Morgunblaðið - 29.02.1992, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 29. FEBRUAR 1992
31
Frumvarp um breytingar á
búvörulögnm samþykktar
Deilt um greiðslur vegna fullvirðisréttar
SAMÞYKKT voru sem lög frá Alþingi í gær frumvarp landbúnaðar-
ráðherra um breytingu á lögum um framleiðslu, verðlagningu og
sölu á búvörum. Frumvarpið fjallar um breytingar sem eru nauð-
synlegar í framhaldi af búvörusamningi. Frumvarpið gerir einnig
ráð fyrir að fresta ‘A hluta af beinum greiðslum til bænda á ár-
inu 1992 fram yfir áramót. Vegna þessa greiddu framsóknarmenn
ekki atkvæði við endanlega afgreiðslu frumvarpsins. Þingmenn
Alþýðubandalagsins og Kvennalistans studdu flestir frumvarpið.
Ragnar Arnalds (Ab-Nv) gerði athugasemdir um lögfræðilegt álita-
efni; þegar kæmi til greiðslna vegna kaupa ríkisjóðs á fullvirðis-
rétti væri réttur leiguliða á bújörðum ákaflega óljós.
Áríðandi var talið að afgreiða
frumvarpið um framleiðslu, verð-
lagningu og sölu á búvörum fyrir
þessi mánaðamót vegna þess að ráð
er fyrir því gert að beinar greiðslur
til bænda hefjist í mars 1992. Við
aðra umræðu um frumvarpið í
fyrradag kom fram að talsmenn
þingflokkanna í landbúnaðarmálum
voru j meginatriðum sammála um
meginefni frumvarpsins. Hins veg-
ar treystu fulltrúar stjórnarand-
stöðuflokkanna í landbúnaðarnefnd
sér ekki til að standa að sameigin-
legu nefndaráliti vegna breytingar-
tillagna frá stjórnarliðinu, nánar
tiltekið, bráðabirgðaákvæði um
heimild til landbúnaðarráðherra um
að fresta '/6 hluta greiðslna ársins
1992 til janúar/febrúar 1993. Þetta
var gert vegna ákvarðana sem tekn-
ar voru við afgreiðslu ijárlaga.
Agli brugðið
Framsögumanni meirihluta land-
búnaðarnefndar Agli Jónssyni
(S-Al) var sjáanlega nokkuð brugð-
ið og auðheyrilega tregt tungu að
hræra þegar hann
gerði grein fyrir
þessu bráða-
birgðaákvæði.
Hann taldi þessa
ákvörðun um
frestun á greiðslu
300 milljóna vera
léttvæga fyrir ríki-
sjóð en þungbæra bændafjölskyld-
um. Egill Jónsson sagði afstöðu
minnihlutans vera „afskaplega
skiljanlega" en það hefði orðið
ákvörðun meirihluta landbúnaðar-
nefndar að breyta í engu því sem
ákveðið hefði verið í fjárlögum.
Eftir aðra umræðu frumvarpsins
voru breytingartillögur landbúnað-
arnefndar samþykktar. Egill Jóns-
son gerði grein fyrir atkvæði sínu
við atkvæðagreiðsluna. Hann svar-
aði þar gagnrýni stjórnarandstæð-
inga um að breytingartillagan væri
brot á, búvörusamningnum við
bændur. Egill sagði að hér væri
brestur en ekki brot.
í gær var frumvarpið með breyt-
ingartillögum meirihluta landbún-
aðarnefndar samþykkt sem lög frá
Alþingi.
Fullvirðisréttur
Bæði við aðra og þriðju umræðu
um frumvarpið urðu nokkur orða-
skipti milli Ragn-
ars Arnalds (Ab-
Nv) og Halldórs
Blöndals land-
búnaðarráðherra
og fieiri þing-
manna um hvernig
haga ætti greiðsl-
um úr ríkissjóði-
vegna kaupa á
fullvirðisrétti á
leigujörðum; hvort renna skyldu til
jarðareiganda eða ábúanda. Þetta
mál var rætt á fundi í landbúnaðar-
nefnd milli annarrar og þriðju um-
ræðu.
