Morgunblaðið - 20.03.1994, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 20. MARZ 1994
Fjölmiðlajöfur og auðkýfingur stefnir að embætti forsætisráðherra ítalíu
Er Silvio Berlusconi að verja
eigin viðskiptahagsmuni?
SILVIO Berlusconi, leiðtogi „Forza Italia“ (Áfram Ítalía), hefur
komið andstæðingum sínum í kosningabaráttunni á Italíu í opna
skjöldu og það þykir með ólíkindum hversu miklu fylgi hann hef-
ur náð að sópa til sín á skömmum tíma. Hann stefnir að þvi að
verða næsti forsætisráðherra landsins og ef marka má skoðana-
kannanir er líklegl að sá draumur rætist. Berlusconi er eigandi
næst stærsta fjölmiðlaveldis í Evrópu og þriðja stærsta einkafyrir-
tækis Ítalíu og verði hann næsti forsætisráðherra landsins hljóta
að vakna spurningar um hagsmunaárekstra. ítalir eru að reyna
að losna við spillinguna í ítölskum stjórnmálum, sem fólst meðal
annars í óeðlilegum fjárhagstengslum stjórnmálamanna við stór-
fyrirtæki, og það væri því hlálegt ef Berlusconi, afsprengi þessa
spillingarkerfis, bæri sigur úr býtum í kosningunum 27. og 28.
þessa mánaðar. Reyndar hefur því verið haldið fram að Berlusc-
oni hafi ekki aðeins boðið sig fram til að bjarga efnahag Italíu,
eins og hann lætur í veðri vaka, heldur einnig til að bjarga eigin
fjölmiðlaveldi.
Of mikil völd?
FJÖLMIÐLAJÖFURINN og auðkýfingurinn Silvio Berlusconi í
upptökusal sjónvarpsstöðvar sinnar í Mílanó. Berlusconi á þrjár
stórar sjónvarpsstöðvar og tvö stór útgáfufyrirtæki og margir
telja að áhrif hans á Italíu verði of mikil takist honum að tryggja
sér embætti forsætisráðherra í þingkosningunum 27. og 28. þessa
mánaðar.
Stórfyrirtæki Berlusconis, Fin-
invest, á nú meðal annars þijár
sjónvarpsstöðvar sem senda út um
alla Ítalíu, útvarpsstöðvar, kvik-
myndahús, tvær verslanakeðjur,
tvö útgáfufyrirtæki (annað þeirra,
Mondadori, er það stærsta á Ital-
íu) og verktakafyrirtæki, auk þess
sem Fininvest hefur haslað sér
völl í kvikmyndaframleiðslu og
auglýsingagerð. Sjálfur á Berlusc-
oni einnig knattspyrnuliðið AC
Milan, sem hann hefur gert að
einu sigursælasta liði knatt-
spyrnusögunnar.
Stóru sjónvarpsstöðvarnar þijár
í eigu Berlusconis starfa í nánum
tengslum við svæðisbundnar
stöðvar. Finin-
vest á eða
stjómar meira
en 85% af öll-
um einkasjón-
varpsstöðvum
Ítalíu og hlutur
fyrirtækisins í sjónvarpsmarkaðn-
um í heild er um 45%. Hlutur fyrir-
tækisins á útgáfumarkaðnum er
um 20%.
Ströng Iöggjöf um kosningaá-
róður meinar þó Berlusconi að
notfæra sér sterka stöðu sína á
fjölmiðlamarkaðnum. Nái kosn-
ingabandalag hægriflokkanna
meirihluta á þinginu og verði Ber-
lusconi forsætisráðherra vakna þó
óneitanlega spurningar um hvort
ekki komi til hagsmunaárekstra.
Slíkar spurningar-eru einkar mik-
ilvægar í ljósi þess að markalínan
milli viðskipta og stjórnmála hefur
verið afar óljós og brengluð á ítal-
íu og þessi óeðlilegu tengsl hafa
getið af sér gífurlega spillingu.
Afsprengi spillta kerfisins
Berlusconi er talinn afsprengi
þessa kerfis. Hann er 57 ára að
aldri og komst fyrst i álnir í bygg-
ingariðnaðinum í Mílanó, sem var
gagnsýrður spillingu. Eftir það
gekk hann í frímúrararegluna B2,
sem varð að tákni þessara óeðli-
legu tengsla milli stjórnmála- og
fjármálamanna
á áttunda ára-
tugnum.
