Morgunblaðið - 18.11.1995, Blaðsíða 32

12 LAUGARDAGUR 18. NÓVEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
4-
AÐSENDAR GREINAR
Sá sem á frelsi og heilbrigði er ríkur og veit það ekki, segir ítalskt spakmæli.
—- > — • :
Bryndís F. Guðmundsdóttir og Osk Axelsdóttir skrifa um gildi hreyfíngar,
útbúnað og æskilegar aðstæður til göngu með tilliti til eldri borgara.
-
Gildi
líkams-
AÐ ER löngu ljóst, að hreyfing er
öllum nauðsynleg. Að þessu leyti
eru aldraðir engin undantekning.
í dag fjöllum við um gildi hreyf-
ingar, útbúnað og æskilegar aðstæður til
göngu með tilliti til eldri borgara.
Hvers vegna er hreyfing
svona mikilvæg?
- Hreyfing bætir vöðvastyrk og þar með
jafnvægi. Þannig fæst aukið öryggi til
hreyfinga. Sjálfsöryggi og ímynd batnar og
einstaklingnum líður betur, bæði á líkama
og sál.
- Hreyfingbætirstarfsemihjartaog
lungna, örvar blóðflæði til vefja líkamans
og hefur jákvæð áhrif á blóðþrýsting.
- Hreyfing örvar efnaskipti, þannig að
auðveldara er að halda eðlilegri líkams-
þyngd.
- Hreyfing vinnur gegn beinþynn-
ingu og minnkar þannig hættu á brotum.
- Hreyfing vinnur gegn einangrun og
óhóflegri inniveru.
Að ofangreindu er ljóst að einstaklingur-
inn sjálfur getur að einhvetju leyti spomað
gegn aldurstengdum breytingum. Það er
þess virði að gera gönguskóna að vini sínum.
Hvernig útbúnaður?
Nauðsynlegt er að klæða sig eftir veðri,
en skórnir skipta höfuðmáli. Vetrarskórnir
þurfa að vera með grófum sólum, sem jafn-
framt þurfa að vera mjúkir. Þeir þurfa að
styðja vel við ökkla. Skómir þurfa að passa
vel.
Hægt er að fá mjúk intilegg í nánast
alla skó og skósmiðir setja gjarnan fransk-
an rennilás í stað reima, sé þess óskað.
Mannbroddar eru nauðsynlegur útbúnaður
á vetrarskó, en af þeim fást ýmsar gerðir
hjá skósmiðum. Og munum eftir endur-
skinsmerkjunum!
Hvar er gott að ganga?
Mikilvægt er að velja umhverfi við hæfi.
í upphafi gæti hentað að velja stað sem
viðkomandi þekkir og er ekki of erfiður.
hreyfingar
GÖNGUGARPUR
Sjúkra-
þjálfarinn
segir . . .
Bryndís F. Ósk
Guðmundsdóttir Axelsdóttir
Sérstaklega ber að gæta sín á hellulögðum
gangstéttum og kantsteinum vegna hættu
á byltu. Ganga á mjúku undirlagi, t.d. grasi,
er heppilegri fyrir þungaberandi liði líkam-
ans, en ganga á hörðu.
Nokkur félagasamtök eldri borgara bjóða
upp á reglulegar gönguferðir ogt.d. gætu
félagsmiðstöðvar átt frumkvæði að reglu-
legum gönguferðum, það er hvíld frá handa-
vinnu og spilamennsku.
í hálku er mikilvægt að velja örugg svæði
þrátt fyrir góðan útbúnað. Ganga í sund-
laug er heppileg og hægt að stunda allan
ársins hring. Ef ekki viðrar til gönguferðar
og færð er slæm, er ágætt að ganga innan-
dyra. Hægt er að ganga á staðnum og jafn-
vel styðja sig við stól. Að ganga í stiga er
heppilegt svo fremi að það valdi ekki mikl-
um óþægindum.
í næstu viku munum við ijalla um hjálp-
artæki í göngu.
Höfundar eru Bryndís F. Guðmundsdóttir
og Ósk Axelsdóttir sjúkraþjálfarar d
Hrafnistu í Hafnarfirði.
Flugleiðaeinokun hf.
Vandi Leifsstöðvar á Keflavíkurflugvelli
Okrað á afgreiðslu
gjöldum
MJÖG mikill áróður er nú rekinn
fyrir því að einkavæða flugstöðina
á Keflavíkurflugvelli, einkanlega í
sjónvarpi og útvarpi. Töluverður
sannleikur kemur fram í þessum
áróðri en við hann er síðan hnýtt
alls konar hálfsannleika og rang-
færslum án þess þó að logið sé með
beinum hætti. Leiða má getum að
því að þessi áróður tengist auknu
fijálsræði í flugi í álfunni og fyrir-
huguðu flugi Flugleiða til nýrra
áfangastaða.
