Morgunblaðið - 01.12.1995, Blaðsíða 16

16 FÖSTUDAGUR 1. DESEMBER 1995
VIÐSKIPTI
MORGUNBLAÐIÐ
i
Verðstríð virðist vera í uppsiglingu á jólabókamarkaði
Samkomulag um há-
marksafslátt brostið
Réttlætið sigraði, segir Jóhannes í Bónus
Morgunblaðið/Ámi Sæberg
STÓRKAUPMENN fögnuðu afnámi einokunar með sérstakri
vínkynningu í gær.
*
7 5 ára einokun ATVR á innflutningi og
heildsöludreifingu áfengis lokið
Frelsi í
smásölunni
næsta skref
i
í
i
I
i
FLEST bendir nú til að samkomu-
lag Félags íslenskra bókaútgefenda
og Félags bóka- og ritfangaversl-
ana um fast verð á nýjum bókum
og 15% hámarksafslátt sé brostið.
Bónus býður nú þegar jólabækurnar
með 20% afslætti og útlit er fyrir
að Hagkaup muni jafnvel bjóða enn
meiri afslátt. Samkvæmt upplýsing-
um Morgunblaðsins hefur Hagkaup
keypt bækur í miklu magni frá ein-
stökum bókaforlögum undanfama
daga og er talið að fyrirtækið hafi
mikla söluherferð í undirbúningi á
jólabókamarkaði.
„Stjórn Félags íslenskra bókaút-
gefenda harmaði á fundi sínum að
Jóhannes Jónsson, kaupmaður í
Bónus, skuli ekki ekki ætla að virða
það samkomulag sem bókaverslanir
og útgáfufyrirtæki gerðu sín í milli
í sumar,“ sagði Ólafur Ragnarsson,
formaður félagsins. „Þar var ákveð-
ið að færa reglur um bóksölu í
frjálsræðisátt frá því sem verið
hafði og veitt svigrúm fyrir ýmis-
konar tilboð á nýjum bókum, en
línan dregin við 15% afslátt. Tæp-
lega 100 bókaverslanir á landinu
virða þetta samkomulag.
Við höfum ekki neitt lögreglu-
vald til að framfylgja því og treyst-
um á það að yfirlýsingar Jóhannes-
ar í Bónus frá því sumar um það
að hann myndi hlíta þeim reglum
HOFÐAHREPPUR hefur nú keypt
meirihluta hlutabréfa í Hólanesi hf.
af Landsbanka íslands. Hér er um
að ræða 56,5% hlut í fyrirtækinu
en fyrir átti Höfðahreppur 25,5%
svo eignarhlutur hreppsins eftir
kaupin er 82%.
Hólanes hf., sem er fisk- og rækju-
vinnslufyrirtæki, lenti í miklum erf-
iðleikum fyrir nokkrum árum þegar
Skagstrendingur hf. hætti að selja
fyrirtækinu hráefni. Fljótlega eftir
það var fiskvinnslu hætt á vegum
Hólaness og einungis hefur verið
unnin rækja nú í nokkur ár. Fór
svo að fyrirtækið neyddist til að
sem Samkeppnisstofnun stæði á
bak við myndu halda. Nú er orðið
ljóst að orð Jóhannesar standa ekki
og samkomulagið heldur ekki. Þetta
var heiðarleg tilraun af hálfu bóka-
verslana og útgefanda að reyna að
koma í veg fyrir að verðsamkeppni
á jólabókamarkaðnum færi alveg
úr böndunum."
Aðspurður um hvort til greina
hafi komið að synja Bónus um sölu
á bókum sagði Ölafur að samkomu-
lagið fæli ekki í sér nein viðurlög
af hálfu útgefenda eða bóksala. Þá
gæti Samkeppnisstofnun ekki beitt
neinum viðurlögum. „Ljóst er að
það verður ekki gripið til neinna
aðgerða af hálfu bókaútgefenda."
„Ég er með hreinan skjöld"
„Réttlætið sigraði,“ sagði Jó-
'hannes Jónsson í Bónus. „Við sett-
um 20% afslátt á bækurnar og feng-
um höfnun á afgreiðslu í kjölfarið.
Síðan hafa útgefendur fundað og
komist að þeirri niðurstöðu að best
væri að vera ekkert að því vinna á
móti okkur.“ Hann vísaði gágnrýni
á bug um að hann hefði ekki staðið
við yfirlýsingar sínar frá því í sum-
ar. „Samkeppnisstofnun lagði
blessun sína yfir það að þ.essir tveir
klúbbar héldu áfram á þeirri braut
sem gamalt samkomulag hafði
hljóðað upp á en þetta hafði ekkert
leita nauðasamningá við lánar-
drottna en þar var Landsbankinn
stærstur. Eftir alllangar samnir.ga-
viðræður samþykkti bankinn að
breyta skuldum fyrirtækisins í hlut-
afé og þannig eignaðist hann 56,5%
í Hólanesi. Höfðahreppur fékk hins
vegar forkaupsrétt að bréfunum.
