Morgunblaðið - 29.02.1992, Blaðsíða 41

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 29. FEBRUAR 1992
41
Minning:
Þórdís Guðjóns-
dóttir frá Eskifirði
dætur og þrjá syni, allt myndarfólk,
sem hafa stutt foreldra sína í hví-
vetna svo að vakið hefur aðdáun
okkar.
Ungur að árum fór Pálmi til sjós
og varð togarakarl í mörg ár eins
og svo margur ungur maður í þá
daga. Þær voru margar minningarn-
ar frá þessum sjómennskudögum
sem Pálmi hafði á takteinum þegar
riíjuð var upp gömul tíð á góðum
stundum.
Fyrstu kynni okkar Pálma voru
á þá leið að ég fór heim að Hjálms-
stöðum til að ræða við hann um
leyfi til þess að fara fram troðninga
við skurði í Hjálmsstaðamýri til að
auðvelda mér að komast í ármótin
í Laugarvatni til veiða, var það auð-
fengið.
Síðar frétti ég, að ekki aðeins
hafði hann gefið mér leyfið, heldur
brá hann iðulega kíki á loft til að
fylgjast með mér þegar hann vissi
af mér á árbakkanum og í mýrinni.
Hér var fyrir að fara hugulsemi sem
var svo rík í hans fari. Hann vildi
fylgjast með því að ef ég lenti í
vandræðum í mýrinni, sem var ekki
alltaf auðfarin, ætlaði hann að gera
ráðstafanir til þess að ég fengi að-
stoð.
Þessi kynni urðu svo til þess að
Pálmi fór af og til með í veiðiferðir
í Ósinn. Síðar þegar Pálmi hætti
búskap fór þessum ferðum fjölg-
andi. Oft var lítið um veiði, stundum
í soðið fyrir annan en ekki hinn, þá
tók Pálmi ekki annað í mál en að
ég fengi veiðina þann daginn. Hann
sagði að það leyndist kannski uggi
í frystikistunni og það nægði fyrir
þau.
Stundum settumst við á þúfu og
var þá stöku sinnum peli með í
malnum. Örlítil btjóstbirta í dásam-
legu umhverfi og góðum félagsskap
skapaði þá stemmningu sem aldrei
gleymist. Við ræddum málefni dags-
ins eða rifjuðum upp minningar frá
þeim tíma er við ekki þekktumst,
bárum saman lífshlaup okkar og
meðal annars minnist ég þess að
Við glöddumst yfir því þama í kyrrð-
inni, hversu heppnir við hefðum
verið með maka og að þær skyldu
einnig eiga svo margt ánægjulegt
saman.
Laugardalurinn verður ekki sam-
ur eftir að bændahöfðinginn er fall-
inn frá. Niðurinn í ánni breytist,
kvöldstundimar verða öðruvísi eftir
I að ein röddin er hljóðnuð, en frá
okkur tekur enginn minningarnar,
minningar um góðan dreng.
Þegar við hjónin höldum í dalinn
í vor, verður vafalaust komið við á
Hjálmsstöðum og heilsað upp á
Ragnheiði og haldið áfram að rækta
vinskapinn. Hún, við og fjöldi ann-
arra geta glaðst yfir því að þótt
höfðinginn sé farinn yfir móðuna
miklu eru sjóðir minninganna
óþijótandi og í þá sækjum við þar
til við fömm til móts við hann í
öðmm heimi.
Innilegustu samúðarkveðjur til
þín, Ragnheiður, og fjölskyldu þinn-
ar, megi góður Guð hugga ykkur í
harmi.
Ragnhildur og Sigurður
Eyjólfsson.
Mig langar að minnast látins föð-
urbróður míns og vinar, Pálma
| Pálssonar frá Hjálmsstöðum.
Pálmi Pálsson fæddist að Hjálms-
stöðum í Laugardal 6. júní 1911 og
var því á áttugasta og fyrsta aldurs-
ári þegar hann lést að heimili sínu.
Pálmi hafði lengst af verið heilsu-
hraustur en þó hafði hann fundið
fyrir hjartakveisu síðustu árin sem
síðan leiddi hann burt úr hans jarð-
neska lífi.
