Morgunblaðið - 10.08.1996, Síða 30

30 LAUGARDAGUR 10. ÁGÚST 1996
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
Skógræktardagur skóg-
ræktarfélaganna 10. ágúst
í DAG laugardaginn
10. ágúst kemur standa
skógræktarfélögin fyrir
skógræktardegi þar sem
þau bjóða fólk velkomið
í skóglendi sín víðs vegar
um landið
Skógar landsins hafa
mikið aðdráttarafl fyrir
allan almenning. Flestir
vinsælustu áningarstaðir
landsins eru skógi vaxnir
og má þar nefna Skafta-
fell, Hallprmsstað, Va-
glaskóg, Ásbyrgi, Vatns-
fjörð, Húsafell, Galta-
læk, Þjórsárdal og Þórs-
mörk. 011 þessi svæði
eiga það sameiginlegt að vera vax-
in gróskumiklum skógi sem skapar
skjól og þar með skilyrði fyrir fólk
til að dvelja lengri eða skemmri
tíma.
Útivist almennings er alltaf að
aukast, ekki síst samfara því að
fleiri og fleiri kjósa að setjast að í
þéttbýli. Aukin borgarmenning
kallar því mjög á aðgengileg svæði
í nágrenni borga og bæja þar sem
fólk getur farið um, gengið, skokk-
að eða hjólað í faðmi náttúrunnar.
Fá svæði henta betur til slíkrar
útivistar en skóglendin, því þar er
skjólgott, jurtagróður fjölbreyttur
og fuglalíf mikið. í slíkri skógrækt
hafa skógræktarfélögin mikið látið
til sín taka og eru tvö af fjölsótt-
ustu útivistarsvæðum landsins,
Heiðmörk, svæði Skógræktarfélags
Reykjavíkur, og Kjarnaskógur,
svæði Skógræktarfélags Akur-
eyrar, góð dæmi um það. Með til-
komu Landgræðsluskógaverkefnis-
ins árið 1990 var skógrækt i tengsl-
um við þéttbýlisstaði aukin gríðar-
lega. Núna eru skóg-
ræktarfélög, með
dyggum stuðningi
Skógræktar ríkisins,
Landgræðslu ríkisins
og sveitarfélaga að
gróðursetja tré í
tengslum við allflesta
þéttbýlisstaði lands-
ins, sem í framtíðinni
munu bjóða upp á
mikla möguleika til
útivistar. Á skóg-
ræktardeginum verð-
ur einmitt gengið um
nokkur slík svæði og
þau kynnt.
Tijágróður gegnir
einnig miklu hlutverki í þéttbýlis-
menningunni. Unglingur í vestur-
bænum í Reykjavík í dag elst upp
við það að geta setið flesta daga
sumarsins úti í garði og drukkið
kaffið sitt, svo fremi sem ekki rign-
ir. Þetta er nokkuð sem ekki var
hægt fyrir nokkrum áratugum,
vegna sífellds vindgnauðs. Þessu
hefur umfangsmikil tijárækt í görð-
um bæjarbúa gjörbreytt, að ekki
eru nema um 100 ár síðan byijað
var að gróðursetja tré í höfuðborg-
inni, sem í dag er að verða iða-
grænn skógur yfir að líta.
Tijágróðurinn gjörbreytir einnig
ásýnd bæjarfélaga. Akureyri og
Egilsstaðir eru dæmi um bæi sem
fólki er tíðrætt um að séu hlýlegir
og vinalegir, á meðan sum af sjáv-
arþorpunum með ströndinni hafa
það orð á sér að vera kuldaleg og
ber. Munurinn felst fyrst og fremst
í tijágróðrinum sem skapar skjól
og umgjörð, ekki eru húsin öðru-
vísi, göturnar eða fólkið.
A undanförnum árum hafa skóg-
Skógræktardagurinn,
segir Jón Geir Péturs-
son, er liður í viðleitni
að opna skógarsvæðin
og kynna þau fólki.
ræktarfélögin unnið mikið starf við
að gera skóga sína aðgengilega.
Stígar, merkingar, borð og bekkir
eiga að verða regla frekar en und-
antekning í skóglendum þeirra,
þannig að sem flestum verði gert
kleift að fara um þau. Skógræktar-
dagurinn er einmitt einn liður í
þeirri viðleitni að opna skógarsvæð-
in og kynna þau fólki. Því vonumst
við til þess að sem flestir sjái sér
fært að heimsækja eitthvert skóg-
arsvæði á laugardaginn. Þetta er
kjörið tækifæri til að fá leiðsögn
um skóglendin, fræðast og njóta
útiveru í skjóli skóganna.
