Morgunblaðið - 14.04.1994, Síða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 14. APRIL 1994
Minning
Albert S. Guðmundsson
fyrrverandi ráðherra,
Fæddur 5. október 1923
Dáinn 7. apríl 1994
Kveðja frá Sjálfstæðis-
flokknum
Albert Guðmundsson skipti
stjórnmálaþátttöku sinni jafnt á
milli borgar- og þjóðmála. Ég þyk-
ist þó fullviss að borgarmálin hafí
staðið nær hjarta hans. Borgarfull-
trúinn og borgarráðsmaðurinn er í
daglegri snertingu við viðfangsefni
náungans og borgarkerfíð hefur
verið vel og skipulega byggt upp
og stjómað og því getur það mun
fyrr brugðist við einstaklingsbundn-
um vandamálum, en hið fastbundna
og flókna kerfí ríkisins.
Albert fékk fljótt á sig orð fyrir
að vilja greiða götu þeirra sem til
hans leituðu og sótti slík mál af
miklu afli. Varð þá einatt flest und-
an að láta. Hann leit ekki á ein-
kunnagjöfína „fyrirgreiðslupólitík-
us“ sem skammaryrði, þvert á móti.
Oft var ég honum ósammála um
meðferð einstakra máia og benti á
að fyrirgreiðsla við einn gæti tafið
réttmæta afgreiðslu við annan. Al-
bert tók slíkum athugasemdum vel,
en hélt sínu striki. Honum hafði
persónulega verið treyst til verks
og því trausti skyldi hann ekki
bregðast. Dugnaður, kapp og ósér-
hlífni vann honum mikla alþýðu,-
hylli.
Albert bar þægilega persónu, gat
verið mjög hlýr, einkum ef einhver
átti um sárt að binda. En hann var
um leið harðsnúinn stjórnmálamað-
ur, með margeflt keppnisskap og
lét sig ekki fyrir neinum. Hann gat
flestum stoltari horfttil afreksverka
sinna í vinsælustu íþróttagrein Evr-
ópu enda vafalaust að til þessa
dags hefur enginn íslendingur sleg-
ið Albert út í hans íþrótt á erlendum
vettvangi.
Við áttum langt og gott samtal
í Stjórnarráðinu fyrir fáeinum vik-
um. Albert ræddi þá störf sín sem
sendiherra í París en þó meir um
stjómmálaafskipti að fomu og nýju.
Áhuginn var jafn lifandi og fyrr og
mér þótti til um hve þróttmikill og
snar hann virtist. Við rifjuðum upp
störfín og baráttuna í borgarmálun-
um á annan áratug og kvöddumst
vel.
Atvikin höguðu því svo að síð-
ustu tvö ár stjórnmálaafskipta
sinna starfaði Albert utan vébanda
Sjálfstæðisflokksins. En megin
hluta stjórnmálaferilsins starfaði
hann undir merkjum þess flokks
og gegndi fyrir hann fjölmörgum
trúnaðarstörfum. Hann var borgar-
fulltrúi, borgarráðsmaður og forseti
borgarstjórnar á vegum Sjálfstæð-
isflokksins. Hann var alþingismað-
ur og ráðherra og sat í miðstjórn
Sjálfstæðisflokksins í 13 ár.
Hann var formaður byggingar-
nefndar sjálfstæðishússins Valhall-
ar og aðaldrifkrafturinn í að byggja
það upp. Fyrir öll þessi störf og
margvíslegt samstarf er Alberti
þakkað að leiðarlokum.
Davíð Oddsson.
Albert Guðmundsson var Reyk-
víkingur. Hér fæddist hann og ólst
upp og hér var starfsvettvangur
hans lengst af, að frátöldum árun-
um sem hann gerði garðinn frægan
erlendis sem atvinnumaður í knatt-
spyrnu og síðar, þegar hann gegndi
sendiherrastarfinu í París.
