Morgunblaðið - 13.04.1991, Side 16

16
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 13. APRÍL 1991
N G
S K O
N G A R
Yfirklór Ölafs Ragnars
Nokkrar staðreyndir um ríkisfjármál
eftir Friðrik
Sophusson
Ólafur Ragnar Grímsson fjár-
málaráðherra reynir í grein í Morg-
unblaðinu hinn 10. apríl sl. að klóra
yfir þá staðreynd, að ástandið í
ríkisfjármálum er í megnasta ólagi.
í tilefni yfirklórsins er ástæða til
að rifja eftirtaldar staðreyndir upp:
1. Tekjur ríkisins hafa á árinum
1988—1991 hækkað um rúm-
lega 16 milljarða sé miðað við
hlutfall ríkistekna af VLF árið
1987. Á föstu verðlagi miðað
við verðlag VLF hefa tekjur rík-
isins aukist um 13,5 milljarða
á sama árabíli.
2. Samanlagður halli ríkissjóðs á
árunum 1988—1991 errúmlega
30 milljarðar króna, þrátt fyrir
skattahækkanir ríkisstjómar-
innar.
3. Fjármálaráðherra tók tæplega
4 milljarða króna lán erlendis á
sl. ári, þótt hann auglýsi orð-
rétt: „Innlendur sparnaður á
síðasta ári kom í veg fyrir er-
lendar lántökur.“ Þessar lán-
tökur áttu sér stað þrátt fyrir
að hann hafi sagt Álþingi að
hann myndi ekki nýta heimildir
til erlendrar lántöku.
4. Ef allri lánsfjárþörf ríkisins,
þ.m.t. Byggingarsjóðs ríkisins,
verður mætt með innlendum
lántökum á þessu ári, tekur rík-
ið tvær af hveijum þremur
krónum af nýjum sparnaði
landsmanna. Það leiðir til
áframhaldandi hækkunar raun-
vaxta. Þó er líklegra að tekin
verði erlend lán með tilheyrandi
þensluáhrifum.
5. Mikill hallarekstur ríkissjóðs á
þessu ári hefur valdi því að'yfír-
dráttur ríkissjóðs hjá Seðla-
banka er 8,6 milljarðar um síð-
ustu mánaðamót. Spariskírteini
seljast miklu minna en áætlað
hafði verið.
Skattahækkanir
Á mynd 1 sést hvernig tekjur
ríkissjóðs hafa hækkað á árabilinu
1988—1991 (1991 skv. fjárlögum).
Miðað er við hlutfall ríkistekna af
VLF á árinu 1987. Sé þessi upp-
safnaði tekjuauki ríkissjóðs mæld-
ur á föstu verðlagi (miðað við verð-
vísitölu VLF) er talan 13,5 millj-
arðar króna. Eitt skýrasta dæmið
um skattahækkun ríkisstjórnar-
innar er lækkun skattleysismarka
og hækkun hlutfalls staðgreiðslu-
skattanna. Ráðherrann getur ekki
flúið þá staðreynd, að skattar hafa
stórhækkað í ráðherratíð hans.
Halli ríkissjóðs
Samanlagður halli ríkissjóðs á
árunum 1988—1991 er meiri en
30 milljarðar eins og sést á mynd
2. Samkvæmt uppgjöri ríkissjóðs
og fjárlögum fyrir árið 1991 er
hallinn 26,7 milljarðar á þessu
tímabili. Til vjðbótar yfirtók ríkið
lán Verðjöfnunarsjóðs fískiðnaðar-
ins á sl. ári að upphæð 1,7 milljarð-
ar. Á yfirstandandi ári bætast við
amk. 2,7 milljarðar. Annars vegar
er um að ræða aukin rekstrarút-
gjöld A-hluta ríkissjóðs vegna af-
greiðslu lánsfjarlaga, en þau eru
1,2 milljarðar skv. upplýsingum
fjármálaráðuneytisins. Hins vegar
er 1,5 milljarða fjárvöntun, sem
er m.a. vanáætlun vegna framlaga
til LÍN (u.þ.b. 400 milljónir) og
fjárvöntun vegna þess að ríkis-
stjórnin breytti ekki almanna-
Vorboðinn
Ijuli:
SYNING UM HELGINA
S«\e9a
Mani»»u'
Út aprílmánuS fá þelr
lortjald í kaupauka,
sem staðlasta pöntun
á reliihjólhýsi.
SjáOu glæsilegt
fellihjólhýsi risa á
Innan við 15.seK.
Esterel eru handunnin, frönsk fellihjólhýsi í úrvalsflokki. Ur
hentugri kerru reisir þú notalegt hýsi á innan
við einni mínútu. Innan veggja er öllu
haganlega komið fyrir og vandað til allra
hluta. Gashitari, eldavél,
vaskur, ísskápur, geymir
fyrir 12 volt sem heldur
ísskápnum köldum við
akstur. Hægt er að
tengja vagninn við
220 volt. Hleðslutæki
fæst aukalega og er tengt bílnum.
Fortjald fæst aukalega. Vagnarnir eru
útfærðir fyrir íslenskar aðstæður; bætt vörn á
undirgrind, 13’ dekk, þéttilistar sem útiloka vegarykið o.fl.
Komdu á sýninguna um helgina og
kynntu þér málið nánar.
