Morgunblaðið - 15.11.1990, Blaðsíða 14

ORAFlT
14
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 15. NÓVEMBER 1990
verÖlældcun
ÁLAMBA-
MMMtMMM
MÁNAÐA-
.......
Nú gefst þér tækifæri til að
spara, svo um munar, í matar-
innkaupum til heimilisins.
Um er að ræða takmarkað magn
af fyrsta flokks lambakjöti
úr A-flokki frá haustinu ’89.
Notaðu tækifærið
-áður en það verður um seinan
SAMSTARFSHOPUR
UM SÖLU LAMBAKJÖTS
Veraldar böm o g Bjarna
__________Bækur______________
Kjartan Árnason
Bjarni Bjarnason: Urðafjóla, ljóð,
37 bls. í Óralandi, prósi, 130 bls.
Útgefandi: Augnhvíta, 1990.
„Veröldin er ástkona mín/ og
böm okkar það sem ég skrifa",
segir Bjami Bjarnason í ljóðinu
Ástarsögu í nýrri ljóðabók sinni,
Urðafjólu. Með þessum orðum þyk-
ir mér hann lýsa skáldskap sínum
betur en ég gæti gert í langri grein.
Sá sem elskar veröldina, honum
þykir líka vænt um mennina með
öllum þeirra breyskleika og virðir
jafnframt lífið einsog það er. Þann-
ig birtast mér þessi böm Bjarna
og veraldar.
Eftir því sem ég best veit gaf
Bjarni út sína fyrstu bók fyrir
tveimur árum en í ár sendir hann
frá sér fjórðu og fimmtu bók sína.
í seinni bók sinni í fyrra, Ótal
kraftaverkum, þótti _ mér tónn
Bjarna heldur myrkur. í ár er tónn-
inn hinsvegar bjartur, stundum
skínandi. Það er nokkuð einkenn-
andi fyrir skáldskap Bjarna að hann
er sjálfur býsna nálægur, jafnvel
svo að stundum minnir á Þórberg.
Þegar ritarinn segir „ég“ dettur
manni gjarna í hug Bjarni Bjarna-
son. Hann er þó hreint ekki að trana
sér fram heldur tekur þátt og fuila
ábyrgð. Þessi nærvera getur einnig
ýtt af stað skemmtilegu samtali
milli höfundar og lesanda.
Ljóðabókin Urðafjóla er þrjátíu
ljóða bók. Völuspá er hér í baksviði
án þess að sýni sig þó beinlínis, það
glittir í hana við og við. Hún reyn-
ist traustur bakhjarl, leggur til dul-
an andblæ, ógn og von. Samhengi
er áberandi í Urðafjólu, jafnvel
framrás. Ljóðin kallast á eða eitt
ljóð bætir einhveiju við það sem
sagt var í öðru. Annars er mikið
elskað í ljóðunum en ástin er víða
einsog tregablandin og sár; hún er
þó hlý og einlæglega djúp. Ljóðin
bjóða, þrátt fyrir andrúmsloft yfir-
vofandi ógnar, sátt milli lífs og
dauða, frið og kyrrð — en ekki án
fyrirhafnar: „en ást okkar á sér
ekki stað/ í þessum heimi/ en í
hvaða heimi?/ hann verð ég að
finna/ því verð ég farinn þegar þú
vaknar“.
í Óralandi er safn ellefu smá-
sagna. -,,Smásaga“ er e.t.v. ekki
alltaf rétta skilgreiningin, einn text-
inn er t.d. bréf Bjarna Bjarnasonar
til kárlmanna framtíðarinnar. En
hvað sem bókmenntalegum merk-
ingum líður, er Bjarni á býsna
óvenjulegu róli í þessari bók. Hann
heldur annarri hendi um nafla-
streng alheimsins, hinni um Parker-
pennann og hoppar á jörðinni —
stundum í jarðsambandi, stundum
ekki. Skáldskapur Bjama einsog
svífur — þó ekki í lausu lofti — er
einskonar hugmynd um skáldskap.
Og þetta ber vel að merkja ekki
að skilja neikvæðum skilningi.
Raunar á ég í nokkrum vandræðum
með að fínna samsvörun við þennan
hugmyndalega skáldskap, hann
skrifar sig ekki beinlínis inní hefð
— a.m.k. ekki neina ríkjandi hefð.
Og þetta eru að mínu mati góðar
fréttir.
Bjarni sækir mikið til heimspeki
og hugmynda um Útópíu sem sá
enski Thomas More er talinn einn
af upphafsmönnum að í samnefndri
bók, ásamt öllu eldri manni, þ.e.
Platoni, sem ritaði um slíkan stað
í Ríkinu. Skáldskaparheimur Bjarna
Bjamasonar rís líka upp af þeirri
meginstoð að mannkynið hafi alla
burði til að elska, þroskast og öðl-
ast hlutdeild í guðdómnum. Hvaða
guðdómi? Þeim guðdómi sem al-
heimurinn hefur innréttað í bijósti
Bjarni Bjarnason
hvers manns. En þessi bók firrir
persónur sínar ekki ábyrgð, reynir
ekki að varpa henni yfirá þjóðfélag,
örlög, foreldra, vini heldur er hvert
skref hér stigið til fulls — þótt sárs-
aukinn sé nístandi. Maður verður.
jafnvel að ráða sig af dögum í tákn-
rænum skilningi til að öðlast lífið
til fullnustu, sbr. orð Krists.
Bjarni sýnir ótvírætt í þessari bók
að hann er lipur penni og langar
heimspekilegar orðræður í sögun-
um eru það vel stílaðar að lesandinn
þarf ekki að vakna útí móa — text-
inn rennur vel. Bjarni hefur líka
kímnigáfu sem hann beitir þó spar-
lega: alls óvænt á hann til að vera
drepfyndinn.
Eg tel að það yrði skáldskap
Bjarna enn frekari lyftistöng ef
hann legði meiri rækt við persónur
sínar og mótun þeirra eða sögu-
þráðinn ef hann ætlar að hafa hann
á annað borð. Þá fínnst mér athug-
andi hvort ekki megi skrifa heim-
spekina meira inní sögurnar í stað
þess að setja hana fram með beinum
hætti.
★ GBC-Skírteini/barmmerki
fyrir: félagasamtök, ráöstcfnur,
starfsmenn fyrirtækja, o.m.fl.
Efni og tæki fyrirliggjandi.
OTTO B. ARNAR HF.
Skipholti 9-105 Reykjavík
Slmar 624631 / 624699
af allri
Jotun-málningu
Gerið kjarakaup á Málningar-
dögum Húsasmiðjunnar.
HÚSASMIÐJAN
Skútuvogi 16 • 104 Reykjavík • Sími 91-687700