Nú hefur Hólanes unnið sig út
úr erfiðleikunum og því taldi
hreppsnefnd rétt að kaupa bréfin
af bankanum og er nú að leita að
samstarfsaðilum um eignarhald og
rekstur Hólaness. Kaupverð bréf-
anna fékkst ekki uppgefið.
með okkur að gera sem utan við
það stóðu. Samkeppnisstofnun setti
engar reglur svo ég er með hreinan
skjöld að vanda.“
Óskar Magnússon, forstjóri Hag-
kaups, kvaðst ekki vilja skýra frá
því hvernig verðlagningu jólabók-
anna yrði háttað í verslunum fyrir-
tækisins. „Ég tel að það kunni að
vera skynsamlegt fyrir fólk að bíða
með að kaupa bækur þar til það
hefur komið í ljós hvað við gerurn."
Viðskiptareglur bóksala og bóka-
útgefenda hlutu blessun Samkeppn-
isráðs í bytjun nóvembermánaðar.
Af hálfu ráðsins var litið svo á að
undanþága samkeppnisnefndar
vegr.a samkomulags bóksala og
bókaútgefenda frá árinu 1981 um
að ákveða fast verð á bókum væri
enn í fullu gildi. í nýju reglunum
fælist tilslökun frá þessu samkomu-
lagi og þær hefðu í för sér svigrúm
til samkeppni. .
„Við tókum þetta mál ekki til
efnislegrar athugunar en áskildum
okkur rétt fram að miðju ári 1997
til að gera úttekt á þessum mark-
aði og mögulega að endurskoða
bókunina frá 1981. Samkeppnisyf-
irvöld munu hins vegar ekki fulln-
usta viðskiptareglurnar á einn eða
neinn hátt,“ sagði Guðmundur Sig-
urðsson, forstöðumaður samkeppn-
issviðs hjá Samkeppnisstofnun.
Nomura
sektað um
65 milljónir
New York. Reuter.
KAUHÖLLIN í New (NYSE) hefur
gert bandarískri deild stærsta
verðbréfafyrirtækis Japans, No-
mura Securities, að greiða einnar
milljónar dollara sekt, eða sem
nemur u.þ.b. 65 milljónum króna,
vegna brota á fjármagnsreglum
1992 og ónákvæmra fjárhags-
skýrslna.
Aðeins tvö önnur fyrirtæki hafa
orðið að greiða hærri sektir síðan
1980 að kröfu NYSE. Sektarinnar
er krafizt á grundvelli ásakana um
að 150 milljónir dollara hafi skort
til að fyrirtækið gæti staðið við
fjárhagsskuldbindingar vegna þess
hvernig sum mexíkósk skulda-
bréfaviðskipti hafi verið bókuð.
í yfirlýsingu frá Nomura segir
að fyrirtækið hafi gerzt sekt um
„tæknileg brot“ og komizt að sam-
komulagi, þar sem málaferli hefðu
orðið kostnaðarsöm.
Ira Lee Sorkin, aðallögfræðing-
ur Bandaríkjadeildar Nomura,
sagði í samtali að fyrirtækið hefði
orðið að eyða helmingi hærri upp-
hæð, ef það hefði haldið áfram að
beijast fyrir máli sínu.
Sorkin var forstöðumaður SEC,
eftirlitsnefndar á verðbréfamark-
aði Bandaríkjanna, 1984-1986 og
hefur verið kunnur verðbréfalög-
fræðingur í New York í tæp 17 ár.
Nomura sagði líka að meintum
viðskiptaháttum hefði verið hætt
áður en NYSE hefði komizt á snoð-
ir um þá. Einnig segir Nomura að
NYSE og SEC hafi áður kannað
fjárreiður fyrirtækisins og ekki séð
nokkuð athugavert.
Auk sektarinnar samþykkti No-
mura að fela utanaðkomandi aðila
að stjórna endurskoðunarnefnd
sinni og taka sæti í eftirlitsnefnd
fyrirtækisins.
í DAG taka gildi ný lög um innflutn-
ing og heildsöludreifingu áfengis sem
afnema einokun ÁTVR á þessu sviði.
Talsmennfélags íslenskra stórkaup-
manna (FÍS) og Verslunarráðs fagna
þessum tímamótum heils hugar, en
segja að næsta skref hljóti að verða
það að ríkið dragi sig alfarið út úr
verslunarrekstri.
Jón Ásbjörnsson, formaður FÍS,
segir þennan dag marka tímamót í
sögu íslenskrar verslunar. „Þetta er
mjög stór dagur enda mikill viðburð-
ur að eiga sér stað. Frá og með degin-
um í dag mega allir heildsalar sem
hafa til þess tilskilin leyfi, flytja inn
og dreifa áfengi til veitingahúsa og
þeirra verslana sem hafa leyfi til
smásölu með áfengi, sem enn sem
komið er eru þó einungis verslanir
ÁTVR.“
Jón segir það liggjá beint við að
næsta skrefið í þessum málum verði
að einkaaðilum verði heimilað að
reka áfengisverslanir í smásölu og
ríkið dragi alfarið sig út úr verslun,
þ.m.t. verslun með áfengi, sem og
rekstri fríhafnarinnar í Keflavík. „I
raun og veru gilda engin önnur lög-
mál um verslun með þessa vöru en
aðrar verslunarvörur sem þurfa sér-
stakrar meðhöndlunar við, og félags-
mönnum FÍS er nú þegar treyst fyr-
ir, eins og verslun með lyf, sprengi-
efni og skotvopn."
