Morgunblaðið - 16.04.1992, Page 12

12
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 16. APRÍL 1992
HEFEKKERT
SAMVISKUBIT
Kristinn Sigmundsson í viðtali
um Mattheusarpassíuna, íslenskt o g erlent tónlistarlíf,
vinnu við erlend óperuhús og fleira
„ÞAÐ ER voða gaman að koma heim og syngja með gömlum
félögum. Það er verst að þetta er svo stuttur tími að það
verður alltaf dálítið stress,“ sagði Kristinn Sigmundsson,
óperusöngvari, sem kom heim frá Þýskalandi til þess að
syngja hlutverk Krists í Mattheusarpassíunni eftir Jóhann
Sebastian Bach. Passían verður flutt í Langholtskirkju í dag,
skírdag, föstudaginn langa og á laugardaginn. Mikið einval
alið sameinast í flutningi passíunnar; Kór Langholtskirkju,
kór Kórskóla kirkjunnar og Kammersveit Langholtskirkju.
Söngvarar eru auk Kristins; Ólöf Kolbrún Harðardóttir, sópr-
an, Björk Jónsdóttir, alt, Michael Goldthorpe, tenór og Berg-
þór Pálsson, bassi. Júlíana Elín Kjartansdóttir er konsert-
meistari en stjórnandi er Jón Stefánsson.
Morgunblaðið/Júllus
Kristinn Sigmundsson; „... maður verður svona eins og ungfrú
Island og klökknar."
að hittist svo vel á að tuttugu
mínútum áður en Jón
hringdi í mig var mér tilkynnt
að tónleikar sem ég átti að syngja
á í Amsterdam um páskana féllu
niður og ég greip því boð Jóns
fegins hendi,“ sagði Kristinn um
aðdraganda þess að hann er
hingað kominn. Auk hlutverks
Krists syngur Kristinn þrjár
bassaaríur „en hlutverk Krists
er svo óskaplega fallegt að það
eitt hefði verið næg ástæða til
þess að koma heim.“
En Mattheusarpassían ...?
„Hún er mikið stórvirki, stór-
kostleg tónlist. Einhvem tímann
hefur þessu stykki verið líkt við
stóra dómkirkju eins og þær
gerast stærstar í erlendum stór-
borgum; passían er risavaxin að
byggingu en hvar sem maður lít-
ur á er verkið nostursamlega
unnið og maður er endalaust að
heyra nýja hluti í hvert einasta
skipti sem maður hlustar á þetta
verk. Þetta er reyndar það af
verkum Bachs sem ég hef sungið
hvað minnst. Hún er nú kannski
ekki flutt eins oft og hin verkin
meðal annars vegna þess hversu
mikið stórvirki hún er. Ég hef
oft sungið Jóhannesarpassíuna
og hún er líka mjög magnað verk
en allt, allt öðruvísi en þessi.“
Sterk saga
Maður'verður nánast fyrir trú-
arupplifun þegar maður hlustar
á þessa passíu.
„Já, maður verður fyrir áhrif-
um, það er satt. Þarna er verið
að segja píslarsöguna eins og hún
kemur fyrir í Mattheusarguð-
spjalii og hvort sem maður er
trúaður eða ekki þá verkar þessi
saga mjög sterkt á mann.
Kannski vegna þess að þetta er
saga sem alltaf er að gerast en
líka auðvitað vegna þess að Krist-
ur er mjög áhrifamikil persóna.
Þegar ég kynntist Jóhannesar-
passíunni fyrst þá varð það í
rauninni til þess að ég fór að
velta fyrir mér þessari sögu.
Maður hafði auðvitað heyrt hana
og lesið í barnaskóla en án þess
kannski að það sæti mjög mikið
eftir af henni í manni. En þegar
ég fór að velta Jóhannesarpassí-
unni, og það er eins með þessa,
fyrir mér þá fór þessi saga að
leita mjög sterkt á mig.
Þessi saga er svo myndræn
að það væri hægt að gera við
hana kvikmynd þar sem tónlistin
ein væri bakgrunnurinn og allt
annað þögult. Þetta verk hefur
líka orðið mörgum innblásturs-
efni, til dæmis setti balletinn við
ríkisóperuna í Hamborg upp fyrir
stuttu nútímaballet við Matt-
heusarpassíuna."
Þetta er mjög talandi verk?
„Já, afskaplega talandi verk
og það er að hluta til eins og
ópera þar sem Kristur og Pílatus
talast við og eins Kristur og Júd-
as. Það er mjög áhrifamiki! lýsing
á síðustu kvöldmáltíðinni. Já,
þetta er bara drama eins og það
gerist best.“
Þú hefur verið í Þýskalandi?
„Já, ég hef verið þijú ár í
Wiesbaden við óperuna þar. Ég
var fastráðinn fyrstu tvö árin en
hef verið á hlutasamning síðasta
ár og frá og með næsta ári verð
ég sennilega eingöngu lausamað-
ur. Þá fer ég út um allt, hingað
og þangað og syng, reyndar hef
ég verið mikið á flakki á þessu
ári. Ég hef verið á ferðinni milli
Wiesbaden, Dresden, Hamborg,
Amsterdam og París, svo eitt-
hvað sé nefnt. Héðan fer ég svo
eftir helgina til Barcelona.“
Hvernig líkar þér þessi lausa-
mennska?
