Morgunblaðið - 21.11.1991, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 21. NÓVEMBER 1991
i-
Til vamar breyttu
áfangakerfi við MH
eftir Björn Bergsson
A: Hvers vegna að svara?
Mér hefur oft dottið í hug að
blanda mér í umræðuna um fyrir-
hugaðar breytingar á áfangakerfi
MH að undanförnu. Það sem endan-
lega varð til þess er sú staðreynd
að Hrafn Sveinbjarnarson, nemandi
í MH, hefur í tvígang ruglað saman
óskyldum hlutum í greinum sínum
um málefni MH í Mbl. Hann beinir
auk þess orðum sínum ekki til mín
og því þykir mér rétt, sem einn af
þeim sem unnu að kerfisbreyting-
unum, að gera grein fyrir því sem
hann minnist á og kemur þeim
breytingum ekki við.
B: Hvað kemur breytingunum
ekki við?
1. Niðurfelling á fornmálabraut.
Hrafn getur þess reyndar að í
Námsvísi, sem var endurútgefínn
vegna þess að fyrirhugaðar breyt-
ingar á áfangakerfinu voru stöðvað-
ar, er fornmálabrautar ekki getið.
Auk þess getur hann þess að stjórn-
endur skólans hafi undanfarin ár
kynnt skólann í grunnskólum skóla-
hverfisins þannig að þar sé ekki
fommálabraut. Þessi breyting á
námsframboði í MH átti sér því
stað áður en við fórum að huga að
breytingunum á áfangakerfinu.
Auk þess að vera ákvörðun sem
stjórnendur skólans taka er þetta í
raun ákvarðað af menntamálaráðu-
neytinu. Þar á bæ eru reiknimeist-
arar sem ákvarða hve miklum fjár-
munum skuli varið ár hvert til MH.
Þeir byggja ákvörðun sína á nem-
endaíjölda skólans á hveijum tíma.
Þess vegna er það ekki gerlegt fyr-
ir MH að halda uppi kennslu á til-
tekinni námsbraut fyrir aðeins fjóra
nemendur. Það er m.a. vegna þess-
arar reiknireglu sem áfangar eru
svo fjölmennir í MH. Stjórnendur
skólans eru að reyna að hagræða
FORSTOFU-
HÚSGÖGN
Forstofan er andlit
heimilisins, vandaðu
til hennar.
Funahöfða 19 sími685680
og nýta sem best það fjármagn sem
hann fær.
Vissulega eru flestir kennarar
þeirrar skoðunar að stórir áfangar
séu mjög óæskilegir. Ég tek per-
sónulega ekki svo eindregna af-
stöðu. Mér finnst stundum koma
til greina að hafa áfanga fjölmenna
(sjá síðar).
2. Lög um framhaldsskóla.
Hrafn getur þess að nemendur í
MH þurfi að vera í leikfimi í átta
annir. Þetta er ákvarðað í lögunum
um framhaldsskóla og hvorki
stjórnendur MH né þeir sem unnu
að breytingum á áfangakerfinu
hafa neitt um það að segja.
Þá segir hann það furðulegt að
markmið laga um leikskóla, grunn-
skóla og framhaldsskóla séu keim-
lík. Þeim finnst mér reyndar ekki.
Á öllum þessum skólastigum eru
nemendur sem eru að þroskast. Það
er mikilvægt þar sem foreldrar
þessara barna og unglinga eru
vinnuþjakaðir er skólinn að mínu
mati sá aðili sem best er til þess
hæfur að leggja rækt við þennan
þroska. Þroski í þessum skilningi
er eitthvað sem á sér stað vegna
náms og/eða uppeldis en ekki vegna
aldurs eða líkamlegs vaxtar.
Þá tel ég að menntaskóli í dag
gegni fleiri hlutverkum en að búa
nemendur sína undir háskólanám,
eins og Latínuskólinn gerði fyrr á
öldum. Hann stuðlar að því að nem-
endur hans verði menntaðir. Til að
nemendur MH teljist menntaðir að
mínu mati þurfa þeir að geta m.a.
aflað sér upplýsinga sjálfstætt, ver-
ið læsir á þær, verið læsir á tölvur
og fjölmiðla. Þeir þurfa að geta
greint aðalatriðin frá aukaatriðun-
um í þeim upplýsingum sem þeir
eru að vinna með. Þeir þurfa að
geta dregið rökréttar ályktanir af
þessum upplýsingum. Þeir þurfa að
geta tjáð sig á skýran og skipuleg-
an hátt.
Við þetta starf tel ég að þeir
þroskist vitsmunalega, tilfinninga-
lega, félagslega og líkamlega. Þess-
ir nemendur eru ekki búnir að ná
endanlegum þroska þótt þeir ljúki
námi sínu t.d. við MH með stúdents-
prófí.
