Morgunblaðið - 15.04.1992, Síða 34

34
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 15. APRIL 1992
Minning:
Krislján Jónsson
stýrimaður
Fæddur 25. apríl 1929
Dáinn 8. apríl 1992
Kristján Jónsson var fæddur í
Hafnarfirði 25. apríl 1929. Foreldr-
ar hans voru hjónin Jón Rósant
Jónsson sjómaður og Petrína Hjör-
leifsdóttir. Hann missti föður sinn
6 ára gamall og kynntist því í barn-
- . æsku þeirri lífsbaráttu sem fátækar
ekkjur urðu að heyja til að sjá heim-
ilum sínum farborða á tímum efna-
leysis og erfiðleika í lífi þjóðarinnar.
Hann hóf störf aðstoðarmat-
sveins á togara 14 ára gamall; sjó-
mennska varð ævistarf hans, og við
störf á sjónum lauk hann lífsferli
sínum tæpra 63 ára og hafði þá
verið yfirstýrimaður á Bjama Sæ-
mundssyni um árabil.
Kristján lauk námi í Flensborgar-
skóla og Stýrimannaskólanum.
Hann var gæddur óvenjumikilli
hæfni til náms í stærðfræðigreinum
og var þekktur í skóla á því sviði,
og afstaða hans til viðfangsefna
lífsins og málefna almennt mótaðist
■^af rökvísi, gjörhygli og vel igrund-
uðum niðurstöðum.
Kristjáni voru af hálfu stéttar-
bræðra sinna falin margháttuð
trúnaðarstörf. Hann var formaður
Sjómannafélags Hafnarfjarðar í 13
ár, átti sæti í Sjómannadagsráði
um langt árabil og var um skeið
varaformaður Sjómannasambands
íslands og sat í miðstjórn ASÍ um
skeið. Hann naut hvarvetna trausts
fyrir störf sín, sem hann innti af
hendi af þeirri hógværð, festu og
*yfirvegun sem einkenndi hann alla
tíð.
Kristján var einn af máttarstólp-
um í starfi Sósíalistafélags Hafnar-
fjarðar og síðan Alþýðubandalaginu
í Hafnarfirði um áratugaskeið og
er þar skarð fyrir skildi við fráfall
hans.
Kristján bjó alla ævi með móður
sinni, sem nú er nær níræð. Heimil-
islíf þeirra einkenndist ávallt af
blíðu, virðingu og gagnkvæmri
umhyggju, og er nú þungur harmur
kveðinn að aldraðri móður hans á
ævikvöldi.
Kristján var frændrækinn og lét
sér annt um að halda hópinn með

V
<§) BOSCH
Bor og
| brotvélar
Gunnar Ásgeirsson hf.
Borgartún 24
Sími: 626080 Fax: 629980
Umboðsmenn um land allt
GBH
745 DE
Bor/brotvél 880 W. Borar í stein
allt að 45 mm. Stiglaus rofi.
Þyngd aðeins 7,5 kg.
Bor/brotvél 1100 W. Borar í
stein allt að 50 mm. Þyngd
12,5 kg.
systkinum sínum og frændsystkin-
um þegar hann var í landi. Sunnur
dagsmorguninn 5. apríl sl. sátum
við nokkur saman ásamt honum
uppi á Húsfelli og nutum útsýnisins
yfir umhverfi Hafnarfjarðar í vor-
blíðunni. Hvern gat órað fyrir því
að þremur dögum síðar væri hann
allur?
Það er erfitt að sætta sig við
sviplegt fráfall svo góðs drengs,.en
minningarnar um allar þær ánægju-
legu stundir, sem hann átti með
sínu fólki, munu lifa í hugum þess
um ókomin ár.
Við kveðjum drengskaparmann
með trega og þökk.
Geir Gunnarsson.
Nú mitt í vorkomunni bregður
skýi fyrir sólu. Hann Kiddi frændi
er ekki lengur meðal okkar. Við
systkinin viljum þakka Kidda þá
hlýju sem hann sýndi okkur á sinn
glaðværa hátt í gegnum árin.
