Morgunblaðið - 13.04.1991, Page 18

18
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 13. APRÍL 1991
Forystuhæfileikar
eftir Hallgrím
Sveinsson
Miklu máli skiptir fyrir alla lands-
menn hveijir veljast til forystustarfa
í stærsta stjórnmálaflokki þjóðarinn-
ar. Þar hafa nú orðið ieiðtogaskipti
og nýr foringi axlar ábyrgð og býst
til átaka ásamt liðsmönnum sínum.
Ekki fer hjá því að hinn almenni
borgari ígrundi hveijum kostum og
göllum nýkjörinn leiðtogi er búinn,
einkum þó þegar svo stendur á sem
nú, að þingkosningar fara í hönd
eftir nokkra daga. Að mönnum leyf-
ist slíkt er beinlínis nauðsynlegt og
er hluti af því lýðræði sem okkur er
búið hér á landi. Hér er ekki ætlunin
að dæma um aðdraganda þessara
leiðtogaskipta, sem eru staðreynd
hvort sem mönnum líkar betur eða
verr, heldur einungis skoðuð nokkur
grundvallaratriði sem tengjast nýjum
foringja.
Davíð og reynslan
Sumir segja að Davíð Oddsson
skorti reynslu til átaka á Alþingi og
á landsvísu. Einkum yrði þetta hon-
um erfitt ef hann þyrfti að mynda
ríkisstjórn að afloknum kosningum.
Sé sagan skoðuð, kemur í ljós að
t.d. Hermann Jónasson og Eysteinn
Jónsson klifruðu báðir beint upp í
ráðherrastóla nánast sama dag og
þeir voru kjörnir fyrst á þing. Vil-
hjálmur Þór sat aldrei á Alþingi sem
kjörinn þingmaður og var hann þó
af mörgum talinn einhver hæfasti
ráðherra sem hér hefur starfað,
Svavar Gestsson varð bæði þingmað-
ur og ráðherra á einu bretti árið
1978. Við þetta má svo bæta að
margir telja embætti borgarstjórans
í Reykjavík síst ábyrgðarminna en
sum ráðherraembætti.
Davíð og byggðastefnan
Margir tala hátt um svokallaða
byggðastefnu nú til dags. Þeir sem
telja sig þar arfboma foringja beij-
ast innbyrðis í hópum sem ekki verð-
ur tölu á komið. Á sínum tíma var
því haldið fram að aldrei hefði verið
betra að vera' kaupmaður og heild-
sali hér á landi en þegar Lúðvík Jós-
epsson var viðskiptaráðherra. Þetta
sýnir að ekkert er ómögulegt. Hags-
munir borgar og iandsbyggðar fara
saman. Það væri t.d. þokkaleg staða
fyrir Reykjavíkurborg ef lands-
byggðarfólk tæki saman pjönkur sín-
ar og flytti til borgarinnar þúsundum
saman án nokkurrar staðfestu. Ætti
ekki Davíð Oddsson að skilja þetta
manna best?
Davíð og fjármagnið
Einhversstaðar stendur skrifað að
Davíð muni láta stjómast af gróða-
öflum og fjármagnseigendum í Sjálf-
stæðisflokknum. „Flokkseigendafé-
lagið“ muni stjórna honum sem
strengjabrúðu. Maður, sem alinn er
upp af einstæðri móður, er ekki ólík-
legur til að þekkja aðstæður þeirra
sem minna mega sín í þjóðfélaginu.
Alla vega er hann ekki líklegri til
að liggja flatur fyrir gróðaöflunum
en hver annar, sé líkindareikningur
notaður. Engum sögum fór heldur
af því að það hefði verið „Flokkseig-
endafélagið" sem valdi Davíð Odds-
son til forystu. Voru það ekki bara
almennir landsfundarfulltrúar sem
þar voru að verki?
