Morgunblaðið - 13.08.1991, Blaðsíða 42

42
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 13. ÁGÚST 1991
Minning:
Þórarínn Guðmundsson
menntaskólakennarí
í dag verður til moldar fluttur föð-
urbróðir minn, Þórarinn Guðmunds-
son menntaskólakennari, sá maður,
sem ég hvað mestar mætur haft
á, allt frá því ég fyrst man eftir mér.
Ekki svo að skilja, að mér þyki
sem þar hafi verið á ferðinni eitt-
hvert ofurmenni, sem allt gat og
allt vissi. Að minnsta kosti orkaði
hann ekki þannig á mig nema ef
vera skyldu þau tvö ár, er ég sat
í tíma hjá honum í eðlis- og stjörnu-
fræði. Þá var Þórarinn vitaskuld á
heimavelli og ekki laust við, að mér
hafi, a.m.k. á stundum, fundist, sem
hann hefði þvílík tök á þeim fræð-
um, að honum væru allir vegir fær-
ir. Nei, þær minningar, sem mér
eru efstar í huga af þessum
óvenjulega frænda mínum, eru af
talsvert öðrum toga. Fyrir mér var
þessi fyrrum lærifaðir minn fyrst
og fremst fádæma skemmtilegur
maður, en jafnframt ögn sérkenni-
legur, fluggáfaður í ýmsar áttir, en
gloppóttur í aðrar.
Eg hygg, að Þórarinn hafi af
samferðarmönnum sínum verið tal-
inn ákaflega vel gefinn maður.
Honum gekk alla tíð vel í skóla, tók
góð próf og lauk meistaragráðu i
erfiðri raunvísindagrein við virtan
háskóla vestur í Bandaríkjunum.
Honum var alla ævi mjög létt um
að hugsa og sérlega liðugt um
mál. Þá var hann með afbrigðum
þægilegur og lipur í öllum samskipt-
um jafnt við kunnuga sem ókunn-
uga, háa sem lága.
En af öllum þeim mannkostum,
sem prýddu Þórarin, þótti mér
kímnigáfan einna athyglisverðust.
Hún ásamt framúrskarandi frá-
sagnarhæfileika féllu einkar vel að
mínum smekk. Kom þá ýmislegt
til Hann hafði æfar næmt auga
fyrir hinu broslega í fari annarra
sem og sínu eigin. Þá var hann
glettinn mjög og oft sniðugur í til-
svörum. Einnig fannst mér mikið
til hinna sérsmíðuðu og spaklegu
frasa hans koma, sem hann við-
hafði ótt og títt við ýmis tækifæri.
Eins voru sögurnar hans sérdeilis
að mínu skapi. Þær voru jafnan
fremur stuttar og hnitmiðaðar, en
ekki langar og þreytandi. Hið sama
átti við um brandara hans. Þeir
votu yfirleitt einfaldir og auðskilj-
anlegir, alls óskyldir þessum hvim-
leiðu „einu sinni voru Frakki, Þjóð-
veiji, ítali og Breti,, spaugsögum,
sem svo mjög eru í hávegum hafðar
af ýmsum grínurum.
En það var önnur hlið á mann-
gerð Þórarins, að hann var á ýmsa
lund eilítið sérstakur í háttum og
viðhorfum. Hann virtist t.d. hafa
kýjandi þörf á að koma skemmti-
legri sögu áleiðis til þeirra er kunnu
að meta góða kímni. Ég varð t.a.m.
oftsinnis vitni að því, að Þórarinn
kom í heimsókn ti! föður míns í
þeim eina tilgangi að segja ein-
hveija gamansögu eða brandara,
sem nýlega hafði rekið á fjörur
Blómastofa
FriÖfinm
Suðuriandsbraut 10
108 Reykjavík. Simi 31099
Opiðötlkvöld
til kl. 22,- einnig um helgar.
Skreytingar við öll tilefni.
Gjafavörur.
hans. Að því loknu fór hann aftur
til síns heima. Tilefni heimsóknar-
innar var þá ekki annað.
Þá var smekkur Þórarins á veð-
urfari mér ávallt undrunarefni.
