Morgunblaðið - 21.11.1991, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 21. NÓVEMBER 1991
Enn um nýtt álver
eftir Rúnar Guð-
bjartsson
Nú er allt í óvissu um byggingu
nýs álvers, íslendingar bíða, með
öndina í hálsinum, eftir því, hvað
hinir útlensku herrar ákveða að
gera og hvenær.
Mér finnst sú stefna sem hefur
ráðið ferðinni í stóriðjumálum síð-
ustu þrjá áratugina vera búin að
ganga sér til húðar. Það er, að við
getum ekki hjálparlaust byggt upp
okkar áliðnað.
Ég man það þegar umræðan um
álverið í Straumsvík fór fram þá
heyrðust raddir sem töldu að við
ættum að standa einir að byggingu
álversins. Þá var ein aðalröksemdin
gegn þvi sú, að við kynnum ekki
til verka, það átti kannski við þá,
en ekki núna. Við erum búin að
vera með í áliðnaðinum, að hluta til
í aldarfjórðung, og eigum alveg að
geta reist, rekið og selt afurðir
okkar í áliðnaði eins og við höfum
gert í okkar fiskiðnaði.
Önnur röksemd var líka sett
fram, í þá daga, og er notuð enn
af þeim sem ráða ferðinni núna,
eins og þá. Að þetta sé svo mikil
fjárfesting, að við íslendingar ráð-
um ekki við þetta einir, og að það
sé ekki hægt að skuldsetja þjóðina
svona mikið og að áhættan sé of
mikil. Þess vegna sé best að
„kaupa” útlenska íjármálamenn til
að koma með peningana. Og í stað-
inn selja þeim í hendur, ódýrt, auð
okkar íslensku fallvatna, láta þá
taka áhættuna, við losnum við hana
og taka lán til verksins.
Mín skoðun er sú, að það fæst
enginn erlendur fjármálamaður _til
að koma með einn dollar til Is-
lands, nema hann sé 100% öruggur
um að fá einn og hálfan dollar til
baka plús alla þá vexti sem hann
þarf að borga af fjárfestingarlán-
um, sem hann tæki hjá þriðja aðila.
Að sjálfsögðu vill hann fá eitthvað
fyrir sinn snúð.
Að taka sjálfir lán til verksins
er fyllilega réttlætanlegt, þegar um,
svona arðbæra fjárfestingu er að
ræða, að minnsta kosti hefur út-
lendingunum ekki flökrað við því,
fram að þessu, ástæða fyrir hiki
þeirra í dag er sú, að lántökukostn-
aður er í augnablikinu of hár. Þeim
finnst þeir ekki græða nógu mikið
enda þurfa þeir að deila gróðanum
með okkur. En frá okkar bæjardyr-
um séð þá þarf lántökukostnaður-
inn ekki að vera of hár, ef við stönd-
um að þessu einir, því þá þurfum
við ekki að deila kökunni með út-
lendingunum.
Við erum búin að vera leiksoppar
í þeim stóriðjuleik sem búið er að
há síðasta áratuginn og búnir að
spila okkur út í horn, búin að eyða
stórfé í orkuverið við Blöndu, sem
við eigum enga möguleika á að
nýta nema með stóriðju.
Efalaust þegar ákvörðun var tek-
in um að reisa Blönduvirkjun, hefur
verið hugsað til Alusuisse um sam-
vinnu. Þeir höfðu, fyrir 25 árum,
fengið frábæran samning við okkur
um orkuverð, þegar þeir eru búnir
að afskrifa álverið og gull okkar
íslensku fallvatna streymir
áreynslulaust í gullgeymslur bank-
anna í Sviss, þá vantar okkur sár-
lega að treysta efnahagslífið með
aukinni stóriðju, okkar hagsmunir
eru í veði. Hvað gera Svisslending-
ar, þeir segja, „nei takk”, við höfum
ekki áhuga, okkar hagur er að láta
hænuna „okkar” verpa gulleggjum
án nokkurrar áhættu og auðvitað
láta þeir sína hagsmuni ganga fyr-
ir. Þetta á að sjálfsögðu við um
aðra útlendinga líka, sem fjárfesta
hjá okkur.
Enn ein rök hef ég heyrt að við
íslendingar getum ekki rekið svona
stórt fyrirtæki, vegna þess að alls-
konar flokkadrættir og rígur myndi
gera okkur erfitt fyrir, þ.e. að við
þurfum að hafa eitthvert erlent yfír-
vald, til að við höldum okkur á
mottunni. Mér finnst svona hugsún-
arháttur hættulegur og eigi ekki
við rök að styðjast.
Hvað er nú til ráða, við eigum
sjálfir að reisa okkar stóriðju, ann-
aðhvort með öðru ríkisfyrirtæki
svipuðu og t.d. Landsvirkjun, eða
láta Landsvirkjun sjá um þetta eins
og orkuverin. Einnig mætti hugsa
sér almenningshlutafélag með þátt-
töku ríkissjóðs, Reykjavíkurborgar
og annarra sveitarfélaga.
