Morgunblaðið - 17.04.1996, Blaðsíða 4

4 MIÐVIKUDAGUR 17. APRÍL 1996
MORGUNBLAÐIÐ
Morgunblaðið/Júlíus
Stolið og ekið út í sjó
MANNLAUS bíll fannst í sjónum stolið í Reykjavík og að sögn lög-
við Nauthólsvík síðdegis í gær. í reglu lítur út fyrir að þjófurinn
ljós kom að bílnum hafði verið hafi ekið bílnum út í sjó.
FRÉTTIR
Málflutningur í máli tveggja togara fyrir Hæstarétti í Noregi
!
í
)
Smugan stækkar ef
sýknudómur fellur
MÁLFLUTNINGUR í máli tveggja
íslenzkra togara, sem staðnir voru
að meintum ólöglegum veiðum á fis-
kvemdarsvæðinu við Svalbarða
haustið 1994, hófst fyrir Hæstarétti
í Noregi í gær. Ekki er búizt við
dómi í málinu fyrr en í næsta mánuði.
Togararnir Björgúlfur og Óttar
Birting voru staðnir að meintum
ólöglegum veiðum á fiskvemdar-
svæðinu við Svalbarða eftir að norsk
stjómvöld höfðu sett reglugerð,
byggða á lögunum um norsku fisk-
veiðilögsöguna, sem heimilaði norsku
strandgæzlunni að taka skip á svæð-
inu og færa til hafnar. Utgerðarfélag
Dalvíkinga og Skriðjökuli hf., útgerð-
ir skipanna, voru dæmdar til greiðslu
hárra sekta í héraðsdómi Norður-
Tromsfylkis í janúar í fyrra og voru
skipstjórar skipanna einnig sektaðir.
Mörk fiskverndarsvæðis
sögð rangt teiknuð
Máli togaranna var áfrýjað til
Hæstaréttar og krefjast lögmenn
útgerðanna fullrar sýknu í málinu.
Byggja þeir málflutning sinn á því
að í fyrsta lagi séu mörk fiskvernd-
arsvæðisins rangt teiknuð; ekki sé
leyfilegt að miða við óbyggð sker sem
grunnlínupunkta. I öðru lagi gildi
lögin um veiðar í norskri fiskveiðilög-
sögu ekki á Svalbarðasvæðinu. í
þriðja lagi hafi Norðmenn ekki farið
að jafnræðisreglu Svalbarðasáttmál-
ans er þeir útilokuðu íslenzk skip frá
veiðum á Svalbarðasvæðinu.
Falli sýknudómur í málinu, má
búast við að draga verði mörk Sval-
barðasvæðisins upp á nýtt, en um
leið myndi alþjóðlejga hafsvæðið í
Smugunni stækka. Islenzkir togarar
hefðu þá meira olnbogarými er þeir
hefla veiðar í Barentshafinu í sumar.
Miðlunarlón í Köldu-
kvísl við Hágöngur
Frekara
mat á um-
hverfis-
áhrifum
SKIPULAGSSTJÓRI ríkisins hefur
úrskurðað að fram skuli fara frek-
ara mat á umhverfisáhrifum vegna
fyrirhugaðrar gerðar miðlunarlóns í
Köldukvísl við Hágöngur. Er það
gert til að hægt sé að fjalla um fram-
kvæmdina á nýjan leik í ljósi frek-
ari rannsókna og ýtarlegri upplýs-
inga.
I niðurstöðu skipulagsstjóra kem-
ur fram að farið hafi verið yfir frum-
mat framkvæmdaraðila, umsagnir,
athugasemdir og svör framkvæmda-
aðila við þeim. I frummatsskýrslunni
komi fram að ýmsar frekari rann-
sóknir séu fyrirhugaðar ýmist áður
en framkvæmdir hefjast eða áður en
rekstur miðlunarlónsins hefst.
Þörf á rannsóknum
í fylgiskjölum er bent á að frekari
rannsókna sé þörf áður en ákvörðun
er tekin um gerð miðlunarlónsins.
Þar á meðal er bent á að úttekt á
náttúrurminjum vanti, rannsókn á
lífríki, jarðeðlisfræðilegar mælingar
á háhitasvæðinu í Köldukvíslarbotn-
um og nánari samanburð við annan
miðiunarkost sem er hækkun Þóris-
vatns. Sérstaklega þurfí að rannsaka
lífríki tengt jarðhitasvæðinu sem fer
undir vatn og kanna nánar legu að-
komuvegarins í samráði við Náttúru-
vemdarráð.