Nokkur réttaróvissa mun vera
um hveijum beri greiðsla vegna
kaupa ríkissjóðs á fullvirðisrétti á
leigujörðum. Ragnar Arnalds (Ab-
Nv) þrýsti mjög á svör eða niður-
stöðu um þetta atriði bæði í umræð-
um um breytingar á búvörulögum
og einnig í fyrirspurnartíma í fyrra-
dag. í fyrirspurnartímanum krafði
hann Halldór Blöndal landbúnar-
Treysti því að þetta
komi aidrei fyrir aftur
- segir Salome Þorkelsdóttir, forseti Alþingis
ÓGILDA varð atkvæðagreiðslu í fyrradag vegna þess að Matthías
Bjarnason (S-Vf) greiddi atkvæði fyrir fjarstaddan sessunaut sinn,
Árna Johnsen (S-Sl), við atkvæðagreiðslu með rafeindabúnaði. For-
menn þingflokka stjórnarandstöðunnar vildu fá upplýst hvort og
hve oft eitt atkvæði hafi ráðið úi slitum. Það hefur aldrei gerst síð-
an atkvæðagreiðslukerfið var tekið í notkun.
í upphafi þingfundar í gær
kvaddi Salome Þorkelsdóttir, forseti
Alþingis, sér hljóðs. Þingforseti
vildi, vegna þess atviks sem gerst
hafði deginum áður og leiddi til
þess að ógilda varð atkvæða-
greiðslu, gera grein fyrir því að
formenn þingflokka stjórnarand-
stöðu hefðu skrifað skrifstofustjóra
Alþingis bréf. Formennirnir hefðu
Leiðrétting
í frétt á þingsíðu síðastliðinn
fimmtudag um frumvarp dóms-
málaráðherra um breyta skipan og
starf umferðarráðs, kom fram að
stjórnarandstæðingar óttuðust
stefnubreytingu. Þetta er ofsagt;
Anna Ólafsdóttir Bjömsson (SK-
Rn) styður frumvarpið sem slíkt.
Þingmaðurinn hefur undirritað
nefndarálit meirihluta allsheijar-
nefndar um frumvarpið með fyrir-
vara. En sá fyrirvari varðar sértekj-
ur umferðarráðs.
ráðherra svara um
stöðu leiguliða á
bújörðum og
greiðslur fyrir
fullvjrðisréttinn.
Fullvirðisrétturinn
væri undirstöðu-
hugtak í búvöm-
samningum. Þing-
maðurinn taldi
það ósanngjarnt
að þessi réttur skyldi verða þannig
bundinn við jörð að leiguliði sem
setið hefði jörðina og unnið upp
þennan rétt, ætti ekki að njóta þess
þegar þessi réttur væri nú metinn
til peninga.
I svörum ráðherra kom m.a. fram
að í reglugerð sem unnið er eftir
við uppkaup og niðurfærslu fullvirð-
isréttar segi: „Fullvirðisréttur á lög-
býli fylgir því og er kaupverð hans
greitt til eiganda þess eða eftir til-
vísun hans, nema sá fullvirðisréttur
sem ábúandi hefur keypt eða flutt
með sér á leigujörð, sem er greidd-
ur ábúanda." En það kom einnig
fram að samkvæmt ákvörðun jarða-
deildar landbúnaðarráðuneytisins
hafi greiðslur fyrir niðurfærslu full-
virðisréttar runnið til leiguliða ríki-
sjarða á vegum landbúnaðarráðun-
eytisins, og skyldu fyrnast á 10
ámm. Það kom einnig fram í svari
ráðherra að greiðslur fyrir fullvirð-
isrétt á öðrum jörðum hafi runnið
til leiguliða ef samþykki eigenda
hafi legið fyrir. Einnig vísaði ráð-
herra til þess að í frumvarpinu um
breytingar á búvörulögum væri
kveðið á um að greiðslumarki væri
bundið við lögbýli en einnig væri
kveðið á um að aðilaskipti að
greiðslumarki geti því aðeins átt
sér stað að fyrir lægi samþykki jarð-
areiganda og leiguliða. Af þessu
leiddi að jarðareigandi gæti ékki
uppá sitt eindæmi ráðstafað greiðsl-
umarki á samþykkis leiguliða.
