Morgunblaðið - 20.04.1993, Blaðsíða 39

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 20. APRÍL 1993
39
Jóhanna M. Kjartans
dóttir — Minning
Fædd 15. ágúst 1926
Dáin 11. apríl 1993
Kirsten Briem lést í Landakots-
spítala að kvöldi 12. apríl sl. Kirst-
en gekk í gegnum erfið veikindi
síðustu mánuði og von um varan-
legan bata var ekki mikil, en þol-
gæði hennar og reisn var slík að
engan óraði fyrir að endalokin
væru svo skammt undan.
Við kynntumst Kirsten í Árósum
fyrir rúmum 20 árum þar sem hún
og Eggert bjuggu með Nönnu sem
( þá var tveggja ára. Seinna áttum
við samleið í Skotlandi um tíma
þar sem Sverrir fæddist. Eftir að
( við fluttumst öll heim styrktust
vináttutengsl og margar góðar
stundir eru að baki.
Þegar Kirsten fluttist til íslands
einsetti hún sér að læra málið sem
allra best og aðlaga sig nýjum sið-
um og venjum um leið og hún
hélt fast í uppruna sinn og auðg-
aði þannig líf allra sem henni
kynntust hér á landi.
Trygglyndi er það orð sem helst
kemur í hugann þegar hugsað er
til baka. Kirsten var mikill vinur
vina sinna, vildi öllum vel og
samgladdist þegar vel gekk, en var
einnig boðin og búin að liðsinna á
erfiðum stundum. Hún hafði
( ákveðnar skoðanir, en var um leið
víðsýn og laus við fordóma.
Það er sárt að horfa á eftir góðri
( vinkonu, en minning um ákaflega
heilsteypta, trygglynda og góða
manneskju er mikil huggun. Það
( er einnig huggun að hugsa til þess
að Kirsten átti hér gott líf með
fjölskyldu sinni og stórum vina-
og kunningjahópi. Velferð eigin-
manns og barna var henni alltaf
ofarlega í huga og gladdist hún
yfir hveijum áfanga í Jpeirra lífi.
Kirsten var ánægð á Islandi, en
ferðirnar til Danmerkur urðu
margar í gegnum árin og tengslin
við fjölskyldu og vini á heimaslóð-
um héldust sterk og góð.
Síðustu dagar hafa verið fjöl-
skyldunni þungbærir, en um leið
fullir af hlýju og samkennd, ekki
síst vegna þess að móðir Kirstenar
og annar bræðra komu til íslands
( til að vera hjá henni og fjölskyld-
unni.
Við erum þakklát fyrir að hafa
( kynnst Kirsten Briem, þakklát fyr-
ir hennar góðu og lærdómsríku
vináttu, þakklát fyrir minningarn-
( ar sem hjálpa nú í sárustu sorginni.
Eggert, Nönnu og Sverri, frú
Inger Lind, bræðrunum Thorkild
og Peter, svo og öðru skyldfólki,
vottum við okkar innilegustu sam-
úð.
Gerður Helgadóttir
og Jóhannes Kjarval.
Við ætlum í örfáum orðum að
minnast Kirsten Briem, sem við
kynntumst í félaginu „Dansk
Kvindeklub". Hún var á tímabili í
stjórn þess og síðar endurskoðandi.
Okkur fannst mikið til þess
koma þegar Kirsten fór í Háskóla
( íslands að læra félgsfræði og lauk
þar námi á mjög skömmum tíma.
Henni líkaði vel vinnan og hélt
| áfram starfinu til hinstu stundar.
Á hveiju ári er dönsk guðsþjón-
usta í Dómkirkjunni á annan í jól-
( um, og þegar það kom í hlut
„Dansk Kvindeklub" að sjá um
þessa guðsþjónustu, tók Kirsten
virkan þátt í því að skreyta kirkj-
una, og við minnumst hennar þeg-
ar hún stóð fyrir framan altarið
og las jólaboðskapinn.
Síðastliðin jól var hún eins og
alltaf með okkur í kirkjunni, og
eftir messu fengum við 'okkur
kirkjukaffi í sóknarheimili Dóm-
kirkjunnar.
Fallegasta stundin, sem við
munum eftir með Kirsten, er 50
ára afmæli hennar 17. febrúar sl.
