Morgunblaðið - 20.04.1993, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 20. APRÍL 1993
p # Morgunblaðið/Silli
Jondi
JÓN Kristinsson, bóndi og listamaður, við nokkur verka sinna.
Jóndi sýnir á Húsavik
Húsavík.
JÓN Kristinsson, bóndi og listamaður, hélt myndlistasýningu á Húsa-
vík um páskana og sýndi þar rúmlega 60 listaverk, flest gerð með
vatnslitum eða akryl og nokkur með olíu.
Jóndi er borinn og bamfæddur
Húsvíkingur en að lokinni skóla-
göngu gifti hann sig heimasætu frá
Breiðabólstað í Fljótshlíð og stofnuðu
þau þá nýbýli í landareigninni og
nefndu það Lambey, sem hann hefur
síðan verið kenndur við.
Listamannaferil hóf Jóndi með því
að teikna auglýsingar í Rafskinnu
sem var sérstök bók sem eldri Reyk-
víkingar muna eftir og var tvisvar á
ári, 14 daga í senn, í 25 ár til sýnis
í svokölluðum Skemmuglugga í Har-
aldarbúð í Austurstræti. Tryggvi
heitinn Magnússon vann verkið
fyrstu 10 árin en svo tók Jóndi við
og teiknaði Rafskinnu í 15 ár ásamt
bústörfunum. Teikningar eftir hann
hafa verið á mjólkurumbúðum og
fleiri landbúnaðarvörum. En mál-
verkið hefur verið stærsti þátturinn
á listabraut hans. Jóndi segir:
„Ég hefi alltaf haft myndlistina
sem aukabúgrein en ekki framleitt
meira en ég hefí selt og þá mest í
heimahéraði og nú held ég mína
fyrstu myndlistarsýningu utan Rang-
árvalla í hinum fomu heimahögum
á Húsavík. í dag er ég löggilt gamal-
menni eins og kallað er. En þó að
ég fáist enn við búskapinn og að
mér fínnst stundum flækist fyrir í
fjósinu hefi ég gefið mig meira að
myndlistinni."
Sýning Jónda á Húsavík var mjög
vel sótt og góður rómur að gerður
og seldi hann tæpan helming sýning-
arverkanna eða um 30 myndir sem
prýða nú heimili Húsvíkinga.
- Fréttaritari
Ars Fennica — myndlistarverðlaunin
Kirkeby verðlaunaður
TILKYNNT hefur verið að danski myndlistarmaðurinn Per Kirkeby
hljóti Ars Fennica-verðlaunin árið 1993, og hlýtur hann 200.000 finnsk
mörk að launum. Ars Fennica-verðlaunin eru veitt árlega af Henna
og Pertti Niemistö-stofnuninni.
Stofnunin reynir með verðlauna-
afhendingu sinni að kynna myndlist
í Finnlandi, skapa ný tækifæri fyrir
listamenn á erlendri grundu, ýta
undir sköpun listamanna og auka
áhuga og velþóknun almennings á
sjónlistum. Auk verðlaunafjárins
verður gefin út yfirlitsbók yfir verk
Kirkebys og haldin verður farand-
sýningu á verkum hans. María de
Corral, safnstjóri Museso Nacional
de Arte Reina Sofía í Madrid, til-
kynnti val sitt á verðlaunahafa, en
áður hafði nefnd sérfræðinga útnefnt
sjö listamenn frá öllum Norðurlönd-
um, þar á meðal íslandi, sem mögu-
lega verðlaunahafa. í áliti sínu sagð-
ist hún telja að allir listamennimir
sjö verðskuldi Ars Fennica- verðlaun-
in en Per Kirkeby hljóti þau í viður-
kenningarskyni fyrir langan feril og
óþreytandi þekkingaleit .
Per Kirkeby er fæddur í Dan-
mörku árið 1938 og vinnur jöfnum
höndum þar og í Þýskalandi. Hann
sýndi verk sín fyrst opinberlega á
samsýningu árið 1963, en fyrsta
einkasýning hans var haldin árið
1965. Hann notfærir sér fjölbreyttar
aðferðir við listsköpun sína, bæði í
efni og nálgun, og þykja sýningar
hans hinar athyglisverðustu. Auk
þess að fást við myndlist hefur
Kirkeby fetað braut Braga, og kom
fyrsta ljóðasafn hans út árið 1065,
og síðan hafa komið út skáldsögur
eftir hann, ritgerðir, skissubækur,
ljósmyndabækur, heimildarkvik-
myndir o.fl.
/ / /
A R S H A T I D
.—_________________
I
1 rshátíð hestarnannafélagsins
j! Fáks verður haldin á
Hótel Borg laugardaginn
jj 24. apríl 1993.
Forsala aðgöngumiða í
félagsheimili Fáks
■
■
TVÆR BÆKUR
List og hönnun
Bragi Asgeirsson
Á borði mínu hafa legið tvær
bækur sem ég kom með í fartesk-
inu frá Kaupmannahöfn í desem-
ber sl. Báðar skara þær sjón-
menntir og eru engar jólabækur,
heldur bækur sem úreldast seint.
Hér er um að ræða bækur sem
mér voru gefnar og mig langaði
til að vekja athygli á, en hef ein-
faldlega ekki komið því í verk
ennþá.
Önnur þeirra er unnin upp úr
Vínlandssögu og eru textarnir
bæði á dönsku og frönsku, en
annars stendur á titilblaði „Rejs-
en til Vinland" Erik den Rödes
saga (Thorfinn Karlsefnis saga),
/Efter orginaltekster. / Av Barry
L. Wilmont. /Litografisk
Værksted Hostrup-Petersen &
Johansen / Danmark 1992“.