Um þijátíu skógræktarfélög ætla
að bjóða gesti velkomna í heimsókn
í skóglendi sín í dag laugardaginn
10. ágúst ,kl. 14.00. Verða staðirn-
ir kynntir sérstaklega með auglýs-
ingum. Síðastliðið sumar héldu fé-
lögin slíkan dag, sem þótti takast
með miklum ágætum. Þátttaka var
mjög góð, en um 4.500 gestir komu
á deginum í skógana vítt og breitt
um landið og tóku þar þátt í hinum
ýmsu uppákomum. Af skemmtileg-
um og vel lukkuðum uppákomum
má nefna að Skógræktarfélag
Strandasýslu stóð fyrir glímukeppni
í Hermannslundi við Hólmavík, sem
er minningarlundur um Hermann
heitinn Jónasson, fyrrv. forsætis-
Jón Geir
Pétursson
ráðherra og glímukóng. Á laugar-
daginn ætla þeir Strandamenn síð-
an að glíma aftur í lundinum og
eru heimamenn og ferðalangar um
Strandir hvattir til að láta þennan
viðburð ekki framhjá sér fara. Á
skógræktardeginum verður víðast
hvar boðið upp á leiðsögn valin-
kunnra manna um skógana, sem
geta gert ítarlega grein fyrir skóg-
lendunum og umhverfi þeirra. Einn-
ig luma sumir á óvæntum uppákom-
um, auk girnilegra veitinga
Höfundur er skógfræðingur hjá
Skógræktarfélagi Islands.
Eldspýta, kúbein, jarðýta
Verða sæluhús
Ferðafélags
Islands á Hvera-
völlum jöfnuð
við jörðu?
EINS og nú standa sakir, eftir
nýlega endurstaðfestingu umhverf-
isráðherra á aðalskipulagi Svín-
vetninga fyrir Hveravallasvæðið,
horfir dapurlega um framtíð ferða-
mannaþjónustu Ferðafélags ís-
lands á Hveravöllum, þar sem það
haslaði sér völl í þökk allra ^góðra
manna fyrir sex tugum ára. A veg-
um Svínvetninga, sem skulu fara
með skipulagsvald á umræddu
svæði samkvæmt fyrrnefndum úr-
skurði ráðherrans, er nú unnið af
miklum þrótti að gerð endurbætts
deiliskipulags, sem byggist á aðal-
skipulaginu er gerir ráð fyrir því
m.a., að meiri hluti aðstöðunnar
hverfi. Svo virðist að vísu sem eldra
sæluhús félagsins muni fá að
<Q) SILFURBÚÐIN
VXy Kringlunni 8-12 •Sími 568 9066
- Þarfœrðu gjöfina -
standa samkvæmt skipulaginu, en
hins vegar er það kunnugt að
skipuleggjendur bera þá einlægu
ósk í bijósti, að það hús megi í
framtíðinni þjóna sem búningsað-
staða fyrir væntanlega hótelgesti
þeirra í stórhýsinu Svínvetninga-
búð (svo nefnt hér til hægðar-
auka), sem ætlun þeirra er að reisa
á rústum bygginga Ferðafélagsins.
Hvað sem því líður gerir skipulagið
ekki ráð fyrir því að sérstakt útisal-
erni megi fylgja eldri skálanum,
sem vitanlega gerir hann ónothæf-
an sem gistiaðstöðu fyrir ferða-
menn, og ljóst er orðið að skipu-
leggjendur munu skrúfa fyrir heitt
vatn til hans vegna eigin þarfa.
Afar sjaldgæft mun vera, mér
vitanlega, að utan þéttra byggða
hafi verið mælt fyrir um niðurrif
mannvirkja, sem eru í góðu lagi og
í fullri notkun og sem betur fer er
fáheyrt að ákvörðun í þá veru sé
tekin til þess að skipuleggjandinn
geti sjálfur reist mannvirki á sama
stað, sem eiga að þjóna skyldri
starfsemi. í því sambandi skal
minnt á það, að nýrri mannvirki
Ferðafélagsins á Hveravöllum
(nýrri skálinn og snyrtihúsið) voru
að sjálfsögðu reist með fullu sam-
þykki Náttúruverndarráðs, sem fer
með húsbóndavald á friðlýsta
svæðinu á Hveravöllum og hefur
átt gott samstarf við
Ferðafélagið um vörslu
þess.
Eg hefi heyrt mæta
menn, sem þó virðast
bera umhyggju fyrir
Ferðafélaginu, kasta
því fram, að þarna geti
varla verið í húfí ýkja
miklir hagsmunir fé-
lagsins, því að þess sé
að vænta, að Svínvetn-
ingar, sem eiga digra
og ónotaða sjóði vegna
alkunnra Blöndubóta",
muni bæta að fullu
verð þeirra húsa, sem
niður verði rifin vegna
skipulagsaðgerðanna.