Albert Guðmundsson var borgar-
fulltrúi í Reykjavík á árunum 1970-
1986, hann sat í borgarráði 1972-
1983 og var forseti borgarstjórnar
1982-1983, en þá tók hann við
embætti fjármálaráðherra. Albert
var jafnframt þingmaður Reykvík-
inga 1974-1989.
Auk þess sem hér er talið sat
Albert á borgarfulltrúaárum sínum
í ótal nefndum og ráðum á vegum
Reykjavíkurborgar og áhugamál
hans spönnuðu mörg svið borgar-
rekstursins. Áhugi á æskulýðs- og
íþróttastarfi var honum í blóð bor-
inn, en auk þess lét hann málefni
aldraðra borgarbúa sérstaklega til
sín taka. Öðru fremur var hann
talsmaður þeirra, sem minna mega
sín — og stundum vitnaði hann til
reynslu frá uppvaxtarárum sínum.
Hann hafði samkennd með þeim,
sem þurftu þegar á unga aldri að
vinna og hjálpa til að framfleyta
sér og sínum. Albert hafði alltaf
tíma til að ræða við lítilmagnann
og fylgja málum hans eftir — og
hann var einn fárra stjórnmála-
manna, sem sagði hiklaust, að er-
indi hans í stjórnmálin væri öðru
fremur að veita þeim úrlausn í kerf-
inu, sem til hans leituðu og þurftu
á aðstoð hans að halda.
Við Albert sátum ekki á sama
tíma í borgarstjórn Reykjavíkur;
þar kom ég inn þegar hann hætti.
Ég hafði samt löngu skynjað þau
miklu áhrif, sem Albert hafði haft
á gang og meðferð borgarmála og
það traust sem mikill fjöldi borg-
ar'oúa bar til hans, óháð flokkapóli-
tík. Ég man enn þegar ég sem
unglingur tók fyrst í hönd Alberts
Guðmundssonar. Hann var í miðri
kosningabaráttu, kom að hópi fólks
og heilsaði. Við nokkrir yngri og
lágvaxnari héldum okkur til hlés.
En Albert gleymdi ekki unga fólk-
inu.
Við hjónin erum meðal þeirra
fjölmörgu Reykvíkinga sem vottum
frú Brynhildi Jóhannsdóttur, böm-
um þeirra Alberts og öðrum nán-
ustu innilega samúð.
Árni Sigfússon.
Við fráfall Alberts Guðmunds-
sonar, mágs míns, er margs að
minnast. Það var 1943 að ég sá
hann fyrst. Þá hafði hann kynnst
Brynhildi, systur minni, en þau
gengu í hjónaband árið 1946. Þá
fluttu þau til Englands þar sem
hann var við verslunarnám. Það var
sumarið 1953 að ég virkilega
kynntist Albert að ráði, þegar ég
dvaldi á heimili þeirra í Nice og svo
síðan er þau komu heim alkomin
eftir frækna víkingaför á knatt-
spymuvöllum Evrópu í sjö ár. Á
þeim árum varð hann þekktur af
knattspymusnilli, keppnisskapi og
drenglyndi innan vallar sem utan,
og fylgdu þessir eiginleikar honum
alla tíð.
Eftir heimkomuna stofnaði hann
heildverslun sína og tók virkan þátt
í íþrótta- og félagsmálum. Öllum
þeim verkefnum sem hann tók að
sér sinnti hann af atorku, ósérhlífni
og einurð, enda vegnaði honum vel
á öllum þeim sviðum sem hann
beitti sér á.
Albert var framsýnn maður og
hafði ákveðnar skoðanir á mönnum
og málefnum og var óhræddur við
að standa og falla með sannfæringu
sinni. Mér og fjölskyldu minni
reyndist hann sem besti vinur og
bróðir og vil ég þakka honum allan
þann vinarhug sem hann ávallt
sýndi okkur og þá ánægju sem við
urðum aðnjótandi frá hans hendi.
