Morgunblaðið - 03.12.1994, Blaðsíða 53

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 3. DESEMBER 1994 53
ALÞJÓÐADAGUR FATLAÐRA
Verður Kópa-
vogshæli lokað
fyrir aldamót?
Frá Huldu Harðardóttur og
Svanhvíti Björgvinsdóttur:
í SEPTEMBER 1992 samþykkti
stjórnarnefnd Ríkisspítala að frá
og með 1. janúar 1993 yrði opnuð
ný deild í húsnæði Kópavogshælis,
sem nefndist endurhæfingar- og
hæfingardeild Landspítalans í
Kópavogi. Um leið og deildin tæki
til starfa átti að leggja Kópavogs-
hælið niður.
Á þessu ári bólaði hins vegar
ekkert á fjárveitingu til þessa
verkefnis og ekki verður séð af
frumvarpi því til fjárlaga, sem nú
liggur fyrir Alþingi, að gert sé ráð
fyrir því að þessi samþykkt verði
að veruleika á árinu 1995..
Vistheimili lögð niður
VeslfSíridf þjóðif háfá siðástiið-
iflfl áfátiig í ffliklUfti mæli vefið
að leggja fliðiif stofnanir á borð
við Kópavogshælið. Þar er það
almenn skoðun, að vistheimili af
þessu tagi séu úrræði gærdagsins.
I þessum lðndum er farið að líta
á fatlaðan einstakling sem mann-
eskju í stað þess að einblína á
fötlun hans. Það má ef til vill segja,
að menn séu loksins famir að velta
því fyrir sér, hvernig sé að búa á
stofnun, kannski allt lífið.
Hvaða möguleika hefur fólk,
sem þannig býr, að fá vini og
ættingja í heimsókn og hveijir eru
möguleikar þess til einkalífs? Það
liggur í augum uppi að þeir eru
ekki stórkostlegir.
Með aukinni áherslu á réttinda-
málum fatlaðra komust menn að
því, að stofnanir eins og Kópa-
vogshælið væru ekki æskileg
heimili fyrir fólk. Af þessum
ástæðum var farið að vinna að því
að leggja stofnanir niður og búa
fötluðum annars konar heimili.
íbúar af þessum stofnunum fluttu
í sambýli eða íbúðir.
Geta búið á
venjulegum heimilum
Reynslan hefur sýnt að þroska-
heftir geta átt heima á venjulegum
heimilum og eignast betra líf
þannig. Það sem þarf til er mis-
mikil aðstoð á heimilinu. Það hefur
sýnt sig að þroskaheftir, sem búa
á venjulegum heimilum, eiga meiri
félagslega möguleika en þeir, sem
búa á vistheimilum. Þá er þess
einnig að geta, að þegar vistheim-
ili af þessu tagi hafa verið lögð
niður erlendis hefur yfirleitt verið
við það miðað, að þau heimili, sem
fötluðum eru búin annars staðar,
kosti samfélagið ekki meira en
vistheimilið gerði.
Útskriftir fyrir aldamót
Néfnd; seffl tðk sáffián skýrslu
Uffl riýjá éndufhæflflgafdeild á
Kópávögshæii, skilaði áiíti í fflars
síðástiiðnum. Þar er gért ráð fyr-
ir, að um hundrað manns útskrif-
ist af Kópavogshælinu á fimm til
sex árum, en ljóst er að rúmlega
20 manns útskrifast ekki. í áliti
nefndarinnar kemur einnig fram,
að útskriftir eru háðar því hversu
fljótt sé hægt að útvega aðra við-
eigandi búsetu, hversu greiðlega
takist að fá rekstrarfé svo hægt
sé að ráða starfsfólk á væntanleg
sambýli og í íbúðir og ýmislegt
fleira er tiltekið.
Það er hins vegar ljóst, að út-
skriftir þessar eru fyrst og fremst
háðar pólitískum vilja og for-
gangsröðun stjórnmálamanna.
Þess vegna beinum við þeirri
spurningu til ráðamanna þjóðar-
innar, hversu lengi á að bjóða
mönnum uppá að búa við aðstæð-
ur, sem víðast hvar eru taldar
ósamboðnar fólki, fötluðum sem
ófötluðum.
HULDA HARÐARDÓTTIR,
yfirþroskaþjálfi,
SVANHVÍT BJÖRGVINSDÓTTIR,
yfirsálfræðingur.
Þroskaheftir á
vinnumarkaði
Frá Herdísi Pétursdóttur:
Á ALLSHERJARÞINGI Sameinuðu
þjóðanna fyrir tveimur árum fór
fram umræða sem markaði endalok
áratugar fatlaðra. Þar var samþykkt
ályktun um að gera 3. desember ár
hvert að „alþjóðadegi fatlaðra". í
framhaldi af þessu skoraði mann-
réttifldáfléfnd Sámeinuðú þjóðanna
á Hki Héiffis áð vétá sáfflötigá í því
að Vékjá atHýgli á ffláftflféttindliffl
fátiáðs fðiks þéniián dág Ög étuðiá
þar ifteð áð jáfflrétti ög fuilri þatt-
töku fatlaðra í samfélaginu.