Kirsten var þar hjá okkur glöð og
ánægð, á meðan maðurinn hennar,
( börn og vinir gerðu allt til þess
að gera daginn ógleymanlegan.
Við sendum fjölskyldunni okkar
J innilegustu samúðarkveðjur.
Níta H. Pálsson og Jytte Lis
Ostrup.
^ Fleiri minningargreinar um
Kirsten Briem bíða birtingar
og munu birtast hér í blaðinu
næstu daga.
Páskadagur er tilkomumikill og
friðsæll dagur, sérstaklega eins og
veðrið var síðasta páskadag, en þá
kvaddi þennan heim tilkomumikil
kona, Jóhanna Kjartansdóttir,
tengdamóðir mín. Þessi dagur var
eins og hún var, merkilegur, frið-
sæll og fallegur. Það var gott úr
því sem komið var að hún skildi fá
að kveðja á þessum degi og hverfa
inn í páskasólina sem reis um morg-
uninn.
Það er gjaman haft á orði að oft
sé oflofi hlaðið á hina látnu og má
vera að slíkt tíðkist á stundum. En
er ekki nóg af illmælgi og rógburði
um lifendur? Er það nokkur goðgá
þótt sannleikur um göfugar sálir
sé viðhafður þegar þær eru kvaddar
hinstu kveðju.
Það er nú einu sinni þannig að
hið góða er miklu sterkara í okkur
öllum og þegar við eldumst og
þroskumst með góðu fólki og lærum
af því þá hlýtur hið góða að verða
yfirsterkara í okkur og svo var með
Jóhönnu, hún ræktaði hið góða í
okkur öllum sem þekktum hana.
Ég vil með þessum fáu línum
þakka henni hversu vel hún hefur
reynst mér og mínum börnum alla
tíð. Hún var bömum mínum, svo
og öllum hinum bamabörnunum,
hin besta og fórnfúsa amma sem
gerði allt fyrir þau.
Það má segja að Katrín, dóttir
mín og Grétars, hennar elsta barna-
barn, hafi slitið barnsskónum hjá
henni. Katrín naut þess í sex ár að
vera eina barnabarnið hennar og
lærði hún margt hjá ömmu sinni
sem hún á eftir að njóta um ókomna
framtíð.
Það er margs að minnast eftir
24 ára samveru í þessu lífi. Ég kom
fyrst á heimili Jóhönnu sem unn-
usta Grétars, sonar hennar. Henni
fannst við svolítið ung til að bind-
ast, en er hún vissi að við áttum
ekki fyrir trúlofunarhringunum þá
var hún ekki lengi að bjóðast til
þess að lána okkur fyrir þeim, hún
var ekki mótfallnari en það.
Jóhanna átti fímm börn og átta
barnabörn. Þau eru í aldursröð:
Frímann, ógiftur og barnlaus, Grét-
ar, giftur undirritaðri og eiga tvö
börn, Steinunn Erla, gift Hermanni
Lúðvíkssyni og eiga þijú börn,
Hulda, fráskilin og á þijú böm, og
Margrét Ingibjörg, ógift og barn-
laus.
Okkur finnst öllum dauðinn fjar-
lægur er við erum ung og hress,
en það er nú svo að fæðingin er
upphafið að dauðanum og er hann
alltaf óvelkominn, en þó svo kær-
kominn er veikindi og þjáning steðja
að.
Þeir voru fljótir, alltof fljótir að
líða þessir mánuðir er Jóhönnu gáf-
ust eftir að hún fékk úrskurðinn
um veikindi sín nú milli jóla og
nýárs, en von okkar allra og ekki
síst hennar var að fá að vera við
fermingu tveggja barnabarna
sinna, Árnýjar, dóttur Huldu, og
Evu, Hlínar, dóttur Erlu, og við
stúdentsútskrift elsta barnabarns-
ins, Katrínar, en af því gat ekki
orðið, því miður. Hún lifði fyrir
börnin og barnabörnin sín og vildi
fá að taka þátt í stórviðburðum og
áförigum okkar allra.
Ég er hrædd um að það verði
tómleiki hjá okkur öllum að eiga
ekki móður, tengdamóður eða
ömmu í Heiðargerði til að leita til.