Ommu Petu sendum við okkar bestu
hugsanir er við kveðjum góðan
dreng með þessum orðum: „Ég stóð
á ströndinni. Skipið við hlið mér
þandi hvít seglin í morgungolunni
og lagði út á blátt hafið. Það var
ímynd fegurðar og styrks. Ég stóð
og horfði á eftir því uns það að
lokum virtist sem skýhnoðri þar
sem himinn og haf renna saman í
eitt.“ Þá sagði einhver við hlið
mér: „Það er horfið.“ En horfið
hvert? Horfið sjónum mínum, það
er allt og sumt. Það er alveg jafn
hátt, fagurt og tignarlegt og það
var þegar það fór frá hlið mér og
jafn fært um að bera lifandi farm
sinn til ákvörðunarstaðar. Jafn víst
og skipið hefur nú horfið sjónum
mínum og einhver við hlið mér seg-
ir: „Það er horfið," þá eru önnur
augu sem horfa á það koma og
aðrar raddir sem hrópa glaðlega:
„Þarna kemur það.“ (Þýð. Svein-
björg Guðmundsdóttir.)
Guð blessi minningu Kristjáns
Jónssonar.
Helga, Halla og Stefán.
Okkur hafrannsóknamenn setti
hljóða er við fréttum lát Kristjáns
Jónssonar stýrimanns, vinar okkar
og samstarfsmanns til margra ára,
þar sem hann var við skyldustörf
um borð í Bjarna Sæmundssyni á
hafi úti á miðvikudaginu var. Enn
einu sinni höfum við verið óþyrmi-
lega minnt á hvað mjótt er oft það
bil, sem milli skilur lífs og dauða í
þessum heimi.
Kristján Jónsson hóf störf sín hjá
Hafrannsóknastofnun sumarið
1969 fertugur að aldri sem afleys-
ingastýrimaður á Árna Friðrikssyni
og vann hjá stofnuninni upp frá
því. Hann varð fastráðinn 1. stýri-
maður á sama skipi 1974, en flutt-
ist síðan yfir á Bjarna Sæmundsson
í ársbyrjun 1978 þar sem hann
vann síðan sem 1. stýrimaður og
skipstjóri í afleysingum til dauða-
dags. Það er ekki ætlun mín að
rekja ættir né æviferil Kristjáns
heitins að öðru leyti hér á eftir. Það
munu væntanlega aðrir gera sem
betur eru til þess fallnir. Mig lang-
ar hins vegar að fara nokkrum orð-
um um kynni mín af Kristjáni þessi
23 ár sem báðir voru í áhöfn skipa
sem langtímum saman voru við leit
og aðrar rannsóknir á síld og loðnu
ásamt fleiru.
Það kom fljótlega á daginn við
komu Kristjáns um borð í Árna
Friðriksson að þar fór meira en
meðalskussi _ i siglingakúnstum
samtímans. Á sjöunda og áttunda
áratugnum var Árni Friðriksson
langtímum saman við rannsóknir á
úthafinu allt vestan frá Hvarfi á
Grænlandi norður og austur um að
Svalbarða auk fjölmargra leiðangra
á svokallað Norðursjávarsvæði til
síldarleitar og annarrar aðstoðar
við íslenska síldarflotann. Þá voru
siglingatæki fátæklegri og óná-
kvæmari er nú er orðið og skip-
stjórnarmönnum vandi á höndum
að halda réttan leiðarreikning.
Þetta hlutverk leysti Kristján ævin-
lega með stakri prýði og seinna kom
í ljós að hann var fljótur að tileinka
sér hvers konar nýjungar í siglinga-
tækni. Raunar var Kristján aldrei
í rónni fyrr en hann hafði náð fullu
valdi á þeim nýju tólum sem honum
og félögum hans voru látin í té í
sívaxandi mæli.
