Morgunblaðið - 21.11.1991, Blaðsíða 38

38
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 21. NÓVEMBER 1991
Guðbjörg Erlends-
dóttir — Minning
Fædd 17. nóvember 1901
Dáin 17. nóvember 1991
Með örfáum orðum viljum við
systkinin minnast ömmu okkar,
feem borin verður til grafar í dag
frá Dómkirkjunni í Reykjavík. Hún
lést 17. nóvember síðastliðinn í
Borgarspítalanum, en þann dag
varð hún níræð.
Foreldrar ömmu voru Sigur-
björg Þorsteinsdóttir frá Grund í
Svínadal í Húnavatnssýslu og Er-
lendur Erlendsson frá Miklaholti í
Biskupstungum. Eiginmaður
hennar var Magnús Pálmason
bankaritari í Reykjavík f. 15. júní
1897, en hann lést 28. nóvember
1985. Áttu þau fjórar dætur. Elst
er Kristín Jórunn, f. 16. maí 1925,
gift Andrési Guðmundssyni lyf-
sala. Næst er Sigurbjörg, f. 1.
ágúst 1926, og hennar maður er
Bjami Pétursson, fyrrum bóndi á
Fosshóli í Suður-Þingeyjarsýslu.
Þriðja dóttirin er Erla, f. 27. sept-
ember 1927, ekkja Theodórs 01-
afssonar veitingamanns. Yngst er
svo Hrafnhildur,' mamma okkar,
f. 18. febrúar 1938, gift Páli
Guðmundssyni innanhússarkitekt.
Amma var alin upp í Húna-
vatnssýslu, en fluttist til Reykja-
víkur um tvítugt. Á Hnausum í
-Austur-Húnavatnssýslu var tví-
býli. Á öðru býlinu bjuggu foreldr-
ar ömmu en á hinu býlinu bjó syst-
ir afa og þar lágu leiðir þeirra
saman. Gengu þau í hjónaband
24. maí 1924 og voru gift í rúm-
lega sextíu ár. Allan sinn búskap
bjuggu þau í Reykjavík og ólu upp
dætur sínar íjórar á hlýlegu og
vistlegu heimili. Hjónaband þeirra
var gott og ástríkt enda leið öllum
ALLT
fyrirGLUGGANN
úrval, gæði, þjónusta
Eldhúsgluggatjöld í
úrvali.
Ódýr spönsk glugga-
tjaldaefni í breiddinni
270 sm.
Mikiö úrval af glugga-
tjaldaefnum.
Rekum eigin saumastofu.
Ráöleggingar, máltökur
og uppsetningar ef óskaö
er.
Sendum í póstkröfu um
land allt.
<0 Einkaumboð á fslandi
Síöumúla 32 - Reykjavík
Sími: 31870 -688770
Tjarnargötu 17 - Keflavík
Sími 92-12061
Glerárgötu 26 - Akureyri
Sími 96-26685
[Grænt númer: 99-6770
vel, sem í kringum þau voru og
umgengust. Amma var yndisleg
og kærleiksrík kona sem hugsaði
um börn sín og bú með miklum
myndarskap og sóma. Hún lifði
kyrrlátu lífi sem miðaði að því að
standa við bakið á sínum sem hún
og gerði með staðfestu og úrræða-
semi. Það er minnisstætt að þótt
amma væri fædd rétt um síðustu
aldamót og alin upp við þá erfið-
leika sem fylgdu búskaparlífi í þá
daga, var hún skilningsrík og vin-
ur okkar unga fólksins. Hún skildi
okkur í okkar aðstæðum og hafði
endalausan áhuga á því sem við
vorum að gera og læra.
Hún var umburðarlynd og bar
virðingu fyrir skoðunum okkar
þótt sjálf væri hún oft á öndverð-
um meiði. Þannig gat hún gefið
okkur ráð og veitt okkur leiðsögn
sem hefur veist okkur gott vega-
nesti. Hún elskaði manninn sinn
og böm og ekki minna þau tíu
barnabörn sem nú eru öll komin
yfir 25 ára aldur. En hjarta henn-
ar rúmaði meira en það, því öllum
tók hún opnum ömium. Það þekkja
tengdasynir, makar barnabarn-
anna og aðrir fjölskyldumeðlimir
mjög vel. Hvað félagsstörf varðar
tók amma virkan þátt í _ starfi
Thorvaldsenfélagsins og vann þar
mikið og þakklátt starf.
Ef nefna ætti allt hið góða sem
amma lét af sér leiða yrði það
langt mál. Við minnumst hennar
sem göfuglyndrar konu sem ávallt
vildi okkur vel og í kærleika agaði
okkur svo við mættum verða okk-
ur sjálfum og okkar fólki til sóma.