Fyrirspyijandi gerði sig ekki
ánægðan með þessi svör. Síðar um
daginn við aðra umræðu um frum-
varpið um breytingar á lögum um
framleiðslu, verðlagningu og sölu á
búvörum boðaði hann breytingartil-
lögu þess efnis, að greiðslur ríkisins
til sauðfjárbænda vegna niður-
færslu fullvirðisréttar skyldu ganga
til ábúanda væri hann annar en
jarðareigandi. Við úttekt á jörðinni
þegar ábúð lyki, skyldi greiðslan
koma til frádráttar kröfum ábúanda
við uppgjör þeirra í milli, þó þannig
að greiðslan skyldi fyrnd um 10%
á ári næstu tíu ár.
Það varð sammæli að ræða þetta
mál í iandbúnaðarnefnd milli ann-
arrar og þriðju umræðu. Við þriðju
umræðu í gær gerði Einar K. Guð-
finnsson (S-Vf) grein fyrir því að
landbúnaðarnefnd hefði skoðað
þetta mál og það væri álitamál
hvernig með skyldi fara. Samkomu-
lag væri um að athuga málið betur
í nefndinni á fundum eftir mánaða-
mótin. Breytingartillaga sú sem
Ragnar Arnalds boðaði var því ekki
lögð fram að þessu sinni. Einar
lagði áherslu á að það væri brýnt
að afgreiða frumvarpið um breyt-
ingar á búvörulögunum, en frum-
varpið gerir ráð fyrir að beinar
greiðslur til bænda hefjist í næsta
mánuði. Ragnar Arnalds (Ab-Nv)
sagðist ekki vilja verða til þess að
nauðsynleg lagasetning vegna bú-
vörusamingsins næði ekki fram að
ganga en hann gagnrýndi þingið
samt harðlega fyrir að senda frá
sér lög svo orðuð að augljóslega
myndu vandræði hljótast af síðar.
Ragnar greindi einnig frá því að á
fundi landbúnaðarnefndar hefði
komið fram að Stéttarsamband
bænda myndi mælast til við land-
búnaðarráðuneytið að ábúandi
fengi greiðsluna ef báðir gerðu
kröfuna, ábúandi og jarðareigand-
jnn og lögfræðingar landbúnaðar-
ráðuneytisins hefðu þá talið líkleg-
ast að eftir því yrði farið ef ágrein-
ingur yrði. Ragnar taldi samt hætt
við því að landbúnaðrráðuneytið
gæti orðið fyrir skaðabótakröfum
þar eð engin heimild væri í lögum.
Halldór Blöndal landbúnarráð-
herra taldi gagnrýni Ragnars Arn-
alds vera heldur síðbúna. Hér væri
um mikið álitaefni að ræða sem
hefði verið mikið rætt meðal bænda
og einnig í ráðuneytinu. Það væri
ljóst að þessi lög kvæðu ekki á um
hvemig fara skyldi með fram-
leiðslurétt sem myndaður væri í
fortíðinni ef ágreiningur kæmi upp
um hvort tilheyrði jarðareigendum
eða leigjendum. Það væri álitamál
sem óhjákvæmilegt væri að reka
fyrir dómstólum. Það yrði ekki
ákveðið með lögum eftir á frá Al-
þingi. Þetta mál snerti hugsanlega
eignarréttarákvæði stjórnarskrár-
innar. Landbúnarráðherra kvaðst
ekki kannast við það að ákvörðun
hefði verið tekin um það að ábúend-
um á jörðum yrði greiddar greiðslur
fyrir fullvirðisrétt ef svo stæði á
að ábúendur og jarðaeigendur væru
á öndverðum meiði.
