Morgunblaðið - 13.12.1994, Blaðsíða 46

46 ÞRIÐJUDAGUR 13. DESEMBER 1994
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREIIMAR
Biðlistar og búsetumál
fatlaðra í Reykjavík
í DAG eru 1.200 skjólstæðingar
á skrá hjá Svæðisskrifstofu málefna
fatlaðra í Reykjavík, en það eru
fatlaðir einstaklingar sem hafa
fengið þjónustu frá skrifstofunni.
Mun fleiri fatlaðir einstaklingar búa
þó í Reykjavík. Samkvæmt upplýs-
ingum frá Tryggingastofnun ríkis-
ins fengu 5.860 einstaklingar á öllu
landinu örorkulífeyri í nóvember
1993, þ.e.a.s. voru metnir til 75%
örorku eða meira, þar af voru 3.041
í Reykjavík sem er 51,9%.
Alls eru um 150 starfsmenn á
launaskrá í 100 stöðum hjá Svæðis-
skrifstofu Reykjavíkur, þar af sex
starfsmenn á sjálfri skrifstofunni. Á
vegum Svæðisskrifstofu Reykjavík-
ur búa 65 einstaklingar á 12 sam-
býlum og heimilum fyrir börn.
Svæðisskrifstofa hefur heimild fyrir
átta stöðugildum í það sem kallað
hefur verið „frekari liðveisla". Þess-
ir starfsmenn vinna að framkvæmd
frekari liðveislu úti á vettvangi.
Starfsmenn frekari liðveislu sinna
40 fötluðum einstaklingum sem búa
í 30 félagslegum íbúðum og leigu-
íbúðum.
Þrátt fyrir minni efni hins opin-
bera á almennri þjónustu hefur
Svæðisskrifstofa Reykjavíkur leitast
við að skapa svigrúm til betrum-
bóta. Með hagræðingu vonumst við
til að geta veitt fleiri skjólstæðing-
um aukna og betri þjónustu með
sama tilkostnaði.
Biðlistar og búsetuúrræði
í dag eru um 200 manns á bið-
lista eftir húsnæði hjá Svæðisskrif-
stofu Reykjavíkur.
Flestar þessara 200
umsókna eru virkar,
þ.e.a.s. líklega myndu
þessir umsækjendur
þiggja búsetuúrræði ef
það byðist. Auk þessara
200 einstaklinga eru 15
manns á „saltbiðlista".
Um er að ræða fólk,
sem ekki er hægt að
bjóða betra úrræði en
það hefur nú þegar eða
það myndi ekki þiggja
úrræði eins og er, nema
ef aðstæður breyttust
til hins verra. Af þess-
um 200 umsækjendum
eru 25 manns á bráða-
lista eftir húsnæði.
Ekki alls fyrir löngu var tekinn
saman heildaríjöldi umsókna og
annarra ótvíræðra beiðna um búsetu
sem bárust Svæðisskrifstofu
Reykjavíkur og Styrktarfélagi van-
gefinna í Reykjavík á tímabilinu
1970-1993. Alls höfðu 419 um-
sóknir og beiðnir um búsetu borist
Svæðisskrifstofu Reykjavíkur frá
1980 til 1993. Tekist hafði að leysa
búsetumál 163 einstaklinga en 184
biðu enn eftir úrræði.
Alls féllu 95 mál út af búsetubið-
lista Svæðisskrifstofu Reykjavíkur
á tímabilinu 1980-1993. Hér er um
að ræða fólk sem fluttist frá Reykja-
vík til annarra svæða eða úr landi,
fékk úrræði á vegum annarra stofn-
ana eða félagasamtaka eins og hjá
Hússjóði Öryrkjabandalagsins. Þá
munu einhverjir hafa látist á þessu
tímabili. Eitt af um-
fangsmeiri verkefnum
sem starfsmenn Svæð-
isskrifstofu Reykjavík-
ur vinna, er að leita
að úrræðum fyrir
skjólstæðinga í öðrum
kerfum, á öðrum svæð-
um og í samvinnu við
aðrar stofnanir og
svæðisskrifstofur.
Vert er að benda á
að allt að 23 einstakl-
ingar, sem þegar hafa
fengið úrræði (eða
fluttu af svæðinu), eru
aftur farnir að sækja
um búsetu í Reykjavík.