Hann var alsæll í sudda og dumb-
ungi, en léttskýjaður himinn var í
hans huga teikn um, að óveður
væri í aðsigi, hugsanlega hitabylgja
með tilheyrandi sól og heiðríkju.
Ef gerði slíkt vonskuveður, var að-
eins eitt til ráða að mati Þórarins:
að leggjast undir feld og sofna uns
hrakviðrinu slotaði.
Einnig þótti mér sæta furðu, hve
óræður Þórarinn var í stjórnmálum.
Sjálfur kvaðst hann vera viðrini á
þeim vettvangi, a.m.k. hvað hina
rammíslensku og lífsseigu flokka-
pólitík snerti. í þessu sambandi get
ég ekki látið hjá líða að greina frá
þeim orðaskiptum, sem áttu sér
stað fyrir nokkrum árum milli
þeirra bræðra, föður míns og Þórar-
ins.
Dag einn, þegar kosningar fóru
fram til Alþingis, hitti Þórarinn föð-
ur minn að máli og spurði hvort
hann væri búinn að gera upp hug
sinn. Faðir minn svaraði hróðugur
eitthvað á þá leið, að sem rótfastur
og gallharður sjálfstæðismaður
síðan í móðurkviði væri hann ekki
í neinum vafa hveijum hann greiddi
atkvæði sitt. Ekki nú frekar en
endranær. „En þú?“ spurði faðir
minn á móti. „Ja, ég fer alltaf eins
að, þegar ég kem í kjörklefann,"
sagði Þórarinn sposkur á svip og
hélt svo áfram: „Ég tek upp blýant-
inn, lyfti honum upp þar til ég hef
staðar numið í um það bil hálfs
metra hæð beint fyrir ofan kosn-
ingaseðilinn. Þá lygni ég aftur aug-
unum og sleppi blýantinum og
merki svo við þann bókstaf, sem
blýantsoddurinn lendir á. Nema
hann lendi á D. Þá geri ég aftur!“
Svp hló hann ógurlega.
I minningu minni um Þórarin
kemur mér að síðustu í hug saga,
sem mér finnst við hæfi að gera
að Iokaorðum. Þórarinn hafði verið
við nám í borginni Superior í Banda-
ríkjunum. Eitt sinn er hann var í
leyfi hér heima á íslandi, vatt sé
að honum maður, sem spurði:
„Hvort ert þú Þórarinn Guðmunds-
son seníor eða Þórarinn Guðmunds-
son júníor?“ Þá svaraði Þórarinn
að bragði: „Ég er Þórarinn Guð-
mundsson súperíor!“
Blessuð sé minning Þórarins
Guðmundssonar súperíor.
Guðmundur Edgarsson
Enn er skarð höggvið í röð okkar
Laugarvatnsstúdenta frá 1957.
Þórarinn Guðmundsson er nú
kvaddur langt um aldur fram hinn
fimmti af 27 manna hópi. Hann
kom í bekkinn haustið 1955 þegar
við vonim að byija í 3.bekk og dró
að sér athygli hinna heimavönu með
sérstæðu fasi og glaðlegu viðmóti.
Okkur hafði bæst góður liðsmaður
í fremur lokað samfélag, skemmt-
inn og glaðsinna en í raun hlédræg-
ur og fullkomlega laus við hvers
kyns ágengni. Þessum fríða og gló-
hærða Reykjavíkurdreng af Vestur-
götunni fylgdi einhver heimsborg-
arablær. Hann var náskyldur og
handgeginn landsfrægum lista-
mönnum, hafði m.a. setið við fót-
skör fremstu manna skáklistarinnar
og var meiri skákmaður sjálfur en
við höfðum áður kynnst í okkar
hópi. Yfirlætið var honum þó fjarri
skapi, hann naut þess að laða fólk
að sér og miðla því af góðri lund
sinni og léttu geði. í Reykjavíkur-
ferðum stóð heimili hans okkur
opið, hvort sem var á nóttu eða'
degi, og virtust mér þær heimsókn-
ir gleðja hans góðu foreldra því
meir sem þær urðu fjölmennari og
gestir þaulsætnari. Alls þessa og
ótals margs fleira er gott að minn-
ast á kveðjustund.
