Morgunblaðið - 15.11.1990, Blaðsíða 51

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 15. NOVEMBER 1990
51
MS-ingar tapsárir!
eftir Sigmar
Guðmundsson
Þann 31. október birtist hér í
blaðinu grein eftir Ármann nokkurn
Jakobsson. Sú grein ér vonandi
endir á þeirri svívirðingahrinu, sem
ræðulið Menntaskólans við Sund,
ogÁrmann, þjálfari þess, hafa hald-
ið á lofti i fjölmiðlum síðustu vikurn-
ar. Rógsherferðinni er einkum beint
gegn Mælsku- og rökræðukeppni
framhaldsskólanna (MORFÍS) og
ræðuliði Fjölbrautaskólans í
Garðabæ. Fyrir þá sem ekki vita
er forsaga málsins sú, að FG sigr-
aði MS í fyrstu umferð MORFÍS í
jafnri en miður góðri keppni 18.
október sl. Miður góðri segi ég, því
ræðuliðin stóðu ekki undir þeim
væntingum sem til þeirra voru gerð-
ar. En í MORFÍS sem og annarri
keppni tapar einn á meðan annar
hrósar sigri. Sá sem tapar og kann
það, getur þó einnig fagnað sigri á
vissan hátt, því það að bera höfuð-
ið hátt eftir ósigur kallast mannleg
reisn. Eftir undangengið fjölmiðla-
fár er mér þó næst að halda að
ræðulið MS og ýmsir í forsvari fyr-
ir málfundafélagið búi ekki yfir
þess konar dyggðum. Lítum á nokk-
ur dæmi þess og ég tek það skýrt
fram, að séu málsgreinar innan
gæsalappa er um að ræða beinar
tilvitnanir í „kappana“, teknar úr
Morgunblaðinu, Tímanum, Þjóðvilj-
anum, Rás 2, Bylgjunni eða dreifi-
bréfum sem dreift hefur verið um
MS og víðar. Við skulum bytja á
greininni hans Ármanns.
„Heimspekilegur
þankagangur“
Eftir að hafa í upphafi fjallað
vítt og breitt um MORFÍS og
mælskulist almennt, á mjög málefn-
alegan hátt, fer hann fögrum orðum
um ræðulið sem hann var eitt sinn
í og sigraði í MORFÍS veturinn
1988—1989. „Lið Menntaskólans
við Sund bar sigur úr býtum í
MORFÍS-keppninni þetta ár og tel
ég að það hafi fyrst og fremst ver-
ið því að þakka hve djúpt við hugs-
uðum málefnið í hvert sinn og
reyndum að ná röklegum yfirburð-
um gagnvart andstæðingum okk-
ar.“ Ég get heilshugar tekið undir
þessi orð því MS var með feiki-
sterkt lið þetta ár. Reyndar var
Ármann sjálfur veikasti hlekkurinn
að mínu mati, því hann var á stund-
um óöruggur og hikaði á stöku
stað. Það kostaði að flutningurinn
var á köflum ómarkviss og hrynj-
andin tilgerðarleg en félagar Ár-
manns bættu það margfalt upp með
ógleymanlegum ræðuflutningi. Sem
sagt, sanngjarn sigur MS skólaárið
88-89. Árangurinn lætur ekki á sér
standa þegar þeir læra „að vera
gagnrýnir á opinberar ræður, t.d. á
Alþingi. Læra heimspekilegan
þankagang og rökræna hugsun og
þjálfast í að koma fram fyrir mann-
fjölda og lýsa skoðunum sínum á
vitrænan hátt“. Ég er sammála
Ármanni um allt þetta en ég tel
á hinn bóginn að það sem honum
tókst sem keppanda, hafi honum
engan veginn tekist sem þjálfara.
Lið MS, sem keppti gegn FG, fram-
kvæmdi nefnilega nákvæmlega það
sama og þeir væna liðsmenn FG
um að hafa gert. Það er „að vera
með fíflalæti, óeðlilegt handapat og
ruddalega framkomu". Einnig
gerðu MS-ingar sig seka um „að
tala í hring og snúa út úr efninu á
hinn ómerkilegasta hátt og segja
ómerkilega aulabrandara ...“. Eg
ætla nú að koma Ármanni á óvart
og rökstyðja mál mitt, en það gera
FG-ingar aldrei ef marka má skrif
hans. Þess má geta að í umræddri
keppni var rætt um hvort verndun
umhverfis væri orðin ofstæki.
