Morgunblaðið - 28.05.1991, Blaðsíða 13

Morgunblaðið - 28.05.1991, Blaðsíða 13
MOEQMNBLAÐIÐ ,DBIÐJU1DAGUR128:í MADB93I Lítil ábending til menningarskjalara eftir Erling E. Halldórsson Varla getur hjá því farið að ýms- ir þeir sem líta um öxl, nú á vordög- um, undrist nokkuð að sjá fyrir sér í minningunni þá miklu íjölgun sem varð, á heilagri aðventu síðastlið- inni, í röðum þeirra er gera sér mat úr frú Menningu og fröken List, í dagblöðum og útvarpi, að ógleymd- um öllum gljátímaritunum, þar sem fagmennskan birtist með kostum sínum og kynjum. Upphaflega mun hér hafa verið um að ræða aukabúgrein hjá blek- bændum, og ýmsum tómthúsmönn- um Þalíu, ekki óáþekkt því þegar sauðfjárbændur komu sér upp loð- dýrabúum, illu heilli. En þegar ljóðamenn og leikrita-, já, gildustu skáldsagna-höfundar sem komast sannarlega i hálfkvisti við Björn á Löngumýri í þeirri sérstæðu íþrótt að kallast metsala, taka að skjala um frú Menningu og fröken List fulla klukkustund, stundum tvær, á viku hverri í Ríkisútvarpi, eða drýgja tekjurnar í dagblöðunum með tveim, ef ekki þrem, blaða- greinum, upp á hveija viku heilagr- ar aðventu, þá getur áminnt iðja varla talist lengur nein aukabú- grein: þetta er aðal-atvinnuvegur ófárra manna, já, splunkuný at- vinnugrein, ef til vill gjaldeyirs- myndandi, eins og loðdýraræktin, eða þá laxeldið, eða þá álpönnu- gerðin, en svo sem líta má í dagblöð- unum, og miklu víðar! þá er það hámörkun alls hins besta á landi hér, að mynda gjaldeyri! Svo undarlegt sem það kann að vera þá virðast þeir góðu menn og mætu konur sem við þetta fást að jafnaði, álíta að fröken List vanti hækjur að ganga við, og að frú Menning sé þroskaheft! En því gæti hugsanlega verið þveröfugt farið! Á 7da áratugnum, þegar sú kyn- slóð komst á legg er nú situr við völd, þ.e. umbúða-kynslóðin, þá mátti telja á fingrum annarrar handa þá góðu menn er þessa iðju stunduðu: þrír eða fjórir skjöluðu nokkuð reglulega í dagblöðum, að vísu af töluverðri makt, en satt best að segja þá var litið á skrif þessi sem hálfgildings óværu: um það má fræðast í skáldsögu Ólafs Jóhanns um þrastarhreiðrið, þar sem menningarskjölurum þessum er virkta vel lýst, þótt bókmennta- fræðingar þurfi að koma auga á það: .. .En jafnskjótt og við fórum að svipast um þunnskipaða sali veit- ingahússins fýlltist hann miklu íra- fári, hnippti duglega í mig, smeygði sér framhjá nokkrum útlendingum og stikaði á undan mér um þvert gólfið til tveggja andans manna og bókmenntafrömuða, sem sátu við borð úti í horni. Þeir voru báðir um þrítugt og auðþekktir af blaðaljós- myndum, annar sonur riddara, heldur grannleitur og mjófingraður, hinn sonur tilvonandi riddara, held- ur búlduleitur og handstór, líkt og skaparinn hefði í upphafi ætlað honum ár eða sleggju fremur en bækur og ritföng ... (Hreiðrið, bls. 153.) Sem sagt, á 7da áratugnum, þegar sú kynslóð komst á legg er nú situr við völd, þ.e. umbúðakyn- slóðin, þá voru menningarhrólfar af þessu tagi örugglega ekki færri en 3; en á heilagri aðventu síðustu