Einhveijir af þessum
einstaklingum búa á sambýlum en
óska eftir að fá að flytja í íbúðir.
Svæðisskrifstofu Reykjavíkur
bárust 40 umsóknir árið 1983.
Flestar umsóknir hafa þó borist á
árunum 1991-1993. Mál flestra
sem sóttu um búsetu á árunum
1980-1987 hafa verið leyst, en alls
ekki allra. Þótt markvisst sé unnið
að því að bjóða fólki búsetuúrræði,
sem beðið hefur eftir úrlausn sinna
mála frá því fyrir 1990, eru enn
eftir óleyst mál allt frá árinu 1982.
Biðlisti Svæðisskrifstofu Reykja-
víkur hefur lengst jafnt og þétt frá
ári til árs, en þó sérstaklega á árun-
um 1991-1993. Úrræði hafa komið
en aldrei í samræmi við þörfina.
Athyglisvert er að á móti hveijum
tveimur málum sem leyst eru með
beinu úrræði á vegum Svæðisskrif-
stofu Reykjavíkur eða Styrktarfé-
Loftur R.
Gissurarson
Al/ar np/t/ýsingar
i siina .) 522300
Komum jólagjöfunum
tímanlega á rútuna!

19
21
19 V
22
23
21
24*
Forðum vinum
og ættingjum
frá biðröðum.
Sendum jólapakkann
vel merktan í ár.
Virka daga 07:30-21:30
Laugardaga 07:30-14:30
UM JÓLIN:
Aðfangadag 07:30-14:00
Jóiadag, lokað.
lags vangefinna er rúmlega eitt mál
sem er leyst með öðrum hætti.
Málefni geðfatlaðra
Réttur geðfatlaðra er ítrekaður
með afdráttarlausum hætti í lögum
um málefni fatlaðra. Alls sóttu 105
geðfatlaðir einstaklingar um búsetu
hjá Svæðisskrifstofu Reykjavíkur á
tímabilinu 1980-1993. Þar hefur
21 einstaklingur fengið úrlausn
mála með beinu úrræði á vegum
skrifstofunnar. Alls biðu 54 enn
eftir úrræði árið 1993 og alls leyst-
ust búsetumál 36 einstaklinga í
samvinnu við eða gegnum aðrar
stofnanir. Fleiri og fleiri geðfatlaðir
einstaklingar sækja nú um búsetu-
úrræði til Svæðisskrifstofu Reykja-
víkur og mesta aukningin hefur orð-
ið á árunum 1991 og 1993.
Samkvæmt nýútkominni skýrslu
samstarfshóps Svæðisskrifstofu
Reykjavíkur, Félagsmálastofnunar
Reykjavíkurborgar og Hússjóðs Ör-
yrkjabandalagsins munu 227 geð-
fatlaðir einstaklingar vera í þörf
Stefnan í búsetumálnm
fatlaðra í Reykjavík,
segir Loftur R.
Gissurarson, er að geta
boðið sem flestnm
búsetuúrræði.
fyrir viðunandi búsetuúrræði.
Stuðst var við eftirfarandi flokka:
Gatan. 38 geðfatlaðir einstakling-
ar voru á götunni, ekki vitað um
neinn íverustað. Þess ber að geta
að heitið á þessum flokki kann að
gefa villandi vísbendingar. í skýrsl-
unni var verið að vísa til þess, að
ekki var vitað um neinn íverustað
fyrir viðkomandi og ekki reyndist
unnt að komast að því hvar hann
eða hún var niðurkomin.
Gistiheimili. 12 einstaklingar
voru á gistiheimilum.
Óöruggt. 134 einstaklingar voru
í óöruggu eða óhentugu húsnæði,
svo sem ótryggri leigu, óíbúðarhæfu
húsnæði, óuppgerðu búi, inni á öldr-
uðum eða sjúkum foreldrum o.s.frv.
Áfengis- og langlegudeildir. 43
voru á áfangastöðum og langlegu-
deildum. Hópur fólks hefur lokið
meðferð en hefur ekki í neitt hús
að venda.