Þegar niðurstaða frekara mats
liggur fyrir þarf að tilkynna fram-
kvæmdina til Skipulags ríkisins til
annarrar athugunar.
Stálkonur
á íslandi
BANDARÍSKI ljósmyndarinn Bill
Dobbins áritaði nýjustu bók sína,
Stálkonuna, í verslun Máls og
menningar í gær. Bókina prýða
myndir af vaxtarræktarkonum og
með Dobbins í för eru atvinnustál-
konurnar Erica Kem, til vinstri á
myndinni, og Melissa Coates.
Ljósmyndir Dobbins eru sem
stendur til sýnis á Akureyri og
munu verða hengdar upp í Kringl-
unni í byrjun maí. Stálkonurnar
Kem og Coates mynu hnykla
vöðva sína fyrir áhugasama í
Borgarkjallaranum 19. apríl og
sitja fyrir svörum um kvenímynd-
ina í Menningarmiðstöðinni
Gerðubergi næstkomandi sunnu-
dagskvöld klukkan 20.
Kennarar koma að
vinnu við grunnskóla
STJÓRNIR KÍ og HÍK samþykktu
í gær að fulltrúar kennara hefji
vinnu aftur í nefndum sem vinna
að flutningi grunnskólans frá ríki
til sveitarfélaga. Eiríkur Jónsson,
formaður KÍ, sagði að á fundi í sam-
ráðsnefndinni, sem vinnur að endur-
skoðun laga um Lífeyrissjóð starfs-
manna ríkisins, hefði verið staðfest
að nefndin myndi vinna að málinu
í samræmi við yfírlýsingar forsætis-
ráðherra, sem hann lét falla á fundi
með fulltrúum verkalýðshreyfingar-
innar 10. apríl sl.
Forsætisráðherra sagði á fund-
inum að við endurskoðun á lögum
um LSR yrði að gæta þess að skerða
ekki lífeyrisréttindi opinberra starfs-
manna og að núverandi sjóðsfélagar
gætu haldið áfram að byggja ofan
á réttindi sín.
„Við teljum að með tilliti til alls
þess sem liggur á borðinu sé meining-
in að standa við það að lífeyrisrétt-
indi manna verði ekki skert. Við telj-
um að við höfum með yfirlýsingu
forsætisráðherra fengið svör við þeim
atriðum sem á vantaði í bréfí hans
frá 26. mars sl. Við höfum þess vegna
tilkynnt menntamálaráðherra að okk-
ar fulltrúar í nefndum, sem vinna að
flutningi grunnskólans, séu tilbúnir
til að hefja störf í þeim að nýju,“
sagði Eiríkur Jónsson.
Morgunblaðið/Ásdís
Alþinffl getur breytt lífeyrisréttindum opinberra starfsmanna
I samræmi við
stíórnarskrá
í LÖGFRÆÐLÁLITI um lífeyrisrétt-
indi opinberra starfsmanna er komist
að þeirri niðurstöðu að í öllum megin-
atriðum séu drög að frumvarpi til
breytinga á lögum um Lífeyrissjóð
starfsmanna ríkisins í samræmi við
jafnræðisreglu og eignarréttarákvæði
stjómarskrárinnar. Þó er gerð at-
hugasemd við ákvæði frumvarpsdrag-
anna um skerðingu á örorkulífeyri.
Álitið er unnið af lagaprófessor-
unum Sigurði Líndal og Þorgeiri
Örlygssyni. Með bréfí dagsettu 4.
mars sl. óskaði fjármálaráðherra eft-
ir því að þeir gerðu könnun á því
hvort einhveijar breytingar á réttind-
um sjóðsfélaga í Lífeyrissjóði starfs-
manna ríkisins, sem lagðar eru til í
drögum að frumvarpi um sjóðinn,
brytu í bága við jafnræðisreglu
stjórnarskrárinnar eða við ákvæði
stjómarskrárinnar um friðhelgi eign-
arréttarins. >
Heimilt að breyta
lífeyrisréttindum
Niðurstaða lagaprófessoranna er
að rétturinn til væntanlegra eftir-
launa njóti vemdar eignarréttar-
ákvæðis stjómarskrárinnar. Eftir sem
áður geti löggjafínn sett almennar
reglur um iðgjöld og lífeyrisréttindi
manna, jafnvel þeim í óhag. Réttur
löggjafans til að skerða lífeyrisrétt-
indi sé þó takmarkaður. Gera verði
greinarmun á þeim sem hafa hafíð
töku lífeyris og hinna sem hafa ekki
hafið töku lífeyris.
