Morgunblaðið - 10.08.1996, Page 27

26 LAUGARDAGUR 10. ÁGÚST 1996
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 10. ÁGÚST 1996 27
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Hallgrímur B. Geirsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
GOTT FORDÆMI
REYKJAVÍKUR-
BORGAR
JAFNRÉTTISNEFND Reykjavíkurborgar sýnir gott
fordæmi er hún sækir um styrk til Evrópusambands-
ins til tilraunaverkefnisins „karlar og fæðingarorlof".
Tilgangurinn með verkefninu er að kanna hvaða áhrif
fæðingarorlof hafi á sjálfsmynd feðra, tengslin við börn
þeirra, verkaskiptingu á heimilinu og þar með á jafn-
rétti kynjanna. Einnig er ætlunin að skoða hvernig vinnu-
félagar og yfirmenn bregðast við því að karlar taki sér
fæðingarorlof og hvernig yfirstíga megi þá erfiðleika,
sem upp kunni að koma.
Þær niðurstöður, sem fást munu úr þessu verkefni,
munu verða mikilvægur leiðarvísir í átt til þess að karl-
ar njóti sjálfstæðs réttar til fæðingarorlofs og axli í
auknum mæli ábyrgð á barnauppeldi og heimilishaldi,
en slíkt er mikilvæg forsenda jafnréttis kynjanna. Hugs-
anlega mun framtak Reykjavíkurborgar eiga þátt í að
breyta úreltum viðhorfum til hlutverka kynjanna. Fleira
þarf þó að koma til, til dæmis sjálfstætt átak til að jafna
mun á launum karla og kvenna.
Styrkur sá, sem Reykjavíkurborg hefur sótt um til
verkefnisins, er ekki fenginn. Vonandi heldur borgin þó
sínu striki jafnvel þótt fé til verkefnisins verði takmark-
aðra en vonazt er til. Mestu skiptir að hið stóra fyrir-
tæki, sem Reykjavíkurborg er, ræðst nú á múrana sem
enn aðgreina hlutverk og hlutskipti kynjanna. Vonandi
fylgja fleiri fyrirtæki í kjölfarið.
„MIÐSTÝRÐUR
SÓSÍALISMI“?
OLAFUR Orn Arnarson, læknir og framkvæmdastjóri
við Sjúkrahús Reykjavíkur, kemst að þeirri niður-
stöðu í grein hér í blaðinu í fyrradag, að í Reykjavíkur-
bréfi Morgunblaðsins hinn 27. júlí sl. hafi mátt finna
skoðanir sem séu „miðstýrður sósíalismi af versta tagi“.
Jafnframt segir læknirinn, að honum bregði við þegar
„Mbl. berst fyrir hreinum ríkissósíalisma“, eins og hann
kemst að orði í grein sinni.
Morgunblaðið hefur á undanförnum árum verið gagn-
rýnt fyrir annað en „sósíalisma“ í afstöðu til heilbrigðis-
mála. Blaðið hefur ítrekað hvatt til þess, að komið yrði
upp einkareknum valkosti í heilbrigðiskerfinu og í rekstri
sjúkrahúsa til þess í senn að auka aðhald að hinu ríkis-
rekna kerfi og bæta heilbrigðisþjónustuna. í því sam-
bandi hefur Morgunblaðið t.d. bent á, að margir borgar-
ar, sem hingað til hafa þurft að bíða jafnvel misserum
saman eftir ákveðnum læknisaðgerðum mundu áreiðan-
lega vilja borga andvirði einnar sólarlandaferðar til þess
að fá slíka aðgerð framkvæmda strax.
Morgunblaðið hefur líka vakið athygli á því, að æski-
legt væri í tengslum við einkarekinn valkost í heilbrigðis-
kerfinu, að hin einkareknu tryggingafélög tækju upp
heilsutryggingar, sem gerðu fólk kleift að kaupa trygg-
ingu, sem síðan mundi borga kostnað við einkarekna
læknisþjónustu, þegar á henni þyrfti að halda. Er þessi
boðskapur til marks um „sósíalisma“?!
