Morgunblaðið - 13.04.1995, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 13. APRÍL 1995 35
mæta allt of seint á stefnumótið. Sá
sem hafði orð fyrir Rússunum hristi
bara höfuðið og benti á úrið sitt, það
vantaði þá tíu mínútur í tólf. Þeir
notuðu þá ekki sama tíma og við í
Longyearbyen.
Biblíusmygl
Á tímum kommúnismans í Rúss-
landi voru Biblíur bannvara og mik-
ill Biblíuskortur í landinu. Skírnir tók
þátt í því að bæta úr skortinum.
„Biblían var ekki vel séð af rússnesk-
um yfirvöldum. Mér var sagt á Sval-
barða að rússneskir námamenn sem
væru teknir með Biblíur ættu á hættu
að vera sendir heim,“ segir Skírnir.
„Ég þekkti prest í Norður-Noregi
sem stundaði smygl á Biblíum austur
yfir í mörg ár. Ég var um tíma
milliliður. Við fengum sendar rúss-
neskar Biblíur frá presti í Suður-Nor-
egi. Það voru mjög margir milliliðir
og ég vissi aldrei nákvæmlega hvað-
an ég fékk bækumar, né heldur hver
tók- við þeim af mér. Eitt sumarið
lagði ég Biblíupakkann undir bíl á
vissum stað og annar milliliður tók
við bókunum þar. Ég sá hann aldr-
ei, en þegar ég kom að bílnum dag-
inn eftir var pakkinn alltaf horfinn."
Villuráfandi hirðir
Skímir segist ekki hafa komist í
kast við ísbimi á Svalbarða, en þó
hafa séð þá bæði úr flugvél og af
vélsleða. Dvölin þama hafi yfirleitt
ekki verið mjög háskaleg. „Einu sinni
lenti ég þó í ævintýri sem hefði getað
endað ilia. Það var eftir messu að við
ákváðum að fara í smá vélsleðaferða-
lag, presturinn og söfnuðurinn. Við
vorum á milli 10 og 15 sem fómm á
jafnmörgum sleðum og ætluðum að
vera um tvo tíma í ferðinni. Söfnuður-
inn ók á undan og ég rak lestina.
Þegar við vorum komin 5 til 6
kílómetra inn á jökulinn rákumst við
á tvo menn á sleða sem var stopp
vegna vélarbilunar. Miskunnsami
Samvetjinn kom upp í mér svo ég
fór að hjálpa þeim. Það tók ekki
nema nokkrar mínútur en þegar ég
leit upp þafði söfnuðurinn stungið
mig af. Ég sá hvergi til þeirra en
ákvað að reyna að ná þeim. Það var
ekki um annað að ræða en fylgja
slóðinni og ég keyrði allt hvað af
tók. Þetta var seinni part vetrar, sól
og blíða og þykkur snjór yfir öllu.
Sleðinn fór eins hratt og reimarn-
ar þoldu, en það var sama hvað ég
keyrði hratt, ég sá engan. Þegar ég
var búinn að keyra lengi fór ég að
Morgunblaðið/Ragnar Axelsson.
„ÉG HEF alltaf verið Norðurhjaramaður," segir séra Skírnir Garðarsson, sóknarprestur í
Tempe-prestakalli í Niðarósi.
SENDIHERRA Rússa í Noregi kom í heim-
sókn til Svalbarða 1985 og leit við í kapell-
unni hjá sr. Skírni.
efast um hvert ég væri að fara. Það
rann upp fyrir mér að ég myndi ekki
ná þeim, þótt ég hefði fylgt slóðinni.
Eg skildi ekkert í því að þau höfðu
ekki stoppað til að bíða eftir mér.
Ég stöðvaði sleðann og þá áttaði ég
mig á því að ég hafði ekki hugmynd
um hvar ég var, þekkti ekki landslag-
ið. Þetta ruglaði mig einhvern veginn
þannig að ég fór að efast um í hvaða
átt ég átti að halda því slóðin var í
báðar áttir bg ég rammáttavilltur.
Ég ætlaði að snúa við en endaði
með því að gera þá vitleysu sem villt-
ir menn gera gjarnan, ég keyrði í
öfuga átt. Skyndilega beygði slóðin
90 gráður og ég var viss um að þetta
gæti ekki verið rétt. Mér fannst norð-
ur vera suður og austur vera vestur,
það var allt snúið við.
Sauðirnir rötuðu heim
Nú gerði ég þau reginmistök að
fara úr slóðinni og ætla að keyra
beint heim eftir því sem mér fannst
vera rétt. Það var farið að minnka
bensínið á tanknum og ekki gott að
verða eldsneytislaus þarna í jöku-
lauðninni. Eftir stuttan spöl kom ég
á nýja slóð og varð heldur en ekki
feginn, þetta hlaut að vera leiðin
heim. Þessu spori fylgdi ég og keyrði
góða stund. Þá allt í einu rann upp
fyrir mér að ég keyrði hring eftir
hring í kringum hæð og fylgdi minni
eigin slóð.“
Hvert sem litið var sást ekkert
nema hvít jökulsléttan, smáhólar og
hæðadrög voru það eina sem skar
sig úr endalausri auðninni. Skírnir
segist hafa stoppað og tekið sjálfan
sig taki. Honum varð ljóst að hann
varð að hugsa málið upp á nýtt.
„Ég kom auga á staur, eða lítinn
borturn, uppi í hlíð og hugsaði með
mér: Drottinn minn dýri, olíuborturn
hér? Ég keyrði upp að þessu mann-
virki og sá mér til mikillar skelfingar
að á kassa, sem stóð hjá turninum,
var letrað á rússnesku Sprengiefni.