En minningin um góða konu á eftir
að verða okkur mikill styrkur og
leiðarljós um ókomna framtíð.
Við viljum að endingu þakka
nágrönnum hennar fyrir umhyggju
þeirra fyrir Jóhönnu í veikindum
hennar og ekki má gleyma að þakka
Heimahlynningu krabbameinsfé-
lagsins fyrir þeirra fórnfúsa starf.
Þau hafa verið okkur öllum mikil
stoð og Jóhönnu mikil hjálp og
styrkur í veikindum hennar, það
verður seint fullþakkað.
Kæra Ingibjörg, hún var þér
meira en móðir, hún var einnig
mikill vinur þinn sem þú endurgalst
margfalt í veikindum hennar. Við
höfum öll misst mikið, kæra Hulda,
Erla, Frímann, Grétar og Ingibjörg.
Guð blessi ykkur öll.
Það væri hægt að segja og þakka
svo miklu meira, en þar sem mig
skortir getu til að skrifa meira þá
læt ég þetta nægja með von og trú
um að við hittumst aftur.
Hvíl, kæra Jóhanna, í friði.
Elísabet Jónsdóttir.
Mig langar til að kveðja mína
ástkæru ömmu og vinkonu með
örfáum orðum. Það er erfítt að finna
nógu sterk orð til að lýsa ömmu
því að ég á þau ekki til. Hún kvaddi
þennan heim á fallegum og kyrrum
degi, sólin skein og fuglarnir sungu.
Kannski lýsir sá dagur ömmu best.
Þegar ég frétti sl. jól að amma
væri með banvænan sjúkdóm og
ætti líklega stutt eftir ólifað var
líkt og eitthvað dýrmætt væri rifið
úr mér og ég sá allar mínar kær-
ustu minningar um ömmu ljóslif-
andi fyrir mér.
Ég eyddi stórum hluta barnæsku
minnar hjá ömmu, ömmu Jóu eins
og hún var kölluð, því það besta
sem ég vissi var að fara til ömmu.
Hún vildi gjörsamlega allt fyrir mig
gera. Hún saumaði föt á dúkkurnar
mínar, bakaði handa mér pönnu-
kökur, fór með mig í leikhús og
kenndi mér „Faðir vorið“. Ef mér
leið eitthvað illa tók amma mig í
fangið, strauk tárin í burtu og kall-
aði mig „ljósið hennar ömmu sinn-
ar“. Ef mér lá eitthvað mikilvægt
á hjarta, sem að ég vildi ólm deila
með öðrum, var amma alltaf tilbúin
að setjast niður og hlusta. Henni
var það mikils virði að mér liði vel
og að ég stæði mig í einu og öllu.
Þess vegna gæfi ég mikið fyrir að
amma gæti verið við útskriftina
mína núna í vor, því að hennar líf
og yndi vorum við barnabömin og
það gladdi hana ólýsanlega að sjá
okkur taka stórt spor fram á við.
Ég veit að ef ég hefði ekki feng-
ið að njóta þeirrar hamingju í lífinu
að hafa átt þvílíka ömmu eins og
hún amma mín var ætti ég mikið
eftir óreynt og ólifað í dag, amma
gaf mér stóran part af lífi sínu og
fyrir það fæ ég henni aldrei full-
þakkað. Hún kenndi mér svo ótal
margt, þar á meðal að vera góð
manneskja og sjá alltaf það bjarta
í lífinu. Já, elsku amma mín, ég
vildi óska að þú tækir mig núna í
fangið og þurrkkaðir burt öll tárin,
svo ég gæti fundið alla hlýjuna þína
og sagt þér í leiðinni allt sem mig
langar að segja þér, hve mikið þú
í raun gafst mér. Eitt hlýlegt
augnaráð frá henni var nóg til að
mér liði betur. Mín síðustu orð við
ömmu mína voru „amma, ég elska
þig“ og ég vona að hún geymi þau
örfáu en dýrmætu orð um alla tíð
í hjarta sínu.