Sérstaklega eru okkur minnisstæð-
ar samverustundirnar sl. sumar er
við dvöldum í besta yfírlæti hjá
þeim í París og nutum framúrskar-
andi gestrisni og leiðsagnar heims-
borgarans í menningarborginni.
Engan óraði þá fyrir því að endalok-
in væru svo nærri. Hafi Albert þökk
fyrir allt.
Systur minni og fjölskyldu henn-
ar bið ég Guðs blessunar.
Álfþór.
Frændi minn og vinur, Albert
Guðmundsson, er látinn. Andlát
hans bar skjótt að og kom eins og
þruma úr heiðskíru lofti, eða eins
og snöggt skot úr slæmri stöðu á
knattspyrnuvellinum, eins og ég
held að hann kysi að lýsa þessu.
Albert eða „Álli“ eins og við vin-
irnir kölluðum hann alltaf, var
fæddur og uppalinn í Reykjavik.
Foreldrar hans voru Guðmundur
Gíslason gullsmiður og kona hans
Indíana Bjarnadóttir. Guðmundur
var fæddur að Beijanesi undir Eyja-
flöllum en Indíana var fædd á Norð-
firði. Foreldrar hans skildu þegar
hann var mjög ungur og ólst hann
upp hjá móðurömmu sinni Ingi-
björgu, sem var lengst af búsett
við Smiðjustíginn í Reykjavík.
Við Alli ólumst upp að meira eða
minna leyti saman, þar sem við
vorum náskyldir, feður okkar voru
bræðrasynir og góðir vinir, einnig
voru mæður okkar góðar vinkonur.
Það var líkt á komið fyrir okkur
báðum, að okkur var komið fyrir í
fóstur eftir skilnað foreldra okkar.
Ingibjörg, amma Alla, var mjög
sérstæð kona. Man ég hana alltaf
þar sem hún sat á rúmi sínu undir
súð í litla herberginu í húsinu við
Smiðjustíg og pijónaði sokka, en
andspænis hennar rúmi var rúm
Alla. Þar á milli var lítill gluggi og
borð undir, þar sem hann sat lengst-
um og lærði undir skóla undir ár-
vökulum augum ömmu sinnar. Hún
vildi hag hans sem mestan og inn-
rætti honum guðhræðslu og góða
siði. Hann fór snemma að sækja
samkomur í KFUM hjá sér Friðriki
eins og svo margir drengir gerðu á
þessum árum.
Snemma hneigðist hugur hans
til íþrótta og þá sérstaklega knatt-
spyrnu. Við vinirnir æfðum oft sam-
an í þá daga alls staðar þar sem
hægt var að koma upp sparkvelli
og voru þá steinar notaðir sem
markstangir og þar á milli var mér
stillt og Alli „þrumaði“ á mig sínum
föstu skotum, sem hann varð síðar
svo frægur fyrir. Ég var oftast feg-
inn að komast heim eftir þessar
hremmingar. Eins og gefur að skilja
gekk hann til liðs við Knattspyrnu-
félagið Val, en séra Friðrik stofnaði
það eins og alkunna er. Þar komst
hann fljótlega í keppnislið alveg frá
því í jngsta flokki og upp úr og
varð Islandsmeistari með Val, auk
þess sem hann lék í landsliði íslend-
inga. Hann var einnig mjög góður
fímleikamaður og var í sýningar-
flokki Vignis Andréssonar sem
sýndi fímleika á Þingvöllum á lýð-
veldishátíðinni 1944.