Ég greip upp vasabók og tók að
skrifa hjá mér. ’Klukkan þetta og
þetta fann ég ólöglegan rússneskan
bor og sprengiefni...’
Þetta ætlaði ég að styðj-
ast við þegar ég til-
kynnti norska sýslu-
manninum um hið ólög-
lega athæfi!
Ég tyllti mér á kass-
ann og þar sem ég sat
rann upp fyrir mér ljós:
ég var kominn inn að
Barentsburg. Ég var
meira að segja inni á
bannsvæðí þar sem
ferðamönnum var bann-
að að koma. Ég hafði
þá keyrt eina 40 kíló-
metra í öfuga átt frá því
ég skildi við mennina á
bilaða sleðanum. Það
sem bjargaði mér var
að veðrið var gott og ég
því ekki í beinni lífs-
hættu. Ég keyrði heim
til Rússa sem bjuggu
þarna og fékk hjá þeim
bensín áður en ég sneri
heim. Það var komið
fram á kvöld þegar ég
loks kom til Longyearbyen. Þá var
hafín leit að mér og búið að leita
eina tvo tíma að þessum týnda hirði,
en sauðirnir höfðu skilað sér með
tölu!“
Sóknarprestur í Tempe-sókn
Séra Skírnir var búinn að leysa af
í Tempe-prestakalli tvisvar áður en
hann var kallaður til þjónustu þar
árið 1987. Hann segir að það hafi
verið tímabært að setjast um kyrrt.
Börnin komin á skólaaldur og fjöl-
skyldan farin að þreytast á flutning-
um.
Sóknarbörnin eru vel á 5. þúsund
og auk aðalsóknarkirkjunnar heyra
tvær kapellur til safnaðarstarfinu.
Kirkjusóknin er fremur góð og safn-
aðarstarfið öflugt.
Aðspurður um muninn á starfs-
aðstöðu presta í Noregi og á íslandi
telur Skírnir að prestar á Islandi
þurfi að sinna fleiri verksviðum en
til dæmis presturinn í Tempesókn.
Alls vinna 7 starfsmenn hjá söfnuðin-
um, ýmist í heilu eða hálfu starfi. í
fullu starfi eru tveir prestar, djákni
sem annast ýmsa félagslega þjónustu
og heimsóknir til fólks og organisti
og kórstjóri. Húsvörður, skrifstof-
ustúlka og umsjónarmaður bama-
starfs eru í hlutastarfi. Auk guðs-
þjónustuhalds taka athafnir á borð
við skírnir, jarðarfarir og giftingar,
auk stjórnunarstarfa, mikinn tíma
hjá prestinum. „Miðað við það sem
ég kynntist heima var presturinn
mikið einn að rolast og svo voru org-
anisti og meðhjálpari við hveija
kirkju. Hér axla fleiri störfin. Ég hef
ekld fylgst með kjaramálum presta
á íslandi, en ég held að afkoman sé
eitthvað betri hér. Þó eru hér engar
aukatekjur, allir prestar era á sama
kaupi."
Börnum kennt móðurmálið
Séra Skímir er mikill málamaður,
en segist lesa fleiri mál en hann tal-
ar. Auk íslensku og norsku talar
hann ensku, þýsku, rússnesku og
hefur haldið við grískunni úr guð-
fræðideildinni. Hann hefur um árabi
lagt stund á móðurmálskennshi fyrii
íslensk börn í Þrándheimi. „Ég he:
alltaf sagt að það sé leiðinlegt ei
íslendingar í Noregi týna málinu,1
segir Skírnir. „Hér í Þrándheimi býi
slangur af Islendingum, jafnvel bæð
hjónin íslensk en krakkarnir vilje
tapa málinu. í vetur er ég með se>
börn frá 7 ára til 15 ára aldurs. Þai
hafa búið hér frá fæðingu, með einn
undantekningu, og hafa gengið
norska skóla alla sína skólagöngu
Hvert barn fær yfirleitt eina kennslu-
stund í íslensku á viku. Maður kemst
ekki langt á því en það nægir til að
halda íslenskunni við.“
Fyrstu árin var málfræði og staf-
setning ofarlega á dagskrá en und-
anfarin tvö ár hefur Skímir breytt
um námsefni. „Nú legg ég miklu
meiri áherslu á íslenska menningu,
bókmenntir og þjóðfræði. Við erum
búin að pæla í gegnum verk fjögurra
höfunda, Stefáns Jónssonar, Guðrún-
ar Helgadóttur, Tómasar Guðmunds-
sonar og Andrésar Indriðasonar. Ég
læt börnin lesa og leysa verkefni.
Þau hafa meiri áhuga á þessu en
málfræðinni. Auk þess förum við á
haustin í gönguferð eða útilegu,
skoðum fugla og fiska og ég segi
þeim hvað þessi fyrirbæri heita á
íslensku. Fyrir jólin steikjum við
laufabrauð eða kleinur og svo hitt-
umst við á þorranum."
Skírnir segir að þessi viðleitni
njóti ekki mikils skilnings á íslandi.
Móðurmálskennarar á Norðurlönd-
um hafa sótt um styrki að heiman
og fengið svolítið af kennslugögnum
en takmarkaðan stuðning að öðru
leyti. Það sem knýr þetta starf er
löngunin til að viðhalda tengslunum
við föðurlandið. Varðveita tunguna,
það sem öðru fremur gerir fólk að
Islendingum. Jafnt þótt það búi í
Noregi.
A INTERNETI
Ókeypis áskrift
í apríl!
http://www.strengur.is