Ég varð þeirrar gæfu aðnjótandi
að dvelja á sumrin að Hjálmsstöð-
um. Þá hélt ég til hjá Andrési og
Dísu systkinum Pálma, en þeir
bræður bjuggu tvíbýli að Hjálms-
stöðum. Pálmi var þægilegur maður
í umgengni. Hann kom til dyranna
eins og hann var klæddur og hafði
ákveðnar skoðanir á hlutunum.
Skemmtilegur var hann og alltaf
var gaman að spjalla við Pálma
enda var hann vel að sér á flestum
sviðum. Pálmi var gamansamur og
léttlyndur og einn af þeim mönnum
sem átti gott með að eyða hinu svo-
kallaða kynslóðabili, en maður fann
aldrei að hann væri deginum eldri
en maður sjálfur. Ekki var ég sá
eini sem hafði þetta álit á Pálma
enda var oft gestkvæmt á „vestur-
bænum“ og þau hjón voru alltaf
höfðingjar heim að sækja. Pálmi var
hugmaður til verka. Það var sjaldan
sem hann sat auðum höndum og í
rigningartíð um sláttinn var Pálmi
oft iðandi í skinninu eftir því að
geta hafist handa við heyskapinn.
Það var gott fyrir ungling að eyða
sumrum á Hjálmsstöðum með því
góða fólki sem þar bjó og á ég Pálma
mikið að þakka fyrir allar samveru-
stundir okkar.
Eftir alla daga kemur nótt og nú
er nóttin komin í lífi Pálma. Það er
gangur lífsins. Þó á ætíð eftir að
vera birta yfír þeirri minningu sem
lifír í huga mér um Pálma. Ævi
Pálma var glæsileg. Hann kom upp
stórri fjölskyldu með sinni konu,
ræktaði upp jörð sína með miklum
dugnaði en Hjálmsstaðir höfðu alla
tíð sérlega sterk ítök í Pálma. Hann
getur horft stoltur yfir liðinn dag.
Ég votta Ragnheiði eftirlifandi
eiginkonu Pálma og fjölskyldunni
alla mína dýpstu samúð og bið guð
að styrkja þau í sorg sinni.
Stefán Eyjólfsson.
í dag verður jarðsettur Pálmi
Pálsson bóndi frá Hjálmsstöðum í
Laugardal.
Ég kynntist Pálma þegar ég gerð-
ist snúningastrákur hjá Andrési
bróður Pálma, þegar ég var ellefu
ára eða árið 1960. Þau kynni eru
mér mjög minnisstæð þar sem Pálmi
var sterkur persónuleiki. Pálmi
kunni vel við sig innan um ungt
fólk og talaði við mig sem fullorðinn
frá fyrstu tíð um landsins gagn og
nauðsynjar þótt ekki værum við
sama sinnis í stjórnmálum.
Á seinni árum gekk Pálmi ekki
heill til skógar, en hann lét lítið á
því bera og var ávallt á ferðinni.
Síðastliðið sumar þegar ég var í
heimsókn að Hjálmsstöðum hjálpaði
ég til dagstund við hirðingu. Ég
undraðist styrk Pálma, en hann tók
á móti heyböggum frá mér á færi-
bandið. Átökin virtust engin áhrif
hafa á áttræðan manninn, en ég var
nokkuð þrekaður eftirá.
Ég mun alla tíð minnast Pálma
með hlýhug og söknuði þar sem
hann hafði þann persónuleika til að
bera sem er mjög sjaldgæfur í dag.
Ég færi þér Ranka, öllum börnum
og bamabörnum og ættingjum inni-
legar samúðarkveðjur frá mér og
fjölskyldu minni.
Steinn Halldórsson.
Fleiri minningargreinar um
Pálma Pálsson bíða birtingar
og munu birtast næstu daga
Laugardaginn 22. febrúar sl.
lést í Fjórðungssjúkrahúsinu í Nes-
kaupstað Þórdís Guðjónsdóttir frá
Eskifirði.