Við eigum að hanna tvær systur-
verksmiðjur, að stærð svona svipað-
ar og álverið í Straumsvík, og reisa
þær hvora á eftir annarri á þeim
stöðum á landinu, þar sem það er
sannarlega hagkvæmast fyrir þjóð-
arbúið, t.d., aðra á Norðurlandi og
hina á Aústurlandi.
Ég er ekki hræddur um að ekki
fáist nóg fólk til að starfa við þenn-
an áliðnað, út um land. Því að, al-
veg eins og fólkið flutti til hinna
ýmsu þéttbýlisstaða hringinn í
kringum' landið, þegar því bauðst
góðar tekjur við fískiðnað, þá mun
■ ÚTGEFENDUR kennslubóka
og annars námsefnis í 12 Evrópul-
öndum hafa bundist samtökum og
stofnað samstarfshóp evrópska
kennslubókaútgefenda, EEPG
(European Educational Publish-
ing Group). Aukin evrópsk sam-
vinna er nú í sjónmáli og enda þótt
sameiginlegur markaður þýði alls
Rúnar Guðbjartsson
„Við eigum að hanna
tvær systurverksmiðj-
ur, að stærð svona svip-
aðar og álverið í
Straumsvík, og reisa
þær hvora á eftir ann-
arri á þeim stöðum á
landinu.”
sagan endurtaka sig við tilkomu
áliðnaðarins.
Hvorki Eimskipafélag íslands,
Flugfélag íslands, Loftleiðir né
jafnvel kaupfélöginn hefðu verið
stofnuð, ef núverandi stóriðjustefna
heði verið við lýði á þeim tímum.
Til gamans svona í lokin. Upp-
hæð fjárfestingarlána til að reisa,
80.000 tonna álver (um 400 milljón-
ir dollara), er lítið hærri en sú upp-
hæð, sem Flugleiðir þurftu að taka
að láni við að endurnýja flugflota
sinn, ásamt flugskýli á Keflavíkur-
flugvelli (um 350 milljónir dollara).
Og þurftu ekki einu sinni ríkis-
ábyrgð til.
Höfundur er flugstjóri.
ekki að menningarleg landamæri
séu úr sögunni er ljóst að nánari
samvinna Evrópuþjóða verður að
veruleika. Einungis eitt bókaforlag
frá hvetju landi hefur rétt til þátt-
töku í EEPG og er Mál og menn-
ing meðal stofnaðila, segir í frétta-
tilkynningu.
\%\ m,\
wm\ms iium/i/Mi imiuut /i iiií
iinsmii wm\ni■*M£. / ^
" .■V'-vl'vj ■ ■ ...: rJ 4' 10*
Kópal innanhúss-
málning er með
flmm gljástig 1
■
i
\
[
j
i
í
r
>
Kópal Tónn 4 Kópal Glitra 10 Kópal Birta 20 Kópal Flos 30 Kópal Geisli 85
Gefur matta áferð.
Hentar einkar vel
þar sem minna
mæðir á, t.d. í
stofum, borðstof-
um, í svefnhcrbergi
og á loft.
Hefur örlítið meiri
gljáa cn KÓPAL
TÓNN og þar af
lciðandi betri
þvotthcldni. Hentar
vcl þar scm mcira
mæðir á.
Gcfur silkimatta
áfcrð. Hentar vcl
þar sem mæðir
talsvcrt á veggflcti,
t.d. á ganga, barna-
hcrbcrgi, cldhús, og
þar scm óskað cr
eftir góðum gljáa.
ftmo -is
Hefur gljáa sem
kemur að góðum
notum á lcikher-
bcrgið, stigaganga,
barnahcrbcrgi,
baðhcrbcrgi, þvotta-
hús o.fl. Hcntar
einnig á húsgögn.
Gcfur rnjög gljáandi
áferð og hentar þar
sem krafist er
mikillar þvotthcldni
og styklcika, t.d: í
bílskúrinn, í
gcymsluna og í
iðnaðarhúsnæði.
Hcntar cinnig á
húsgögn.
KÓPAL er samheiti á innan-
hússmálningu sem uppfyllir
kröfur um ómengandi máln-
ingarvöru til innanhússnota á
Norðurlöndum. KÓPAL
yflrmálning er vatnsþynnan-
leg, fæst með fímm gljástigum
og í staðallitum og nær ótelj-
andi sérlitum skv. KÓPAL
tónalitakortinu. KÓPAL
yfírmálning er auðveld í með-
förum, slitsterk og áferðar-
falleg og seld í öllum málning-
arverslunum landsins.
mélningt
—það segir sig sjdlft -
.nuiiKicJ fTföfi rnjMiíJgUfiJB Jrn‘
f/■•■■■■• r —-r!-:--------\-----------\ || --------

I H Uti /fÆ/i\i