Þingmenn landsbyggðarinnar
harma niðurskurð til vegamála
farið fram á að kannað yrði hvort
og hve oft eitt atkvæði hefði ráðið
úrslitum í atkvæðagreiðslu á Al-
þingi síðan atkvæðagreiðslukerfið
hefði verið tekið í notkun.
Forseti Alþingis sagði þetta mál
hafa verið kannað og skrifstofu-
stjóri þingsins hefði ritað formönn-
unum bréf þar sem fram kæmi að
þess væru engin dæmi síðan at-
kvæðagreiðslukerfið var tekið í
notkun að úrslit máls hefðu oltið á
einu atkvæði.
Þingforseti ítrekaði ummæli sín
um að hér væri um mjög alvarleg
mistök að ræða og treysti því að
slíkt kæmi aldrei fyrir aftur.
Forseti Alþingis upplýsti þing-
heim einnig um það að síðan í haust
hefði verið til athugunar að setja
upp búnað til að sýna í sjálfum þing-
salnum með einhveijum hætti
hvernig hver og einn þingmaður
greiddi atkvæði. Þess væri að vænta
að niðurstaða í því máli myndi liggja
fyrir einhvern næstu daga.
ENDURSKOÐUÐ vegaáætlun fyr-
ir árin 1991-94 var til fyrri um-
ræðu síðastliðinn þriðjudag. Hall-
dór Blöndal samgönguráðherra
mælti fyrir þingsályktunartillögu
sem gerir ráð fyrir lækkun á út-
gjöldum samkvæmt vegaáætlun-
inni sein nemur 515 milljónum
króna. I ræðu ráðherra kom einn-
ig fram að hann hefði nýlega skip-
að nefnd til að endurskoða gild-
andi vegalög. Þingmönnum af
landsbyggðinni var niðurskurður
til vegamála harmsefni.
Eftir að Halldór Blöndal núverandi
samgönguráðherra hafði gert grein
fyrir tillögunni, töluðu Steingrímur
J. Sigfússon (Ab-Ne) fyrrverandi
samgönguráðherra og Jón Helgason
(F-Sl). Fyrrum samgönguráðherra
gagnrýndi nokkuð máltilbúnað og
talnaframsetningu síns eftirmanns,
bæði hann og Jón Helgason gagn-
rýndu niðurskurðinn og hörmuðu að
þessi tillaga væri fram lögð. Jóna
Valgerður Kristjánsdóttir (SK-Vf)
taldi samgöngubætur vera þann
málaflokk sem einna síst þyldi niður-
skurð á fjárframlögum. Hér væri um
að ræða lífshagsmunamál byggð-
anna og líf og öryggi vegfarenda.
Nefndi þingmaðurinn ýmsar fram-
kvæmdir í Vestfjarðakjördæmi máli
sínu til stuðnings, t.d. vegaskála á
Óshlíðai’vegi. Jóhann Ársælsson
(Ab-Vf) sagði að með þessari endur-
skoðuðu vegaáætlun væri verið að
staðfesta ákvörðun ríkisstjórnarinn-
ar um niðurskurð í vegamálum sem
og annarra málaflokka. Jóhann taldi
niðurskurðinn til vegamálanna í
hæsta máta ó§kynsamlegan ekki
hvað síst þegar við horfum nú fram
á vaxandi atvinnuleysi. Jóhann vildi
einnig athygli með hvernig „endem-
um“ ríkistjórnin ætlaði að endur-
skoða gildandi vegalög. í þeirri nefnd .
sem samgönguráðherra hefði kynnt
væru einungis stjórnarliðar. Jóhann
var þeirrar skoðunar að viturlegra
væri fyrir ríkisstjórnina að leita eftir
sem viðtækastri samstöðu og sam-
starfi um slíkt þjóðþrifamál sem sam-
göngubætur væru.
