Morgunblaðið - 29.02.1992, Blaðsíða 42

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 29. FEBRUAR 1992
42
Hjónaminning:
Sumarliði Sveinsson
Sigríður Runólfsdóttir
Sumarliði
Fæddur 10. október 1893
Dáinn 22. febrúar 1992
Sigxíður
W Fædd 1. desember 1899
Dáin 16. ágúst 1987
Það var 9. október 1893 að októ-
bersólin lék um litbrigðafjöld Meðal-
landsins eins og bogi meistarans um
strengi töfra fiðlunnar.
Þótt októbersólin sveipaði hvorki
hrynjandi fossa né svipmikla hamra
purpuraslæðu haustlitanna, var feg-
urð Meðallandsins ólýsanleg, þar
sem hvert strá átti sitt litarafbrigði
og laufblað blæbrigði, en heiður him-
inbláminn speglaðist í ám og tjöm-
um.
Enginn gleymir heldur vetrar-
kvöldunum með bragandi norðurljós-
um, blikandi stjömum og dansandi
mánageislum um hvítar hjamsléttur
Meðallandsins.
Eftir vetur kemur sumar með sól-
arbros í dögg fífla og sóleyja og
angandi vorið, með margradda kór
náttúrunnar frá suði þerriflugunnar,
ástaróð vorsins og hljómkviðu svan-
anna.
Já og sandamir áttu einnig sína
fegurð og ævintýri, hillingamar, sem
gátu breytt hversdagslegum mela-
kollum í glæsilegar ævintýrahallir,
dularfulls kynjalands.
í þessu fagra umhverfi, að Melhól
(Undirhrauni) fæddist Sumarliði, 9.
október 1893, og ólst þar upp við
vögguljóð Kúðafljóts, og hinn fagra
íjallahring í fjarska.
Foreldrar Sumarliða vom hjónin
Sveinn Þorsteinsson, f. 1861 í Sand-
aseli, d. 1944 á Feðgum og Guðrún
Eyjólfsdóttír, f. 1857 á Grímsstöð-
um, d. 1934 á Feðgum.
Melhólsbærinn stóð nokkuð frá
næstu bæjum Meðallandsins, en á
'vetuma hurfu fjarlægðirnar, þegar
sléttlendið var ísilagt.
Sumarliði minntist þess á efri
ámm hversu skemmtilegt það var,
þegar unglingamir hópuðust saman
og fóm á skautum á milli bæjanna.
Þar var hann vel liðtækur og
smíðaði sjálfur skauta, enda smiður
góður, en þá var aðeins um heima-
gerða skauta að ræða og stóðu ei
öðram að baki, þegar vel vom smíð-
aðir.
Árið 1910 fluttu þau Sveinn og
Guðrún frá Melhól að Feðgum í
pMeðallandi, en Feðgar stóðu á syðri
bakka Eldvatnsins.
" Áður en dragferja eða brú kom á
Eldvatnið lá þjóðleiðin um Feðga,
en á Feðgum var aðalvaðið á Eld-
vatninu.
Ósjaldan þurftu Feðgamenn að
aðstoða ferðamenn, einkum þegar
ísrek var og vegna sandbleytu og
dæmi er um það að Sumarliði hafi
borið mann yfir vatnið.
Feðgaheimilið var myndar og
rausnar heimili og það hvíldi einhver
hlýr blær yfir heimilinu, sem bauð
gestinn hjartanlega velkominn.
Guðrún á Feðgum var glæsileg
höfðingskona, virðuleg í framkomu
og hjartahlý og Sveini manni hennar
• var tamara að létta lund manna en
þyngja og erfði Sumarliði þá eigin-
leika hans, því að hann var jafnan
mannakætir.
Auk Sumarliða áttu þau Guðrún
og Sveinn 3 dætur, yngsta dóttirin
Pálína, f. 1900, d. 1904. Hinar dæt-
ur þeirra vom; Eyjólfína Guðrún, f.
1897, fyrri maður hennar
(16.12.1922) var frændi hennar, Jón
Ingibergsson Þorsteinssonar,
dmkknaði 15.8.1923 víð Langanes.