„Alvöru ræðumennska“
Meðmælandi MS var kostulegur
kvistur. í upphafi máls síns hélt
hann því fram að frummælandi FG
gerði þarfir sínar í greipar sér sam-
kvæmt framtíðarsýn einhverra um-
hverfissamtaka. Svo segir Ármann
að Garðbæingum hafi verið „tíð-
rætt um kúk og skít“. En þetta var
þó ekki það eina sem meðmæl-
andinn gerði sig sekan um. Eftir
að hafa ávarpað fundarstjóra í
seinni ræðu tilkynnti hann viðstödd-
um að tíundi hver maður væri alkó-
hólisti. Sneri sér síðan ýmist til
hægri eða vinstri, taldi upp að tíu
og komst að þeirri spaklegu niður-
stöðu að Ragnar Helgi Olafsson,
liðsstjóri MS, væri alhókólisti. Ekki
veit ég hvort hann hefur hlerað um
þetta vandamál Ragnars fyrir
keppnina en eitt er víst, þetta var
umræðuefni kvöldsins gjörsamlega
óviðkomandi.
Að mati Ármanns er þessi fífla-
háttur væntanlega „að koma fram
fyrir manníjölda og lýsa skoðunum
sínum á vitrænan hátt“.
Hafi meðmælandinn verið kyn-
legur kvistur veit ég ekki hvað
hægt er að segja um stuðnings-
manninn. Hann gerði allt það sem
ekki á að gera í pontu, sneri út úr,
var með fíflalæti, laug í tilsvörum
og opinberaði jákvætt álit sitt á að
sprengja Fjölbrautaskólann í
Garðabæ í loft upp. Byijum á því
þegar hann „sneri út úr efninu á
hinn ómerkilegasta hátt“. Hann
hélt því fram að rökstuðningur
FG-inga væri á þeim nótum að þeir
gætu allt eins haldið því fram að
IRA væru foreldrasamtök og Sadd-
am Hussein jólasveinninn. Rök-
stuðningur hans var sá að Garðbæ-
ingar hefðu haldið því fram að Sea
Sheepherd-samtökin væru ekki of-
stækisfull. Það er rangt. Garðbæ-
ingar héldu því fram að samtökin
gætu ekki talist náttúruverndar-
samtök þar sem þau vildu einfald-
lega friða nánast allt sjávarlíf en
tækju ekki með í reikninginn að
maðurinn væri einnig hluti vistkerf-
isins og þyrfti á sjávarfangi að
halda. Ætli þessi leikflétta MS-
ingsins sé „heimspekilegur þanka-
gangur og rökræn hugsun?! En
þetta var því miður ekki eina dæm-
ið um lygar stuðningsmannsins.
Hann minntist einnig á að Garðbæ-
ingar töluðu um illa meðferð á dýr-
um og að tilfinningar réðu ferðinni
í umhverfisvernd. Hið sanna er að
enginn þeirra minntist einu orði á
ofangreind atriði. Þetta er án alls
vafa það sem Ármann kallar að
„hugsa málefnið djúpt og reyna að
ná röklegum yfirburðum gagnvart
andstæðingnum". Þetta sannar það
eitt að MS-ingar geta vart talist
boðberar „alvöru ræðumennsku"
eins og þeir vilja vera að láta. Ég
verð reyndar að taka það fram að
þessi tiltekna ræðukeppni er ekki
gott dæmi um MORFIS-keppni al-
mennt, því hún var í slakari kantin-
um og annað liðið var ómálefnalegt
með afbrigðum.
