Morgunblaðið - 18.11.1995, Blaðsíða 2

2 LAUGARDAGUR 18. NÓVEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Ástand loðnustofnsins
lofar góðu um veiðarnar
LOÐNUSTOFNINN er í ágætu ástandi, að sögn
Hjálmars Vilhjálmssonar, fiskifræðings hjá Haf-
rannsóknastofnuninni. Hann segir að mikið sé
á miðunum af bæði smárri og stórri loðnu. Það
sem hafí háð loðnuveiðum hingað til sé að báð-
ir þessir hlutar stofnsins hafi haldið til á sömu
svæðum: „Þá er erfitt að ganga að stórri loðnu,
án þess að hræra í eða fá um borð smáloðnu í
leiðinni."
Hann segir að þannig hafi háttað til undanfar-
ið að bjart hafí verið af tungli, sem hafí haft
þau áhrif að loðnan stæði dýpra en ella. Áhrif-
anna gæti meira hjá stórri loðnu en smárri. „Nú
er stór loðna á leið austur fyrir Norðurland og
tungl fer minnkandi," segir hann.
„A næstunni er því líklegt að aðstæður batni
þegar stóra loðnan fer að skiljast frá þeirri
smáu og veiðimöguleikar verða betri þegar ekki
er eins bjart af tungli,“ segir Hjálmar. Annars
Sjómenn leiti á ný mið ef
mikið er af smáloðnu
segir hann að það sé nánast ómögulegt að stunda
haustveiðar á loðnu án þess.að fá eitthvað af
smælki:
„Til þess að koma algjörlega í veg fyrir smá-
loðnudráp þyrfti að loka öllum loðnumiðum um
einhvem tíma. Þetta er þó ónauðsynlegt, því
skipstjórar eiga að geta þekkt í sundur lóðning-
ar sem gefa góða loðnu og hinar. Þá er óþarfí
að allir séu að kasta í sama loðnuflekkinn. Ef
mikið er af smáloðnu í aflanum eiga menn að
færa sig um set.“
Hjálmar segir að menn eigi að halda ró sinni,
halda áfram að físka og sjá hvort þeir geta
ekki leyst þessi mál sjálfír, svo ekki þurfi að
grípa til stórra úrræða úr landi. Hann segir að
kvóti náist ekki nema veitt verði frá deginum í
dag út janúar, ásamt þeirri veiði sem fáist alltaf
frá febrúar fram í mars, eftir að loðnan komi á
miðin út af Suðurlandi.
„Upphaflega var gert ráð fyrir veiði upp á
1,2 milljónir tonna og upphafskvóti var 800
þúsund tonn. Fljótt á litið sýnist mér að spáin
geti gengið eftir, ef menn huga að sinu veiði-
lagi, veiði stóra loðnu þar sem þeir komast að
henni og forðist önnur svæði,“ segir Hjálmar.
„Stór hluti smárrar loðnu í aflanum orsakast
ekki síst af því hve mikið er af henni. Um er
að ræða ársgamla loðnu og hluta tveggja ára
loðnu, sem hefur vaxið hægt og mun ekki hrygna
næsta vor, heldur verða hluti af veiðistofninum
á vertíðinni sumarið 1996 og veturinn 1997. Það
eru því góðar horfur í þeim efnum, ef ekki verð-
ur horfelli í vetur, sem ekkert bendir þó til að
muni verða."
Daggar-
skríkja á
íslandi
ÞAÐ ER ekki oft, sem nýjar
fuglategundir finnast hér á landi.
I haust kom hingað óvæntur
gestur, sem villtist af leið til
Suður-Ameríku. Fuglinn nefnist
daggarskríkja og hefur hreiðrað
um sig í fjósinu á bænum Bakka
í Austur-Landeyjum.
Þar hefur daggarskríkja verið
frá 29. september. Nýlega komu
þangað menn frá Náttúrufræði-
stofnun til að fulivissa sig um að
þar væri örugglega daggars-
kríkja á ferð. „Fuglinn var upp-
gefinn við komuna, en virðist nú
vel haldinn," sagði Tryggvi
Bjarnason, sem tók þessa mynd.
Daggarskríkja er á stærð við
auðnutittling og verpir í Kanada,
en flýgur til Suður-Ameríku á
veturna.
Krafa um heimildir blaðamanns
Aðgangs að
gögnum óskað
_________ Morgunblaðið/Tryggvi Bjarnason
Unglingnr í stad Kjar-
vals á 2000 kr. seðli
122 þús-
und tonn-
um landað
ALLS hefur verið landað 122 þúsund
tonnum af loðnu hér á landi í haust.
Þaraferu 118.161 tonn afíslenskum
fiskiskipum og 3.939 af erlendum.
