Morgunblaðið - 13.06.1996, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 13. JÚNÍ 1996 37
AÐSENDAR GREINAR • FORSETAKJÖR
Þess vegna styð ég
Pétur Kr. Hafstein
FORSETAEMB-
ÆTTIÐ á íslandi á sér
ekki langa sögu. Það
er aðeins liðlega hálfr-
ar aldar gamalt -
jafngamalt íslenzka
lýðveldinu - og tók
viðaf konungdæminu.
íslenzka þjóðin leit
jafnan upp til konungs
síns og sýndi honum
virðingu og hollustu,
þótt í hlut ætti dansk-
ur konungur úti í
Kaupmannahöfn. En
íslendingar voru and-
vígir dönsku valdi, er
birtist oft í yfirgangi
embættismanna og kaupmanna.
Ég mun seint gleyma fagnaðar-
látunum, en brutust út á lýðveldis-
hátíðinni á Þingvöllum 17. júní
1944, er skeyti barst alveg óvænt
frá Kristjáni konungi X með heilla-
óskum til íslenzku þjóðarinnar í
tilefni af stofnum lýðveldisins.
Vart verður sagt, að mikil völd
fylgi embætti forseta, nema við
sérstakar aðstæður í þjóðfélaginu,
einkum ef sjálft Alþingi bregzt
þeirri frumskyldu sinni að mynda
starfhæfa ríkisstjórn. Þá kemur
til kasta forseta íslands að leysa
vandann og ákveða, hvaða flokki
- eða einstaklingi - hann felur
að mynda ríkisstjórn. Við slíkar
aðstæður geta völd og áhrif for-
seta orðið mikil - ef hann er vel
hæfur einstaklingur - karl eða
kona - sem nýtur
trausts þjóðarinnar og
hefur áræði og kjark
til að gjöra nauðsyn-
legar ráðstafanir til
lausnar aðsteðjandi
vanda, jafnvel þótt
skiptar skoðanir geti
verið um réttmæti
þeirra með þjóðinni.
Fyrsti forseti ís-
lands, herra Sveinn
Björnsson, var kjörinn
af Alþingi á lýðveldis-
hátíðinni og var síðan
sjálfkjörinn, meðan
hann lifði. Eftirmaður
hans, herra Ásgeir
Ásgreisson, fyrsti þjóðkjörni for-
seti íslands - náði kjöri eftir harða
kosningabaráttu. Þjóðin sam-
einaðist síðan um hann og hann
var sjálfkjörinn, meðan hann gaf
kost á sér til endurkjörs. Eftir
hann hafa aðeins tveir setið á for-
setastóli, herra Kristján Eldjárn
og frú Vigdís Finnbogadóttir. Má
því með miklum sanni segja, að
sú hefð hafi myndazt, að nýr for-
seti þurfi að heyja harða kosninga-
baráttu til að ná kjöri, en verði
síðan sjálfkjörinn, svo lengi sem
hann gefur kost á sér til endur-
kjörs. Eina undantekningin frá
þessari hefð var árið 1988, er
kona bauð sig fram gegn frú Vig-
dísi, enda þóttu það nánast „helgi-
spjöll“ og hlaut frú Vigdís nær öll
atkvæðin.
Forseti nýtur sömu virðingar
og hollustu og konungurinn áður.
Tilefni þessara orða minna er
það, að enn er efnt til forsetakjörs
á Islandi og umsækjendur eru
fimm talsins.
Við forsetakjör horfum við
gjarna fram á veginn - til næstu
fjögurra ára - og lengra þó - því
að allir íslenzkir forsetar fram að
þessu hafa setið lengur en fjögur
ár í embætti - og spyijum: Hvaða
atburði mun bera hæst í sögu
lands og þjóðar næstu árin?
Að þessu sinni tel ég svarið
sjálfgefið. Kristnitakan á Alþingi
árið 1000 er einn allra mikilvæg-
asti atburður íslenzkrar sögu frá
upphafi.
Jafnframt reynum við að kynna
okkur persónu umsækjendanna og
skoðanir þeirra á þeim málum, er
okkur þykir mestu varða land og
þjóð.
Ég hef reynt að gjöra hvort
tveggja í þessu forsetakjöri. Að
þeirri athugun lokinni er ekki
minnsti vafi í huga mínum, hvern
ég styð. Ég er ákveðinn í því að
greiða Pétri Kr. Hafstein atkvæði
mitt, þótt ég hafi ekki þekkt hann
að ráði fyrr, en ég hef kynnzt
honum í kosningabaráttunni.
Eftirfarandi ástæður hafa ráðið
þessari ákvörðun minni:
1. Pétur Kr. Hafstein er ekki
einn þeirra, er sækjast eftir að
láta á sér bera og vera sífellt í
sviðsljósinu. Hann hefur kostað
Jónas
Gíslason
kapps um að vinna störf sín af
samvizkusemi og réttsýni. Hann
er vel menntaður lögfræðingur,
enda er hann einn þeirra lögfræð-
inga, er skipaður hefur verið í
æðsta dómstól landsins.
2. Hann hefur ríka réttlætis-
kennd og fylgir sannfæringu sinni
af einurð í starfi.
3. Hann er traustverkjandi og
hógvær drengskaparmaður, er
þekkir náið sögu og hagi þjóðar-
innar.
4. Eiginkona hans, Inga Ásta,
er glæsileg kona - unnandi lista
og menningar - og yrði verðug
húsmóðir á Bessastöðum.
5. Pétur Kr. Hafstein er krist-
inn maður, er tekur trú sína alvar-
lega og rækir vel guðsþjónustur
kirkjunnar, auk þess sem hann
hefur verið virkur í kirkjulegu
starfi.
6. Loks er mér ljúft að minnast
föður Péturs, Jóhanns heitins Haf-
stein, er gegndi um skeið starfi
forsætiráðherra, eftir að hafa
gegnt fjölda annarra trúnaðar-
starfa fyrir land og þjóð. Ég er
þakklátur fyrir að hafa fengið að
njóta vináttu og traust drengskap-
armannsins Jóhanns Hafstein.
Ég þykist sjá í Pétri Kr. Haf-
stein ýmsa beztu eiginleika ættar
hans og treysti engum öðrum
frambjóðanda í þessu forsetakjöri
betur til að vera í fararbroddi á
hinni miklu fagnaðar- og þakkar-
hátíð allra kristinna manna í þessu
landi.
Þetta ræður því, að ég veiti
Pétri Kr. Hafstein fullan stuðning
í þessu forsetakjöri og hvet aðra
til hins sama.
JÓNAS GÍSLASON.
Höfundur er vígslubiskup.
Fossvogsbletti 1 (fyrir neðon Borgarspítala) Opið kl. 8-19. helgar kl. 9 -17. Sími 564 1777