Gunnlaugur Stefánsson (A-Al)
þótti sá niðurskurður sem tillagan
gerði ráð fyrir vera sár, ekki hvað
síst fyrir fólkið á landsbyggðinni.
En þrátt fyrir þennan niðurskurð
væru heildarútgjöld til vegamála
aukin nokkuð miðað við síðasta ár.
Gunnlaugur taldi ástæðu til að fagna
því að framkvæmdum við Vestfjarða-
göng yrði lokið á tilsettum tíma þótt
framkvæmdaröð breyttist. Hann
lagði áherslu á að þegar framkvæmd-
um við Vestfjarðagöngin yrði lokið
myndi verða hafist handa við jarð-
gangagerð á Austfjörðum og yrði
nú þegar að huga að raunhæfum
undirbúningi þeirra framkvæmda.
Þingmennirnir, Einar K. Guð-
finnsson (S-Vf), Kristinn H. Gunn-
arsson (Ab-Vf) og Ólafur Ragnar
Grímsson (Ab-Rn) ræddu í nokkru
máli um lögmæti samningsins við
Reykjavíkurborg.
Vegna utandagsskrárumræðu um
heimsókn forsætisráðherra til Israels
var umræðu um tillöguna frestað en
þá voru nokkrir þingmenn enn á
mælendaskrá.
Þingsályktunartillaga:
Starfsreglur um frétta-
flutning af slysförum
LOGÐ hefur verið fram á Alþingi þingsályktunartillaga um fréttaflutn-
ing og upplýsingaskyldu um slysfarir og harmraunir fólks. I greinar-
gerð með tillögunni segir að tilgangur hennar sé að koma á fót sam-
ráðsvettvangi þeirra aðila og stofnana sem næst koma upplýsinamiðlun
af slysförum og harmraunum fólks. Flutningsmaður tillögunnar er
Gunnlaugur Stefánsson, Alþýðuflokki.
málaráðherra sjái um skipan slíkrar
nefndar er lagt gæti grundvöll að
samráðsvettvangi.
Þ.Þ0RGRÍMSS0N&C0
mm RUTLAND
mm ÞÉTTIEFNI
Á ÞÖK - VEGGI - GÓLF
ÁRMÚLA 29, SÍMI 38640
í greinargerðinni segir ennfremur:
„Mikilvægt er að samræmdar viðm-
iðunarreglur eða leiðbeiningar geti
ríkt við slíkar aðstæður er taki mið
af mannhelgi, virðingu og hluttekn-
ingu en um leið af nauðsynlegri upp-
lýsingaskyldu svo að ekki verði vegið
að fjölmiðlafrelsi í landinu.“
Þá segir að íslenskir fjölmiðlar
hafí í áranna rás leitast við að fjalla
um slík mál af tillitssemi en greina
megi þá þróun að ágengni fjölmiðla
gagnvart einstaklingum sem hlut
eiga að máli og björgunarsveitum
að störfum verði æ meiri og óvægn-
ari. Hér sé ekki verið að leggja til
lagasetningu né opinbera reglugerð
heldur að þeir aðilar og stofnanir,
sem nærri aðstæðum koma, geti
sameinast um samræmdar starfs-
reglur. Mikilvægt sé að greina betur
upplýsingaskyldu viðkomandi stofn-
ana, samtaka og starfsstétta gagn-
vart fjölmiðlum.
í tillögunni er lagt til að dóms-
Ull og silki
Nærfatnaður fyrir börn
og fullorðna.
Mjög gott verð.
ÞUMALÍNA
Opið frá kl. 11-18 virka daga
og frá kl. 14-16 sunnudaga.