Fjögur loðnuskip lönduðu á fímmtu-
dag alls um 2.600 tonnum.
Háberg landaði 650 tonnum af
loðnu hjá Fiskimjöli og lýsi í Grinda-
vík í gær. Að sögn Guðmundar Aðal-
steinssonar, fyrsta vélstjóra, náðist
aflinn á einni nóttu og er heildarafli
Hábergs kominn upp undir fjögur
þúsund tonn. Hann segir að loðnan
hafí verið blönduð, enda hafí verið
mikið af smáloðnu alveg frá byijun.
Síldin stendur mjög djúpt
Þórshamar landaði 180 tonnum
af síld í gær og 200 tonnum í fyrra-
dag. „Það er erfitt að nálgast síld-
ina,“ segir Jón Gauti Dagbjartsson,
annar stýrimaður. „Síldin stendur
mjög djúpt og kemur ekkert upp.
Við vorum þeir einu sem fengum
síld í nótt. Aðrir eru með grynnri
nætur en við og köstuðu ekki.
Það er nóg af síld en samt þykir
gott að fá 70 til 80 tonn í hverju
kasti, þegar ástandið er svona.“
Hann segir að síldin sé misjöfn eftir
túrum, en fengist hafí mjög góð
blanda síðastliðna 4 til 5 túra.
NIÐURSTÖÐU Héraðsdóms Reykja-
víkur er að vænta á mánudag, um
hvort Agnesi Bragadóttur, blaða-
manni Morgunblaðsins, skuli veittur
aðgangur að gögnum Rannsóknar-
lögreglu ríkisins varðandi rannsókn
á því hvort lög um þagnarskyldu
bankastarfsmanna hafí verið brotin
með þeim upplýsingum, sem greina-
flokkur hennar byggðist á.
í framhaldi af því tekur héraðs-
dómur afstöðu til þess hvort Agnes
verður kvödd til vitnisburðar vegna
greinaflokksins, sem hún skrifaði í
Morgunblaðið í mars á þessu ári,
og var söguleg úttekt á endalokum
Sambandsins og samskiptum fyrir-
tækisins við Landsbanka íslands.
Rannsakað hvort lög um
þagnarskyldu hafi verið brotin
Bankaeftirlit Seðlabanka íslands
sendi ríkissaksóknara bréf í sumar
þar sem vakin var athygii á því, að
með þeim upplýsingum, sem greina-
flokkurinn byggðist á, kynnu að
hafa verið brotin lög um þagnar-
skyldu bankastarfsmanna.
Eftir að Agnes Bragadóttir neit-
aði, í samráði við Jón Steinar Gunn-
laugsson hæstaréttarlögmann, sem
ritstjóm Morgunblaðsins hefur falið
að gæta hagsmuna sinna í þessu
máli, að svara spurningum RLR um
málið ákvað rannsóknarlögreglu-
stjóri að óska eftir því, að skýrsla
yrði tekin af henni fyrir Héraðsdómi
Reykjavíkur.
Fyrir Héraðsdómi í gær lagði
Bogi Nilsson rannsóknarlögreglu-
stjóri fram gögn í málinu. Jón Stein-
ar sagði að sá sem mótmælti vitnis-
burði hlyti að eiga kröfu til óhindr-
aðs aðgangs að öllum skjölum. Þessu
mótmælti Bogi, sagði að verið væri
að Qalla um vitnaskyldu og vitnið
þyrfti ekki öll gögn máls til að.taka
afstöðu til þess hvort það skoraðist
undan að bera vitni.
Fyrir dóminum neitaði Agnes sem
fyrr að svara spurningum um heim-
ildir.
Dómarinn, Júlíus Georgsson,
frestaði þinghaldi fram á mánudag
og er búist við að þá liggi fyrir nið-
urstaða um afhendingu skjala.
LÖGREGLAN í Grafarvogi fékk í
gær í hendur tvo falsaða 2000
króna seðla. Heldur var nú fölsunin
klén og í stað myndar af Kjarval
hafði verið skönnuð inn mynd af
unglingspilti í Grafarvogi.
Svo byijað sé á bytjuninni, þá
fóru unglingar í Grafarvogi í kynn-
ingu í Iðnskólann í Reykjavík. Þar
var þeim sýnd prentun. Mynd af
einum unglinganna var skönnuð inn
á 2000 króna seðil og nokkur slík
eintök prentuð.
Svo virðist sem einhveijir hafí
tekið tvö eintök af „falsaða“ seðlin-
um með sér heim, en þræðir hverfís-
lögreglunnar í Grafarvogi liggja
víða og tók hún seðlana úr umferð.