Seinni maður Eyjólfínu var Einar
Jónsson bóndi í Moldnúp undir Eyja-
fjöllum. Elst bama þeirra Sveins og
— Guðrúnar var Sveinborg fædd 1891,
hún giftist aldrei. Hún var með af-
brigðum vönduð og vel verki farin
og sá um heimili foreldra sinna í
elli þeirra og hjúkraði móður sinni
sem var lengi veik.
Hún fluttist með bróður sínum til
Hveragerðis og voru þau systkinin
alla tíð undir sama „þaki“, nema tvö
síðustu æviár hennar þegar hún var
á sjúkrahúsi.
Sumarliði var einn af stofnendum
Ungmennafélags Meðallendinga og
tók virkan þátt í félagslífi ungra
manna t.d. æfði hann glímu.
Hann lék oft á harmoniku á böll-
unum, en böll voru þá tíð, enda sveit-
in þá fjölmenn og margt ungra
manna og var oft dansað af kappi
framundir morgun.
Fyrstu harmonikuna keypti Sum-
arliði í Vík í Mýrdal, hún var með
10 nótum og 2 bössum.
Hann lék einnig á orgel og var
söngmaður góður og söng jafnan í
Langhoitskirkju í Meðallandi meðan
hann var á Feðgum.
26. maí 1921 gekk Sumarliði að
eiga Sigríði Runólfsdóttur, f. 1. des-
ember 1899 í Neðri-Dal í Biskups-
tungum, d. á Selfossspítala 16. ágúst
1987.
Foreldrar hennar vom hjónin
Runólfur Bjamason, f. 1866 og
Guðrún Markúsdóttir, f. 1873.
Foreldrar Runólfs vom hjónin
Bjarrii, f. 1838, Jónsson, bóndi í
Efri-Ey í Meðallandi og Kristín f.
1841 Runólfsdóttir.
Kristín, móðir Runólfs, var dóttir
RunólfS Sveinssonar í Klauf, Eiríks-
sonar óg vom smiðir og söngmenn
í þeirri ætt.
Sigríður var glæsileg kona, hátt-
prúð og siðfáguð, hógvær og virðu-
leg í framkomu, miklum mannkost-
um búin og orðlagt valmenni, hjarta-
hlý og alltaf reiðubúin að rétta hjálp-
arhönd.
Hún var vel gefin til munns og
handar og var t.d. organisti í Lang-
holtskirkju frá 1933-1945.
Feðgaheimilið var orðlagt fyrir
gestrisni og myndarskap, það var
eitt af þessum gömlu skaftfellsku
heimilum, sem gáfu gestunum eitt-
hvað annað og meira en hinar rausn-
arlegu veitingar, sem á borðum vom.
Sigríður lét ekki merkið falla þeg-
ar hún fluttist að Feðgum, hún var
rausnarleg myndar húsmóðir, mót-
tökumar vom höfðinglegar, hver
sem í hlut átti og þeirri reisn hélt
hún meðan líf entist.
Enginn sem kom á heimili þeirra
Sigríðar og Sumarliða gleymir virðu-
leika og alúð húsmóðurinnar og létt-
leika húsbóndans í orði og viðmóti
og innilegri móttöku þeirra hjóna.
Skömmu eftir að Sumarliði og
Sigríður giftust byggðu þau íbúðar-
hús í félagi við foreldra hans. Þetta
vom 2 sambyggð rennuhús, bæjar-
dymar í því eystra og stofa til hægri
þegar inn var gengið. Innst var eld-
húsið með 2 eldavélum og glugga á
norðurstafni. Það var allstórt og
gengið í suðurhluta baðstofunnar
um stiga syðst í eldhúsinu. Baðstof-
an var tvískipt og vesturgluggi á
norðurhlutanum, þar sem yngri
hjónin bjuggu, en suður gluggi á
hinum. Fjósið var undir baðstofuloft-
inu og þarna því sæmilega heitt.
í þessum húsum bjuggu þau Sig-
ríður og Sumarliði til 1945 er þau
fluttu til Hveragerðis vegna sand-
ágangs.