En Kristjáni var fleira til lista
lagt. Hann t.d. ágætur skákmaður
en naut sín þó sérstaklega vel við
spilaborðið. Var illt við hann að eiga
í þeirri hörðu bridskeppni sem
gjarnan var tíðkuð á frívöktum í
maraþonleiðöngrum fortíðarinnar.
Um þetta vitnuðu eftirminnileg
línurit sem stundum voru hengd á
veggi á þessum árum og höfðu þá
þrjár línanna leiðinlega tilhneigingu
til að vísa niður á við meðan ein
benti til himins. Mér vitanlega
stundaði Kristján hins vegar ekki
íþróttir af líkamlega taginu, gerði
það a.m.k. ekki meðan við þekkt-
umst. Sem áhorfandi var hann samt
betri en enginn, sótti bæði fót- og
handboltaleiki af miklum áhuga og
lét sér annt um „sín lið“. Þó í litlu
sé hugga ég mig við að Kristjan
vinur minn skyldi sjá á eftir ís-
lenska handboltaliðinu inn í
A-keppnina á næsta ári, því utan
fór hann að sjálfsögðu til að styðja
við bakið á sínum mönnum í gegn-
um B-keppnina á dögunum.
Þá voru stjórnmálin Kristjáni
ákaflega hugleikin og fylgdist hann
jafnan með þeim af lífi og sál.
Hann var dyggur fylgismaður Al-
þýðubandalagsins. og þótti einlæg-
lega miður ef á þann flokk hallaði
en gladdist að sama skapi ef vel
,gekk. Þetta var okkur vel ljóst
skipsfélögunum og strákuðumst því
stundum upp í því að sviðsetja
„árásir“ á Álþýðubandalagið með
tilheyrandi orðaleppum, oft miður
vinsamlegum. En Kristján var glað-
vær náungi og varðist okkur fím-
lega á viðeigandi hátt, svo lengi sem
við hinir héldum okkur nokkurn
veginn á málefnalegum grunni. Ef
hins vegar var farið út yfir þau
mörk þagnaði Kristján og var þar
sjálfum sér samkvæmur því aldrei
hafði hann það til siðs að misbjóða
neinum í orði svo ég vissi, jafnvel
ekki í gamansamri stríðni.
Kristján Jónsson var talsverður
bókamaður, fjöllesinn og fróður
bæði um starf sitt og annað. Þá
var hann reikningsmaður ágætur
sem nýttist honum vel í sambandi
við ýmis þau trúnaðarstörf sem
honum voru falin um ævina af fé-
lögum sínum í sjómannastétt. Trúi
ég að Kristján hafi t.d. verið verðug-
ur og harðsnúinn andstæðingur í
launadeilum meðan hann stóð þar
í fremstu röð. Hitt er mér þó kunn-
ugra og meira í minni að Kristján
Jónsson var framúrskarandi góð-
samur maður og vinur vina sinna.
Eins og raunar er þegar fram kom-
ið mátti hann ekkert aumt sjá og
leit ævinlega til með þeim sem hann
taldi að á þyrftu að halda þó ekki
léti hann mikið á því bera.
Við síldar- og loðnumenn sem
lengst unnum með Kristjáni kveðj-
um góðan dreng og samvinnuþýðan
vinnufélaga sem hvergi máti vamm
sitt vita. Ég sendi aldraðri móður
Kristjáns, systkinum og öðru vensl-
afólki mínar innilegustu samúðar-
kveðjur.
Hjálmar Vilhjálmsson.
Kristján Jónsson, yfirstýrimaður
og afleysingaskipstjóri á rannsókn-
askipinu Bjarna Sæmundssyni lést
af slysförum við skyldustörf á sjó
hinn 8. þ.m. Lát þessa reynda og
trausta sjómanns var vissulega okk-
ur og mörgum öðrum reiðarslag og
harmafregn.