Þess má geta hér að eftir að
hafa kennt m.a. í MH bæði stærð-
fræði og félagsfræði fullyrði ég að
latína og stærðfræði hafa engan
einkarétt á því að temja nemendum
rökhugsun. Ég tel að allar náms-
greinar í menntaskóla geti það, því
ég gef mér að allar vísindagreinar
hins vestræna heims byggi á rök-
hugsun. Það skiptir hér höfuðmáli
hverjum tökum nemandinn nær á
því námsefni sem hann. leggur stund
á. ,
í ljósi umræðu um háa sjálfs-
morðstíðni ungra karlmanna hér á
landi tel ég það mjög mikilvægt
verkefni menntaskóla sem og ann-
arra framhaldsskóla hér á landi að
leggja rækt við tilfínningaþroska
nemenda sinna.
3. Skólastefnan undanfarin ár.
„Ríkjandi” skólastefna á fram-
haldsskólastiginu er málamiðlun
eins og þeir vita sem fylgst hafa
með skólapólitískri umræðu sl.
fimmtán til tuttugu ár. Vafalaust
hefur þessi skólastefna mótað við-
horf okkar sem unnum að breyting-
unum í MH. Við erum ekki einlitur
skoðanahópur varðandi skólapóli-
tík. 0g þó sum okkar hafi tekið
virkan þátt í umræðunni og e.t.v.
iagt eitthvað af mörkum í mótun
þeirrar stefnu bera kennarar í MH
ekki ábyrgð á henni. Það eiga
menntamáiaráðuneytið og alþingi
að gera.
4. Áhugasviðspróf.
Námsráðgjafar voru farnir að
nota þessi próf áður eri við fórum
að ræða fyrirhugaðar breytingar á
MH. Hrafn telur að þau gefi svo
nákvæma niðurstöðu að nemandan-
um sé sagt að hann eigi t.d. að
gerast söðlasmiður eða útfarar-
stjóri. Mér eru það nýjar fréttir ef
þessi próf gefa svo nákvæma niður-
stöðu. Ég hef hingað til talið að
þau segi til um áhugasvið þess sem
prófið þreytir á því augnabliki og
gefi þar með vísbendingu um hugs-
anleg störf í framtíðinni en ekki að
útkoman verði eitthvað bingó sem
leysi nemandann undan þeirri kvöð
að ákvarða sjálfur sitt ævistarf.
5. Islenskukennslan í MH.
Umræðan um íslenskukennslu í
MH og um stöðu hennar innan skól-
ans er allrar athygli verð. En hún
á lítið skylt við fyrirhugaðar breyt-
ingar á áfangakerfinu nema þá í
ljósi þeirra breytinga sem aðrar
deildir skólans hugðust gera á
kennslufyrirkomulagi sínu í kjölfar
breytinganna. Er því vandséð hvaða
tilgangi rangfærslur Hrafns um
niðurfellingu skylduáfanga og reyf-
aralestur eiga að þjóna.
6. Framhaldsskóli fyrir alla.
Hrafn skammar reyndar Svavar
Gestsson, fv. menntamálaráðherra,
fyrir að nú skulu allir þeir sem lok-
ið hafa grunnskóla eiga rétt á námi
á framhaldsskólastigi. Þar með er
honum ljóst að ytri rammi þeirrar
ákvörðunar er í reglugerð sem
menntamáfaráðherra setur. Auk
þess er það í lögum um framhalds-
skóla að skólameistari tekur
ákvörðun fyrir sinn skóla um hvern-
ig inntöku nemenda er háttað.
Reyndin er sú að þrátt fyrir þessa
breytingu á inntöku í framhalds-
skóla hefur MH ekki breytt sínum
inntökureglum vegna þess hve að-
sókn að skólanum er mikil. Fyrir-
hugaðar breytingar á áfangakerfi
MH voru hugsaðar til að veita þeim
breiða getuhópi sem er nú þegar í
skólanypi betri þjónustu, en ekki
fyrir enn breiðari getuhóp.
Umræða Hrafns um námsgjöld
og einkaskóla er einnig óviðkom-
andi fyrirhuguðum breytingum á
áfangakerfi MH. Ég er þó þeirrar
skoðunar að vegna þeirrar miklu
aðsóknar sem er að MH yrði hann
fjárhagslega betur settur sem eink-
askóli og gæti þar með rekið forn-
málabraut fyrir t.d. aðeins fimm
nemendur. Áð öðru leyti get ég
verið sammála Hrafni varðandi
þessi atriði.
C: Hvað kemur fyrirhuguðum
breytingum við?