hefði líklega þurft að margfalda þá tölu með 11, ef ekki 111, sem er fræg tala í bókum, svona hafa orð- ið miklar framfarir! Frú Heimska er óhemja, segir Salómó. Hún situr á stól á háu stöð- unum í borginni. NÚ er það til að taka að þegar sá er hér guðar á skjá var eitt sinn staddur niðri í Bankastræti, fyrir skömmu, þá kemur þar á móti hon- um góðkunningi hans, Þ., og þar eð maðurinn er víðlesinn, víðreist- ur, og víðkunnur, þá lá beinast við að bera upp við hann litla spurn- ingu: Þessi nýja atvinnugrein, spurði skjáguðari, hvers eðlis er hún eiginlega? Telst hún til vísinda, eða lista, eða er þetta kannski íþrótta- grein sem ekki hefur enn fengið löggiidingu, ámóta og júdó, karate, eða ballskák? — Þetta er iðngrein, sagði Þ. Svo drap hann tittlinga eins og aldamótakynslóð sem hefur verið aflífuð! — Færðu rök fýrir því, bað skjá- guðari. — Það liggur í hlutarins eðli, sagði Þ. Hann kennir við háskólann, í stundakennslu, en þar er höfð í hávegum hvers kyns athugun á eðli. En eftir á að hyggja: það er ekki að sjá að þessir menningarskjalar- ar, hvort sem þeir eru nú fleiri eða færri en 333, séu ýkja hrifnir hver af öðrum. Það má undarlegt heita, því öllum er þó sameiginlegt að unna frú Menningu og fröken List af öllu hjarta! Þess sáust ófá dæmi á heilagri aðventu, þegar bókaflóðið stóð manni í höku. Einn þeirra, sem ef til vill er fremur nýr af nálinni (en hefur þó ugglaust skrifað eina ljóðabók, tvær skáldsögur og þrjú leikrit) lét svo um mælt, í dagblaði, að íslensk bókmenntaumræða á liðnum áratug hefði einkennst af dýrkun á tilgerð ... að vanmenntaðir, illa skrifandi og stundum að því er virtist torlæs- ir bókmennta-fræðingar hefðu fyllt síður dagblaða og tímarita með aðdáunarmessum (sic!) um stfl og orðalag bókmennta á þeim forsend- um að það sé nýtt... Þjóðv. 21. des. Þegar undirritaður sýndi góðvini sínum Þ., ötulum stundakennara við Haskólann, ummæli þessi dró hann annað augað í pung, og dró upp plagg nokkurt. Svo þuldi hann: ... við stefnum hraðbyri inn í sams konar fámennisstjóm og auðkenndi ríki Austur-Evrópu, . . . samfélagið er að verða ein allsheijarflatneskja, ... valdamiklir hópar munu tryggja sér einokun á upplýsinga- miðlum í krafti ijármagns ... Hvert hann sótti þessi orð veit ekki guðari skjáa, en þetta voru ægilegar aðdróttanir um þá menn- ingarlegu kynslóð sem nú situr, við mikil völd! Svo fór hann að tala, og nefndi Erlingur E. Halldórsson „Sem sagt, á 7da ára- tugnum, þegar sú kyn- slóð komst á legg er nú situr við völd, þ.e. um- búðakynslóðin, þá voru menningarhrólfar af þessu tagi örugglega ekki færri en 3; en á heilagri aðventu síð- ustu hefði líklega þurft að margfalda þá tölu með 11, ef ekki 111, sem er fræg tala í bók- um, svona hafa orðið miklar framfarir!! til þriðja skjalarann, því allt er þeg- ar þrennt er, sagði hann, enda væri hann líkast til dæmigerðastur allra skjalara, jafnt þeirra sem daðra við frú Menningu og hina sem doska fröken List: alltaf uppábúinn, alltaf nettur í fasi, háleitur á götu, tyllir sér