„Það hefur sína kosti og galla.
Gallinn er auðvitað sá að maður
er mikið í burtu frá ijölskyldunni
en kosturinn er hins vegar sá að
maður ferðast mikið og sér staði
sem maður sæi ekki annars.
Þetta er líka betur launað og við-
fangsefnin eru miklu fjölbreytt-
ari. Hins vegar sakna ég vina
minna og samstarfsmanna í
Wiesbaden því þar á ég mikið
af góðum félögum en það er ekki
bæði haldið og sleppt.“
Söngurinn - dýrt áhugamál
Manni finnst stundum örla á
samviskubiti hjá söngvurum sem
hasla sér völl erlendis?
„Já, gagnvart íslandi - það
hef ég alls ekki. Ég var nú reynd-
ar búinn að reyna það að starfa
hér sem söngvari eingöngu. Það
gekk nú ekki, það er ekki hægt
að framfleyta ljölskyldu þannig
og það er ekkert atvinnuöryggi.
Það er litið á þetta sem áhuga-
starf og ánægjan á að vera næg
laun, allt að því. Ég var búinn
að lýsa því yfir að ef þetta breytt-
ist ekki þá myndi ég fara til út-
landa. Innra með mér var ég
búinn að ákveða það líka að ef
mér tækist ekki að komast að
erlendis þá myndi ég líklega
hætta vegna þess að þetta var
bara dýrt áhugamál.
Þetta er auðvitað eins á öðrum
sviðum - þjóðin missir þá sem
hafa möguleika annars staðar.
Erlendis er betur búið að tónlist-
arstarfsemi en hér en auðvitað
vilja allir vera hér heima og ef
þessi mál væru í betra horfi þá
myndi ég fyrstur manna vilja
syngja hér heima. En þrátt fyrir
þessi lélegu kjör og lélegan að-
búnað stenst það sem er gert
hérna fyllilega samjöfnuð við það
sem er gert erlendis. Gallinn er
bara sá að hér þarf fólk að hafa
meira fyrir því og það endist
ekki eins lengi. Erlendis eru
menn syngjandi fram eftir öllum
aldri, hér hætta menn eftir nokk-
ur ár, gefast upp eða fara eitt-
hvert annað.“
Engin teikn á Iofti um breyt-
ingar?
„Nei, ég sé það nú ekki en það
er óskaplega gaman að vita til
þess hvað það er mikil gróska í
tónlistarlífinu núna. Það er svo
mikið af nýju fólki að koma fram,
það þarf bara að styðja við bakið
á því. Ég sé ekki fram á það ef
ytri aðstæður breytast ekki að
þetta fólk fari ekki sömu leiðina
og aðrir á undan. Það er svo gíf-
urlega mikil vinna sem felst í því
að helga sig tónlistinni að það er
í raun ekki forsvaranlegt að ætl-
ast til þess að fólk leggi þessa
vinnu af mörkum fyrir lítil sem
engin laun.“
Tónlistin hér og þar
Kom þér eitthvað á óvart þeg-
ar þú fórst utan?
„Það sem kom mér kannski á
óvart var hvað gæðamunurinn á
því sem að gert er hér og erlend-
is er í rauninni lítill. Það er að
vísu meiri breidd í raddtýpum,
einungis vegna þess að það eru
fleiri söngvarar og það þýðir að
hlutverkin eru réttar skipuð en
hér. í Wiesbaden eru .þetta 20-30
fastráðnir söngvarar og þess ut-
an eru oft fengnir gestir í.sýning-
arnar. Hins vegar er tónlistarleg-
ur árangur ekki endilega mikið
meiri en hér. Það er margt sem
ræður því; sýningar eru settar
upp á stuttum tíma og það þekk-
ist jafnvel að æfa fleiri en eina
óperu á sama tíma enda eru flutt-
ar 20-25 óperur á hveiju ári.“
Var erfitt að koma þarna inn?
„Nei, mér fannst það ekki. Ég
fékk reyndar strax mitt óskahlut-
verk, Don Giovanni, og kannski
varð það nú til þess að ég átti
mjög greiða leið inn í húsið og
mér var tekið mjög vel af mínum
samstarfsfélögum."
Hvernig er að flakka svona
um og koma inn í ný og ný óperu-
hús?
„Það er náttúrlega allt miklu
ópersónulegra, ég tala nú ekki
um ef maður kemur inn sem
gestur í forföllum. Þá mætir
maður bara á staðinn og ræðir
við aðstoðarleikstjóra og hann
sýnir manni svona nokkurn veg-
inn hvar maður á að ganga á
sviðinu. Við þessar aðstæður
kynnist maður náttúrlega eng-
um. Þetta er svolítið eins • og í
strætó, maður sér þetta fólk eitt
augnablik og síðan er það farið.