Nú þegar lífshlaup þessarar
góðu konu er á enda, langar mig
a$ minnast hennar í nokkrum orð-
um. Dísa var hún kölluð af þeim
sem henni kynntust, og mun ég
nota það nafn, þar sem ég tel mig
einn þeirra, enda er nafnið fallegt
og við hæfi.
Hún fæddist 10. september
1903 að Kolmúla við Fáskrúðs-
fjörð. Þar ólst hún upp hjá foreldr-
um sínum sem þar bjuggu, þeim
Guðjóni Jónssyni bónda þar og
Kristínu Jónsdóttur konu hans.
Guðjón var sonur þess kunna
skálds^ ritstjóra og alþingismanns
Jóns Olafssonar (hálfbróður Páls
Ólafssonar skálds) og Halldóru
Guðjónsdóttur frá Helgustöðum
við Reyðarfjörð. Kristín móðir Dísu
var dóttir Jóns Jónssonar sjómanns
og bónda á Vatnsleysuströnd og
Kristínar Jónsdóttur, sem síðar
fluttu til Fáskrúðsfjarðar.
Sjö ára að aldri flutti Dísa með
fjölskyldu sinni frá Kaldalæk við
Vattarnes til Eskifjarðar, þar sem
hún bjó upp frá því.
Systkinin urðu níu. Á þeim árum
var lífsbaráttan hörð, og er auð-
skilið að erfitt hefur verið að fram-
fleyta svo stórri fjölskyldu. Af þeim
ástæðum, sem algengar voru í þá
daga, var hún send í vist, aðeins
sjö ára gömul. Segja má að upp
frá því hafí Dísa unnið fyrir sér
að mestu. Þetta þætti harkalegt
nú á tímum trygginga og velferð-
arkerfa, en samt var það eðlilegt
og algengt í þá daga.
Þessi minningargrein á ekki að
vera neinn harmagrátur yfir kjör-
um hennar í æsku, heldur upprifjun
staðreynda sem ber að geta þegar
reynt er að rekja æviþræði henn-
ar. Enda voru býsna margir sem
við lík kjör ólust upp á þeim tím-
um, og síðust allra hefði Dísa ver-
ið til að kvarta.
Eins og áður er getið urðu systk-
inin níu. Auk Dísu voru þau Guðný
Þorbjörg, Kristín Tryggvína, Guð-
rún Jónína Halldóra, Oddný Vil-
borg, Jón Kristinn, Jón Ólafsson,
Jóhann Halldór og Ólöf Björg. Ölí
eru þau nú látin.
Fremur ung að árum, eða árið
1920, stofnaði Dísa heimili með
miklum ágætis- og geðprýðis-
manni, Sófusi Oddi Eyjólfssyni sjó-
manni, sem var Eskfirðingur að
uppruna, f. 20. janúar 1892. Sú
sambúð hélst með miklum ágætum
þar til hann lést 21. september
1971. Sófusar er enn minnst með
hlýhug af þeim er hann þekktu,
og er undirritaður þar í hópi. Böm
þeirra urðu fjögur: María Kristín,
f. 29 júní 1923, d. 7. maí 1956.
Friðrik, f. 10. júní 1927, búsettur
í Reykjavík, kvæntur Ingunni
Björgvinsdóttur. Svava, f. 3. mars
1934, búsett á Seyðisfirði, gift
undirrituðum, og Hákon Viðar, f.
31. mars 1936, búsettur á Eski-
firði, kvæntur Sigrúnu Valgeirs-
dóttur.
Barnabörnin eru 12 en barna-
barnabörnin 19 á þessum vendi-
punkti.
Alla sína ævi var Dísa sístarf-
andi. Hún var gefin fyrir margs-
konar föndur og sauma, sem
reyndar veitti ekki af á þeim árum
sem börnin voru að vaxa úr grasi.
Jafnframt heimilisstörfunum og
uppeldi barnanna vann hún utan
heimilisins, svo sem við saltfisk-
verkun o.fl. sem laut að sjávarafla.
Oft hefur vinnudagur hennar því
verið langur. (Nú get ég ekki setið
á mér að bæta aftan við síðustu
setningu): Eins og því miður er enn
hjá þorra kvenna hér á landi, þar
sem þær vinna fyllilega tvenn
störf: Heimilishald og fullan vinnu-
dag á almennum vinnumarkaði.
