Morgunblaðið - 20.03.1994, Blaðsíða 4

4 FRÉTTIR/YFIRUT
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 20. MARZ 1994
ERLENT
INNLENT
Borgar-
stjóraskipti
í Reykjavík
Árni Sigfússon borgarfulltrúi
tók við embætti borgarstjóra
Reykjavíkur á borgarstjómar-
fundi _ á fimmtudag. Jafnframt
mun Árni Sigfússon leiða D-lista
sjálfstæðismanna við borgar-
stjómarkosningamar í vor.
Markús Öm Antonsson, fyrrum
borgarstjóri, tilkynnti á mánudag
þá ákvörðun sína að víkja úr
borgarstjórastólnum og oddvita-
sæti D-listans. Framboðslisti
Sjálfstæðisflokksins í Reykjavík
var samþykktur á fundi fulltrúar-
áðs á þriðjudag.
Ingibjörg Sólrún í framboð
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir
alþingismaður tilkynnti á mánu-
dag að hún gæfi kost á sér í 8.
sæti á sameiginlegum framboðs-
lista minnihlutaflokkanna og
verða borgarstjóraefni R-listans.
Stærsti þorskárgangur í 8 ár
Togararall Hafrannsókna-
stofnunar gefur vísbendingu um
að þorskárgangurinn frá því í
fyrra sé sá stærsti sem komið
hefur undanfarin átta ár. Sam-
kvæmt heimildum Morgunblaðs-
ins mun ekkert hafa komið fram
í togararallinu sem gefur tilefni
til breytinga á veiðiráðgjöf Haf-
rannsóknastofnunar varðandi
þorskinn.
Fleiri krabbameinstilfelli
í skýrslu Norrænu fram-
kvæmdanefndarinnar gegn
krabbameini er því spáð að
krabbameinstilfellum fyölgi hér á
ERLENT
Brundtland
Norðmenn
sömdu um
ESB-aðild
NORÐMENN hafa náð samning-
um um aðild að Evrópusamband-
inú og eru norsk stjómvöld mjög
ánægð með þá. Segja þau, að
með þeim hafi tekist að tryggja
hagsmuni Norðmanna í landbún-
aðar- og byggðamálum og í sjáv-
arútvegsmálum, sem verið hafa
mesta deiluefnið. Segja þau, að
afli ESB-skipa við Noreg muni
ekki aukast hlutfallslega og
Norðmenn munu hafa full yfírráð
yfír miðunum fyrir norðan 62.
breiddarbaug fram til 1998. Fá
Norðmenn fullan markaðsað-
gang strax fyrir sjávarafurðir en
fyrstu íjögur árin getur ESB tak-
markað innflutning á ákveðnum
físktegundum, laxi, síid, rækju,
makríl o.fl. Samkvæmt skoðana-
könnun er meirihluti norskra
kjósenda ánægður með samning-
inn en helstu samtök sjómanna
eru afar óánægð og einnig and-
stæðingar aðildar á þingi.
landi um 76% til ársins 2010.
Þessi mikla aukning er að hluta
skýrð með mikilli fólksfjölgun hér
á landi.
Bjargað úr brennandi bíl
Hjón og tvö börn þeirra voru
í fólksbíl sem lenti í hörðum
árekstri við vörubíl á Fagradal á
þriðjudag. Slæmt skyggni var
vegna snjófoks og er áreksturinn
rakinn til þess. Eldur kviknaði í
olíu sem rann úr vörubílnum og
tókst bílstjóra hans og vegfar-
anda með snarræði að bjarga
hjónunum, sem sátu föst í flak-
inu. Bömin sakaði ekki en hjónin
vom send á sjúkrahús í Reykja-
vík.
Deilt um sjóflutninga
Félag íslenskra stórkaupmanna
hélt ráðstefnu á miðvikudag um
sjóflutninga. Þar var lögð fram
skýrsla frá Drewry Shipping
Consultants, bresku ráðgjafa-
fyrirtæki, þar sem fram kemur
að flutningsgjöid séu hér mun
hærri en í samkeppnislöndum.
Talsmenn skipafélaganna mót-
mæltu niðurstöðum skýrslunnar.
Skapa þarf 22.000 störf
ASÍ hélt ráðstefnu á fímmtudag
um stefnumótun í atvinnu- og
kjaramálum. Þar kom fram að
ef takast á að útrýma atvinnu-
leysi fyrir aldamót verður að
skapa hér 3.000 til 3.300 ný störf
á hveiju ári til aldamóta.