Davíð og „hið opinbera"
Yfirbygging okkar litla þjóðfélags
er of stór og of þung í vöfúm. Opin-
berir starfsmenn em alls góðs mak-
legir, en þeir em bara of margir
BsningawiW?6
ungs tolhs
Heimdallur, félag ungra siáltsteeöismanna
Reykjavík. helur opnaö Kosningamiöstöö
fólks í ReyKjavík aö Þingholtsstreeti 1
(á horni BanKastrætis). SKrifstofan
frá kl.13:00 til 22:00 daglega fram að kpr-
degi 20. apríl. Þar eru veittar upplysmgar
stefnuSjálfstæðisflokKsins.fram-
kvæmd kosninganna og boðið upp
og svaladrykki. Símar skrifstofunnar eru:
620195, 620196 og 620197-
Heimdallur
Hallgrímur Sveinsson
„En Davíð Oddsson hef-
ur sýnt það og sannað
í starfi borgarstjóra að
hann þorir að taka
ákvarðanir og standa
eða falla með þeim.
Er ekki sjálfsagt,
með tilliti til málavaxta,
að trúa honum fyrir
stærri verkefnum?“
miðað við fjárhagslega getu og stærð
þjóðarinnar. Sumir þeirra gera sér
auk þess alls ekki nógu glögga grein
fyrir því að þeir em þjónar almenn-
ings en ekki öfugt. Þessu þarf að
breyta. Báknið burt sögðu ungir
sjálfstæðismenn hér um árið. Það
þarf að dusta rykið af þessu slagorði
og hefja framkvæmdir. Er nokkur
líklegri til að fylgja slíkri stefnu fram
en sá sem þorir að taka ákvarðanir?
Davíð og vinnubrögðin
Á tímum Viðreisnar voru mál rædd
og ákvarðanir teknar bak við luktar
dyr og þeim síðan fylgt eftir, þótt
einstaka ráðherrar væru með eitt-
hvert múður. í hinni skammlífu
vinstri stjórn 1978 til 1979 vom mál
aftur á móti nánast rædd úti á Lækj-
artorgi og upphófst þá sú einkenni-
lega aðferð að stjórna landsmálum I
gegnum íjölmiðla. Er ekki Davíð
Oddsson a.m.k. líklegur til að breyta
svo fáránlegum vinnubrögðum við
landstjóm, fái hann aðstöðu til?
Davíð og mistökin
Harry S. Tmman, forseti Banda-
ríkjanna á mikium örlagatímum,
benti mönnum þráfaldlega á að þeir
ættu að lesa söguna, áður en mikil-
vægar ákvarðanir væm teknar.
Hann taldi sig kosinn í embætti til
að stjórna með hagsmuni heildarinn-
ar að leiðarljósi og það gerði hann
af fullri einurð og án tillits til stund-
aivinssélda. Því má einnig bæta við,
að Truman hafði það fyrir reglu að
hlusta ætíð á ráðgjafa sína og ráð-
herra áður en hann lét til skarar
skríða í mikilsverðum málum, en
lagði þó höfuðáherslu á að loka-
'ákvörðunin væri forsetans.
Eitthvert umdeildasta atvikið á
forsetaferli Trumans var þegar hann
rak Douglas MacArthur úr embætti
yfirstjórnanda hers Bandamanna í
Suður-Kóreu 1951. MacArthur gekk
þráfaldlega í berhögg við beinar skip-
anir forsetans og bandaríska her-
ráðsins. Truman sá að slíkt gat ekki
endað nema með skelfingu og vék
stríðshetjunni frá, þrátt fyrir að vitað
væri að mikill meirihluti bandarísku
þjóðarinnar stæði með hershöfðingj-
anum, þótt á röngum forsendum
væri. Talið var að sjö milljónir og
fimm hundruð þúsund manns hefðu
fagnað hershöfðingjanum við heim-
komu hans skömmu síðar í New
York einni saman og var kastað yfir
hann 800 tonnum af confetti-papp-
írsræmum, eins og tíðkast á þeim
bæ þegar mikið stendur til. Truman
sá í gegnum þetta MacArthur-æði
og sagði blaðamönnum hinn róleg-
asti að það yrði liðið hjá eftir sex
vikur. Bandaríska þjóðin mundi ná
áttum og sjá að það gengi ekki upp
að einstaka hershöfðingjar óhlýðnuð-
ust skipunum forsetans. Enda fór
svo. Er þetta löng og merkileg saga
sem ekki verður rakin nánar hér.