Það sem vekur m.a. athygli varð-
andi þennan stóra hóp fólks er að
142 áttu inni umsókn um búsetu
hjá Hússjóði Öryrkjabandalagsins,
30 hjá Svæðisskrifstofu Reykjavík-
ur en aðeins 15 hjá Félagsmála-
stofnun. Þá má nefna að á móti
hverri konu reyndust þrír karlar á
listanum í búsetuhallæri. Einnig
kom í ljós að það gerðist hlutfalls-
lega helmingi sjaldnar að konur
enduðu á gistiheimili eða á götunni
en að karlar gerðu það.
Frekari liðveisla
Búsetuvandkvæði eru eitt höfuð-
vandamál fatlaðra sem til Svæðis-
skrifstofu leita. Með tilkomu frekari
liðveislu hefur skrifstofunni verið
gert kleift að aðstoða einstaklinga
við að búa og lifa sjálfstætt í mun
ríkari mæli en áður hefur verið
hægt. Markmið -frekari liðveislu,
eins og hún er veitt hjá Svæðisskrif-
stofu Reykjavíkur, er að ná hæsta
mögulega stigi sjálfstæðis þjónustu-
þegans. Þegar svo ber undir eru
settar upp meðferðaráætlanir í sam-
vinnu við skjólstæðinginn, t.d. kerf-
isbundið nám í að læra að lesa á
merkimiða í búðum, greina í sundur
mismunandi matartegundir eftir
hollustu, læra að þekkja verðgildi
peninga, versla og kaupa inn sjálf-
stætt, ferðast um bæinn o.s.frv.
Til að lýsa verkaskiptingu milli
aðila sem þjóna fötluðum er gott
að gera greinarmun á tveimur teg-
undum af þjónustu. Annars vegar
höfum við þjónustu sem tengist
samfélagshæfni en hins vegar þjón-
ustu sem felst í umönnun. Umönnun
skiptist í þætti eins og hjúkrun,
heimilishjálp og húsverk. Hér fá
þjónustuþegar þjónustu án þess að
þurfa að leggja mikið af mörkum
sjálfir. Samfélagshæfni er geta ein-
staklingsins til að geta hjálpað sér
sjálfur, jafnvel í samskiptum við
aðra einstaklinga og stofnanir. Hér
eru þjónustuþegar gerendur og er
þjónusta frekari liðveislu á Svæðis-
skrifstofu Reykjavíkur af þessum
toga.
Niðurlag
Stefnan í búsetumálum fatlaðra
hjá Svæðisskrifstofu málefna fatl-
aðra í Reykjavík er að geta boðið
sem flestum skjólstæðingum upp á
búsetuúrræði eftir þörfum og óskum
hvers og eins. Svæðisskrifstofa býð-
ur skjólstæðingum sambýlispláss
með eða án næturvakta og félags-
legar íbúðir með mismiklum stuðn-
ingi. Þróunin hefur verið í þá átt
að bjóða fötluðum sem búa á sam-
býlum (og/eða í foreldrahúsum) upp
á 2-3 herbergja íbúðir með stuðn-
ingi. Svæðisskrifstofa Reykjavíkur
þarf þó áfram á fleiri sambýlum að
halda til að koma til móts við þarf-
ir fólks. Þá ber að geta þess að
höfuðvandinn við að koma til móts
við búsetuþarfír fólks felst ekki í
húsnæðinu sjálfu heldur í skorti á
rekstrarfé fyrir stöðum starfsmanna
til að veita nauðsynlega aðstoð.
í framtíðinni getur Svæðisskrif-
stofa Reykjavíkur vonandi boðið éin-
staklingum upp á fleiri úrræði og
þá af margvíslegri toga en nú tíðk-
ast, svo sem sérbýli eða heimili með
litlum íbúðareiningum ásamt sam-
eiginlegu rými, jafnvel meðferðar-
heimili fyrir suma, áfanga- eða gisti-
heimili fyrir aðra og hjúkrunarpláss
fyrir eldri skjólstæðinga.
Höfundur er yfirsálfræðingur &
Svæðisskrifstofu málefna fatlaðra
í Reykjavík.
z
í
Stórglæsileg sending frá
Valhúsgögn
ÁRMÚLA 8, SÍMAR 812275, 685375.
Ítalíu.