Þetta á jafnvel við þegar maður
er að koma á staði og vinna þar
í viku eða hálfan mánuð. Þannig
að þetta er að sumu ieyti ein-
manalegt en það á ágætlega við
mig. Mér finnst ágætt að vera
einn öðru hvoru, ég þarf líka á
næði að halda til þess að geta
einbeitt mér.“
Ofdekraður á íslandi
Ertu kominn eins langt og þig
dreymdi um?
„Mig hefur reyndar aldrei
dreymt eitt eða neitt nema að
stunda þetta sem atvinnu og hitt
kemur af sjálfu sér. Auðvitað
reyni ég að gera hlutina eins og
vel og ég get og ná sem mestum
áhrifum gagnvart áheyrendum.
Ég er óskaplega þakklátur áheyr-
endum mínum og það yljar þegar
þeir taka manni vel. Ég er nú
orðinn svolítið ofdekraður hér á
íslandi því það hefur alltaf verið
tekið vel á móti mér hér en mér
fannst það ekki endilega sjálfgef-
ið að það væri gert erlendis. Það
gengur hins vegar ágætlega þar
einnig og til dæmis söng ég í
Rotterdam fyrir tveim mánuðum
með Fílharmóníuhljómsveitinni.
Tónleikarnir voru haldnir í þijú
skipti fyrir fullum sal af fólki en
salurinn tekur 2.600 manns og í
hvert skipti eftir að ég hafði
sungið stóð fólk upp og klappaði
standandi. Ég er ekki að segja
þetta til að monta mig en svona
móttökur eru mér mjög mikils
virði; vita að það er tekið mark
á manni. Það er kannski það sem
mig dreymdi um. Það hvort eða
hvenær ég syng á Scala eða
Metropolitan, eða hvort það er
skrifað vel eða illa um mig er
mér miklu minna virði en svona
viðbrögð; maður verður svona
eins og ungfrú ísland og klökkn-
ar.“
Umræða um tónlist hér á
landi...
„Nú er ég kannski ekki rétti
maðurinn til að dæma um það.
Ég hef- ekki fylgst með þessari
umræðu neitt að ráði síðan ég
fór utan en stundum les maður
nú skringilega hluti í gagnrýni í
blöðunum og hún er pínulítið
öðruvísi en maður sér annars
staðar og það er kannski meira
til þess að hafa gaman af en hitt.
íslendingar eru mjög vel upplýst-
ir að öllu leyti og það gildir einn-
ig um tónlist og það megum við
eiga að menningarumfjöllun í
fjölmiðlum er mjög mikil miðað
við erlendis. Það má stundum
deila um innihaldið en það er
auðvitað smekksatriði. Yfirhöfuð
getum við verið stolt af íslensku
menningarlífi. íslendingar liafa
alltaf haft minnimáttarkennd
gagnvart öðrum þjóðum. Það er
að sumu leyti hvatning fyrir okk-
ur að gera hlutina en það er líka
óhollt því stundum trúir þjóðin
ekki á sitt listafólk og hefur
kannski grun um að þetta sé ein-
hver annars flokks list en stað-
reyndin er sú að það sem ég hef
séð erlendis er ekkert betra en
hér.
Ég vona bara að við höldum
áfram að hafa trú á sjálfum okk-
ur og gera hlutina jafn vel og
hingað til, helst betur og reyna
að búa betur í haginn fyrir ís-
lenskt tónlistarlíf. Þar getum við
lært af ýmsum þjóðum svo sem
Finnum og Hollendingum.“
íslenska minnimáttarkenndin
og peningamálin
Er þetta með peningamálin
fyrirsláttur að þínu mati?
„Þetta er auðvitað spurning
um forgangsröð. Ég hef sagt það
einhvern tímann áður að við erum
alltaf fyrstir til að setja peninga
í hluti þar sem um er að ræða
keppni í að vera bestir og hægt
er að mæla árangurinn eins og
í skák, handbolta eða brids. Ég
held að þetta sé hluti af íslensku
minnimáttarkenndinni, við erum
alltaf að streða við það að vera
bestir í öllu en það verður helst
að vera í samkeppni þar sem
hægt er að segja ákveðið „þessi
er bestur". En þegar um er að
ræða list þar sem engin keppni
á sér beinlínis stað heldur bara
einhver uppbygging sem þar að
auki er mjög óáþreifanleg og
skilar engum arði - þar halda
menn að sér höndunum. Þess
vegna er svo erfitt að koma pen-
ingum í tónlist á íslandi. For-
gangsverkefnið er þetta að sanna
sig á alþjóðavettvangi og það
gera menn hver fyrir sig. Líkt
og ég og aðrir sem fara til út-
landa og standa við hlið erlendra
starfsbræðra og sanna sig fyrir
sjálfum sér og þjóðinni. En eftir
að maður er farinn út þarf þjóðin
ekkert að borga.
Það er nú líka stundum litið á
þá sem eru í klassískri tónlist sem
nokkurs konar sértrúarflokk,
svona áhugamannaklúbb líkt og
frímerkjasafnara þar sem menn
lifa bara í áhuga á verkefninu
og eiga ekki skilið mikið meiri
laun heldur en ánægjuna.“
gþg