Með þeim fluttist til Hveragerðis
Sveinborg, systir Sumarliða og Guð-
rún Markúsdóttir móðir Sigríðar, en
hún andaðist hjá þeim 1965, 91 árs.
Eftir að Sumarliði kom til Hvera-
gerðis vann hann við smíðar, t.d.
vann hann um 10 ára skeið í Tré-
smiðju Hveragerðis.
Fleiri voru það en íslendingar sem
gistu á Feðgum, þar voru strand-
menn tíðir gestir.
Aldrei mun hafa strandað meira
í Meðallandinu, en meðan Sumarlíði
var á Feðgum og oft lenti hann í
að bjarga strandmönnum.
Einu sinni er hann fór á fjöra
ásamt Ólafi Ingimundarsyni á Lang-
holti fundu þeir þar strandaðan tog-
ara og vom mennimir í skipinu í
brimgarðinum. Björgunarbáturinn
marraði fullur af sjó í flæðarmálinu,
en taug úr honum lá út í skipið.
Kútur var í bátnum og gátu þeir
Sumarliði þurrausið bátinn með hon-
um og bundið kaðli í aftari þóftuna.
Þótt þeir væru aðeins tveir gátu
þeir komið bátnum á flot og beint
honum að skipinu. Skipverjar drógu
bátinn til sín, en þeir Sumarliði héldu
í kaðalinn, sem bundinn var í öft-
ustu þóftuna. Fyrst fór einn strand-
maður í bátinn, en þegar þeir sáu
hve vel Sumarliða og Olafí gekk að
draga bátinn til sín, þákomu þeir í
2 ferðum, en skipshöfnin mun hafa
verið 12-14 menn.
Sumarliði kom einnig fyrst til
bjargar, ásamt Eyjólfí Eyjólfssyni
hreppstjóra á Hnausum og þeim sem
þetta skrifar, þegar franska skútan
strandaði á Slýjafjöm og fímm menn
fómst. Þarna var ömurleg aðkoma,
tvö lík í fjömnni og aðframkomnir
menn í hnipri undir melakolli. Erfitt
var að koma hálfmeðvitundarlausum
mönnunum til bæjar, áður en aðrir
komu til bjargar.
Ekki kom öllum á óvart þegar
strandaði, t.d. dreymdi Sveinborgu
systur Sumarliða eitt sinn, að máfa-
flokkur kom þar í eldhúsið og vom
þeir all ágengir og komust ofan í
pottana. Auðvitað strandaði svo
nóttina á eftir og nokkrir skipbrots-
mannanna vom á Feðgum.
Ekki má gleyma konunum sem
komu við sögu þegar strandaði. Satt
að segja hefur hlutur þeirra alltaf
verið fyrir borð borinn. Að taka á
móti hröktum og oft illa fömum
strandmönnum var meira en rétt að
segja það og kostaði marga vöku-
nóttina. Og margir urðu þeir skip-
brotsmennimir, sem nutu þeirrar
miklu hlýju, sem einkenndi heimili
þeirra Sigríðar og Sumarliða á Feðg-
um.
Þeim Sumarliða og Sigríði varð
tveggja barna auðið. Sveinn sem
fæddist 2. september 1922 á Feðg-
um, kvæntur Lilju Bjamadóttur, f.
1933, nú látin og Guðgeir, f. 2. apríl
1929 á Feðgum, kvæntur Hrefnu
S. Ólafsdóttur f. 1932.
Vilhjálmur á Hnausum biður að
heilsa aðstandendum hinna látnu.
Við vottum þeim samúð, að baki
er löng og traust vinátta þeirra Sum-
arliða og Sigríðar, sem við þökkum.
Blessuð sé minning þeirra.
Ingimundur Stefánsson.
Söknuður er fyrsta tilfinning sem
ég finn þegar pabbi hringir og segir
mér að afí sé dáinn. Svo kom tóm-
leikinn, mig langar svo að faðma
afa einu sinni enn, og það geri ég
í huganum, en núna tuttugu og sex
tímum eftir andlát afa finn ég svo
sterkt til ömmu, ég finn brosið henn-
ar og ég finn að það er bros sem
er ætlað afa, hún er að taka á móti
honum, ég finn fyrir hlýjunni í faðmi
hennar, þráðan endurfund eftir fjög-
urra og hálfs árs aðskilnað, sem var
afa erfiður tími, hann saknaði henn-
ar svo mikið, hann táraðist oft þeg-
ar við töluðum um haria.