Að sögn lögreglu var erfitt að
ruglast á seðlunum og „alvöru"
peningaseðlum, því aðeins var
prentað á aðra hlið þeirra og áferð
pappírsins var gjörólík því sem ger-
ist með peningaseðla. Þá líktist
myndin af unglingnum ekki einu
sinni Kjarval á yngri árum.
UNDANFARNA mánuði hefur Æsa Sigur-
jónsdóttir, sagnfræðingur í Frakkíandi,
starfað á vegum myndadeildar Þjóðminja-
safnsins við leit að ljósmyndum frá íslandi
í frönskum söfnum. Verkefninu er enn
ekki lokið en þegar hafa fundist merkar
myndir.
Meðal þeirra er elsta ljósmynd af íslend-
ingi sem tímasett verður með vissu. Það
er daguerreótýpa af Bjarna Jónssyni
(1809-1868) rektor Latínuskólans. Ljós-
myndin er tekin árið 1845 en þá var Bjarni
kennari við menntaskóla í Álaborg. Mynd-
in er varðveitt í Musée de PHomme í Par-
ís. Fleiri myndir eru til af Bjarna en þær
eru teknar mun seinna.
Grunur um að til væru myndir
„Ég hef verið að leita að ákveðnum
myndum í frekar langan tíma,“ sagði Æsa
þegar náðist í hana í París í gærkvöldi.
„Ég vissi eins og margir, sem þekkjaþenn-
an tíma íslandssögunnar, að margir
Frakkar voru á íslandi og tóku myndir á
þeim tíma, sem myndin var tekin af
Bjarna. Það hefur leikið grunur á að til
væru myndir og ég hef verið að athuga
þetta fyrir Þjóðminjasafnið."
Æsa þakkaði árangur sinn meðal ann-
ars því að undanfarin fimm ár hefði átt
sér stað endurnýjun á frönskum söfnum.
Tekið hefði verið til í geymslum, gögn
skráð og skrár tölvuvæddar.
Elsta ljósmynd
af Islendingi
finnst í París
Löngu gleymdar myndir koma fram
„Þegar farið var að endurskipuleggja
komu fram myndir, sem höfðu verið löngu
gleymdar," sagði Æsa. „Égþekki safn-
verði, sem vinna við að flokka stafla, sem
fundist hafa í geymslum og eru óskráðir,
og þeir láta mig vita þegar eitthvað finnst,
sem vakið gæti áhuga minn.“
Myndin af Bjarna var hins vegar sennilega
ekki tekin á íslandi. „Bjarni var erlendis
þetta ár og gæti myndin hafa verið tekið
í Danmörku, þar sem hann var við kennslu,
eða í Frakklandi," sagði Æsa. Bjarni tal-
aði frönsku og átti franska vini.
í Þjóðminjasafninu eru varðveittar 19
daguerreótýpur en svo hét ein af frum-
gerðum Ijósmyndarinnar. Slíkar myndir
voru teknar á málmplötu og var hver
mynd einstök þar sem ekki er skilið á
milli filmu og myndar, þegar teknar eru
myndir með þeirri aðferð. Örfáar myndir
teknar með aðferð Daguerre eru í einka-
eigu hér á landi. Hver ljósmynd af hérlend-
um mönnum tekin með þessari aðferð
hefur þess vegna mikið gildi í sjálfu sér,
segir í frétt frá Þjóðminjasafninu.
Vonir standa til að fleiri myndir eigi
eftir að finnast í frönskum söfnum á næstu
mánuðum en skemmst er að minnast þess
að fyrir nokkrum árum fundust á safni í
París elstu Ijósmyndir teknar utan dyra
hér á Iandi. Þær voru teknar árið 1847.
St. Jósefsspítali
Nefnd meti
breytta
starfsemi
HEILBRIGÐIS- og tryggingamálaráð-
herra hefur ákveðið í samráði við stjóm
og yfirstjómendur St. Jósefsspítala í
Hafnarfirði, að skipa nefnd til að
meta áhrif tillagna tilsjónarmanns um
breytingar á starfsemi spítalans.
I frétt frá ráðuneytinu kemur fram
að nefndinni er ætlað að kanna hvem-
ig megi tryggja Hafnfirðingum greið-
an aðgang að bráðaþjónustu, komi
tillögumar til framkvæmda. í starfs-
hópnum verða héraðslæknir Reykja-
nesumdæmis, hjúkrunarforstjóri St.
Jósefsspítala, lyflæknir á Landspítala,
skurðlæknir á Borgarspitaía og dejld-
arstjóri í heilbrigðis- og trygginga-
málaráðuneytinu.
Störfum hraðað
Þá segir að áhersla verði lögð á
að hraða störfum. Þar til nefndin
hefur skilað áliti verða ekki gerðar
miklar breytingar á verkefnum hand-
læknis- og lyflæknisdeilda spitalans.