Sannleikurinn er auðvitað sá, að heilbrigðiskerfið á
íslandi er ríkisrekið að langmestu leyti og sjúkrahúsin
algerlega. Ef rekin væru tvö einkasjúkrahús í Reykjavík,
sem Morgunblaðið hefði lagt til að sameinuð yrðu í eitt
ríkisrekið sjúkrahús gæti Ólafur Örn Arnarson talað um
sósíalisma. En Landspítali og Sjúkrahús Reykjavíkur eru
ekki einkarekin sjúkrahús heldur í opinberri eigu. Þess
vegna er fáránlegt af lækninum að tala á þann veg, sem
hann gerir.
Það er svo önnur saga, að Morgunblaðið studdi dyggi-
lega rekstur eina sjúkrahússins í Reykjavík, sem hægt
var að líta á sem einkarekið sjúkrahús, þ.e. Landakots-
spítala. Sá rekstur gekk hins vegar ekki upp undir lok-
in. Því var klúðrað. Þá sögu þekkir Ólafur Orn Arnarson
betur en flestir aðrir.
Pjérsdr- $
jnku/í Jj
Arnarfo!)-,
hiAliUo '
AriKirfrii :/
hið mihW :
HOfS-
JÖKULL
'y//S. áfangi
Kvíslaveltu
ireysislón
filiutujrrzr/at
Byvindarlón
FRIÐLAND í
Nyrflrí-j'C.Á
íláj»am»a
Syðn-~í
ílágaagö
Saubafellsíón
10 km
5. áfangi Kvíslaveitu — Þjórsárlón
UNNIÐ að gerð stíflunnar og lokuvirkins í Þjórsárlóni.
Morgunbl aðið/Þorkell
Unnið í tíu daga -
/ / (*• *
fn í fjora
Framkvæmdir við lokaáfanga Kvíslaveitu hóf-
ust nú í vor. Ráðgert er að þeim verði lokið
haustið 1997. Guðjón Guðmundsson kynnti
sér framkvæmdimar sem em þær umfangs-
mestu í jarðframkvæmdum á landinu
stíflu í Þjórsárlóni. í hana fara um
20 þúsund rúmmetrar af efni. Einn-
ig verður lokið við austari stífluna.
I heild eru stíflumannvirkin um 800
metra löng. Gert er ráð fyrir að
vatn fari að renna um Þjórsárskurð
strax í haust. 5. áfanga á að vera
lokið 1. október 1997 og þar með
Kvíslaveitu.
80 starfsmenn
Um 80 starfsmenn eru við störf
í Kvíslaveitu hjá Suðurverki, sem
er stærsti verktakinn á staðnum
og BV-tækjum hf., en þessi fyrir-
tæki buðu sameiginlega í verkið.
Tilboð þeirra hljóðaði upp á 740
milljónir kr. sem er 84% af kostnað-
aráætlun. Einnig eru nokkrir
starfsmenn hjá Arnarfelli hf. frá
Akureyri sem rekur steypustöð á
staðnum og er undirverktaki Suður-
verks og BV-tækja. Væntanlega
verður unnið fram í október og
byijað aftur hugsanlega upp úr
miðjum maí á næsta ári.
STÆRSTU jarðvinnuvélar eru notaðar við Þjórsárlónsskurð.
BIRGIR Örn Einars-
son, 18 ára, og Ómar
Guðjónsson, 18 ára,
starfa sem verkamenn
við Kvíslaveitu. Þeir
handlanga í smiðina og
gera ýmislegt annað
„sem smiðirnir nenna
ekki að gera sjálfir",
eins og þeir sögðu I
starfslýsingu. Vaktirn-
ar eru tvískiptar, frá
kl. 7 að morgni til kl.
19 að kvöldi og frá kl.
19 að kvöldi til kl. 7
að morgni.