Við söknum hennar af öllu hjarta
og þykir missirinn sár þótt sjálf
hafi hún verið hvíldinni fegin.
Þökkum við öllum þeim sem önn-
uðust hana í þeim veikindum sem
hún átti við að stríða undir lokin.
Með þá fullvissu í huga að Guð
geymi ömmu og afa á þeim stað,
sem hann hefur lofað að búa okk-
ur eftir lífið hér á jörðinni, þökkum
við ömmu samfylgdina og biðjum
almáttugan Guð að styrkja dætur
hennar og fjölskyldur þeirra í sorg-
inni.
Auður, Guðbjörg og
Guðmundur.
Mig langar að kveðja hinstu
kveðju mikla ágætis- og sóma-
konu, Guðbjörgu Erlendsdóttur,
sem andaðist á Borgarspítalanum
aðfaranótt 17. nóvember síðastlið-
inn.
Kynni mín af Guðbjörgu og
eiginmanni hennar, Magnúsi
Pálmasyni, bankaritara, hófust
fyrir 16 árum, er ég kynntist dótt-
urdóttur þeirra Guðbjörgu Erlu
Andrésdóttur.
Ég kom oft inn á hlýlegt heim-
ili þeirra í Safamýrinni, og var
heimilisbragurinn þar afar sér-
stakur. Þau voru afar samrýnd,
nánast sem ein manneskja, og
báru greiriilega ómælda virðingu
hvort fyrir öðru. Lítið dæmi um
þetta var t.d. að Magnús las oft
fyrir Guðbjörgu bæði sögur og
blöð, meðan hún sat við hannyrðir.
Alla ævi voru þau ráðdeildarsöm
en rausnarleg, og nýttu vel allt
sem til féll. Bæði voru þau glað-
lynd og nutu lífsins alla ævi.
Guðbjörg missti mann sinn árið
1985, og var af honum mikill sjón-
arsviptir. Þó lífsförunautur hennar
væri allur bugaðist hún ekki, held-
ur hafði þá sem ævinlega bjart-
sýni og jákvætt hugarfar að leiðar-
ljósi. Uppgjöf þekkti hún ekki, það
var aðeins ein leið: Áfram.
Haustið 1989 flytur hún í þjón-
ustuíbúðir aldraðra í Furugerði 1.
Þar með var hún komin í næsta
hús við fjölskyldu mína. Það jók
mjög á allan samgang, og styrkti
tengsl okkar við hana. Oft hlupu
barnabörnin yfir götuna að hitta
langömmu sína, og spjalla um lífið
og tilveruna öllum til ánægju.
Guðbjörg fór allra sinna ferða
ýmist gangandi eða í strætis-
vagni. Hún notaði strætisvagnana
óspart til útsýnisferða og að fylgj-
ast með mannlífinu.
Guðbjörg var einstaklega hress
og ern fram undir það síðasta, og
fýlgdist vel með þjóðmálum og
pólitík.
Raunsæi hennar og áhugi á öll-
um málum hafði það í för með sér
að skoðanir hennar voru ákveðn-
ar, og lét hún þær í ljós tæpitungu-
laust ef eftir þeim var leitað.
En heimur barnanna var líka
hennar heimur. Hún fylgdist með
hugðarefnum þeirra og gat hlegið
dátt með þeim að skrýtlum og
spaugi.
Að leiðarlokum staldra ég við
og lít yfir farinn veg. Ég er þakk-
látur að hafa átt kynni og vináttu
þessarar góðu konu.
Guð blessi minningu hennar.
F.h. íjölskyldunnar,
Friðgeir Sveinn Kristinsson.
Kveðja frá Thorvaldsens-
félaginu
I dag kveðja Thoivaldsenskonur
heiðursfélaga sinn Guðbjörgu Er-
lendsdóttur. Einnig sinn elsta fé-
Ágústína Halldórs-
dóttir — Minning
Fædd 12. ágúst 1896
Dáin 28. október 1991
Nýlátin er kona, sem var orðin
rúmlega hálf tíræð. Þó fannst mér
hún aldrei gömul. Olli því meðfætt
glaðlyndi hennar og lifandi áhugi á
menntun og menningu almennt tal-
að. Mér fínnst mér skylt að mæla
eftir þessa öldnu vinkonu mína til
langs tíma. Á útfarardegi hennar,
þriðjudaginn 12. nóvember sl., sást
hennar hvergi getið. Finnst mér
rétt að bæta úr þessu með minning-
argrein í víðlesnu dagblaði, þar sem
æviatriði hinnar látnu konu er getið
og mynd hennar birtist.