„Aumingjaskapur og Iágkúra“
Haft hefur verið eftir MS-ingum
ýmislegt sem þeým þykir vera til
vansa í MORFÍS-keppninni al-
mennt. Þeim þykja fíflalætin vera
yfirþyrmandi og leikaraskapurinn
mikill. Máli sínu til stuðnings nefna
þeir svo einangruð dæmi. Málið er
að flest_allt hefur verið prófað en
það er ekkert hægt að setja út á
það. Dómsniðurstaðan hlýtur ávallt
að skipta mestu máli og ef menn
skoða úrslitakeppnina í gegnum
árin, með öðrum orðum þau lið sem
dæmd hafa verið best í MORFÍS,
sjá menn að „aumingjaskapur og
lágkúra", fíflaskapur, leikaraskap-
ur, „ýkjur, dónaskapur og upplogn-
ar dæmisögur“ eru þar ekki á dag-
skrá. Þvert á móti fer þar fram
heilbrigð og skemmtileg rökræða
þar sem ræðumenn eru með eðlileg-
an ræðustíl, vandaðar ræður og
þaulhugsuð rök.
Demosþenesarþáttur
Samkvæmt viðtali á rás tvö þann
30. október eiga MS-ingar sína fyr-
irmynd í ræðumennsku. Sá var
grískur og hét Demosþenes. Það
er vert að ítreka að í þessu sama
útvarpsviðtali skilgreina þeir sína
ræðumennsku „alvöru ræðu-
mennsku", eitthvað á þann veg að
hún sé laus við leikaraskap, öskur,
dónaskap, fettur og brettur. Hún
samanstandi þvert á móti af þaul-
hugsuðum rökum og látlausum
flutningi. I ljósi þess er athyglisvert
að skoða hvað Will Durant hefur
um fyrirmyndina Demosþenes að
segja. Ég gríp niður í bókina Grikk-
land hið forna, annað bindi, bls.
170. „Hann (Demosþenes) taldi að
orðlistin væri jafnframt leiklist og
trúði svo fastlega á þetta að hann
æfði ræður sínar af stakri þolin-
mæði og flutti þær fyrir spegli.
Hann gróf sér jarðhús og bjó þar
mánuðum saman og æfði sig með
leynd. Meðan því fór fram rakaði
hann hálft höfuðið til að forðast
þá freistingu að yfirgefa felustað-
inn. í ræðustólnum fetti hann sig
og bretti, snerist í hringi, studdi
hendi á enni sér eins og hann væri
djúpt hugsi og brýndi iðuleg röddina
svo að hún varð að öskri“. (Bókaút-
gáfa Menningarsjóðs, 1979). Eftir
að hafa Iesið þetta leyfi ég mér að
fullyrða að MS-ingar viti ekki meira
um Demosþenes en hvernig eigi að
bera fram nafnið hans. Það er alla-
Sigmar Guðmundsson
vega ljóst að Demosþenes, fyrir-
mynd MS-inga, flytur ræður á þann
veg sem þeim þykir hvað ámælis-
verðast.
Ekkert persónulegt
Árásir MS-inga á nemendur FG
eru ekki aðeins bundar við skítkast
í íjölmiðlum. í fjóra eða fimm daga
gátu hveijir þeir sem gengu inn um
aðalinngang Menntaskólans við
Sund lesið á plakat eitt sem þar
hékk og bar yfirskriftina „Dæmi-
gerð FG-ræða“. Þar er farið nokkr-
um smekklausum og sem betur fer
illskiljanlegum orðum um ræður FG
en gamanið fer að kárna þegar
svívirðingar um persónur byija.
Nafngreind manneskja úr ræðuliði
FG er sögð jafn falleg og manna-
saur. Steininn tekur þó úr þegar
gert er grín að einum nemenda FG
sem var staddur á keppninni. Sá
er hvítur á hörund og með hvítt
hár, sá er albínói. Þegar gert er
grín að fólki sem í hegðun og hugs-
un er nákvæmlega eins og ég og
þú, en eitthvað frábrugðið í útliti
er gamanið (eða í þessu tilfelli tap-
sárindin) orðið svart. Það alvarleg-
asta er þó að undir þetta smekk-
lausa og ærumeiðandi plakat skrif-
ar formaður málfundafélags MS;
Friðjón R. Friðjónsson. Ég skora
hér með á skólafélag MS eða rektor
að má þennan smánarblett af ann-
ars ágætri stofnun ykkar með því
að víkja Friðjóni úr embætti án
tafar vegna ærumeiðandi ummæla
hans. Og ég vona að samskipti MS
og FG eigi ekki eftir að vera á svip-
uðum nótum í framtíðinni. Það er
engum til góðs.
Höfundur er áhugamaður um
Morfís og er útskrifaður úr
Fjölbrautaskólanum í Garðabæ.