í greinargerðinni em tekin fyrir sjö
efnisatriði í fýrirliggjandi frumvarps-
drögum, m.a. afnám 95 ára reglunn-
ar, afnám iðgjaldafrelsis eftir 32 ár
og afnám eftirmannsreglunnar. Nið-
urstaða lagaprófessoranna er að ekk-
ert þessara atriða bijóti í bága við
ákvæði stjómarskrárinnar nema
ákvæði frumvarpsins um breytingar
á örorkulífeyri. Ákvæðið gerir ráð
fyrir að greiðsla örorkulífeyris nái til
þeirra sem em með 40% örorku en í
gildandi lögum er miðað við 10% ör-
orku. Fmmvarpið gerir ráð fyrir að
þeir sem em með örorku á bilinu
10-40% fái greidda örorku í 3 ár, en
síðan falli greiðslumar niður. í grein-
argerðinni segir að þessi skerðing sé
heimil gagnvart þeim sem ekki hafa
byijað töku lífeyris.Varðandi þá sem
hafa hafið töku örorkulífeyris gegni
öðra máli. Þar séu áunnin réttindi
skert og gangi því nærri eignarréttar-
ákvæði stjórnarskrárinnar.
Seölabankastjóri
um veð í kvóta
Dómur |
veldurekki »
kollsteypu
BANKAEFTIRLITIÐ vinnur nú
að athugun á áhrifum þess á
banka og sparisjóði að réttaró-
vissa ríkir um tryggingu lána með
veði í fiskveiðiheimildum. Birgir p
ísleifur Gunnarsson seðlabanka- j
stjóri segir að dómur Héraðsdóms L
Reykjavíkur, um að aflahlutdeild ™
skips geti hvorki talizt fylgifé
þess né veðandlag, valdi þó engri
kollsteypu, því að fjármálastofn-
anir hafi verið við slíkum dómi
búnar.
Ekki hefur verið meirihlutavilji
á Alþingi fyrir því að setja lög
um að sé skip veðsett, skuli veð- L
rétturinn ná til aflaheimilda þess
einnig. Oftast eru skipin hins veg-
ar í raun verðlaus án kvótans. p
Bankar og sparisjóðir, sem lána
útgerðarfyrirtækjum gegn veði í
skipum, hafa því leyst málið með
sérstöku samkomulagi um að
kvótinn verði ekki seldur frá skip-
unum nema með samþykki fjár-
málastofnunarinnar.
Bankarnir hafa reynt
að tryggja sig
Birgir ísleifur segir að ýmiss
konar réttaróvissa sé á ferðinni í w
þessum málum. Hins vegar hafi
bankarnir gert ráð fyrir því að
dómur af því tagi gæti fallið að
kvótinn sjálfur væri ekki veðhæf-
ur. „Menn hafa reynt að tryggja
sig með öðrum hætti, þannig að
lánin eru uppsegjanleg ef aflinn
er fluttur á milli skipa. Bankarnir L
hafa mjög náið samstarf við Fiski-
stofu vegna tilkynninga um til- 1
færslu á kvóta. Ég held þess p
vegna að þessi dómur út af fyrir
sig skapi enga kollsteypu eða rýri
stórkostlega veð þau, sem bank-
arnir hafa hjá sjávarútveginum.
Hins vegar er vissulega óþægileg
óvissa fyrir hendi, því að menn
átta sig ekki fyllilega á hvaða
gildi þessar yfirlýsingar hafa ef
á það myndi reyna. Dómurinn f§
tekur ekki á því,“ segir seðla- r;
bankastjóri.
Aðeins leyst með
lagasetningu
Birgir ísleifur segir að réttar-
óvissan verði ekki leyst nema með
beinni lagasetningu. Bankaeftir-
litið hafi hins vegar skoðað málið
undanfarið, í samvinnu við lög-
fræðideildir lánastofnana. „Það |
líður vafalaust einhver tími áður
en niðurstaða þeirrar athugunar
verður tilbúin,“ segir Birgir Isleif- %
ur.