Berlusconi er
þó einn af fáum
helstu ijármála-
mönnum Italíu
sem hafa ekki sjálfir verið bendl-
aðir við spillingarmálin sem hafa
tröllriðið ítölskum stjórnmálum
undanfarin misseri. Bróðir hans,
Paolo, stjórnarformaður Edilnord,
byggingarfyrirtækis Fininvest,
hefur hins vegar viðurkennt að
hafa mútað stjórnmálamönnum í
Mílanó til að tryggja sér bygging-
arverkefni. Saksóknarar hafa
einnig rannsakað mál fjögurra af
nánustu samstarfsmönnum Ber-
lusconis í Fininvest sem liggja
undir grun um bókhaldssvik og
ólöglegan ljárhagsstuðning við
stjórnmálaflokka. Fyrirtækið er
meðal annars talið hafa veitt
stærstu flokkunum verulegan af-
slátt af auglýsingaverði í kosn-
ingabaráttunni árið 1992. Ber-
lusconi hefur þó sjálfur aldrei ver-
ið sakaður um lögbrot.
„Eftir að hafa losnað við spill-
ingu, sem einkenndist af því að
stjórnmálamenn héldu fyrirtækj-
unum í heljargreipum, eigum við
nú á hættu að hið gagnstæða
gerist - að stjórnmálamennirnir
verði á valdi fyrirtækjanna," segir
Luigi Spaventa prófessor, fjár-
lagaráðherra og frambjóðandi
bandalags vinstriflokkanna í kjör-
dæmi Berlusconis í Rómaborg.
Skömmu eftir að Berlusconi til-
kynnti framboð sitt ákvað hann
að segja af sér öllum stjórnunar-
stöðum innan Fininvest. Hann
hefur hins vegar notfært sér fyrir-
tækið til að skipuleggja kosninga-
baráttu „Forza Italia“. Um 40
framkvæmdastjórar innan Finin-
vest hafa helgað sig baráttunni
og fregnir herma að fyrirtækið
hafi séð flokknum fyrir verulegum
fjárhæðum til að ljármagna aug-
lýsingar og skipulagningu barátt-
unnar undanfarna fjóra mánuði.
Talsmenn nefndar, sem á að hafa
eftirlit með slíkum tengslum, segja
hana ekki í stakk búna til að fylgj-
ast nægjanlega með þessu.
Tekist á um sjónvarpsrásir
Berlusconi á mikið undir því að
bera sigur úr býtum í kosning-
unum. Ekki er Ijóst hvort hann
haldi áfram í stjórnmálunum tapi
hann kosningunum og það hefur
kynt undir vangaveltum um að
hann hafi boðið sig fram til að
veija eigin viðskiptahagsmuni.
„Ef Berlusconi tapar og vinstri-
flokkarnir sigra eigum við á hættu
að missa eina sjónvarpsstöð strax
og aðra innan tveggja ára,“ hefur
verið haft eftir Franco Tato, aðal-
framkvæmdastjpri Fininvest.
Ekkert einkafyrirtæki í Evrópu
hefur fengið að tryggja sér jafn
stóran hluta af fjölmiðlamarkaðn-
um og Fininvest á Ítalíu. ítölsku
sjónvarpslögin frá árinu 1990 eru
afrakstur mikilla hrossakaupa
gömlu valdaflokkanna. Kristilegir
demókratar og Sósíalistar, sem
höfðu meirihluta á þinginu, lögðu
ofurkapp á að ríkissjónvarpið héldi
þremur rásum til að tryggja sér
áhrif á sjónvarpsmarkaðnum.
Báðir flokkarnir stóðu í þakkar-
skuld við Berlusconi, einkum þó
Sósíalistar, vegna fyrri stuðnings
hans og þeir gátu því fallist á að
hann fengi þijár rásir og hefði þar
með yfirburði á markaðnum.
Endurskoðun sjónvarpslaganna
er nú orðin eitt af helstu kosninga-
málunum. Helstu andstæðingar
Berlusconis, bandalag vinstri-
flokkanna, vilja breyta lögunum
þannig að hvert einkafyrirtæki fái
ekki að hafa nema eina sjónvarps-
rás.
Þótt Fininvest velti jafnvirði
464 milljarða króna yrði slíkt mik-
ið áfall fyrir fyrirtækið, sem myndi
missa um fjórðunginn af tekju-
stofninum. Hagnaður Fininvest
undanfarin misseri hefur minnkað
verulega, einkum vegna efna-
hagssamdráttar á Ítalíu. Fyr-
irtækið þandist út á síðasta áratug
með ótrúlegum hraða, tók lán með
háum vöxtum og stendur nú uppi
með miklar skuldir. Eigið fé Finin-
vest er um 1,35 billjónir líra (54
milljarðar króna) en skuldimar
nema 4,5 billjónum líra (180 millj-
arðar).
Tapi Berlusconi í kosningunum
yrði hann fyrir pólitísku áfalli og
hugsanlega einnig fjárhagslegu,
því gífurlegir fjármunir eru í húfí.