Hún fæddist á Leirá í Leirár-
sveit, fornu höfuðbóli, hinn 12. ág-
úst árið 1896. Var hún skírð Ágúst-
ína, víst að nokkru eftir fæðingar-
mánuðinum. Faðir hennar hét Hall-
dór Halldórsson, ættaður úr Andak-
íl, en fór til Kanada 1902. Móðir
Ágústínu var Þrúður Grímsdóttir,
fædd í Melasveit. Hún ólst upp hjá
móðurafa og ömmu, Margréti Jóns-
dóttur og Grími Gíslasyni á Akra-
nesi, til 7 ára aldurs, en þá lést afi
hennar fyrrnefndur.
Hún var síðan á framfæri móður
sinnar, hjá Þórunni Sveinbjöms-
dóttur og Magnúsi Ásbergssyni á
Beitistöðum í Borgarfirði. Voru þau
henni mjög góð.
Ágústína þráði að læra, en þá
var ekki títt að stúlkur gengju
menntaveginn. Þeim var ekki ætlað
annað en að sinna búi og börnum.
Ágústína var raunar á kvöldskóla
á Akranesi um skamman tíma. Hún
þótti efnilegur nemandi. Á sama
tíma var hún látin kenna börnum.
Menntun í tungumálum hlaut hún
af sjálfsnámi. Var mér kunnugt um
að hún las dönsku ágæta vel. Ensku
skildi hún og gat bjargað sér á því
máli. Hún átti dálítið af erlendum
bókum, en bókasafn átti hún tals-
vert, og það sem mest var um vert:
vandað að innihaldi. Margar bæk-
umar batt ég fyrir hana. Raunar
hófust kynni okkar Ágústínu víst
um 1970, með því að hún kom til
mín og bað mig að binda nokkrar
bækur fyrir sig. Þá bjó hún og lengi
síðan á Öldugötu 32 hér í borg,
uppi á hanabjálka. Eitt lítið her-
bergi hafði hún þar fyrir sig, í norð-
laga og aldursforseta. Guðbjörg
gekk til liðs við Thorvaldsensfélag-
ið 4. nóvember 1930. Störf hennar
fyrir félagið í 61 ár verður hvergi
hægt að skrá nema í ijársjóði
minninganna og í hugum félags-
kvenna og þeim verkum mannúðar
og framfaramála sem félagið hef-
ur staðið að. Þar verður Guðbjarg-
ar ætíð minnst sem góðs liðs-
manns og trausts félaga.
Ef lýsa á Guðbjörgu Erlends-
dóttur kemur fyrst í hugann hvað
hún samsvaraði sér vel til líkama
og sálar. Hún var glæsileg kona
í sjón, vel gefin og hafði skemmti-
lega kímnigáfu. I návist hennar
varð allt svo hlýtt og eðlilegt. Það
sem mér er kannski dýrmætara
en annað í minningunni um Guð-
björgu er hversu góður og jákvæð-
ur leiðbeinandi hún var. Þessa
eiginleika hennar fékk ég að njóta
á fyrstu árum mínum í Thorvalds-
ensfélaginu. Einhvem veginn hélt
ég að þetta væri félag sem einung-
is væri nóg að mæta á fundum
hjá og borga sín félagsgjöld, en
annað kom á daginn. Skylda var
að vera við afgreiðslustörf í versl-
un félagsins, selja jólamerki og
happdrættismiða. Allt voru þetta
störf sem ég hafði enga reynslu
af og leist alls ekki á. Voru spor
mín því létt fyrir félagið í fýrstu
en þung fyrir mig. Sá ég að við
svo búið mátti ekki standa og fór,
að kanna hveijar væru duglegast-
ar af félagskonum við sölu á happ-
drættismiðum. Var mér þá bent á
að fara í læri til Guðbjargar Er-
lendsdóttur. Guðbjörg tók mér vel
og taldi það ekki mikið mál að
selja happdrættismiða. Sagðist
hún standa alla daga við inngang
Vöramarkaðarins í Ármúla og
selja grimmt. Nú væri tækifærið
fyrir mig að fara daginn eftir og
selja mína miða þar sem hún kæm-
urenda. Eldunarplássið var á gang-
inum, undir súð. í suðurherbergi,
einnig undir súð, bjó sonur Ágúst-
ínu, Magnús Þórarinn Magnússon
(1922-1985). Hann var sjúkur mað-
ur lengi og algjör öryrki. Magnús
var með móður sinni, einkum að
Hóli í Hörðudal í Dalasýslu, þar sem
Ágústína var oft á sumrin. Magnús
var kvæntur, en skildi og eignaðist
dótturina Helgu, sem býr í Suður-
Kaliforníu, gift Karli Torfa Esra-
syni lækni. Hún kom heim til að
vera viðstödd jarðarför ömmu sinn-
ar. Vel man ég hvað Ágústína var
ánægð með þessa stúlku sem
menntast hefur mjög. Það þráði
Ágústína á sínum yngri árum. Var
líkast því sem maður fyndi hjá hinni
öidnu konu sem menntadraumar
herinar sjálfrar væru þarna að ræt-
ast. Hún skildi að menntun er mátt-
ur hveijum þeim sem hlýtur hana.