á tá (enda lágur!), jákvæð- ur í öllum tilsvörum, og nefið (því miður!) komið með stærðar hnúð, því hann er með það niðri í hvers manns koppi! Sumar eitt, sagði Þ., tók skjalari þessi að þylja rollu sína í viku hverri í útvarpi, á Iaugardögum milli klukkan ellefu og tólf minnir mig, og morgun einn, fjallaði hann (eins og sagj. er!) um franskan rithöfund sem ég ann heitt, og þuldi nú mik- inn, ekkert hlé, engin hvíld, hvorki fyrir raddbönd né hlust. En meðan þessu fór fram, sagði Þ., rifjaðist upp fyrir mér þegar ég naut bóka hans í París, La Nusée til dæmis, eða smásögunnar fallegu Le Mur, eða þegar ég horfði á Le Diable et le Bon Dieux suður í Grenoble, með Pierre Brasseur í aðalhlutverki; hvemig þessi stutta saga Le Mur, til dæmis, lauk upp nýjum heimi (þetta hafði hann eng- um þorað að segja!), hið einfalda listbragð Sartres að láta andspymu- manninn sem veit að lögregla Francos er að leita hans, breyta áætlun sinni, fara ekki á tilskilinn stað heldur út í kirkjugarð, en þar beið þá lögreglan, vegna þess að einn félagi hans, pyndaður til sagna, hafði logið til um stefnu- mótsstaðinn, osfrv. osfrv. osfrv. Það stóðst á endum, sagði Þ. og var nú móður, að þegar títtnefndur skjalari hafði skjalað list sína, þá var blessaður Sartre orðinn þess konar rekald sem flýtur um stöðu- pollana á framhaldssögu-dálkum heimilisritanna! Þá er hann sigldi fleyi sínu hér um höfin ólguðu sjóirnir. Þetta heitir nú að kunna að skjala! En þessi litla grein er rituð til að benda háttvirtum menningar- skjölurum á að þeir skyldu stofna stéttarfélag, eða landsamtök: LÍ; svo þeir geti tekið upp seyðfirsku aðferðina, hún er skilvirk, einföld, og hagkvæm, og skjalað á fundun- um átölulaust yfir hausamótunum hver á öðmm. Seyðfirðingar lifðu góðu lífi hver á öðmm, langa hríð, um miðbik þessarar aldar, og fundu ekki fyrir því! En fari svo að þeim takist í fé- lagi að verða „gjaldeyrismyndandi“, með auglýsingum í útvarpi og sjón- varpi og hósíanna! en það er há- mark alls hins besta á jörðu hér! — hvað sem líður kenningum Wystans Hughs Audens um hina einu lesnu bók, — þá trúir sá er hér guðar á skjái ekki öðru en því að háttvirtur iðnaðarráðherra, svo mikill Djúp- maður sem hann er í eðli sínu, leggi að minnsta kosti 39,7% útflutnings- skatt á framleiðsluna, og láti hann renna óhindrað til loðdýraræktar- bænda, þeim til huggunar á harð- snúnum tímum! Höfundur er rithöfundur. Tímarnir breytast og pokarnir meb í nútíma búskap skiptir hagræðing öllu móli. Aburðardreyfing er sein- legt og (oreytandi verk, vegna þess hve losun áburðarpokana er tíma- frek. 600 kg áburðarpokarnir frá Baldri gjörbreyta þessu. Þú pantar pokana hjá okkur, Áburðarverk- smiðjan sér um að fylla á Joá og [oú færð pokana heim á hlað, tilbúna til notkunnar, allt sem jxirf eru J)in eigin tæki. Pokarnir eru með stút að neðan til losunar og Jdú notar Jiá aftur og aftur. Pokarnir frá Baldri spara Joér tíma og fyrirhöfn. POKAGERÐIN BALDUR SF SÍMI98-31310
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.