Það er svo erfitt að upplifa í
fyrsta skipti á lífsleiðinni fráfall
einhvers sem maður elskar svo
heitt. Maður veit í rauninni ekkert
hveijum maður á að reiðast eða
hver eigi eftir að fylla upp í tómleik-
ann sem situr eftir í manni. Það
eru margar spurningar sem hlaðast
upp, en fátt um svör. En ég veit
að ömmu líður vel núna og fyrir
hana ætla ég að vera sterk því að
ég veit að það hefði hún viljað.
Minningin um fallega, sterka,
hjartahlýja og einstaka konu sem
ætíð var tilbúin að fórna sér fyrir
aðra mun fylgja mér um ókomna
tíð. Ég gleymi þér aldrei.
Katrín Grétarsdóttir.
Það er ekki lítils virði að eiga góða
nágranna, sagði hún Jóhanna mín
svo oft þegar vð ræddum um lífið
og tilveruna, æskuna og ellina. Hún
skildi ekki fólk sem lítur á það sem
einhvers konar dyggð að þekkja
ekki nágranna sína. Og við, sem
áttum Jóhönnu að nágranna, erum
henni svo hjartanlega sammála.
Jóhanna var góður granni. Og
hún var meira. Hún var einn af
horsteinunum í lífi okkar í ofan-
verðu Heiðargerðinu. Hún hafði
verið hér frá upphafi byggðar og
manni fannst hún hlyti að verða
hér að eilífu.
Jóhanna og maður hennar, Árni
Jónsson, voru í hópi frumbyggj-
anna í þessu merkilega hverfí,
Smáíbúðahverfinu, sem var skipu-
lagt þannig að efnalítið fólk gæti
komið yfir sig þaki, sem mest með
eigin vinnu. Þau voru ung, komin
austan úr Landsveit, hún frá Flag-
bjarnarholti og hann frá Lækjar-
botnum. Ámi var með rútusérleyfið
í heimasveitina og átti líka vörubíl.
Þau byijuðu að byggja sumarið
1952 og árið eftir voru þau flutt
inn í nýja húsið, Heiðargerði 9,
með synina tvo, Frímann, f. 1949,
og Grétar, f. 1951. Síðan bættust
við dæturnar Steinunn Erla, f.
1954, og Hulda, f. 1958. Þótt hús-
ið sé ekki stórt á nútímamæli-
kvarða leigðu þau um árabil út tvö
af þremur herbergjum á efri hæð-
inni.
Jóhanna og Árni voru nýkomin
í Heiðargerðið þegar ég flutti í
næsta hús, rétt að komast á ungl-
ingsaldur. Mér fannst fljótlega tals-
vert til þessarar rösklegu ná-
grannakonu minnar koma. Sér-
staklega dáðist ég að því hve flínk
hún var að sauma. Það var sama
hvort það voru gallabuxur, yfir-
hafnir eða selskapskjólar, þetta lék
í höndunum á henni.
En lífið lék ekki alltaf við _Jó-
hönnu. í febrúar 1964 varð Árni
bráðkvaddur við vinnu sína. Harmi
slegnir fylgdust nágrannarnir af
aðdáun með því hvernig Jóhanna
tókst á við erfiðleikana. Fyrir henni
var, eins og æ síðar, aðalatriðið að
líf barnanna raskaðist sem minnst.
Hún seldi rútuna en hélt vörubíln-
um. í samtals 12 ár gerði hún út
vörubíl á Vörubílastöðinni Þrótti.
Við það naut hún lengst af aðstoð-
ar Ásgeirs Júlíussonar sem var
sambýlismaður hennar í áratug.
Ásgeir er ættaður austan úr Lóni
og í mörg ár eyddu þau hluta úr
sumri á jörð hans, Svínhólum. Með
Ásgeiri eignaðist Jóhanna dóttur-
ina Margréti Ingibjörgu, f. 1966.
Þegar Jóhanna fór að vinna utan
heimilis var það aðallega við fram-
reiðslu í veislum og við ræstingar.
Henni var í mun að geta hagað
vinnu sinni þannig að hún kæmi
sem minnst niður á heimilisfólki.
Hún vann lengst af við ræstingar
í Þjóðleikhúsinu. Þá fór hún í vinnu
eldsnemma á morgnana og var
komin heim fyrir hádegi og gat
haft til heitan hádegismat. Hún
hélt fast við gamlar íslenskar mat-
arvenjur og fann til með bömum
sem komu úr skóla að tómu húsi
og kaldri súrmjólk í ísskápnum.
