur á Akureyri; Flosi var lengst af
lausamaður á Jökuldal; Þórður bjó
eftir föður sinn á Gauksstöðum. All-
ir eru þessir bræður Þóru látnir. Á
lífi er Vilhjálmur, sem lengst bjó á
Giljum í Jökuldal og er nú háaldrað-
ur á Akureyri. Systur Þóru voru
Þorvaldína, sem búsett er í hárri elli
í Kaupmannahöfn, og Álfheiður, sem
látin er fyrir allmörgum árum.
Eftir standa Gauksstaðir í eyði.
Mestallur ættbogi Gauksstaða-
manna er farinn af Austurlandi.
Kynni mín af Austurlandi og Aust-
ftrðingum eiga djúpar rætur í mér.
Þessum tengslum höfum við Áslaug,
núverandi kona mín, haldið við. sem
og öðrum kynnum við mitt fyrra
tengdafólk.
Að standa yfir moldum Þóru Þórð-
ardóttur frá Gauksstöðum vekur upp
ntinningar. Ég á henni og hennar
fólki mikið að þakka og fyrir tengsl
mín við þessa ágætu fjölskyldu sem
var mér mikill styrkur ungum manni.
Þóra Þórðardóttir stendur mér
enn í dag jafn nærri og þegar ég
kynntist henni fyrst. Hún er per-
sónuleiki, sem skýrist í minning-
unni, kvenhetja úr hversdagslífinu,
máttarstólpi sem aldrei bognar,
hvernig sem lætur í lífsins ólgusjó.
Slíkar hetjur eru ekki á hvetju strái,
en þær eru mannlífinu mikilvægar
og því er skarð fyrir skildi, þegar
konur á borð við Þóru hverfa af
vettvangi okkar. Það er sjónarsvipt-
ir.
Blessuð sé minning Þóru Þórðar-
dóttur frá Gauksstöðum. Ég þakka
samfylgdina.
Áskell Einarsson
Dreifing:
ISLENZKA VERZLUINARFELAGIÐ HF
UMBOÐS- & HEILDVERSLUN
BÍLDSHÖFÐA 16 - PÓSTHÓLF 8016
128 REYKJAVÍK - SÍMI: 68 75 50
Hann er
kominn til
Islands með
sumarsmellinn í ár
skórnir
Við vorum að fá til landsins nýja línu í íþróttaskóm.
Stærðir 25-39.
Garfield-skórnir hafa slegið í gegn víða erlendis.