Óvissa með rekstrarfyrirkomulag
ÁTVR veldur mönnum hins vegar
nokkrum áhyggjum, að sögn Jóns.
Þar sé helst að nefna að skipting
kostnaðar á milli söludeildar og að-
fangadeildar ÁTVR sé ekki nægilega
skýr. „Við höfum vissulega áhyggjur
af því að ÁTVR geti með þessum
hæffi fært hluta kostnaðar við rekst-
ur aðfangadeildarinnar, sem mun sjá
um allan innflutning fyrir fyrirtækið,
yfir á söludeildina, sem eftir sem
áður hefur einkarétt á smásölu
áfengis.
SÓLON R. Sigurðsson, bankastjóri
Búnaðarbankans, kveðst hafa fullan
hug á því að sækja um þá banka-
stjórastöðu sem hann hefur gegnt
undanfarin 6 ár. Þessi staða hefur
nú verið auglýst laus til umsóknar í
samræmi við lög frá árinu 1993 um
viðskiptabanka og sparisjóði.
í lögunum er kveðið á um að
bankastjórn ríkisviðskiptabanka
skuli vera skipuð þremur bankastjór-
um sem skuli eigi ráðnir til lengri
Þar má t.d. nefna að svo virðist
sem gert sé ráð fyrir því að kostnað-
ur við birgðahald færist allur á sölu-
deildina sem vissulega getur skekkt
nokkuð samkeppnisstöðu aðfanga-
deildarinnar gagnvart öðrum heild-
sölum.“ Jón segir að stórkaupmenn
vilji því að álagning og kostnaðar-
skipting ÁTVR verði gerð skýrari L
og gagnsærri, þannig að tryggt verði P
að samkeppnisstaða sé sem jöfnust á
heildsölumarkaðnum.
Fyrirkomulagið enn í athugun
hjá Eftirlitsstofnun EFTA
Birgir Ármannsson, hjá Verslun-
arráði, segir að þar fagni menn þess-
um niðurstöðum enda hafi Verslun-
arráð lengi barist fyrir því að ná p
þessum breytingum í gegn. Hann |
tekur þó undir með stórkaupmönnum _
og segir að eðlilegra hefði verið að P
ÁTVR drægi sig alfarið út úr inn-
flutningi og heildverslun með áfengi
við þessa breytingu, enda engin rök
fyrir því að ríkið sinnti þessum mál-
um. Það sé spurning hvort einkafyr-
irtækin geti keppt við ÁTVR á jafn-
ræðisgrundvelli í ljósi þeirrar einok-
unarstöðu sem fyrirtækið haldi að
hluta til og hafi byggst upp við und- ^
anfarna áratugi.
„Við höfum leitað álits Eftirlits-
stofnunar EFTA um hvort þessi ^
reglugerð fái staðist í ljósi þeirra
skuldbindinga sem íslenska ríkið hef-
ur undirgengist með EES-samningn-
um. Niðurstaða í því máli liggur þó
ekki enn fyrir,“ segir Birgir. Hann
bendir ennfremur á að nokkur
ákvæði þeirrar reglugerðar sem móti
starfsskilyrði heildsala og framleið-
enda valdi áhyggjum. Sérstaklega ^
hafi menn áhyggjur af því að leyfis-
gjöld þau sem þar er kveðið á um §
geti freistað stjórnmálamanna í |
framtíðinni og þó svo að reiknað sé
með þolanlegri gjaldtöku nú, kunni
það að breytast.
tíma en sex ára í senn. „Ég er sá
eini hér sem er ráðinn samkvæmt
þessari reglu en hún kom ekki inn í
Iögin fyrr en árið 1986,“ sagði Sólon
í samtali við Morgunblaðið. „Þegar
lögunum var breytt árið 1993 var
því bætt við að auglýsa skuli opinber-
Iega eftir umsóknum um stöðu [1
bankastjóra með hæfitegum fyrir-
vara. Það er verið að uppfylla þessa
lagaskyldu. Ég mun sækja. um. Von- |
andi hef ég möguleika," sagði Sólon.
J A i ©
~r\ 1 crran
f < i Ú v/ • í l 1 ’.j

FyllUi út þennan miða ocj þú cjætir fengiö
■ fallegt íslenskt jólatré að gjöf frá
Skógræktinni og Skeljungi. (
Dregið veröur 15. desember.
Hringt verður í hina heppnu.
Staður
Hvaða umhverfisátak styrkir Skeljungur?
skiiaöu miðanum á Shcllstöö fyrir 11. desembcr. Skógraekt meö Skeljungi
Höfðahreppur
kaupir meirihluta
íHólanesi
Skagaströnd. Morgunblaðið.
Búnaðarbankinn
Sólon sækir um
bankasljórastöðu á ný »