Ég dáðist alltaf að dugnaði
frænda míns og vinar við allt sem
hann tók sér fyrir hendur. Við
fylgdumst að á árunum fyrir stríð
þegar við vorum að mótast og reyna
að koma okkur áfram í lífinu. Þá
var oft erfítt að fá vinnu á sumrin
og var þá aðallega leitað til hafnar-
innar til þess að reyna að snapa
vinnu við uppskipun úr fragtskipum
eða togurum, en oft gekk illa að
fá vinnu fyrir unga og óharðnaða
unglinga í samkeppni við reynda
verkamenn, sem voru auðvitað allt-
af teknir fram yfir okkur. Alli var
mjög laginn við að ná sér í vinnu
og kom fljótt fram sá dugnaður sem
í honum bjó að koma sér áfram í
lífínu, og þá sterku hugsun sem bjó
í brjósti hans að hjálpa ömmu sinni
og geta fært henni björg í bú, því
fátæktin var mikil á þessum tíma.
Á stríðsárunum breyttist allt til
hins betra varðandi atvinnu og nut-
um við auðvitað góðs af því. Alli
safnaði sér fé til þess að kosta sig
til náms og settist í Samvinnuskól-
ann 1942, eftir að hafa lokið gagn-
fræðaprófi, og útskrifaðist 1944.
Það er til marks um dugnað hans
og kraft að hann stofnaði Kf. Sam-
vinnuskólans 1942 og var fyrsti
kaupfélagsstjóri þess. Eftir að hafa
lokið prófi frá Samvinnuskólanum
sótti hann verslunarnámskeið við
Skerry’s College í Glasgow
1944-46.
Frægastur er Albert fyrir knatt-
spyrnuferil sinn sem atvinnumaður
í þeirri íþrótt um margra ára skeið
í Glasgow, London, Nancy, Mílanó,
París og Nice. Það hafa verið ritað-
ar margar greinar um frægðarferil
hans hjá þessum liðum og mun ég
ekki bæta þar neinu við, svo kunn-
ugar eru þær öllurn áhugamönnum
knattspyrnunnar á íslandi. Það vita
allir að hann er frægastur allra
knattspyrnumanna okkar og nær
frægð hans um allar helstu borgir
Evrópu þar sem knattspyrna er
stunduð, og til marks um það var
hann heiðraður á margan hátt af
þeim þjóðum sem hann dvaldi með
og gerður að heiðursborgara og
sæmdur heiðurskrossum og merkj-
um bæði í Frakklandi og á Ítalíu.
Hann var einnig formaður KSI
1968-74 og þjálfari knattspyrnu-
manna í Hafnarfírði um tíma og
kom þeim upp í 1. deild og er í
minnum hve skamman tíma það
tók.
Ég ætla ekki að fjalla um stjórn-
málaferil vinar míns, en þar voru
mörg ljón á veginum sem hann sigr-
aðist á með krafti sínum og ákveðni.
Mér verður stundum hugsað til
atburðar sem gerðist á stríðsárun-
um er við Alli vorum að koma af
knattspyrnuæfingu á gamla góða
Melavellinum og ætluðum að hjóla
niður Suðurgötuna áleiðis í miðbæ-
inn. Er við ætluðum að leggja af
stað sáum við flokk hermanna koma
þrammandi í skipulagðri röð upp
Suðurgötuna með liðsforingja í far-
arbroddi. Alli segir þá við mig:
„Sjáðu, Jöri, þessa karla. Hvað
halda þeir eiginlega að þeir séu?
Sjáðu, nú ætla ég að sundra breska
heimsveldinu". Áður en ég gat
mótmælt þessari bíræfnu árás
brunaði hann af stað og bresku
dátarnir fuku í allar áttir, áttu ekki
von á þessari árás frá strákhvolpi
sem stóð skellihlæjandi innan um
allan hópinn. Ég segi þessa sögu
hérna til þess að lýsa því hve ákveð-
inn hann var og stundum stóð
mönnum ekki alveg á sama um
gerðir hans og hefur þetta berlega
komið fram í stjórnmálaskoðunum
hans á undanförnum árum.
Það hafa verið skrifaðar margar
Albert Guðmundsson afhendir Þorsteini Pálssyni lyklana að fjármálaráðuneytinu árið 1985 en Albert
flutti sig þá um set yfir í iðnaðarráðuneyti.