Þeir félagar komu til
starfa í byrjun júní.
Ómar segir að það sé
engu líkt að starfa svo
fjarri byggð og menn
þurfi nokkurn tíma til
þess að venjast því. „í
fyrstu er mikil tilbreyt-
ing fólgin í þessu. Þeir
sem búa t.d. í Reykja-
vík hafa allt til alls en
hérna er ekki aðgang-
ur að venjulegustu
hlutum eins og sölut-
urnum eða mynd-
bandaleigum. Við
erum kallaðir hingað
til þess að vinna og
sofa. Svo fáum við að
borða inn á milli lika,“
sagði Ómar.
Birgir Örn segir að
Birgir Örn
Einarsson
Ómar
Guðjónsson
þetta sé góð vinna en dagarnir
eigi það til að renna saman og
timinn virðist stundum fljótur að
líða. „Við erum hérna í tíu nætur
í senn og fjórar nætur heima í
fríi,“ sagði Birgir Örn. Ómar
sagði að þegar liði að því að menn
kæmust í frí færðist einhver æs-
ingur yfir mannskapinn. Menn
verða dálitið þreyttir
hver á öðrum."
Áfengisbann
á staðnum
Ómar er nemandi í
Fjölbrautaskólanum í
Garðabæ og Birgir
Örn í Flensborgarskó-
lanum í Hafnarfirði.
Ómar segist hafa unn-
ið verkamannavinnu
af þessu tagi síðastlið-
in sex sumur. Faðir
hans er verkstjóri á
staðnum. Birgir Örn
segir að vinnan geti
verið mjög erfið lík-
amlega.
Þeir félagar segjast
gera sér nokkra grein
fyrir framgangi
verksins enda sé
starfsmönnum gerð
grein fyrir þvi á fund-
um. „Við vitum að
verkefnið er mikil-
vægt en mér finnst við
ekki fá að vita mjög
mikið um það sem er
í gangi. Það er aðal-
lega þannig að maður
heyri eitthvað annars
staðar frá,“ sagði
Birgir Öm.
Þeir félagar segja
að áfengisbann sé á
vinnustaðnum. Þeir
ráði sjálfir sínum svefntíma utan
vakta. Þá sé mikið um að menn
horfi á sjónvarp eða lesi. „Það er
einstaklega gaman að komast í frí
eftir svona törn en það er svo
undarlegt að leiðin í bæinn ætlar
aldrei að taka enda en virðist svo
stutt þegar við erum á leið upp
eftir,“ sagði Birgir Öm.
AUKNING í orkugetu raf-
orkukerfisins vegna 5.
áfanga Kvíslaveitu verð-
ur 290 gígavattstundir á
ári og aflaukning í Búr-
fellsstöð verður 90
gígavattstundir á ári.
Landslag á þessu
svæði, skammt austan
Hofsjökuls, hefur ger-
breyst og í stað sanda
og mela eru þar komin
fimm myndarleg uppi-
stöðulón sem tengd eru
saman með skurðum.
Þeirra stærst er Kvísla-
vatn. Lónin í Kvísla-
veitu, að Þjórsárlóni
sem nú er verið að gera,
eru samtals 25 ferkíló-
metrar að stærð. Þess
má geta að Þórisvatn
og Sauðafellslón eru í
hæstu stöðú samtals 78
ferkílómetrar.
28 rúmmetrar
á sekúndu
Guðmundur Ólafs-
son, staðarstjóri Suður-
verks í Kvíslaveitu, og
Eyjólfur Árni Rafns-
son, staðarverkfræð-
ingur fyrir hönd Lands-
virkjunar, segja að
framkvæmdir við
Kvíslaveitu hafi hafist
strax þegar byggingu
Hrauneyjafoss- og
Sultartangavirkj ana
lauk upp úr 1980. Þeg-
ar 5. áfanga lýkur
eykst vatnsmiðlun frá
Kvíslaveitu í Þórisvatn
og verður um 870 gíga-
lítrar á ári (870 milljón
rúmmetrar). Meðal-
rennsli frá nýja lóninu,
Þjórsárlóni, verður 28 rúmmetrar á
sekúndu. Meðalrennsli Þjórsár er
um 120 rúmmetrar á sekúndu.