Þegar ég flutti aftur á æsku-
stöðvarnar í Heiðargerðinu með
fjölskyldu mína eftir meira eða
minna 10 ára fjarveru var Smá-
íbúðahverfið að taka^á sig þá mynd
sem það hefur nú. í stað moldar-
flaga og forarpolla voru komnar
götur, gangstéttir og grónir garð-
ar. Á lóðamörkum okkar Jóhönnu
voru að vaxa upp fallegir tijárunn-
ar. Fljótlega var klippt skarð í einn
þeirra til að auðvelda samgang
milli húsanna. Margrét Ingibjörg
varð heimagangur hjá okkur og
síðan aðalbarnapían um leið og hún
hafði aldur til. Og dætur okkar
fóru fljótt að sækja yfir í Jóhönnu-
garð. Þá var þeim iðulega boðið
upp á mjólk og pönnukökur eða
annað góðgæti í eldhúsinu. Þótt
Jóhanna legði mikla alúð við garð-
inn og blómabeðin sín vildi hún
hafa líf í garðinum og börn að leik.
Hún varð í hugum dætra okkar
eins konar akkeri, þriðja amman,
eins og ein þeirra orðaði það. Þær
vissu að til hennar væri alltaf hægt
að leita. Og þegar saumaskapur
okkar mæðgna sigldi í strand var
lausnin auðveld — hlaupa yfir til
Jóhönnu.
Ræktarsemi Jóhönnu og gest-
risni dró að fólk. Oftar en ekki
voru einhveijir í heimsókn; börn,
tengdabörn, barnabörn, nágrannar,
vinir, ættingjar og tengdafólk að
austan. Hún var tryggur vinur vina
sinna en gat verið hörð í dómum
um þá sem henni líkaði ekki við.
Ef hún hafði ekki heyrt eða séð
þá sem henni var annt um í ein-
hvern tíma kom hún eða hringdi
til að vita hvort ekki væri allt í
lagi. Einhver hefði getað haldið að
hún hefði nóg með sig sjálfa, því
fimm sinnum á 12 árum þurfti hún
að fara í mjaðmaaðgerðir og áður
en til þeirra kom var hún oftast
orðin sárþjáð og nær ófær til gangs.
En hún tókst á við þetta eins og
hvert annað verkefni sem þurfti
að leysa. Og þegar hún var komin
á stjá á ný, laus við verkina, sagð-
ist hún ekki hafa undan miklu að
kvarta, nýviðgerð manneskjan!
Á liðnu hausti var greinilegt að
Jóhanna var lasin. Hún gerði ekki
mikið úr því. Það átti að ljarlægja
gallsteina með smáaðgerð. Gall-
steinar voru það — og miklu meira,
því miður. Jóhanna æðraðist ekki
frekar en fyrri daginn. hana lang-
aði til að lifa vorið, vera við ferm-
ingu tveggja barnabarna sinna og
stúdentsútskrift þess þriðja. Með
aðstoð barna sinna, fyrst og fremst
Ingibjargar sem bjó hjá henni, og
með ómetanlegum stuðningi
Heimahlynningar Krabbameinsfé-
lagsins gat hún verið heima. Mánu-
daginn 5. apríl fór hún í bæinn að
kaupa fermingargjöf og kjöt í
páskamatinn. Hún vildi velja það
sjálf. Um kvöldið lauk hún við að
ganga frá kjól fyrir dóttur sína.
Þetta var síðasti dagurinn sem hún
hafði fótavist. Þegar hún komst
ekki í ferminguna á skírdag var
eins og hún gæfist upp. Á páska-
dag, á fegursta morgni vorsins
þegar kirkjuklukkurnar hringdu
eftir messu, lést Jóhanna á heimili
sínu með börnin sín fimm hjá sér.
Ég og fjölskylda mín kveðjum
með söknuði ogþakklæti góða konu
og góðan nágranna.^
Þórdís Árnadóttir.
_
GRÁSTEINN
GABBRÓ.MARM ARI
G R A N ÍT
9s.
HELGASON HF STEINSMIDJA
SKEMMUVEGI 48 KÓPAVOGI SÍMI: 91 76677