En því er til að svara, að þessi
ágreiningur Ferðafélagsmanna við
skipuleggjenduma, sem nú er orð-
inn alkunnur, snýst ekki um krónur
og aura, þótt Ferðafélagið muni
að sjálfsögðu gæta íjárhagsmuna
sinna hér sem endranær. Allt annað
og meira er í húfi: Fyrirhuguð eyði-
legging aðstöðu félagsins á Hvera-
völlum, ef hún kemur til fram-
kvæmda, mun skapa dapurlegt for-
dæmi fyrir frekari ákvörðunum í
sama dúr annars staðar, þar sem
e.t.v. verður enn meira í húfi. Hún
mun skapa mikla ólgu meðal fjölda
manna, sem láta sig varða um sam-
skipti almennings -
t.d. fijálsra félaga-
samtaka sem starfa á
hugsjónagrundvelli
eins og Ferðafélagið -
við skipulagsyfirvöld.
Hætt er við að sumir
þeirra manna muni
seint gleyma þeim að-
gerðum. Niðurrifið
mun skapa óvissu um
framtíð ýmissa ann-
arra ferðamannastaða
á hálendinu, sem nú
eru m.a. í umsjá
Ferðafélags íslands
eða deilda þess úti um
landsbyggðina. Þá er
þess að geta, að afnám
aðstöðu Ferðafélagsins á Hvera-
völlum mun skiljanlega spilla mjög
fyrir boðuðum og alkunnum áform-
um þess um að skapa og kynna
góða gönguleið fyrir ferðamenn
kringum allan Langjökul með
gönguskálum á hentugum stöðum,
sem nú þegar er reyndar kominn
myndarlegur vísir að. Aðstöðunni
á Hveravöllum var að sjálfsögðu
ætlað að vera nauðsynlegur hlekk-
ur í þeirri „keðju“ Ferðafélags-
skála, sem þessari hugmynd teng-
ist. Nú þegar eru skálar Ferðafé-
lagsins á Hveravöllum mikilvæg
endastöð skipulagðra gönguferða á
vegum félagsins, sem ár hvert eru
farnar, hver í kjölfar annarrar, um
hina fögru og fjölbreyttu leið frá
Hvítárnesi (þar sem elsti skáli fé-
lagsins stendur) alla leið til Hvera-
valla, með hefðbundinni gistingu í
skálum félagsins við Þverbrekkna-
múla og í Þjófadölum. Hver verður
nú framtíð þeirrar gönguleiðar?
Ljóst er, að þegar skipulagsyfir-
völd taka ákvörðun um að tiltekin
mannvirki hverfi, táknar það í
reynd að fyrst verður eiganda
þeirra væntanlega gefinn kostur á
að fjarlægja þau innan tiltekins
Á undan timanum
í 100 ár.
fyrir
steinsteypu.
Léttir
meðfærilegir \\
viðhaldslitlir.
Ávallt fyrirliggjandi. /
varahlutaþjónusta.
CO Þ. ÞORGRÍMSSON & CO Ármúla 29, slmi 553 8640
FYRIRLI6GJANDI: GÚLFSLÍPIVÉLAR - RIPPER ÞJÖPPUR - DÆLUR
- STEYPUSAGIR - HR/ERIVÉLAR - SA6ARBLÖB - Vönduð framleiðsla.
Páll Sigurðsson
Mannvirki Ferðafélags-
ins á Hveravöllum, segir
Páll Sigurðsson í þess-
ari lokagrein sinni af
fjórum, falla mjög vel
að umhverfinu.
frests, en sé hann ófús til þess
kemur að því, fyrr en seinna, að
byggingar- og skipulagsyfirvöld
láta sjálf til skarar skríða og rífa
mannvirkin. Þegar mál er komið á
það stig tjóar oft lítt að hreyfa
andmælum; hentugum verkfærum
er beitt til þess að ná fram markm-
iði skipulagsins, sem hlotið hefur
staðfestingu þar til bærra yfir-
valda. Á þessari stundu er fátt sem
bendir til þess, að Ferðafélag ís-
lands muni sjálfviljugt fjarlægja
hin einföldu en traustu mannvirki
sín á Hveravöllum, sem máluð eru
í mildum jarðarlitum og falla því
einkar vel að umhverfi sínu. Eins
og nú horfir eru því líkindi til þess
- takist ekki að hnekkja áformum
skipuleggjandanna m.a. fyrir tilst-
uðlan fjölmiðla og almenningsálits
- að góðir, gegnir og dagfarsprúðir
bændur úr Svínavatnshreppi, sem
ekki virðast skilja nægilega vel kall
tímans um umhverfisvæna ferða-
þjónustu, muni áður en mjög langt
um líður standa að niðurrifi skál-
anna eða eyðileggingu aðstöðu
Ferðafélagsins að öðru leyti. Þá
verða ákvarðanir skipuleggjand-
anna ekki lengur eintóm orð á blaði
heldur munu þær birtast með sjáan-
legum og áþreifanlegum hætti. Þar
verða verkin látin tala. Gildir þá
einu, hvaða verkfæri verða notuð
við framkvæmdina - allt ber að
sama brunni, hvort heldur sem not-
ast verður við eldspýtu, kúbein eða
jarðýtu.
Höfundur er forseti Ferðafclags
Islands.