Sýning á Esterel
fellihjólhýsum um
helglna. Opið
laugardag kl. 10
tll 18 og aunnudag
kl. 12UI18.
>0Q)r:
3>k*oöa
SEGLAGERÐIN
ÆGIR
EYJARSLÓÐ 7 ■ SÍMI 91-621780
Friðrik Sophusson
„Eitt skýrasta dæmið
um skattahækkun ríkis-
stjórnarinnar er lækk-
un skattleysismarka og
hækkun hlutfalls stað-
greiðsluskattanna.
Ráðherrann getur ekki
flúið þá staðreynd, að
skattar hafa stórhækk-
að í ráðherratíð hans.“
tryggingalögum og féll frá aðgerð-
um sem áttu að spara útgjöld
vegna lyfjakostnaðar.
Ólafur Ragnar hefur sagt að
hann telji að hallinn vegna ársins
1988 eigi ekki að setja á sinn reikn-
ing heldur Jóns Baldvins, sem er
forveri hans í embætti. Af því til-
efni er rétt að rifja upp að í sept-
emberbyijun 1988 skömmu fyrir
stjórnarskipti hélt Jón Baldvin því
fram, að halli ríkissjóðs það árið
yrði innan við 700 milljónir króna.
Erlend lántaka
í fréttatilkynningu fjármála-
ráðuyneytisins (nr. 7/1991) segir
orðrétt: „Lánsfjárþörf ríkissjóðs
árið 1990 var að fullu mætt með
innlendu lánsfé.“ Erlend lántaka
ríkissjóðs á því ári nam samt tæp-
um 4 milljörðum króna. Samtals
tók ríkið 8 milljarða að láni erlend-
is. Afborganir af erlendum lánum
sömu aðila voru 4,7 milljarðar.
Fjármálaráðherra fékk hinn 21.
desember heimild Alþingis til að
taka innlend viðbótarlán enda lýsti
hann því yfir að aðeins yrði nýtt
heimild til 900 milljóna króna er-
lendrar lántöku. Ráðherra blekkti
því Alþingi, þegar hann tók lán
erlendis milli jóla og nýárs aðeins
rúmri viku eftir að Alþingi sam-
þykkti heimildina um innlendu lán-
tökurnar. Allar áróðursauglýsing-
ar ráðherrans um að erlend lán
hafí ekki verið tekið eru í fullkom-
inni mótsögn við fyrirliggjandi
staðreyndir. Lánsíjárþörf ríkis-
sjóðs var að hluta mætt með er-
lendum lántökum. Áróðurinn um
annað stenst ekki.
Lántökur og raunvextir
Gífurlegar lántökur á árinu
1991 munu stuðla að hækkandi
raunvöxtum. Gefum Þjóðhags-
stofnun orðið:
„... Lánsfjáröflun hins opinbera
getur haft veruleg áhrif á efna-
hagslífið, meðal annars með áhrif-
um á vexti og ráðstöfun sparnað-
ar. ... Lántökur opinberra aðila
munu því nema um 65% af aukn-
ingu peningalegs sparnaðar á
þessu ári samanborið við ríflega
50% í fyrra. Ljóst er að þessi lán-
tökuáform munu stuðla að hækkun
raunvaxta. .. . Hins vegar lofar
þróun ríkisfjármála á fyrstu mán-
uðum ársins ekki góðu í þessu efni.
Yfirdráttur ríkissjóðs hjá Seðla-
banka hefur aukist verulega frá
áramótum og sala spariskírteina
hefur verið treg. Brýnt er að snúa
þessari þróun við og auka aðhaldið
í ríkisijármálum. ... Vextir hafa
farið hækkandi á fyrstu þremur
mánuðum ársins á verðbréfamark-
aði. . .. Á hinn bóginn hafa vextir
af verðbréfum ríkissjóðs verið
óbreyttir frá því í fyrra sem skýrir
dræma sölu þeirra. Gangi áform
opinberra aðila eftir um lántökur
á innlendum lánamarkaði munu
raunvextir án efa hækka á þessu
ári. .. . Verði lánsfjár hins vegar
aflað erlendis eða með yfirdrætti
hjá Seðlabanka er hætt við að
þensla myndist. Af þessu má ljóst
vera að afar mikilvægt er að dreg-
ið verði úr lánsfjárþörf opinberra
aðila ef koma á í veg fyrir að raun-
vextir hækki úr hófi.“ Þetta sjónar-
mið var undirstrikað í ræðu Jó-
hannesar Nordal á ársfundi Seðla-
bankans sl. þriðjudag.
Ólafur Ragnar réðst á Ríkisend-
urskoðun, þegar álit hennar var
ekki í samræmi við vilja hans.
Hann réðst á Seðlabankann þegar
bankastjórinn varaði við hækkandi
vöxtum vegna lántökuáforma rík-
issjóðs. Nú er að sjá hvort hann
ræðst á Þjóðhagsstofnun fyrir að
benda á, að ríkisstjórnin beri
ábyrgð á hækkandi raunvöxtum.
Tafla 2:
Afkoma ríkissjóðs 1988-1991
i f é $ i $ & i
<Á- £
/ / 5? / / / // /
ri. if ^
-10,5 milljarðar króna
Utgjaldaauki
Utgjaldaauki
Afkoma 1990 skv. upplýsingum fjármálaráðuneytis