Ég tel að við sem unnum að fyrir-
huguðum breytingum á áfangakerfi
MH höfum reiknað með því að vinna
innan ramma laga og reglugerða
um framhaldsskólastigið. Við báð-
um að vísu um undanþágu frá Nám-
skrá fyrir framhaldsskóla. í fyrsta
lagi er það rangnefni að skýra þetta
plagg námskrá. Til þess að geta
staðið undir nafni þyrfti að setja í
þetta plagg skólapólitíska stefnu-
mörkun, umræðu um námsum-
hverfi nemenda, um kennsluaðferð-
ir og um námsmat svo nokkuð sé
nefnt. Auk þess hefur það alltaf
vafist fyrir mér, frá því þetta plagg
leit dagsins ljós í fyrsta skipti 1986,
af hverju þurfi að samræma inni-
hald bóknámsbrauta sem ljúka með
stúdentsprófi. Ég skil mjög vel
nauðsyn þess að samræma þær
brautir sem veita, að námi loknu,
starfsréttindi. Sérstaklega í ljósi
þess frumskógar laga og reglu-
gerða sem iðnnámið hér á landi býr
við.
Vissulega vorum við sem unnum
að þessum breytingum ekki alltaf
sammála og þurftum að vinna okk-
ur, ásamt með nemendum skólans,
í gegnum þann ágreining. í ljósi
þess leyfi ég mér þó að fullyrða að
tilgangur fyrirhugaðra breytinga á
áfangakerfi MH var að bæta þjón-
ustuna við núverandi nemendahóp
MH.
Þegar áfangakerfið var tekið upp
á sínum tíma þurfti að skera niður
nám í ýmsum greinum til að skapa
rými fyrir fijálst val. Þá voru þær
raddir a.m.k. ekki mjög háværar
Björn Bergsson
sem hrópðuu „úlfur, úlfur, það er
verið að lækka námskröfurnar í
MH”. Bréf kennslunefndar HÍ ber
það heldur ekki með sér, að kröfur
okkar til nemenda hingað til hafi
verið slakar. Það getur því engum
verið alvara með að halda því fram
að fyrirhuguðum breytingum á
áfangakerfi MH hafi verið stefnt
að því að eyðileggja þann góða
árangur skólans.
Margir hafa rætt um þennan hóp
sem stóð að breytingunni eins og
við höfðum verið slegin blindu (ekki
séð út fyrir naflann á sjálfum okk-
ur), ekki vitað hvað var að gerast
í skólamálum fyrir utan MH eða
ekki unnið sem fagmenn heldur sem
fúskarar. Mér finnst persónulega
slíkar dylgjur ekki svara verðar.
Ég tei að hægt sé að ræða þessi
mál á málefnalegan hátt án þess
að vera að dylgja um persónulega
eiginleika þeirra sem málið varðar
og eru á öndverðum meiði.
Við vorum að reyna að koma til
móts við a.m.k. tvö sjónarmið með
starfi okkar. Sjónarmið þeirra sem
töldu að ofuráherslan á meðalnem-
andann hefði bitnað á góðum nem-
endum. Má þar t.d. nefna raun-
greinanemendur sem sögðu að í
núverandi útgáfu af áfangakerfi
MH gætu þeir ekki sérhæft sig nóg
til að teljast nægilega vel undirbún-
ir undir nám í raungreinum við HÍ.
Þess er vert að geta hér að HÍ
hefur um árabil gefið út leiðbein-
ingabækling til nemenda er hyggj-
ast stunda nám við skólann, hvern-
ig best sé að haga undirbúningi
sínum m.t.t. einstakra deilda skól-
ans. Með þessum breytingum á
áfangakerfinu og aukinni náms-
ráðgjöf ætluðum við að gera nem-
endum við MH fært að gera undir-
búning undir háskólanám enn betri
en hann er í dag. Af viðtölum mín-
um við kennara í HÍ tel ég að þeir
hafi ekki verið þeirrar skoðunar að
breytingar okkar stefndu í aðra
átt. Þeir voru ósammála „tæknileg-
um atriðum” varðandi þessar breyt-
ingar. Okkur var kunn sú afstaða
HI í aðalatriðum. Ég tel því að
hefði ráðherra ekki gripið til svo
harkalegra aðgerða sem raun varð
á, hefðum við og kennslumálanefnd
HÍ getað fundið viðunandi lausn á
þessari deilu.
Hitt sjónarmiðið sem réði ferð-
inni í vinnu okkar var að reyna að
veita þeim breiða getuhópi sem nú
ALMENNUR fundur um skatta-
mál einstaklinga verður haldinn
á vegum Kaupþings hf. I kvöld,
fimmtudaginn 21. nóvember kl.
20.30 í Holiday Inn. Fundurinn
ber yfirskriftina „Réttur sparn-
aður, Iægri skattar”.