Einka(vina)væðing
Látið er í veðri vaka að léleg
afkoma flugstöðvarinnar og lítil
umferð erlendra flugfélaga um
Keflavíkurflugvöll og áhugaleysi
þeirra á að nýta sér völlinn sé vegna
þess að flugstöðin sé rekin sem
„skattsfofa en ekki út frá viðskipta-
legum forsendum", svo gripið sé til
orða Þrastar Ólafssonar stjórnar-
formanns íslensks markaðar í sjón-
varpi á dögunum. Eignarhald ríkis-
ins sé dragbítur á rekstur stöðvar-
innar. Því verði að einkavæða hana
hið bráðasta til þess að leysa hana
úr álögum ríkisforsjár.
ULLAR og SILKI
nærfatnaður fyrir alla fjölskylduna.
ÞUMALÍNA
Pósthússtræti 13 -S. 551 2136
IÐNSKÓLINN f REYKJAVÍK
RAFIÐNAÐUR
Líkur eru á aukinni rafvæðingu
og fjölgun starfa í rafiðnaði
lnnritað:20.-23.nóv. 1995 kl. 15.00-18.00.
Umræðan um þessi mál er út og
suður: í einn tíma er' t.d. látið í
veðri vaka að ein ástæða vandamál-
anna séu nin háu lendingargjöld
sem ríkið krefst fyrir lendingar í
Keflavík. í annan tíma hefur verið
sagt að þau séu mjög hófleg og
með því lægra sem gerist. Frétta-
menn leggja hins vegar aldrei á sig
að staðreyna þessa hluti og ganga
eftir því við t.d. fyrrnefndan Þröst
Ólafsson hvaða skattar séu inn-
heimtir í Leifsstöð sem gera hana
svona óaðlaðandi fyrir erlend flug-
félög. Sannleikurinn er nefnilega
sá að lendingargjöld og önnur gjald-
tekja ríkisins í Keflavík er hófleg
en það er engu að síður mjög dýrt
að láta flugvélar koma við á Kefla-
víkurflugvelli vegna þess að af-
greiðslugjöld Flugleiða eru gersam-
lega út úr öllu korti. Samanlagður
kostnaður vegna viðkomu með flug-
vél í Keflavík er í heildina miklu
hærri en á sambærilegum flugvöll-
um í grannlöndunum og helst sam-
bærilegur við það sem gerist á
umferðarmestu völlum veraldar.
Þannig kostar að lenda Boeing
737-200 í Keflavík hvorki meira
né minna en 172 þúsund krónur,
þar af eru lendingargjöldin til ríkis-
ins aðeins 27.600 kr. Flugleiðir fá
144.400 krónur. Til samanburðar
kostar það samtals 60 þúsund krón-
ur að lenda sömu vél á Shannon
flugvelli í Irlandi og eru bæði lend-
ingar- og afgreiðslugjöld innifalin
í þeirri tölu. Auðvitað beina flugfé-
lög vélum sínum fremur til milli-
lendinga á Shannon en Keflavík.
Hærri afgreiðslugjöld?
Umræðan um einkavæðingu
flugstöðvarinnar litast af bágri fjár-
hagsstöðu hennar sem greind hefur
verið af bæði Ríkisendurskoðun og
Fortíðarvandanefnd undir forystu
Hreins Loftssonar þáverandi að-
stoðarmanns Davíðs Oddssonar.
Það kostar Boeing
737-200 kr. 172 þúsund
að lenda í Keflavík,
segir Sigurður T.
Sigurðsson, en kr. 60
þúsund að lenda sömu
vél í Shannon.
Fortíðarvandanefnd hefur þá lausn
á vandamálunum að hækka húsa-
leigu, þjónustu- og lendingargjöld
í Flugstöðinni þótt ekki verði betur
séð en að afleiðingar slíks yrðu þær
að gera völlinn enn minna áhuga-
verðan fyrir erlend flugfélög en nú
er. Fortíðarvandanefnd hugkvæmd-
ist ekki að skoða afleiðingar éinok-
unar Flugleiða á allri flugafgreiðslu
í Leifsstöð og setja hana í sam-
hengi við bága fjárhagsstöðu stöðv-
arinnar.
Einokun
Því miður verður ekki betur séð
en að umræðan um Keflavíkurflug-
völl nú hafi verið gangsett með það
fyrir augum að festa í sessi núver-
andi einokun Flugleiða á allri flug-
afgreiðslu og starfsemi tengdri
flugi' í Flugstöðinni og umhverfi
hennar. Flugleiðir hafa einkaleyfi á
flugafgreiðslu samkvæmt samningi
við Flugmálastjórn sem undirritað-
ur var þann 15. des. 1987 og í 10.
grein hans segir að framsal á samn-
ingnum eða hluta hans sé heimilt
af hálfu Flugleiða til sérstaks félags
eða félaga sem Flugleiðir kunna að
stofna vegna rekstrarins. Að öðru
leyti sé framleiga óheimil nema með
sérstöku leyfi utanríkisráðuneytis-
ins. í skjóli þessa samnings hefur
félagið sjálfdæmi um að verðleggja
þjónustu sína þannig að ómögulegt
sé eða í besta falli ástæðulaust fyr-
ir erlend félög að hafa viðkomu í
Keflavík.