Heimildir: Financial Times
og Economist.
BAKSVIÐ
eftir Boga Arason
Ljóðatónleikar í Islensku óperuimi á þriðjudaginn
Upgáhaldslög Eddu
og Olafar Kolbrúnar
fimmtán. Enn fást þeir til að koma
að utan og syngja á íslenskum
sérkjörum. Með þessari uppfærslu
klárast fjárveiting Óperunnar í ár,
tvær sýningar og rekstur hússins
kostar 41 milljón. Við vonumst þó
til að byija í október æfingar á
óperu, sem frumsýnd yrði eftir
næstu áramót. Fast starfsfólk
Óperunnar, sjö manns, er farið af
launaskrá til að létta róðurinn en
vonandi hittumst við aftur í
haust.“
Ólöf Kolbrún er líka farin að
undirbúa tónleikaferð til Bretlands
í vor með Kór Langholtskirkju.
Þar syngur hún meðal annars
ásamt kórnum í H-moll messu
Bachs í Barbican listamiðstöðinni
í Lundúnum.
Edda Erlendsdóttir píanóleikari
hefur um árabil verið búsett í
París. Hún kemur mikið fram á
tónleikum, bæði sem einleikari og
í kammerhóp, og kennir í tónlistar-
háskólanum í Lyon. Nú spilar hún
í tangóhópnum Tempo di Tango á
UPPÁHALDSLÖG Ólafar Kolbrúnar Harðardóttur sópransöng-
konu og Eddu Erlendsdóttur píanóleikara leika við hlustir tónleika-
gesta í Islensku óperunni á þriðjudaginn. Þær stóðu saman að
tónleikum á Kirkjubæjarklaustri 1991 og upp úr því vaknaði hug-
myndin að ljóðakonsert. Tónskáldin Schumann, Tsjakovskí og
Rachmaninoff urðu fyrir valinu. Styrktarfélag íslensku óperunnar
stendur að tónleikunum, sem hefjast klukkan hálf níu á þriðjudags-
kvöld.
fímm ár. Edda hefur áður leikið á
slíkum tónleikum en þetta eru
fyrstu styrktarfélagstónleikar
Olafar Kolbrúnar þrátt fyrir tengsl
hennar við Operuna. Hún er óperu-
stjóri og kemst þess vegna ekki
hjá því að segja aðeins frá stöðu
mála þar þegar spurt er hvað hún
sé að fást við þesa dagana.
„Ég hef verið að búa mig undir
þessa tónleika frá því vinnu við
Évgení Ónegín lauk,“ segir Ólöf,
„og við erum líka að undirbúa
Niflungahring Wagners sem flutt-
ur verður í samstarfi við Sinfón-
íuna, Þjóðleikhúsið og Listahátíð.
Þar annast Óperan þá hlið sem
snýr að íslensku söngvurunum
Styrktarfélagið hefur gengist
fyrir um það bil einum tónleikum
á mánuði yfir veturinn undanfarin
Ólöf Kolbrún Harðardóttir
listahátíðum og tónleikum. „Við
spilum bæði kammerverk sem
tengjast tangóhefðinni,“ segir
hún, „og danstónlist af því tagi.
Verðum til dæmis í Brussel 25.
apríl. Síðast var ég með einleiks-
tónleika í París 4. mars og þar
áður lék ég með víóluleikara í
Lyon í febrúar. Nú hef ég íslensk
starfslaun í hálft ár og frí frá
kennslunni og nota tímann til að
vinna að nýju einleiksprógrammi.
Svo koma ljóðatónleikarnir með
Ólöfu inn í. Þetta er í fyrsta sinn
sem ég held heila tónleika með
söngvara, hef alltaf verið ein eða
í kammersveit. Mér finnst þetta
krefjandi, það er mjög gott fyrir
píanóleikara að vinna með söngv-
Edda Erlendsdóttir
ara, maður er alltaf að reyna að
fá syngjanda út úr hljóðfærinu."
Edda og Ólöf Kolbrún ætla að
byija tónleikana á Liederkreis
Schumanns^ opus 39 við ljóð Eich-
endorffs. Ólöf segist hafa haft
þessa söngva í liuga síðan hún var
við nám hjá Eric Verba í Vínar-
borg. Síðan koma þijú lög eftir
Tsjakovskí við ljóð eftir Heine,
Goethe og Rathaus. Loks hópur
ljóða eftir Rachmaninoff. Ólöf
Kolbrún segir rússneskuna of fjar-
læga og fékk Þorstein Gylfason
til að þýða ljóðin yfir á íslensku
fyrir tónleikana. Hún segir söngv-
ana sem hljóma á þriðjudaginn
fremur alvarlegs eðlis, dreymna
og rómantíska, uppáhaldsljóð.