Þegar fjallað er um mannréttindi
fatlaðra og hvernig þau verða best
tryggð er rétt að hafa það hugfast
að fatlað fólk á að njóta allra borg-
aralegra, stjórnmálalegra, efnahags-
legra, félagslegra og menning-
arlegra réttinda sem felast í alþjóð-
legum sáttmálum um mannréttindi
á nákvæmlega sama hátt og aðrir
þegnar þjóðfélagsins. Til dæmis seg-
ir í Mannréttindayfirlýsingu Samein-
uðu þjóðanna að hver maður eigi
kröfu til lífskjara sem nauðsynleg
eru til verndar heilsu og vellíðan
hans sjálfs og fjölskyldu hans. Jafn-
framt er í yfirlýsingunni lagt bann
við mismunun sem vísar sérstaklega
til fatlaðra.
Bætir ímyndina
Það kann að hljóma barnalega í
eyrum fólks að þroskaheftir skuli
hafa fullan rétt á öllum sviðum sam-
félagsins, til dæmis á vinnumarkaði.
Eðli málsins samkvæmt eru mörg
störf á almennum vinnumarkaði sem
þroskaheftir geta ekki unnið. En þau
eru líka mörg störfin sem þroska-
heft fólk ræður vel við ef rétt er að
Skóli fyrir næstum alla
Frá Ástu Friðjónsdóttur:
FLESTUM þykir okkur sjálfsagt
að börnin okkar fari á leikskóla,
síðan í grunnskóla, framhalds-
skóla, iðnskóla eða háskóla. Fæst-
um dettur í hug að börnin þeirra
komi þár að lok-
uðum dyrum. Að
•það sé til dæmis
ekki pláss fyrir
þau í grunnskól-
anum eða fram-
haldsskólanum í
bæjarfélaginu
eða hverfinu þar
sem þau búa.
Foreldrar fatl-
aðra barna þurfa
hins vegar að una því að ákvæði
núgildandi grunnskólalaga um rétt
barna þeirra til náms í heimabyggð
eða hverfisskóla séu virt að vett-
ugi. Þá er þess skemmst að minn-
ast að nýlega máttu nokkur fötiuð
ungmenni sætta sig við að vera
vísað frá í Menntaskólanum í
Hamrahlíð þar sem aðstaða var
ekki fyrir hendi til að taka á móti
þeim í skólanum. Samt hefur MH
Ásta
Friðjónsdóttir
lagt sig sérstaklega eftir að taka
á móti fötluðum nemendum og
eiga stjórnendur skólans heiður
skilinn fyrir það.
Skólinn vinni gegn fordómum
Undanfarin ár hafa hagsmuna-
samtök fatlaðra á íslandi, eins og
hagsmunasamtök á Norðurlönd-
um, barist fyrir því að draga úr
sérúrræðum fyrir fatlaða á borð
við sérskóla eða sérdeildir á vegum
ríkisins. Þess í stað hefur verið
lögð áhersla á möguleika fatlaðra
til þess að ganga í almenna skóla
í sinni heimabyggð eða í sínu
skólahverfi. Slíkt fyrirkomulag er
til þess fallið að vinna gegn þekk-
ingarleysi og þar með fordómum
gagnvart fötluðum.
Nú er að vaxa úr grasi fyrsta
kynslóðin á íslandi sem hefur
kynnst fötluðum af eigin raun í
leik og starfí og vonir eru bundnar
við að afstaða hennar til fötlunar
verðj önnur en hinna eldri. Hér
gegnir skólinn mikilvægu hlut-
verki.
hlutunum staðið. Atvinnurekendur
hafa meira að segja séð sér hag í
því að ráða til sín fatlað fólk. Til
dæmis réð veitingahúsakeðjan
McDonald’s í Bretlandi til sín 300
einstaklinga með Down’s Syndrome
fyrir nokkrum árum. Þessir starfs-
menn hafa reynst fyrirtækinu vel.
Þéir érft glaðsiriftáj tráustir, sáffl-
viskusámif og þakklátir fyfir áð
háfá vinnu. Áð aiiki kuhna aliriennif
ftéytéfldftr véí áð fflétá fráffltált fýrir=
tækiSins og það kéffiftr sér véí í Sam-
keppninni um hylli almennings; það
bætir ímyndina eins og sagt er. Við
höfum hliðstæð dæmi hér heima.
Fatlað fólk hefur unnið í verslunum
Hagkaups á undanförnum árum og
staðið sig með prýði. Þessi dæmi
sanna að á þessu sviði er hægt að
lyfta Grettistaki ef viðhorfið er rétt.