Ágústína var unnandi ljóða og
sagna. Hún var lengi félagi í Kvæð-
amannafélaginu Iðunni, sem stofn-
að var 1929. Kunni ógnar býsn af
ljóðum og fór með þau við þá sem
hún vissi að unnu þeim.
Um sjötugt hætti Ágústína að
vinna úti. Þá gafst henni tími til
margs sem lífsönnin leyfði ei. Hún
tók að ferðast innanlands og utan.
Þannig heimsótti hún nágranna-
löndin og fleiri nálæg lönd. Til sólar-
landa Iagði hún leið sína. Hrifnust
var hún af að skoða safnið mikla í
ist ekki fyrr en um fjögurleytið.
Þetta varð í sannleika mikill
þrautadagur sem enginn skilur
nema sá sem stendur í fyrsta sinn
á almannafæri við sölu á happ-
drættismiðum. Þegar Guðbjörg
svo kom sagði ég henni heldur
niðurlút að árangur minn væri
nánast enginn. Þá leit Guðbjörg á
mig og sagði: Ingibjörg mín, þú
selur aldrei neitt eða færð þínum
málum framgengt ef þú felur þig
á bak við stafla af pappakössum.
Þú átt að þora að ganga fram og
mæta fólki. Þetta varð mér þörf
áminning á marga vegu og gott
veganesti, sem ég minnist með
þakklæti.
Þannig hrannast minningamar
upp í starfi og leik með Guðbjörgu
gegnum árin. Alltaf var hún reiðu-
búin til að starfa fyrir félagið.
Alltaf mætt á fundi og samkomur
félagskvenna og væntumþykja
hennar til félagsins lýsir sér best
í því að eitt það síðasta sem hún
fól dætrum sínum að gera var að
skila kveðjum sínum og heillaósk-
um á afmælisfagnað félagsins 19.
nóvember.
Thorvaldsensfélagið þakkar
störf húnvetnsku heimasætunnar,
sem ung að áram flutti til höfuð-
borgárinnar og átti þar sitt lífs-
starf við uppeldi barna og umönn-
un heimilis en gaf sér jafnframt
tíma til að vinna að líknarmálum
til heilla fyrir samborgarana.
Félagskonur þakka fyrir yfir 60
ára samfylgd og vináttu sem aldr-
ei bar skugga á og senda dætrum
Guðbjargar og fjölskyldum þeirra
samúðarkveðjur.
Ingibjörg Magnúsdóttir
Á þessu hausti eru liðin 57 ár
frá því að tvær 8 ára gamlar stúlk-
ur hófu skólagöngu í Austurbæjar-
skóla ReykjavíkdT. Frá fyrsta degi
myndaðist sú vinátta sem „staðið
hefur af sér veðra gný” án þess
að lykkja myndaðist á þráðinn,
hvað þá hnútur. Þó skildi stórt
úthaf þær af í 5 ár og seinna fjöll
og heiðar um margra ára, skeið,
tel ég jafnvel að ‘ vináttuböndin
hafi orðið enn sterkari fyrir vikið.
Sómakonan Guðbjörg Erlends-
dóttir, sem við kveðjum í dag, var
móðir annarrar telpunnar, Sigur-
bjargar Magnúsdóttur, hin er
undirrituð.
Það má segja að heimili þeirra
Guðbjargar Erlendsdóttur og
Magnúsar Pálmasonar hafi verið
mitt annað heimili öll mín bernsku-
og unglingsár, hvort sem það stóð
við Þórsgötu, Karlagötu eða á
öðrum stöðum í borginni. Karla-
Louvre á Signubökkum. Þar kom
til meðfæddur áhugi hennar á
menningu hvers konar. Já, það er
mikils virði að vera við andlega
heilsu fram á gamals aldur.
Óbyggðaferð fór hún 91 árs og
hlaut viðurkenningarskjal skraut-
ritað sem nú er varðveitt vel. Hún
Ágústína lifði lífinu lifandi langa
ævi.
Henni var léður ytri glæsileiki
jafnt og innri reisn. Þótti með lag-
legustu konum, jafnvel á efri árum.
Ágústína veikt-ist,^.! okfóbet sl.