Morgunblaðið - 17.06.1994, Blaðsíða 39

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 17. JÚNÍ1994 39-
Allan daginn í tjaldi
Alla lýðveldishátíðina
var Aslaug Thorlacius
önnum kafin við hús-
móðurstörf á Þingvöll-
um, Hún sagði Guð-
rúnu Guðlaugsdóttur
frá deginum.
Iöllum þeim straumi höfuðborg-
arbúa sem héldu á Þingvöll
þann 17. júní 1944 til þess
að fagna stofnun lýðveldis á
íslandi voru þau Sigurður Thorlac-
ius, skólastjóri Austurbæjarskólans,
og kona hans, Áslaug Thorlacius.
Áslaug var um þrítugt þegar þetta
var. „Við fórum austur daginn áður
en hátíðin byijaði með Kristján son
okkar, sem þá var lítill krakki. Þá
var besta veður. í för með okkur
voru líka fjórir samstarfsmenn Sig-
urðar. Farið hafði verið austur með
tjöldin á vörubíl og karlmennirnir
fóru að tjalda en ég hugsaði um
matinn fyrir mannskapinn og hugs-
aði mér gott til glóðarinnar að njóta
hátíðahaldanna daginn eftir. Ég
hafði verið á Þingvöllum árið 1930
og þá skein sólin allan daginn og
fólk fylgdist með alþingisfundinum
á Lögbergi þar sem Haraldur Björns-
son, í gervi fornmanns, talaði snjallri
röddu fyrir þeim öðrum sem forn-
menn léku, en margt fer öðruvísi
en ætlað er.
Kvöldið fyrir lýðveldishátíðina fór
æ fleira fólk að tínast austur og
tjalda niðri á völlunum og þá bytjaði
að rigna. Við vorum að vakna við
það af og til um nóttina að fólkið
var að forða sér upp í holtin því það
flæddi inn í tjöldin, mikill vöxtur var
í ánni og allt fljótandi. Síðan var ég
satt að segja mest allan tímann í
tjaldinu, Sigurður fór út en ég ekki,
það var alltaf að koma fólk í tjaldið
til mín og ég var stöðugt að hita
kaffi. Það var margur feginn að
skríða í skjól úr allri rigningunni og
fá kaffisopa.
Allan þjóðhátíðardaginn var ég
sem sagt við húsmóðurstörfin. Ég
reyndi af og til að reka hausinn út
úr tjaldinu en það heyrðist illa sem
fram fór, það var svo mikill glaumur
í hátalaranum að ég heyrði ekki
nema undan og ofan af. Ég heyrði
þó óm af kórsöngnum. Síðan fór ég
aftur inn í tjaldið til þess að elda
silung sem við fengum þarna og
gátum gefið því fólki að borða sem
var með okkur. Ég hafði látið sauma
á mig dragt áður en ég fór austur
en ég var nú lítið í henni. Ég var
allan tímann í regnkápu og stígvél-
um. Ég hafði tekið slíkan fatnað
með þótt rigningin kæmi okkur að
óvörum, því á þessum tíma var ekki
leyft að útvarpa veðurfregnum
vegna stríðsins.
Mér þótti ekki fyrir því að við
íslendingar værum þarna að slíta
sambandi við Dani og var ég þó
enginn Danahatari. Heima hjá mér
örlaði ekki mikið á slíku. Foreldrar
mínir voru Rósa Guðlaugsdóttir og
Kristján Jónsson, bróðir Jónasar frá
Hriflu. Jónas var ekki mikið gefinn
fyrir Dani. Stúlka, sem var búsett
úti í Svíþjóð og hafði verið í Sam-
vinnuskólanum, sagði eitt sinn við
mig: „Ó, mér þykir svo miklu
skemmtilegra í Danmörku en í Sví-
þjóð, ef hann Jónas hefði ekki talað
svona illa um Dani hefði ég farið til
Danmerkur." En þessi afstaða Jón-
asar hafði engin áhrif á foreldra
mína og kom hann þó oft og þeir
bræður skrifuðust alltaf á, hins veg-
ar voru allir heima og í nágrenninu
framsóknarfólk.
Það var mikið skrifað um sjálf-
stæðisbaráttuna og maður las þetta
og fannst sjálfsagt að skilja strax
við Dani. Mér fannst óþarfi að vera
nokkuð að vorkenna þeim þótt við
færum frá þeim þegar þeir voru
hersetnir. Ánnars var breytingin
harla lítil fannst mér.
Öll mál sem snertu
Dani gengu gegnum
ráðunejAin fyrir sunn-
an, svo sem leyfisbréf
til giftinga og þess
háttar. Auðvitað höfðu
verið ýfingar milli
stjórnmálamanna en
þær snertu ekki al-
menning í sveitum.
Ýmsum fannst illa gert
að slíta sambandinu við
Dani á þennan hátt, en
það hafði enginn af
mínum nánustu neinar
áhyggjur af því, hvorki
mitt fólk eða tengda-
fólkið mitt. Eftir sam-
bandsslitin býst ég við
að fleiri hafi fylgst af áhuga með
því sem gerðist í utanríkismálum
okkar. Ég fylgdist ekki grannt með
þeim málum, en maðurinn minn
hafði alltaf fylgst vel með því sem
gerðist á alþjóðavettvangi og sá
Áslaug
Thorlacius
áhugi jókst fremur en
hitt þann skamma tíma
sem hann átti ólifaðan.
Hann lést sumarið eftir
lýðveldishátíðina og var
þá elsta bam okkur,
Órnólfur, þrettán ára
en Kristján þriggja ára.
Á milli þeirra voru þau
Kristín, Hallveig og
Hrafnkell. Eftir að ég
var orðin ekkja hafði
ég lítinn tíma til þess
' að velta því fyrir mér
hvort sambandsslitin
við Dani hefðu miklu
breytt í þjóðiífi íslend-
inga. Það var ekki fyrr
en handritin komu heim
sem ég tók að leiða
hugann að einhvetju marki að sam-
bandsslitunum við Dani og það sem
við tók eftir það. Þá voru líka börn-
in mín uppvaxin og ég farin að vinna
á Þjóðskjalasafninu, þar sem ég
starfa raunar enn í hlutastarfi."
_ Morgunblaðið/Kristinn
ÁSLAUG og Sigurður Thorlacius skömmu fyrir lýð-
veldisstofnunina á Þingvöllum.
Framtiðin krefst umhyerfísyerndar!
Danfoss hefur verndað íslenskt umhverfí
í hálfa öld - og heldur því áfram.
Unga fólkið sem erfir landið á heimt-
ingu á að við förum skynsamlega með
orkulindirnar. Danfoss RA 2000
ofnhitastillarnir hafa í yfir
40 ár nýtt heita vatnið
og sparað þjóðinni
ómældar fjárhæðir.
það er enginn tilviljun að
ein miljón Danfoss ofnlokar
hafi verið seldir her á landi.
Sparið orkulindirnar og fáið hámarks
þægindi og upphitunar kostnað
í lágmarki, með rétt upp-
settum og rétt stilltum
Danfoss búnaði.
Leitið upplýsinga
um kosti Danfoss
búnaðinn hjá okkur
= HÉÐINN =
VERSLUN
SELJAVEGI 2 SÍMI 624260
PÓSTHÓLF 512-121 FtEYKJAVÍK