Hún var fíngerð og falleg kona
og frá henni stafaði hjartahlýju og
kærleik sem fór ekki í manngrein-
arálit.
Afi var sonur Sveins Þorsteinsson-
ar, f. 10. maí 1861, d. 4. febrúar
1944, og Guðrúnar Eyjólfsdóttur, f.
29. september 1857, d. 30. desem-
ber 1934. Hann var næstelstur
barna þeirra. Þau vom Sveinborg,
f. 26. september 1891, d. 20. janúar
1985, Sumarliði, f. 10. október 1893,
d. 22. febrúar 1992, Eyjólfína Guð-
Fæddur 24. desember 1905
Dáinn 19. janúar 1992
Afi minn, Magnús Grímsson, lést
19. janúar síðastliðinn. Mig langar
til að lýsa sambandi mínu við afa
og þakka honum fyrir yndislega
samferð síðastliðin 37 árin.
Afi var mjög góður afi og mér
er hugsað til allra stundanna sem
ég átti með afa og vil ég þá þakka
honum sérstaklega fyrir þau ár sem
hann ól mig upp, en ég flutti til
afa og ömmu þegar ég var á 9.
aldursári og bjó ég hjá honum þang-
að til ég flutti á hæðina fyrir ofan
hann.
Ég man svo vel eftlr stundunum
þegar afi var að kenna mér að lesa
og skrifa. Einnig eru mér minnis-
rún, f. 9. janúar 1897, d. 27. maí
1967, og Pálína, f. 20. desember
1900, d. 13. júlí 1904, þau áttu eina
hálfsystur, Margréti Stefánsdóttur,
f. 7. desember 1883, d. 18. desem-
ber 1959.
Amma var dóttir Runólfs Bjama-
sonar, f. 12. mars 1866, d. 17. sept-
ember 1903, og Guðrúnar Markús-
dóttur, f. 2. júní 1874, d. 10. desem-
ber 1965. Hún var næstelst þeirra
bama. Þau vom: Þorgerður, f. 27.
nóvember 1895, d. 7. september
1966, Sigríður, f. 1. desember 1899,
d. 16. ágúst 1987, Guðný, f. 11.
janúar 1902, d. 15. ágúst 1953, og
Runólfur, f. 21. apríl 1904, d. 26.
október 1933, sem var ófæddur þeg-
ar faðir þeirra dmkknaði á ferjustað
á Iðu.
Afi og amma vom bæði Skaftfell-
ingar, þau giftu sig í Langholts-
kirkju í Meðallandi 26. maí 1921 og
vom því búin að vera gift í 66 ár
þegar amma lést. Þau hófu búskap
á Feðgum með foreldrum afa og þar
fæddust þeim tveir synir, Sveinn f.
3. september 1922, kvæntur Lilju
Bjarnadóttur, f. 9. febrúar 1933, hún
er látin. Böm hans em: Þorvaldur,
f. 19. maí 1950, Dagbjartur, f. 10.
desember 1955, og Halldóra Sigríð-
ur, f. 14. apríl 1960.
Guðgeir, f. 2. apríl 1929, kvæntur
Hrefnu Ólafsdóttur, f. 9. janúar
1932, þeirra börn em: Jenný, f. 24.
mars 1952, Sigrún, f. 9-. ágúst 1953,
Edda, f. 24. september 1954, Auð-
ur, f. 19. maí 1959, og Þorkell, f.
27. apríl 1962.
Bamabamabömin em nú fimm-
tán talsins.
Afi og amma fluttu til Hveragerð-
is sumarið 1945, og hjá þeim bjuggu
lengst af langamma, Guðrún Mark-
úsdóttir sem lést 91 árs, og Borga,
systir afa, sem lést 92ja ára. Við
bamabömin vomm mikið hjá þeim
líka, stundum tvö og þtjú í einu og
elstu bamabamabömin nutu einnig
hlýjunnar í afahúsi.