Á næstu síðu eru m.a. þessar
upplýsingar: „Oversat eftir Vol
XXX. Hauksbók, AM 544, 4
(Hauksbók, Sturlubók, Melabók
og Landnámabók) af Barry Lér-
eng Wilmont. Ennfremur kemur
fram að bókin er gefin út með
styrk frá Brandt Brandtved
sjóðnum, Augustinus sjóðnum, og
sjóði konsúls Georg Jorck og og
eiginkonu Emmu Jorck. Þá hefur
þýðandi myndlýst bókina með 8
heilsíðu litógrafíum þrykktum á
áðurnefndu verkstæði, og er bók-
in gefin út í 250 eintökum.
Þetta er stór bók eða 34,5 sm
á langveginn en 26,5 sm á þver-
veginn. Af ofanskráðum upplýs-
ingum má ráða að hún komi okk-
ur nokkuð við, en það sem gerir
hana þó sýnu merkilegri sem bók
í sjálfu sér, sem skarar sjónlistir,
er að hún er öll unnin á stein og
prentuð í litógrafíupressu, þ.e.
eitt blað í einu.
Slíkt er nokkuð óvenjulegt er
svo er komið, en það kom þó fyr-
ir að litógrafísk verkstæði t.d.
Mourlot og Clot og Bramsen í
París þrykktu bækur mynd-
skreyttar af nafnkenndum lista-
mönnum t.d. Bonnard, Matisse,
Braque og Picasso hér áður fyrr.
En svona bækur hafa, að ég best
veit, aldrei verið gefnar út á Is-
landi, einfaldlega vegna þess að
hér hefur aldrei verið sett upp
litógrafískt verkstæði.
Slíkar handgerðar bækur geta
orðið afar verðmætar, og þar sem
þessi bók skarar sögu okkar og
er í einu og öllu merkilegt fram-
tak vildi ég vekja athygli hér, ef
einhverjir hefðu áhuga á, að festa
sér hana, en hún á tvímælalaust
erindi á bóka- og listasöfn jafnt
opinber sem einkasöfn. Jafnframt
er vísað til möguleika á að mynd-
lýsa fornsögurnar á mjög listræn-
an hátt og er það okkur til tak-
markaðs sóma að láta útlendinga
hafa hér frumkvæðið.
Hví ekki að senda einhveija
af okkar mörgu ágætu grafík-
listamönnum utan á litógrafísk
verkstæði til að myndlýsa á þenn-
an hátt einhverjar perlur ís-
lenzkra fornsagna?
Hin bókin nefnist „Litarím“ og
er samvinnuverkefni Tryggva
Ólafssonar myndlistarmanns í
Kaupmannahöfn og Þórarins Eld-
járns, en útgefandi er Forlagið.
Bókin kom út fyrir jól og sá
ég skrif um hana í Dagblaðinu
og Morgunblaðinu, og er ekki
annað við þau að bæta en að
báðir skrifendurnir virðast hafa
misskilið tilganginn.
Hér var nefnilega alls ekki um
að ræða að verið væri að mynd-
lýsa skáldskap, í þessu tilfelli rím,
heldur var um nokkuð sjálfstætt
framtak að ræða hjá báðum aðil-
unum. Tilgangurinn með gerð
bókarinnar, sem er nokkuð
óvenjuleg, var að hræra upp í
hugarflugi smáfólksins og fá það
um leið til að skynja meininguna
á bak við liti og rím.
í myndunum fléttast línur,
form og litir um flötinn og segja
má að rímið sé á sama hátt skýrt
og einfalt í framsetningu, þannig
að það ætti frekar að vekja áhuga
barnanna en að vera þeim ofviða.
Og takist að vekja áhuga unga
fólksins á einhverju, eru menn
komnir hálfa leið að markinu eins
og sagt er. Hins vegar er einnig
vitað hve mörgulegt er að gera
námsefni tyrfið og leiðinlegt
þannig að sumir fá andúð á því,
sem varir árum saman, jafnvel
allt lífíð.
Annars er það ekki óalgengt
að mat ritskýrenda á myndlýsing-
um sé mjög frumstætt og fast-
skorðað hér á landi og er um
sumt eðlilegt, því að hér eigum
við margt ólært, þótt ýmislegt
hafi vqrið vel gert á sviðinu um
dagana, en yfírleitt hafa lista-
menn einskorðað sig við að leggja
út af textanum, en hins vegar er
það einnig til í dæminu að skáld
og rithöfundar fái innblástur við
skoðun myndverka eða um sjálf-
stæð samvinnuverkefni sé að
ræða.
Þegar myndlistarmenn mynd-
lýstu kvæði eða bækur hér áður
fyrr, var oftar en ekki litið á það
sem aukaatriði eða viðbót við hinn
ritaða texta og afgreitt sam-
kvæmt því á titilblaði. Myndlistar-
mennirnir voru sem sagt að þjóna
skáldinu eða rithöfundinum og
má Iíkja því við að á öldum áður
var landslagið aukaatriði í mál-
verki, og á grafík var litið sem
vinnukonu myndlistarinnar „anc-
illa picturae“.
Myndlýsingar í bækur geta
þannig verið í mörgu formi og
gerðar í mismunandi tilgangi og
það skiptir öllu máli að rétt mat
sé lagt á framkvæmdina hverju
sinni.
Ég býst við að fólk skilji nú
hvað ég er að fara, og vegna
þess að um ákaflega mikilvægt
atriði er að ræða vildi ég vekja
sérstaka athygli hér á.