Þórarinn var fæddur í Reykjavík
4. maí 1936, sonur hjónanna Guð-
mundar Ágústssonar skákmeistara
og Þuríðar Þórinsdóttur tónskálds
Guðmundssonar. Hann lauk B.A.
prófi í stærðfræði og eðlisfræði við
Háskóla íslands 1962 og M.S. prófí
í eðlisfræði við Wisconsin háskóla
í Bandaríkjunum 1969. Kennslu
stundaði hann meðfram námi allt
frá 1959 m.a.við Flesborgarskóla
1960-62 og við Menntaskólann að
Laugarvatni 1962-64. Kennari og
lengst af deildarstjóri við Mennta-
skólann í Reykjavík var hann frá
1964 til æviloka. Á síðari árum
fékkst hann allmikið við ritstörf
m.a. námsefnisgerð og þýðingar.
Við Þórarinn urðum samkennarar
við Menntaskólann í Reykjavík um
árabil og er allt okkar starfsbræðra-
lag þar einkar ljúft í minningu.
Fyrrnefndir eiginleikar hans: að
draga að sér athygli án nokkurrar
ágengni nutu sín afar vel í kennslu
að sögn nemehda hans og hafa
líklega átt mestan þátt i vinsældum
hans sem kennara og óumdeildum
afburða árangri á því sviði.
Þórarinn var tvíkvæntur. Með
fyrri konu sinni, Sólveigu Magnús-
dóttur, eignaðist hann tvær dætur,
Þuríði og Kristínu. Eftirlifandi eig-
inkonu sinni, Sigríði Steingríms-
dóttur, kvæntist hann 1968, dætur
þeirra eru Agla Huld og Helga
Dröfn.
Snemma á sl. vetri kenndi Þórar-
inn þess sjúkdóms sem nú hefur
orðið honum yfirsterkari. í desem-
ber gekkst hann undir hættuiega
skuraðgerð og lá milli heims og
heljar vikum saman. Hann náði sér
þó furðuvel og um skeið virtist um
góða batavon að ræða. Sú von
reyndist þó aðeins reist á hörku
hans sjálfs og öflugu þreki í bar-
áttu við illvígan sjúkdóm.
Enda þótt Þórarinn væri manna
ræðnastur í félgsskap, einlægur og
opinskár, var hann jafnan fátalaður
um eigin hagi. Þó gat hann átt það
til að tjá fyrir vinum sínum ánægju
yfir velfarnaði sínum og sinna. En
á það sem mótdrægt var minntist
hann ekki og fór þó síður en svo
varhluta af slíku: elsta dóttir hans
lést um tvítugt eftir langvarandi
vanheilsu. Ég kom að sjúkrabeði
hans viku áður en hann lést. Hann
var þá farinn að kröftum og vissi
greinilega að hvetju dró. Samt tókst
honum að sýna mér bros sitt og
glettni í augum, og enn var það
hann sem miðlaði hinum sem ekk-
ert amaði að.
Stephan G. Stephansson kvað um
látinn samferðarmann sinn:
Hreifur frara á hinstu stund
hann um mein sitt þagði,
faldi sína opnu und
undir glöðu bragði.
Þessi hittna og hraustlega mannlýs-
ing þykir mér fullkomlega hæfa
fornvini mínum Þórarni Guðmunds-
syni. Ég kveð hann með þakklæti
og bið um styrk og æðruleysi handa
ástvinum hans.
Kristinn Kristmundsson
Að kveðja elskulegan bróður
hinsta sinni er sárara en tárum
taki. í samheldinni fjölskyldu hang-
ir lífsþráður allra meðlima saman á
einn eða annan hátt. Þannig var
það og er hjá okkur.
Þórarinn var fumburður foreldra
okkar, Þuríðar Þórarinsdóttur og
Guðmundar Ágústssonar. Hann var
alnafni og eftirlæti afa og dvaldi
langtímum saman á heimili hans
og ömmu Önnu'á Laugavegi 13.