Hvergi hefur mér liðið eins vel
og hjá afa og ömmu í Hveragerði
þar var ylur í gólfinu sem gott var
að verma kalda fætur á þegar kom-
ið var inn úr kuldanum, það var
gaman austurí hjá langömmu þegar
hún var að flétta sína löngu fléttu
stæðar þær stundir þegar afi suss-
aði á sængina mína og las fyrir
mig sögur og söng fyrir mig á
kvöldin. Það er mér ógleymanleg
stund þegar afi fór með mér að
kaupa dúkkuvagn. Hann sagði; þú
mátt velja þér vagn, og ég valdi
mér þann fallegasta dúkkuvagn
sem ég hef séð. Ég labbaði upp
Skólavörðustíginn með afa mér við
hlið, keyrandi nýja dúkkuvagninn
og nú fannst mér ég eiga heiminn.
Mér fannst afi svo ofsalega stór,
alveg ná upp i himininn.
Ég man eftir pökkunum sem ég
fékk frá afa í sveitina, smá lakkrís
malt og ávextir og bréf eða kort.
Mér fannst alltaf svo góð lykt upp
úr þeim. Á kortunum stóð mjög oft
neðst „mundu svo að gefa krökkun-
Kveðjuorð:
Magnús Grímsson
og vefja hana svo um höfuð sér, eða
horfa á hana kemba ullina og spinna
á rokkinn, eða læra að snúa snæld-
unni, og líka var gaman vestrí hjá
Borgu að fá að skoða alla fallegu
munina hennar og hlusta á sögur
hjá henni.
Það em margar vísumar sem
amma söng fyrir okkur sem ekki
gleymast, afi og amma spiluðu mik-
ið á orgelið í stofunni og klukkan á
þilinu bauð mig alltaf velkomna. Það
var ljúft að vera lítil og fá að hjálpa
til við kleinubaksturinn eða sitja- á
gólfinu með kvömina og mala kaffið
eða fara út í skúr til afa og horfa
á hann smíða og laga hluti, og á
kvöldin að ganga austur fyrir hús
að horfa á stjömumar og ljósin á
Stokkseyri, Eyrarbakka og í Þor-
lákshöfn, eða lauma litlum lófa í
höndina hennar ömmu og trítla með
henni niður í kaupfélag að kaupa
mjólk á brúsa, eða fara með afa
þegar hann fór í eitthvert húsið að
lagfæra það sem þurfti, fyrir aðra,
þær era endalausar minningamar
sem veita svo mikla hlýju.
Amma og afi bjuggu í húsinu sínu,
Feðgum, þar til þau fluttu til
mömmu og pabba á Bitm þar sem
þau bjuggu til hinsta dags. Hjá þeim
hefur Sveinn bróðir pabba varið
dijúgum tíma undanfarin ár og ég
efa ekki að afa fannst gott að hafa
báða syni sína svo mikið hjá sér
eftir að hann var orðinn einn.
Ég og Edda systir fómm nokkrar
ferðir með ömmu og afa austur í
Meðalland að heimsækja ættingja
þeirra og vini og eftir að amma dó
höfum við farið með afa, síðast í
október ’90. Það vom fróðlegar og
skemmtilegar ferðir og okkur var
tekið þar á hveijum bæ sem þjóð-
höfðingjum. Afí hafði gaman af að
segja frá mönnum og atburðum, og
Skaftáreldar og Kötlugos vom ekki
löngu liðnir atburðir þegar hann tal-
aði um þá, og löngu gengið fólk birt-
ist ljóslifandi í frásögnum hans.
Við barnabörnin og fjölskyldur
okkar þökkum elsku afa og ömmu
allt sem þau vora okkur, góð-
mennsku, trú og kærleika sem þau
gáfu okkkur, minninguna um þau
munum við geyma í hjarta okkar.
Sigrún Guðgeirsdóttir.
um með þér“.
Ég er mjög þakklát fyrir að fá
að vera samferða afa í mörg ár.
Ég sakna hans mikið, ég sakna
hans í morgunkaffí. Mér finnst stórt
skarð vera í mínu lífi núna. Mér
<
<
I
i
í
1
í
C