Fyrstu verulegu kynni mín af
Kristjáni verða eftir að hann gerð-
ist stýrimaður á Bjarna Sæmunds-
syni. Kristján hafði langan feril að
baki sem sjómaður.
Eftir að hafa verið skipstjóri og
stýrimaður á fiskiskipum réðst
hann sem afleysingastýrimaður á
rannsóknaskipið Árna Friðriksson
árið 1969. Hann var síðan fastráð-
inn á skip stofnunarinnar frá og
með 1971. Hann var á Árna Frið-
rikssyni fyrstu árin, sem annar
stýrimaður og leysti af sem fýrsti
stýrimaður. Frá 1976 var hann
fastráðinn 1. stýrimaður og afleys-
ingaskipstjóri. Allan þennan tíma
hafði Kristján verið á Árna Friðriks-
syni, en frá árinu 1978 réðst hann
yfirstýrimaður og afleysingaskip-
stjóri á rs. Bjama Sæmundsson.
Hann var síðan alla tíð á rs. Bjarna
Sæmundssyni nema hvað hann var
um tíma skipstjóri á Hafþóri þegar
það skip var í rekstri á vegum stofn-
unarinnar.
Eftir langt og heilladrjúgt starf
fyrir stofnunina eru sjálfsagt marg-
ir samstarfsmanna sem minnast
hans með hlýhug. Kristján var ein-
stakt ljúfmenni. Það var mjög gott
að starfa með honum því hann vildi
hvers manns vanda leysa og var
með afbrigðum samvinnuþýður.
Hann lagði sig ávallt fram við að
uppfylla hinar breytilegu þarfir
rannsóknanna, sem stýrimaður og
skipstjóri. Það var gott að leita til
hans með hin ýmsu vandamál sem
varðaði siglingu skipsins og fyrir-
komulag stöðvatöku í leiðöngrum.
Ef Kristján skipti skapi þá hefur
hann farið vel með það, því ekki
minnist ég þess, að hafa heyrt hann
eða séð skeyta skapi sínu á nokkr-
um manni, né heldur tala illa til
nokkurs.
Kristján var fróður um marga
hluti og var skemmtilegur og þægi-
legur maður með að vera. En það
var einnig grunnt á græskulausri
gamansemi hjá honum. Hann var
léttur í lund og manni leið vel í
návist hans, því óþvingaður gat
maður látið glósur og gamanyrði
fljúga á víxl. En Kristján var einnig
alvörugefinn, ef því var að skipta
og tók starf sitt mjög alvarlega og
vandaði hvert verk, hvort heldur
var nákvæm sigling, andóf á stöð
eða breyting veiðarfæris. Sam-
viskusemi og nákvæmni einkenndu
hans vinnubrögð.
Við erum nú orðnir margir starfs-
menn Hafrannsóknastofnunar, sem
kynnst höfum Kristjáni gegnum
langt og farsælt starf hans. Við
munum margir sakna Kristjáns. Ég
tel mig því tala fyrir munn þeirra
og Hafrannsóknastofnunar, þegar
ég með þessum fátæklegu línum
sendi aðstandendum hans og þó sér
í Iagi aldraðri móður hans okkar
innilegustu samúðarkveðjur við
skyndilegt fráfall hans. Við munum
minnast Kristjáns sem góðs drengs
og trausts félaga í starfi.
Jakob Magnússon,
Hafrannsóknastofnunin.
Kveðja frá skipsfélögum
í dag fer fram frá Fríkirkjunni
í Hafnarfirði jarðarför Kristjáns
Jónssonar yfirstýrimanns, sem lést
af slysförum 8. apríl sl. Það er eigin-
lega erfitt fyrir okkur skipsfélaga
hans að þurfa að trúa að Kristján
sé ekki lengur meðal okkar, við sem
umgengumst hann næstum daglega
um borð í rannsóknarskipinu Bjarna
Sæmundssyni. í einu, ásamt mörgu
öðru, var Kristján Jónsson fyrir-
mynd annarra skipstjórnarmanna,
en það var hvað hann var nákvæm-
ur í öllu sem hann gerði og hvað
hann fór vel með allt. Og það er
ekki lítils virði fyrir þá sem reka
útgerð, að vel sé með allt farið, en
þar vill oft verða misbrestur á. Við
skipsfélagar söknum einlæglega
þessa mæta heiðursmanns og góða
félaga. Þegar hann nú í dag verður
borinn til hinstu hvíldar minnumst
við hans með þakklæti og hlýjum
hug.