Upphaflega stóð til að heíj'a
framkvæmdir við 5.
áfanga í beinu framhaldi
af 4. áfanga sem lokið
var við 1984. Því var
frestað, m.a. vegna þess
að á þeim tíma þótti fyrir-
séð að umframorkuframleiðslugeta
Landsvirkjunar yrði mikil vegna
Blönduvirkjunar.
Djúpþjappað
í fyrsta sinn hérlendis
Nú er unnið að gerð Þjórsárlóns
sem er nyrsta lónið. Sunnan þess
kemur Hreysislón, Eyvindarlón,
Kvíslavatn og Dratthalavatn. Þjórs-
árlón verður 3,5 ferkílómetrar að
flatarmáli. í lónið rennur Þjórsá og
hluti af vatnasvæðinu austan lóns-
ins. Guðmundur Ólafsson, staðar-
verkfræðingur,. segir að beitt sé
aðferð við gerð lónsins sem aldrei
hafi verið notuð hér-
lendis áður. Hún felst
í því að botn lónsins
meðfram stíflunum er
djúpþjappaður með
svonefndum tifgönd-
um, sem er öflugur
stálbiti með uggum
sem rekinn er 6-8
metra niður í sandinn
með vökvahamri. Með
djúpþjöppuninni er
dregið úr hættu á leka
undir stífluvegginn.
Einnig er nú unnið
að greftri 2,3 km langs
skurðar sem liggur frá
Þjórsárlóni og samein-
ast Hreysiskvísl sem
rennur í samnefnt lón
sem tilheyrði 4. áfanga
Kvíslaveitu. Þegar er
grunnvatn farið að
streyma um skurðinn
þótt hann sé enn ekki
fullgerður. Jarðvegur-
inn sem kemur úr
skurðinum er 600 þús-
und rúmmetrar og er
honum dreift og jafnað
út á bökkum skurðar-
ins. Fremur lítill
straumur verður í
skurðinum og dýptin
verður 15-16 metrar. I
botninum verður skurð-
urinn 8-10 metra breið-
ur.
2.600 rúmmetrar
af steypu
Á þessu sumri er
ráðgert að ljúka við að
grafa skurðinn, byggja
upp helminginn af austari stíflunni
í Þjórsárlóni, lokið verður við upp-
steypu botnrásar og lokuvirkis og
smíði brúar yfir Þjórsárskurð. Tæp-
lega 300 þúsund rúm-
metrar efnis úr árfarveg-
inum og völdum stöðum
fara í stífluna. Um 2.600
rúmmetrar af steypu fara
í stíflugerðina og brúna.
Steypan öll er framleidd á staðnum
af Arnarfelli. 150 tonn af stáli eru
notuð í mannvirkin. Gísli R. Rafns-
son, aðstoðarstaðarstjóri og fram-
kvæmdastjóri BV-tækja hf., sem
annast uppsteypuna, segir að til
samanburðar megi geta þess að í
tíu íbúða fjölbýlishús sem fyrirtæk-
ið er að byggja í Hafnarfirði fari
400 rúmmetrar af steypu.
Næsta sumar verður lokið við
gerð svonefndrar Austurkvíslar-
Guðmundur Ólafs-
son, staðarverk-
fræðingur fyrir
hönd verktakans,
Suðurverks.
tótsnun nf
Eyjólfur Árni
Rafnsson, staðar-
verkfræðingur
verkkaupa;
Landsvirkjunar.
Djúpþjappað
í fyrsta sinn
hérlendis
UMFANGS-
MESTU JARÐ-
FRAMKVÆMDIR
Á ÍSLANDI
~r