Tap hjá Flugleiðum
Aðalfundur Flugleiða var hald-
inn á fímmtudag. Tap varð á
rekstri félagsins 1993 og því
ekki talinn grundvöllur til
greiðslu arðs af hlutafé að þessu
sinni. í ræðu stjómarformanns
kom fram að meginverkefni fé-
lagsins á þessu ári yrði að snúa
taprekstri í hagnað.
Atvinnuleysið rætt á
iðnríkjafundi
ATVINNU- og fjármálaráðherrar
helstu iðnríkjanna, Sjö-ríkja-hóps-
ins svokallaða, héldu fund um
atvinnuleysisvandann í Detroit í
Bandaríkjunum á mánudag og
þriðjudag í síðustu viku. Var það
helsta niðurstaða hans, að engar
töfralausnir væru til, heldur væri
nauðsynlegt að grípa til veralegr-
ar uppstokkunar og kerfísbreyt-
inga, einkum í Evrópu. Ljóst þyk-
ir nú, að jafnvel góður hagvöxtur
muni ekki eyða því mikla atvinnu-
leysi, sem grafíð hefur um sig í
Evrópu, en hugmyndum um stór-
aukin, opinber útgjöld var vísað
á bug. Þess í stað var rætt um
„þriðju leiðina", aukna áherslu á
starfsmenntun og iðnnámsfyrir-
komulagið í Evrópu og á sveigjan-
leikann í Bandaríkjunum.
Færeyskir togarar aftur á sjó
VERKFALLI togaramanna í
Færeyjum er lokið og héldu sum
skipanna aftur til veiða á fímmtu-
dag. Fengu þeir framgengt
nokkram breytingum á kvóta í
aukaafla og fyrirheit um, að
kvótalögin verði endurskoðuð í
ágúst nk. Þá var toguranum
heimilað að selja allt að 30% afl-
ans erlendis án þess að Qár-
magnsstyrkir til þeirra lækkuðu.
Rússar í friðarsamstarf
RÚSSAR hafa í hyggju að undir-
rita samning við Atlantshafs-
bandalagið, NATO, um Samstarf
í þágu friðar fyrir næstu mánaða-
mót. Skýrði Pavel Gratsjov, varn-
armálaráðherra Rússlands, frá
þessu á fimmtudag en Vladimír
Lúkin, formaður utanríkismála-
nefndar dúmunnar, líkti áformun-
um við nauðgun og Sergei Jús-
henko, formaður vamarmála-
nefndar, sagði, að hún hefði sam-
þykkt að ganga ekki til samstarfs-
ins nema sérstaða Rússlands sem
kjamorkuveldis yrði viðurkennd.
Mikil sljórninálaólga og flokkadrættir í Slóvakíu
Valdafflm og ráörfld
urðu Meciar að falli
Frá Önnu Bjarnadóttur, fréttaritara Morgunblaðsins i Zurich.
MICHAL Kovac, forseti Slóvakíu, skipaði nýja rikisstjórn nú í vik-
unni. Hann stuðlaði beint að falli rikisstjórnar Vladimirs Meciars,
forsætisráðherra, með harðorðri ræðu í fyrri viku þar sem hann
sakaði Meciar um pólitiska pretti og gagnrýndi hann fyrir ólýðræðis-
leg vinnubrögð. Knappur meirihluti þingsins samþykkti vantrauststil-
lögu á ríkisstjórnina í framhaldi af því og Meciar fór frá með hótun-
um og skömmum.
Ráðríki og valdafíkn urðu honum
að falli. Flokkur hans, Hreyfíng
fyrir lýðræðislegri Slóvakíu
(HZDS), vann mikinn sigur í kosn-
ingunum í júní 1992. Hann vantaði
aðeins tvö sæti upp á hreinan meiri-
hluta á þingi þar sem 150 menn
sitja og myndaði stjóm með stuðn-
ingi Slóvaska þjóðarflokksins
(SNP). Vaclav Klaus, forsætisráð-
herra Tékka, sýndi ósveigjanleika
hans í samningaviðræðunum um
framtíðarsamband Tékka og Slóv-
aka enga þolinmæði og Tékkósló-
vakía var leyst upp í tvö ríki. Ósam-
staða í HZDS og reynsluleysi ríkis-
stjómar Meciars kom fljótt í ljós
eftir það.