Sumrunum eyddu báðar fjölskyld-
umar í unaðsreitnum í kvosinni
milli Grafarholts og Keldna. Þar
stóðu tvö lítil hvít sumarhús með
rauðum þökum og biðu komu okkar
á hveiju vori. í maí var hafist handa
við að mála allt eða betrekkja, gróð-
ursetja og síðan voru heilu búslóð-
imar fluttar í bakarísbílnum. Þarna
vom svo fjölskyldunar tvær samn
sem ein á hveiju sumri í meira en
áratug, mamma og pabbi, við systk-
inin, Ivar móðurbróðir og þijú börn
hans auk ömmu og afa.
Mjög gestkvæmt var á báðum
heimilum öllum til mikillar ánægju.
I okkar hús komu ungir sem aldnir
skákmenn og var ýmist teflt inni
eða úti, en þess á milli var spilaður
borðtennis eða farið í leiki. í húsi
ömmu og afa komu tónlistarmenn
auk fjölmargra vina og kunningja.
Þar var gjarnan tekið í spil eða leik-
in tónlist. Andrúmsloftið á báðum
heimilum einkenndist af glaðværð
og mannkærleika. Við börnin töld-
um okkur vera ómissandi í hveijum
leik, enda aldrei látin finna annað.
Á kvöldin söfnuðumst við börnin
saman í herbergi ívars móðurbróður
og hlýddum á magnþrungna frum-
samda framhaldssögu hans, sem á
hveiju kvöldi lauk er spennan var
í hámarki.
Þetta er í hnotskum sá jarðvegur
sem Þórarinn og við hin erum
sprottin úr.
Hver var hann svo hann Þórarinn
bróðir? Gagnvart okkur systrunum
var hann fyrst og fremst umhyggju-
samur. Hann hafði góða nærvem,
var þolinmóður og hjálpsamur, en
mjög stríðinn. Sjaldan gekk hann
svo framhjá okkur að hann gæfi
ekki klapp á koll eða kinn. Að eðlisf-
ari var hann hægur og yfirvegaður
húmoristi, sem þó lagði jafnvel á
sig ómælt erfiði til að geta strítt
eða hlegið að okkur. Allt var þetta
þó græskulaust gaman.
Mörg atvik koma upp í hugann.
Sem dæmi má nefna er ein systr-
anna lá í rúminu í leti sinni á sunnu-
dagi eftir hádegi og hann kallaði
upp og spurði hvort hún vildi súpu.
Já takk kom úr efra. Síðan heyrð-
ist hægt fótatak í stiganum, svo
hægt að það var farið að bera á
óþolinmæði hjá viðkomandi eftir
súpunni. Lokst kom þó Þórarinn inn
í herbergið með súpudiskinn rétt
eins og hann væri að brenná gat á
fingur sér, gekk hægt eftir herberg-
isgólfinu og að rúminu. Með sárs-
aukasvip skellti hann súpudiskinum
yfir sængina og ein okkar fann
fyrir brunatilfinningu. En auðvitað
hafði diskurinn verið tómur allan
tímann. Hlátur sá sem fylgdi í kjölf-
arið er ógleymanlegur. Margt svip-
aðra atvika er að minnast.
Þórarinn lagði á sig mikið erfiði
Erfídrykkjur í hlýlegu
og notalegu umhverfi
Við höfum um árabil tekið að okkur að sjá um eriidrykkjur fyrir
allt að 300 manns. f boði eru snittur með margvíslegu áleggi,
brauðtertur, flatbrauð með hangikjöti, heitur eplaréttur með
rjöma, rjómapönnukökur, sykurpönnukökur, marsípantertur,
rjómatertur, formkökur, 2 tegundir o.fl.
Með virðingu,
FLUGLEIDIR
HÓTEL LOFTLEIÐIR
REYKJAVlKURFLUGVELLI, 101 RFYKJAVlK
SIMI 91-22322
við að koma okkur til mennta. Þær
eru ófáar stundirnar, sem hann leið-
beindi okkur í stærðfærði, eðlis-
færði eða efnafræði og allt var það
miklu meira en sjálfsagt. Ein
kennslustund hjá Þórarni nægði
gjarnan til þess að skilja annars
óskiljanlega hluti í þessum fræðum.
Honum tókst meira að segja að
telja okkur trú um að við gætum
staðið okkur með prýði á hvaða
sviði sem væri. Að þessu leyti var
hann enginn eftirbátur pabba og
mömmu, sem trúðu því að það gerði
börnum ekkert nema gott að hæla
þeim.