Markmið fundarins er að efla
vitund almennings um mikilvægi
sparnaðar og jafnframt að benda á
hvaða áhrif mismunandi sparnaðar-
leiðir hafa á skatta.
Fundurinn hefst á ræðu aðstoð-
armanns fjármálaráðherra, Stein-
gríms Ara Arasonar, sem talar um
þegar er í skólanum betri þjónustu
en núverandi áfangakerfí getur
boðið upp á.
Það er staðreynd að það eru ekki
allir sem útskrifast með stúdents-
próf hér á landi sem halda í nám
við HÍ. Sumir ætla í háskólanám
erlendis. Aðrir ætla að fara í nám
af allt öðru tagi.
Við vildum koma til móts við
þessa nemendur. Sem dæmi má
nefna nemendur sem þrátt fyrir
ráðleggingar námsráðgjafa og um-
sjónarkennara veldu þannig að aug-
ljóst yrði að slík nám væri ekki Q
góður undirbúningur fyrir háskóla-
nám.
Áhyggjur HÍ varðandi slíka nem-
endur eru réttmætar og ég bind
vonir við að viðunandi lausn fáist
í starfi nefndar þeirrar sem ráð-
herra er að skipa til að endurskil-
greina stúdentsprófið. Ef slíkir
nemendur hyggjast leggja stund á
nám á háskólastigi tel ég að þeir
eigi t.d. að koma í Öldungadeild
MH til að lagfæra undirbúning sinn.
Ég hef heyrt að nemendur t.d. af
nýmálabraut geri þetta ef þeir
hyggjast leggja stund á læknis-
fræði í HÍ. Þeir koma t.d. í Öldunga-
deild MH tiil að bæta undirbúning i
sinn í þeim greinum (væntanlega
raungreinum), þar sem undirbún-
ingi þeirra er ábótavant.
D: Hvað er til ráða?
Ég starfaði í nokkur ár við stjórn-
un Framhaldsskólans í Vestmanna-
eyjum. Þá horfði ég stundum á
nemendur mína reka sig á þá
óþægilegu staðreynd að þeir gátu
ekki stundað það nám er hugur
þeirra stóð til í Eyjum vegna reglna
reiknimeistara menntamálaráðu-
neytisins. Þess vegna tel ég mig
skilja að nokkru leyti óánægju
Hrafns Sveinbjarnarsonar með þá
ákvörðun stjórnenda MH að fella
niður fornmálabraut.
Ég sagði áðan að ég teldi stund-
um koma til greina að hafa áfanga
fjölmenna. Ég gæti hugsað mér það
sem lausn til að styrkja stöðu latín-
unnar í MH, að sumir áfangar yrðu s
stækkaðir frá því sem nú er. Þetta
yrði samvinnuverkefni innan skól-
ans í anda fjárhagslegs sjálfstæðis .
slíkra stofnana hér á landi. Ég tel
að það fari hugsanlega eftir kennsl-
ugreinum eða a.m.k. eftir efnistök- ^
um námsefnis tiltekins áfanga og
þar með kennsluaðferðum hvort
nemendur geta verið fleiri en 20 í
honum. Ég er a.m.k. tilbúinn að
stuðla að þessari umræðu í skólan-
um. Þó álít ég að aukinn valkvóti
eins og til stóð í nýja skipulaginu
auki mjög líkur á að unnt sé að
halda úti námi í slíkum greinum.
Að iokum vil ég leyfa mér að
vona að áframhaldandi umræða um
MH mótist af tvennu. í fyrsta lagi
því að þótt við séum ósammála um
leiðirnar erum við að vinna að sama
markinu, þ.e.a.s. því að skólinn
haldi áfram að vera göður skóli
með því að veita breiðum getuhópi
góða þjónustu. í öðru lagi af þeirri
forsendu að innan skólans sé enginn
sem vísvitandi stefnir að því að
rýra það góða starf sem þar hefur
verið unnið þau rúmlega tuttugu
ár sem MH hefur útskrifað stúd-
enta.
Höfundur erkennari í félagsfræði
við MH og situr í stjórn skólans
sem annar af fulltrúuin kennara.
stefnu ríkisstjórnarinnar í skattmál-
um. Aðrir framsögumenn eru Elvar
Guðjónsson viðskiptafræðingur og
Frosti Siguijónsson rekstarhag-
fræðingur sem tala um sparnaðar-
leiðir einstaklinga og áhrif þeirra á
skatta. Loks talar Sigurður Jóhann-
esson hagfræðingur, ritstjóri Vís-
bendingar, um tvísköttun lífeyris
og jaðarskatta. Að loknum ræðum
frummælenda verða fyrirspurnir og
almennar umræður. Fundarstjóri
er Guðmundur Hauksson forstjóri
Kaupþings hf.
(Frcttatilkynning)
Almennur fundur um
skattamál einstaklinga