Feluleikur
Það er ástæða til að
spyrja um hvort um-
ræðan og áróðurinn
fyrir einkavæðingu
Flugstöðvarinnar nú sé
vegna þess að í undir-
búningi sé stofnun
sérstaks félags í eigu
Flugleiða sem yfirtaka
eigi núverandi rekstur
þar í samræmi við fyrr-
nefnda 10. grein samn-
ings Flugmálastjórnar
og Flugleiða. Kann það
að vera að með slíkum
gjörningi vilji báðir
aðilar firra sig hugs-
anlegum óþægindum gagnvart EES
vegna einokunar Flugleiða í Leifs-
stöð? Kann að vera að einkavæðing-
arhjalið nú sé í raun yfirskin?
Hvers vegna er ekki greint frá
staðreyndum um núverandi fyrir-
komulag? Hvers vegna spyija
fréttamenn ekki um einokunar-
samning ríkisins og Flugleiða og
óhóflega gjaldtöku félagsins á flug-
afgreiðslunni? Hvers vegna kemur
það hvergi fram að það er í raun
einkaleyfi Flugleiða á flugstöðinni
sem er bein hindrun í vegi annarra
flugfélaga fyrir því að þau taki sér
fótfestu á Keflavíkurflugvelli og
taki upp samkeppni sín í milli - og
við Flugleiðir? Við höfum dæmi um
erlend flugfélög sem beinlínis hafa
hrökklast frá Keflavík og við höfum
dæmi um fleiri flugfélög sem bein-
línis finna sig óvelkomin í Flugstöð-
inni af þeim sem þar öllu ræður.
Út af fyrir sig er skiljanlegt að
Flugleiðir vilji ekki breyta núver-
andi fyrirkomulagi eins og fyrr-
nefnd 10. grein einokunarsamn-
ingsins vitnar um. Hver vill rýra
aðstöðu sína og gera sjálfum sér
erfiðara fyrir. Auðvitað hlýtur fé-
lagið að sjá sér hag í því að festa
núverandi fyrirkomulag í sessi, -
lítt dulbúna einokun á eina virka
millilandaflugvelli þjóðarinnar, nán-
ast eina hliði þjóðarinnar út í heim.
Mergurinn málsins er þessi: Það
er ekki eignarhald ríkisins á Leifs-
stöð eða há lendingargjöld sem eru
aðalhindrunin í vegi aukinnar um-
ferðar erlendra flugvéla í Keflavík
heldur einokun Flugleiða sem með
markvissum hætti flæmir önnur
félög í burt og beitir
m.a. óhóflegum þjón-
ustugjöldum og vondri
þjónustu í þeim til-
gangi.
Þjóðin er
hlunnfarin
Gerum okkur grein
fyrir því að hagsmunir
þjóðarinnar, eiganda
Flugstöðvarinnar, fara
í þessu máli lítt saman
við hagsmuni Flug-
leiða. Flugstöðin er illa
nýtt nú en gæti verið
mun betur nýtt og
þyrfti að vera miklu
betur nýtt, bæði í ljósi
fjárhagsstöðu stöðvarinnar, í ljósi
flutninga ti! og frá landinu og
hvernig hún liggur við flugsam-
göngum milli Evrópu, Vesturheims,
Asíu og A-Evrópu. Það eru allar
forsendur til þess að stöðin geti
verið mjög ábatasöm fyrir þjóðina.
Það er ekkert náttúrulögmál að
fyrirtæki í eigu þjóðarinnar tapi fé
en einkafyrirtæki græði. Meinsemd-
in í tilfelli Flugstöðvarinnar er önn-
ur: Hún felst í því að stöðin hefur
verið afhent einum aðila til ráðstöf-
unar og hann auðvitað ráðstafar
henni með tilliti til sinna eigin hags-
muna fram yfir hagsmuni eigend-
anna, - þjóðarinnar. Það er skiljan-
legt, en ekki ásættanlegt. Ef lands-
menn allir, eigendur stöðvarinnar,
vilja láta hlunnfara sig áfram í
þessu tilliti þá er auðvitað sjálfsagt
að festa núverandi fyrirkomulag í
sessi. Vilji eigendur hins vegar fá
af þessari eign sinni sem mestan
arð þá afnema þeir auðvitað höfuð-
ástæðu vanda Leifsstöðvar, - einka-
rétt Flugleiða. Þá verður fyrst hægt
að markaðssetja Flugstöðina af viti
og fá af henni þann arð sem allar
forsendur eru fyrir. Hér stendur
spurningin ekki um einkavæðingu
eða ekki, heldur um skynsemi.
Flugstöðin getur verið ein besta
tekjulind þjóðarinnar. Það er ekkert
vit í að láta hana af hendi til þess
eins að hlaða undir einokun eins
aðila á öllum samgöngum og flutn-
ingum til og frá landinu.
Höfundur er formaður Verka-
mannafélagsins Hlífar í Hafnar-
firði.
Sigurður T.
Sigurðsson