En lærdóm má af henni draga og
hann er sá að þeir sem kjörnir eru
af almenningi til að stjóma og taka
ákvarðanir, eiga að gera það hik-
laust og óttalaust með samviskuna
og söguna að leiðarljósi.
Allir forystumenn verða þó að lúta
því að sumar ákvarðanir þeirra eru
rangar og ekki teknar á réttum for-
sendum. Það er til dæmis ljóst að
Davíð Oddsson hefur gert sín mistök
sem borgarstjóri. Það gerði Truman
forseti einnig og allir forsetar á und-
an og eftir honum. Slíkt er óhjá-
kvæmilegt eins og nótt fylgir degi.
Hitt virðist einnig nokkuð ljóst að
rangar ákvarðanir Davíðs Oddssonar
sem borgarstjóra eru líklega í lág-
marki. Um það ber vitni stjómun
borgarinnar þegar á heildina er litið.
Auðvitað er það ekki einum manni
að þakka að Reykjavíkurborg skuli
vera ein best rekna höfuðborg í Evr-
ópu og þó víðar væri leitað. Þar eiga
margir hlut að máli. En Davíð Odds-
son hefur sýnt það og sannað í starfi
borgarstjóra að hann þorir að taka
ákvarðanir og standa eða falla með
þeim.
Er ekki sjálfsagt, með tilliti til
málavaxta, að trúa honum fyrir
stærri verkefnum?
Höfundur er skólastjóri
grunnskólanns á Þingeyri
Félag íslenskra bifreiðaeigenda:
Forsætisráðherra útskýri
rangfærslur um bifreiðagjald
FÉLAG fslenskra bifreiðaeigenda hefur sent frá sér fréttatilkynningu,
þar sem þess er farið á leit við Steingrím Hermannsson, forsætisráð-
herra, að hann leiðrétti rangfærslur varðandi bifreiðagjald, sem hann
hafi viðhaft í Ríkisútvarpinu fyrir skömmu. Fréttatilkynning FÍB er
svohljóðandi:
„I þjóðarsál Rásar 2, föstudaginn
5. apríl, sat Steingrímur Hermanns-
son forsætisráðherra fyrir svömm.
Hlustandi lagði fram fyrirspurn um
svonefnt bifreiðagjald. Fyrirspyij-
anda misminnti um upphaflegan til-
gang skattsins, taldi að hann hefði
átt að renna til vegagerðar. Svör
ráðherra byggðust á ennþá meira
minnisleysi. Steingrímur fullyrti að
því fjármagni sem kæmi með sér-
stakri skattlagningu á bifreiðar og
bensín væri varið til vegagerðar.
Forsætisráðherra sagði einnig að til
væru léttir og sparneytnir jeppar sem
féllu ekki undir þennan þungaskatt
(?!). Það eru vinsamleg tilmæli frá
Félagi íslenskra bifreiðaeigenda að
„bifreiðamaðurinn" Steingrímur
Hermannsson, sem stóð sig vel í
klæðningu vega sem samgönguráð-
herra, útskýri þessar rangfærslur.
Til upprifjunar skal þess getið að
bifreiðagjaldið var sett á með bráða-
birgðalögum nr. 68/1987. Hér er um
að ræða skatt á bifreiðaeigendur sem
miðast við þyngd bifreiða óháð verð-
mæti þeirra. í upphafi var tilgangur-
inn að afla tímabundinna tekna í rík-
issjóð til að „stoppa í fjárlagagat".
Ennþá rennur þessi skattur í ríkis-
sjóð og samkvæmt núverandi fjárlög-
um er áætlað að bifreiðagjaldið skili
yfir einum milljarði í tekjur. Bifreiða-
gjaldið hefur aldrei runnið til vega-
gerðar. Færi þessi skattur í vegi
ykist framkvæmdafé Vegagerðar
ríkisins um 20% á þessu ári. Það
væri hægt að bæta vel við þá rúmu
70 km af bundnu slitlagi sem áætlað
er að leggja á þessu ári með þeim
peningum.
Það er lágmarks krafa að lands-
feðurnir viti hvaða skatta þeir leggja
á þegnana og til hvers á að nota þá.“