Dísa var alla sína ævi sérlega
heilsuhraust, og vann fullan
vinnudag í Hraðfrystihúsi Eski-
fjarðar fram undir áttræðisald-
ur. Þegar hún um áttrætt hætti
að vinna úti, man ég ekki betur
en að hún hefði á orði að sér
fyndist óþarfí að hætta vinnu svo
ung.
Hún var ávallt létt í lund, enda
vinsæl af þeim sem hana þekktu
og umgengust. Þó var hún föst á
sínum skoðunum, og þýddi ekkert
að ætla að breyta þeim með ný-
tísku töfraformúlum. Hún var ljóð-
elsk, og hafði ævinlega ljóðabók
innan seilingar.
Með ungu fólki undi Dísa sér
mjög vel, ekki síst á vinnustöðum,
enda naut hún virðingar þess,
bæði vegna sinnar léttu lundar og
ekki síst fyrir að taka alltaf mál-
stað þess þegar á það var hallað.
Þegar ég lít til baka minnist ég
þess að þegar fullorðna fólkið var
með aðfinnslur í garð hinna yngri,
átti Dísa til með að segja: „Þetta.
er ósköp eðlilegt og sjálfsagt, og
væri ég á sama aldri og það er
núna, myndi ég gera hið sama.“
Áberandi þáttur í fari hennar
var hve annt hún lét sér um allt
sitt skyldfólk og tengdafólk. Það
brást ekki þegar fundum bar sam-
an, hvort sem það var augliti til
auglitis eða í síma, þá spurði hún
frétta af börnum, barnabörnum og
barnabamabörnum. Enginn
gleymdist, og hafði hún allt „á
hreinu“ með afmælisdaga í „stór-
fjölskyldunni". Enda var hún gjaf-
mild með afbrigðum. Tveimur dög-
um fyrir andlátið, þegar dóttir
hennar átti símtal við hana,
gleymdi „mín“ ekki að biðja fyrir
kveðjur til allra. Ekki var það
vegna þess að hún væri „á för-
um“, heldur vegna þess sem áður
er að vikið: Umhyggju.
Svo þverstæðukennt sem það
kann að hljóma, þá fannst mér
Dísa stundum vera heiðarleg „úr
hófi fram“. Þar á ég við, að aldrei
datt henni í hug að taka við - eða
til sín það sem henni fannst hún
ekki hafa fyllilega unnið fyrir, eða
þurfa á að halda. Hygg ég að
ýmsir þættir í velferðarkerfi okkar
væru styrkari nú, ef allir hefðu lík-
an þankagang. Sannarlega hafði
hún bætandi áhrif á þá sem hún
umgekkst. Hún var gestur hér á
„Hótel Jörð“ og greiddi meira en
fyrir þá dvöl. Hún þurfti ekki að
kvíða fyrir reikningi þeim sem að
henni var réttur í lok dvalarinnar.
Hún var „kvitt“, og nokkru betur.
Hún hefur nú kvatt okkur, þó ekki
södd lífdaga, því svo lífsglöð og
jákvæð var hún til lífsins. Samt ■
vitum við sem hana þekktum, að
hún var viðbúin.
Dísa var trúuð kona, og var
ekki í nokkrum vafa um hvað henn-
ar biði er hún tæki land hinum
megin við móðuna miklu. Hún vissi
að:
Þar bíða vinir í varpa
sem von er á gesti.
Að leiðarlokum þökkum við
samfylgd góðrar móður, tengda-
móður, ömmu og langömmu og
biðjum henni blessunar á eilífðar-
brautinni.
Útför Dísu verður gerð frá Eski-
fjarðarkirkju í dag, 29. febrúar.
Jóhann B. Sveinbjörnsson.
/ICCORD ’92
Verð frá: 1.548.000,-
Greiðslukjör við allra hæfi
Til sýnis núna að Vamagörðum 24
virka daga kl. 9:00 - 18:00 og
laugardaga kl. 11:00- 15:00.
Nánari upplýsingár í síma 68 99 00
a
0 j