Aldraðri móður, systkinum og
aðstandendum hans vottum við
dýpstu samúð okkar.
„Ekki hann Kiddi“ var fyrsta
hugsunin sem flaug um -hugann
þegar sú harmafregn barst að mann
hefði tekið út af hafrannsóknaskip-
inu Bjarna Sæmundssyni. En það
var hann Kiddi okkar. Og enn á
ný sannaðist það að enginn veit
hvenær kallið kemur. Það gat verið
í gær, það getur orðið á morgun -
en það kemur. Og alltaf erum við
óviðbúin. Svo margt ósagt, svo
margt ógert og svo ótalmargt sem
gleymdist að þakka.
Guðmundur Böðvarsson segir í
kvæði sínu Völuvísu þegar hann er
að brýna landsmenn til dáða:
Eitt verð ég að segja þér áður en ég dey,
enda skalt þú börnum þínum kenna fræði
mín,
sögðu mér það álfarnir í Suðurey,
sögðu mér það dvergarnir í Norðurey,
sögðu mér það gullinmura og gleymmérei
og gleymdu því ei:
að hefnist þeim er svíkur sína huldumey,
honum verður erfiður dauðinn.
Kristján Jónsson þurfti ekki að
brýna og aldrei sveik hann sína
huldumey. Hann var sannfærður
hernámsandstæðingur og sannur
jafnaðarmaður í orðsins bestu
merkingu. Hann vildi íslandi allt
og var alla tíð baráttumaður fyrir
jöfnuði og réttlátara þjóðfélagi. Og
hann kenndi okkur fræðin á sinn
hógværa hátt, með verklagi sínu
sem við getum haft til eftirbreytni.
Hann var einn af þessum mönn-
um sem eru alltof sjaldgæfir í dag,
einn af þeim mönnum sem var ætíð
boðinn og búinn að leggja hönd á
plóginn og styðja góð málefni,
ævinlega reiðubúinn til að rétta
öðrum hjálparhönd. Hann vann af
hógværð, festu og í kyrrþey án
þess að spyrja: „Hvað græði ég á
því?“ Hann var raungóður maður.
Kristján Jónsson var einn af
stofnfélögum Alþýðubandalagsins í
Hafnarfirði og virkur félagi frá
byijun. Og alltaf var hægt að leita
til Kidda. Það var sama livað það
var, ef leitað var til Kidda, þá var
það gert. Hann var trúr félagi, gerði
það sem gera þurfti - en sóttist
aldrei eftir metorðum. Vann af heil-
indum fyrir það sem hann trúði á.
Alþýðubandalagið í Hafnarfirði
kveður góðan félaga. Það er skarð
fyrir skildi, skarð sem er vandfyllt
en minning um sannan mann lifir.
Það er erfitt a5 velja orðin þegar á
að kveðja Kidda. Orðin vilja ekki
koma, en Guðmundur Böðvarsson
segir í kvæði sínu, Með vinarkveðju:
Uppi stend ég ósnjall maður;
- engin ræða er lík
þeirri er feðrafold og mæðra
flytur sögurík,
sú, er rótt við ruggur smáar
raular friðarlag,
sú er einnig ann oss hvílu
eftir liðinn dag.
Ég sendi aðstandendum Kristj-
áns Jónssonar hugheilar samúðar-
kveðjur.
Fyrir hönd Alþýðubandalagsins í
Hafnarfírði.
Magnús Jón Árnason.
K84 SÍMI624362