Atök um forsetann
Meciar var talinn geta farið öllu
sínu fram þangað til hann varð
undir í kjöri um forseta landsins á
síðasta ári. Kosningin var haldin í
lok janúar en Meciar hafði notað
tímann frá stofnun Slóvakíu um
áramótin til að fara inn á valdasvið
forsetans og skipa til dæmis dóm-
ara í trássi við þingið. Stjómarand-
staðan sá ekki fram á annað en að
hann myndi raða sínum mönnum í
allar æðstu stöður og gera þannig
valddreifíngu að engu.
Fjórir flokkar buðu fram til for-
seta, en þingið kýs forseta landsins
leynilegri kosningu. Roman Kovac,
starfsmaður alþýðusambandsins á
kommúnistaárunum, var frambjóð-
andi HZDS. Hann hafði ekki stuðn-
ing allra flokksbræðra sinna og
náði ekki kjöri. Milan Knazko, þv.
utanríkisráðherra og flokksbróðir
Kovac, var meðal þeirra sem studdu
hann ekki. Hann furðaði sig á því
daginn fyrir atkvæðagreiðsluna að
flokkurinn gæti ekki tilnefnt neina
nema fyrrverandi kommúnista í
háttsettar stöður. Meciar var
kommúnisti. Knazko studdi skoðun
stjómarandstöðunnar og sagði að
forsetinn þyrfti að vera yfír flokka-
pólitík hafínn. Meciar fyrirgaf hon-
um þetta ekki. Nýr forseti var ekki
fyrr kjörinn en Meciar hótaði að
segja af sér ef hann viki Knazko
ekki úr starfí.
Michal Kovac var kjörinn forseti
um miðjan febrúar með þvi skilyrði
að hann segði sig úr HZDS. Hann
er efnahagssérfræðingur og starf-
aði lengi í seðlabanka Tékkóslóvak-
íu. Hann gekk í Kommúnistaflokk-
inn 1953 en var rekinn úr honum
1970. Hann var fjármálaráðherra
Slóvakíu í tvö ár eftir byltinguna
1989 og forseti sambandsþings
Tékkóslóvakíu eftir kosningamar
1992 til sambandsslita Tékka og
Slóvaka. Hann er nú sá stjómmála-
maður sem nýtur mests trausts í
Slóvakíu samkvæmt skoðanakönn-
unum.
Ríkisstjóm á brauðfótum
Meciar þolir ekki gagnrýni. Þeir
sem eru á öðru máli en hann eru
svikarar. Samstarf með honum er
því erfitt. Knazko stofnaði eigin
þingflokk, Samband lýðræðissinna
(AD), eftir að honum var vikið úr
ráðherraembætti og flokksbrotum
hefur fjölgað síðan, bæði úr HZDS
og SNP. Mannaskipti í ríkisstjórn-
inni vora tíð og oft deilur um til-
nefnda menn. Nýr einkavæðingar-
ráðherra var til dæmis ekki skipaðr
ur eftir að Lubomir Dolgos sagði
af sér í júní af því að Kovac
treystiekki þeim sem Meciar stakk
upp á í embættið. Ríkisstjómin gat
treyst á stuðning úr SNP og Vinstri
lýðræðisflokknum (SDL), gamla
kommúnistaflokknum, þangað til
staðan breyttist í síðustu viku þegar
Peter Weiss, formaður SDL, sagði
í vantraustsumræðunum að þátt-
taka sín í ríkisstjóm kæmi aðeins
til greina ef forsætisráðherrann
héti eitthvað annað en Vladimir
Meciar.
Kovac sagði í ávarpi um síðustu
áramót að það þyrfti að mynda
stóra samsteypustjóm til að takast
á við erfíðleika þjóðarinnar. Það er
atvinnuleysi, verðbólga og enginn
hagvöxtur. Slóvakar sneru baki við
einkavæðingarkerfí Tékka þar sem
allir fengu afhenta ávísun á tiltek-
inn eignarhluta og kusu heldur að
leita eftir erlendri fjárfestingu. En
hún hefur verið lítil sem engin,
m.a. vegna óorðs sem fór af ríkis-
stjóm Meciars. Hann hafði sjálfur
yfírumsjón með einkavæðingu í
landinu og lagði til í þinginu nú í
febrúar að ríkisstjómin ætti að
skipa í eftirlitsstöður með einka-
væðingu. En stjómarandstaðan
vildi draga úr valdi hans og auka
áhrif þingsins. Meciar tafði málið
og að minnsta kosti þijátíu umsókn-
ir skjólstæðinga hans vora af-
greiddar sólarhringinn áður en
þingið greiddi atkvæði um ný einka-
væðingarlög. Meciar varð undir í
atkvæðagreiðslunni og sór að hann
myndi ekki samþykkja hana.