Meiri umræðu
Það er ánægjulegt að undanfarin
misseri hafa verkalýðsfélögin og
Átak, félag þroskaheftra, verið í
umræðum um réttindamál sem
snerta' atvinnuþátttöku fatlaðra.
Nauðsynlegt er að fleiri taki þátt í
þeirri umræðu, ekki síst vinnuveit-
endur. Á því leikur ekki minnsti
vafí að margir vinnuveitendur gætu
gert betur á þessu sviði. Ekki vegna
þess að þá skorti viljann. Miklu frek-
ar vegna skorts á upplýsingum. Þess
vegna þarf stöðugt að vera í gangi
kynning á aðstæðum og möguleikum
fatlaðra á vinnumarkaði og sú kynn-
ing þarf að ná til fyrirtækjanna,
opinþerra fyrirtækja og einkafyrir-
tækja.
Meðan ekki er hægt að útvega
störf fyrir þroskahefta á almennum
vinnumarkaði er nauðsynlegt að
reka verndaða vinnustaði. Slíkir
vinnustaðir þurfa að vera í eins mikl-
um tengslum við atvinnulífið og
kostur er. Einnig þurfa launakjör
og allar aðstæður að líkjast því sem
almennt gerist. Vernduð vinna getur
líka farið fram innan fyrirtækja við
ákvéðftá verkþætti. Hið öþiftbérá
þárl áð Íéitá ááfflétáfls Við fýriftæk=
in Uffl siíkt ög í SUtriuffl tiiféiiftiri
stýrkjá þáft tíí áð géra þsér bféýtiftg=
af séffi haftðsýftlégár éríi tií áð skapa
fötluðu fóiki aðstöðu sém því hentar.
HERDÍS PÉTURSDÓTTIR,
foreldri þroskaheftrar stúlku og
formaður atvinnumálanefndar
Þroskahjálpar.
/Gk S UNNUHLÍÐAR-
** SAMTÖKÍN KÓPAVOGI
Lausar íbúðir:
2ja herb. íbúð við Kópavogsbraut
3ja herb. íbúð við Kópavogsbraut
3ja herb. íbúð að Fannborg 8 (Miðbæ Kópavogs) I
Eldri umsóknir óskast endurnýjaöar.
Eyöublöö fást á skrifstofunni aö Kópavogsbraut 1. |
Uppl. í síma 604100 virka daga kl. 8.00 -16.00. |
Viðtöl og upplýsingar um valkosti eldri borgara
jj^ í húsnæðismálum mánudaga og miövikudaga.
9 Öryggisvakt allan sólarhringinn
• Heitur matur alla daga
% Pjónustukjarni með f/ölbreytta þjónustu
• Viðhald húsnœðis annast Sunnuh/íðarsamtökin
• Sunnuhlíðarsamtökin annast rekstur hjukrunar-
heimilis, dagvistar og íbúða fyrir eldri borgara
Allt efni sem birtist i Morgunblaðinu og Lesbók verður framvegis varðveitt í
upplýsingasafni þess. Morgunblaðið áskilur sér rétt til að ráðstafa efninu það-
an, hvort sem er með endurbirtingu eða á annan hátt. Þeir sem afhenda blaðinu
efni til birtingar teljast samþykkja þetta, ef ekki fylgir fyrirvari hér að lútandi.
Ýtt undir sérskóla á ný
Það vekur því undrun að nú
skuli lagt fram frumvarp til grunn-
skólalaga sem stefnir áratuga bar-
áttu í voða með því að ýta undir
frekari uppbyggingu sérskóla og
sérúrræða.
Það er í andstöðu við sjónarmið
foreldra og hagsmunasamtaka og
brýtur í bága við stefnu Kenna-
rasambands íslands sem telur að
öll börn eigi rétt á að fá kennslu
í sínum heimaskóla.
Flutningur skólans til sveitarfé-
laganna vekur einnig ugg í brjósti
foreldra fatlaðra barna. Hags-
munasamtök þeirra hafa lagt til
að Jöfnunarsjóði sveitarfélaga
verði heimilað að veita framlög til
þess að mæta kostnaðinum við það
að gera fötluðum nemendum kleift
að stunda nám í sínum heima-
skóla. Þau teija það mun skynsam-
legra en hvetja til uppbyggingar
sérskóla eða safnskóla eins og
gert er í frumvarpinu.
Ef vel á að vera þarf að tryggja
rétt ailra til náms í heimabyggð
áður en rekstur grunnskóla er
fluttur til sveitarfélaga.
ÁSTA FRIÐJÓNSDÓTTIR,
móðir 8 ára fatlaðs drengs í sérskóla.
Royal
LYFTIDUFT
Notið ávallt bestu
hráefnin í baksturinn.
Þér getið treyst
gæðum ROYAL
lyftidufts.