Morgunblaðið - 20.04.1993, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 20. APRÍL 1993
17
Markmið prófa í grunnskólum
Fyrsta grein
eftír Bernharð
Guðmundsson
Miklar umræður hafa verið um
gildi prófa í grunnskólum. Sýnist
þar sitt hveijum og skoðanir verið
mjög skiptar meðal skólamanna og
almennings.
Eru próf nauðsynleg og hvert er
gildi þeirra? Eiga próf að vera stöðl-
uð eða sem könnunarpróf innan
hvers skóla? Hver eru áhrif prófa
á námsárangur nemenda? Hvemig
á að leggja mat úr prófum fyrir
nemendur og aðstandendur þeirra?
Er rétt að láta stöðluð próf á náms-
ferli nemenda á grunnskólastigi
segja til um hvort nemendur hafi
öðlast þá þekkingu og færni til að
flytjast milli bekkja á ákveðnu ald-
ursstigi, t.d. frá 4. til 5. bekkjar,
7. til 8. bekkjar og frá 8. til 9.
bekkjar? Er æskilegt að haga röðun
í bekki eftir námsárangri sam-
kvæmt útkomu prófa? Eru ýmsir
erfiðleikar nemenda í námi í fram-
haldsskólum vegna ómarkvissra
leiða í skipulagi grunnskólanna með
tilliti til niðurstöðu prófa og skipt-
ingu nemenda í bekkjardeildir eftir
námssækni og námsgetu?
Hér hefur verið varpað fram
nokkrum spurningum sem tími er
kominn til að velta fyrir sér. Hér á
eftir vil ég leitast við að svara fyrr-
nefndum spurningum og skal tekið
fram að umfjöllun mín er tengd
umhugsun minni um þessi mál sem
hefur ágerst eftir kennslustörf í
grunnskólum á fjórða tug ára.
Eru próf nauðsynleg?
Sú var tíðin að próf voru álitin
mun þýðingarmeiri en nú er: Nem-
endur voru vel meðvitaður um, að
til að ná ákveðnum áföngum í
barna- og unglingaskólum, þurfti
að standast ákveðnar prófkröfur.
Snemma á 8. áratugnum voru stöðl-
uð barnapróf í íslensku og stærð-
fræði lögð niður (þ.e. upp úr 12 ára
bekk, þáverandi 6. bekk), með lág-
markseinkunninni 5 og aðaleinkunn
allra faga einnig 5. Einnig voru
prófkröfur þá, til að standast ungl-
ingapróf upp úr þáverandi 8. bekk,
lækkaðar úr einkunninni 5 í 4. Svo
fór litlu síðar að kröfur, um til-
skylda lágmarkseinkunn þyrfti til
að færast milli bekkja á þessum
aldursstigum, voru lagðar niður.
Með þessum breytingum tel ég
að hafí verið gerð mistök sem leiddu
af sér, að nemendur misstu ákveðið
aðhald í námi og hafði það í för
með sér að stór hluti nemenda sló
slöku við nám sitt og missti af
ákveðnum markmiðum.
Ég fagna því að nú skuli vera
að aukast skilningur margra á því
að núverandi fyrirkomulagi þurfí
að breyta, ef til vill í fyrra horf
hvað það snertir.
Eiga próf að vera stöðluð?
Ég tel að stöðluð próf eigi fylli-
lega rétt á sér. Með stöðluðum próf-
um er átt við að einhver ábyrgur
aðili semur próf sem lögð eru sam-
tímis fyrir alla þá nemendur sem
samkvæmt ákvörðun skólayfírvalda
skulu gangast undir t.d. nemendur
í 4., 7., 8. og 10. bekk og til að
standast slík próf þurfí ákveðna
lágmarkseinkunn.
Skiptir miklu máli að vel sé vand-
að til slíkra prófa og þau séu sam-
in af aðilum sem eru í nánum
tengslum við grunnskólana og séu
í samræmi við markmið þeirra og
skólayfírvalda á hveijum tíma.
Stöðluð próf, sem lögð yrðu fyrir
fyrrnefnda aldursflokka, gæfu
grunnskólum upplýsingar um stöðu
JlutasiCL
Heílsuvörur
nútímafólks
hvers skóla innan skólakerfísins í
heild, samanburð sem gæti haft góð
áhrif til að endurskoða einstaka
þætti innan hvers skóla sem betur
mættu fara.
Það er of seint í mörgum tilvikum
eins og nú háttar bæði fyrir nem-
endur og skóla, að fá þennan sam-
anburð að takmörkuðu leyti (í fáum
námsgreinum), þegar námi í grunn-
skóla skal lokið, þ.e. þegar nemend-
ur ljúka námi sínu við lok 10. bekkj-
ar grunnskólans.
Könnunarpróf eru próf sem lögð
eru fyrir nemendur til að kanna
færni þeirra þegar einhverjum
ákveðnum áfanga er lokið í náms-
greininni. Þau eru notuð í öllum
árgöngum grunnskólans.
Þau eru að mestu samin af skól-
„Prófeinkunnir eru
nemandanum viður-
kenning fyrir störf
hans og færni. Nemend-
ur vilja og eiga rétt á
að fá slíka vitneskju.“
anum sjálfum en einnig er í sumum
greinum um stöðluð próf að ræða
sem allir skólar hafa aðgang að.
Könnunarpróf eru mjög gagnleg
bæði fyrir kennara og nemendur
og gefa til kynna stöðu við símat
sem ávallt þarf .að vera.
Ahrif prófa á námsárangur
í mínum huga er enginn vafí á
að próf hafa mikilvæg áhrif á að
nemendur leggi sig enn betur fram
til að ná betri námsárangri ef rétt
er á haldið.
Prófeinkunnir eru nemandanum
viðurkenning fyrir störf hans og
færni. Nemendur vilja og eiga rétt
á að fá slíka vitneskju, vita hver
sé staða þeirrá, hvar þurfi að bæta
um betur og margur nemandinn fær
umbun erfíðis síns.
Góður árangur í prófum eykur á
sjálfstraust nemandans sem er mjög
mikilvægur þáttur í öllu námi.
Seinni hluti greinarinnar birtist
hér í blaðinu á næstunni.
Höfundur er grunnskólakennari.
Bernharð Guðmundsson
Einstakt áskriftartilboð:
Al^liWS -J -J5 J P DNUR!
Við bjóðum þér vinsælasta myndasögublað á íslandi,
Andrés Önd á aðeins kr. 195 hvert blað - sent heim til þín.
9 Hálfsmánaðarlega berst einhver
óvæntur glaðningur með blaðinu.
Ef að þú tekur tilboðinu innan
10 daga færðu vandaða 700 krónu
safnmöppu undir blöðin að gjöf.
Tryggðu þér
að Andrés Önd
komi heim til þín
í hverri viku
- og að þú fáir
safnmöppuna
ókeypis!
HVÍTA HÚSIÐ / SÍA