Undirskrift Michaels Jacksons
Flokkurinn hóf undirskriftasöfn-
un í febrúar þar sem krafist er þjóð-
aratkvæðagreiðslu þar sem þjóðin
er spurð hvort hún telji þingmenn
sem segja sig úr flokki sem þeir
vom kosnir á þing fyrir eigi að sitja
áfram á þingi; hvort þingkosningar
eigi að verða haldnar tafarlaust;
hvort aðeins þeir sem geta sýnt
fram á hvaðan þeir hafa peninga
megi taka þátt í einkavæðingu í
Slóvakíu. 420.000 undirskriftir
söfnuðust á skömmum tíma en að-
eins 233.000 reyndust gildar.
350.000 þarf til að þjóðaratkvæða-
greiðsla verði haldin. Þúsundir und-
irskriftanna reyndust ólæsilegar,
ófullnægjandi eða tilbúnar, eins og
til dæmis undirskrift bandarísku
Reuter
Josef Moravcik, nýskipaður for-
sætisráðherra fímm flokka
stjórnar í Slóvakíu. Þingkosning-
ar verða væntanlega í septem-
ber.
friðarviðræður
Madeline Albright, sendiherra
Bandaríkjanna hjá Sameinuðu þjóð-
unum, sagði að Sýrlendingar, Jórd-
anir og Líbanir hefðu fallist á að
hefja samningaviðræður við Israela
í apríl. Ennfremur var tilkynnt í
gær að ísraelsstjóm myndi senda
nefnd háttsettra embættismanna á
fund PLO í Túnis í dag, sunnudag,
til að ræða framhald samningavið-
ræðnanna um sjálfstjóm Palestínu-
manna á Gaza-svæðinu og Jeríkó á
Vesturbakkanum.
PLO-maður í Túnis sagði við
fréttaritara Reuters að ráðge
væri að Yasser Arafat, leiðto
PLO, og Shimon Peres, utanríki
ráðherra ísraels, kæmu einnig sar
an í Kaíró í dag eða á morgun.
PIÁ) og samninganefndir arab
þjóðanna hættu viðræðunum ef
að gyðingurinn Baruch Goldste
drap og særði tugi Palestínumam
sem voru á bænafundi í mosku
bænum Hebron á Vesturbakkanu
25. febrúar. Arabaþjóðimar vili
ekki heija viðræðumar að nýju ner
öryggisráðið fordæmdi fjöldamorð
í
poppstjömunnar Michael Jacksons.
Það reyndist ekki nauðsynlegt að
kanna hvort nöfn látinna væru á
listunum eins og andstæðingar
Meciars fullyrtu.
Meciar sagði af sér fyrir hönd
ríkisstjómarinnar eftir vantraustið
í þinginu. Ráðherramir sögðu
æðstu mönnum í ráðuneytunum upp
störfum og hættu umsvifalaust.
Kuvoz hafði lítinn umhugsunarfrest
og skipaði Josef Moravcik, fv. utan-
ríkisráðherra, forsætisráðherra.
Moravcik sagði sig úr stjóm Mec-
iars í febrúar eftir að hugmynd
hans og Roman Kovac, þv. varafor-
sætisráðherra, um samsteypustjóm
án leiðtoga flokkanna fór út um
þúfur. Fimm flokkar eiga aðild að
nýju ríkisstjóminni. Reynt var að
fínna fagmenn í öll ráðherraemb-
ætti. Formenn flokkanna eiga ekki
sæti í henni.
Kosningar verða væntanlega
haldnar í lok september. Meciar
mun varla hafa hljótt um sig þang-
að til. Hann hótaði að leysa frá
skjóðunni um Kovac forseta ef hann
bolaði sér frá. Stóryrði reyndust
honum vel í síðustu kosningum og
það gæti endurtekið sig í haust.
Öryggisráð SÞ fordæmir drápin í Hebron
Arabar fallast á
Samcinuðu þjóðunum, Túnis. Reuter.
ÖRYGGISRÁÐ Sameinuðu þjóðanna fordæmdi á föstudagskvöld morð g
gyðings á um 30 Palestínumönnum 0g Bandaríkjastjóm tílkynnti
skömmu síðar að þrjár arabaþjóðir og hugsanlega Frelsissamtök |
Palestínumanna (PLO) myndu hefja friðarviðræður að nýju við ísraela. |