Þórarinn var einkar hógvær varð-
andi allt er viðkom honum sjálfum.
Þannig lauk hann BA-prófi í efna-
fræði og eðlisfræði frá Háskóla Is-
lands árið 1965, án þess að nokkur
yrði var við. Með náminu stundaði
hann jafnframt fulla kennslu. Þá
lauk Þórarinn MS-prófi í eðlisfræði
frá Wisconsin State University árið
1969 með afburða námsárangri, án
þess að mikið færi fyrir því. Hann
var þó óspar á að hæla þeim sem
í kringum hann voru fyrir hvers
kyns afrek, jafnvel minniháttar.
Eiginkona Þórarins er Sigríður
Steingrímdóttir, ættuð frá Olafs-
firði. Hún hefur veitt honum
ómælda umhyggju og þá ekki síst
í veikindum hans. Elstu dóttur sína,
Þuríði, missti Þórarinn árið 1980
aðeins tvítuga að aldri og var það
honum og fjölskyldunni mikið áfall.
Eftir standa augasteinarnir hans,
dæturnar þijár, Kristín, Agla Huld
og Helga Dröfn hver annarri efni-
legri.
Við viljum fyrir hönd fjölskyld-
unnar þakka frábæra umönnun sem
Þórarinn hlaut á Landspítalanum,
bæði á gjörgæsludeild og deild 11
G. Sérstakar þakkir færum við
Herði Alfreðssyni lækni.
Megi góður Guð að styrkja okkur
öll á erfiðri stund.
Anna Þóra, Ágústa og Steinunn
Við fráfall Þórarins Guðmunds-
sonar leita margar minningar á
hugann. Leiðir okkar lágu fyrst
saman þegar faðir hans, Guðmund-
ur Ágústsson, tók mig, 12 ára
snáða, með sér upp í sumarbústað
sinn við Grafarholt til þess að tefla
við sig.
Guðjnundur var þá einn fremsti
skákmeistari landsins og helsti
máttarstólpinn í skáklífinu. Á heim-
ili hans á Vesturgötu 46 vorum við
strákarnir í Taflfélaginu heima-
gangar á æskuárunum. Þótt átroðn-
ingur af völdum okkar skákrolling-
anna hafi verið ærinn fundum við
aldrei á húsmóðurinni, Þuríði Þórar-
insdóttur eða Dóu eins og hún var
jafnan kölluð, neitt annað en að við
værum hjartanlega velkomnir
hvernig sem á stóð. Það sem úr-
skeiðis fór af okkar hálfu afgreiddi
Dóa með vinsamlegri kímni og inni-
legum hlátri.
Ungur bast ég Guðmundi og fjöl-
skyldu hans vináttuböndum. Eg var
tíður gestur á Vesturgötunni á
meðan Guðmundur lifði. Tengslin
við fjölskylduna hafa aldrei rofnað
þótt einkum hafi leiðir okkar Þórar-
ins legið saman. Við vorum sam-
kennarar við Menntaskólann að
Laugarvatni í 2 ár og Menntaskól-
ann í Reykjavík í 1 ár. Við tefldum
saman í skákklúbbum, fórum í
gcnguferðir, spiluðum og spjölluð-
um.
Þórarinn var miklum mannkost-
um búinn. Hann erfði hæfileika
foreldra sinna í ríkum mæli,
kímnina, sköpunargáfuna, greind-
ina, dugnaðinn og velviljann. Þórar-
inn hlaut góða menntun. Hann
sýndi bæði harðfylgi og metnað
þegar hann tók sig upp frá kennara-
starfinu og lauk meistaraprófi í
eðlisfræði í Bandaríkjunum. Allir
þessi kostir hans nýttust honum vel
í ævistarfi hans sem kennari og
deildarstjóri í eðlisfræði við
Menntaskólann í Reykjavík, enda
var hann jafnan í miklu áliti sem
góður og skemmtilegur kennari.
Á síðustu árum lagði Þórarinn
mikla rækt við ritstörf. Hann tók
saman spilabók og þýddi bækur um
skák, brids og eðlisfræði. Öll þessi
störf fóru honum einkar vel úr
hendi. Þórarinn víkkaði stöðugt