Morgunblaðið - 06.11.1996, Blaðsíða 8

8 MIÐVIKUDAGUR 6. NÓVEMBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Stríðsyfirlýsing frá Seðlabanka
MUNDU hvað Denni vor segir, góði, þrjú til fjögur prósent og ekki orð um það meir.
Hundruð þúsunda íbúa í Zaire á flótta
Neyðarsöfnun fyrir
flóttafólk hafin hjá RKÍ
RAUÐI kross íslands (RKÍ) hóf
neyðarsöfnun fyrir flóttafólk í Za-
ire og nálægum löndum í gær.
Neyðarbeiðni barst frá Alþjóða
Rauða krossinum í fyrradag og er
gert ráð fyrir að 456 milljónir
króna þurfi til þess að aðstoða að
minnsta kosti hálfa milljón flótta-
fólks næstu vikur. Talið er að um
ein milljón manns þurfi neyðarað-
stoð.
Söfnuninni lýkur á föstudag og
er tekið við framlögum í síma 800
5050. Auk þess er hægt að greiða
með gíróseðlum hjálparsjóðs
Rauða krossins eða leggja inn á
reikning hjálparsjóðsins, sem er
númer 12 í útibúi SPRON á Sel-
tjarnarnesi. Ekki verður safnað
með því að ganga í hús og varar
Rauði krossinn því við slíku.
Leggja fram
tvær milljónir
Rauði kross íslands hefur ákveð-
ið að leggja fram tvær milljónir
króna til hjálparstarfsins og jafn-
framt farið þess á leit við ríkis-
stjórnina að hún leggi sitt af mörk-
um í sama tilgangi.
Sem dæmi um það hverju fram-
lög fólks geta áorkað nefnir Rauði
krossinn að kíló af nýrnabaunum
kostar 32 krónur, kíló af prótein-
ríku kexi 86 krónur og kíló af
maís 11 krónur. Auk þess má
nefna að teppi kostar 329 krónur
og motta 439 krónur.
Sigríður Guðmundsdóttir, skrif-
stofustjóri Alþjóðaskrifstofu RKÍ,
segir að erfitt hafi verið að ná til
flóttafólksins og að birgðir sem til
séu nú endist ekki nema allra
næstu daga. Sigríður segir mark-
mið Rauða krossins að senda sjálf-
boðaliða aftur til Goma sem fyrst.
Ekki sé vitað um afdrif fólks á
stórum svæðum og að fjöldi flótta-
fólks sé óljós, hugsanlega séu
flóttamenn ein til ein og hálf millj-
ón.
Utanríkisráðherra Dana í Norræna húsinu
Fyrirlestur um
norrænt samstarf
Áfrýjun
samkeppnisúrskurða
Tillaga um
áfrýjunargjald
GERÐ er tillaga um að innheimt
verði sérstakt 120 þúsund króna
gjald vegna áfrýjunar úrskurða
Samkeppnisráðs og Samkeppnis-
stofnunar til áfrýjunarnefndar sam-
keppnismála í frumvarpi um ráðstaf-
anir í ríkisfjármálum, sem fjármála-
ráðherra hefur lagt fram á Alþingi.
Kostnaður vegna þessa hefur fram
að þessu verið borinn af ríkissjóði en
áætlað er að gjaldið skili 2 milljónum
kr. á ári. Fram kemur í greinargerð
að á árinu 1994 var 13 málum skot-
ið til áfrýjunamefndarinnar og 25 á
árinu 1995. „Líta verður einnig til
þess að upptaka áfrýjunargjalds hef-
ur þann kost að málum verður síður
skotið sjálfkrafa til áfrýjunarnefndar
samkeppnismála og þar af leiðandi
kemur væntanlega frekari til áfrýjun-
ar í málum þar sem verulegir hags-
munir eru í húfi,“ segir í greinargerð
frumvarpsins.
UTANRÍKISRÁÐHERRA Dana,
Niels Helveg Petersen, heldur
fyrirlestur í Norræna húsinu föstu-
daginn 8. nóvember kl. 17. Yfir-
skrift fyrirlestrarins er „Den nye
virkeligheld i det nordiske sam-
arbejde."
Fyrirlesturinn mun fjalla um
breyttar forsendur fyrir norrænu
samstarfi eftir að samskipti Norð-
urlanda og Evrópu breyttust í kjöl-
far þess að Svíar og Finnar gengu
í ESB.
Breytingar vegna ESB
Niels Helveg Petersen mun
segja frá ýmsum breytingum í
norrænu samstarfí á komandi
árum og nýjum hugmyndum um
samstarfsvettvang Norðurlanda.
Þessi nýja staða varðandi ESB
hefur leitt af sér talsverða
endurskipulagningu á norrænu
samstarfi og er henni hvergi lokið,
segir í fréttatilkynningu. Sam-
skiptin við grannsvæði Norður-
landa, einkum Eystrarsaltsríkin,
verða einnig til umfjöllunar.
Niels Helveg Petersen, sem til-
heyrir stjórnmálaflokknum „Det
Radikale Venstre", var fjármála-
ráðherra á árunum 1988-90 og
hefur verið utanríkisráðherra frá
árinu 1993 í stjórn Poul Nyrups.
Fyrirlesturinn verður fluttur á
dönsku, allir eru velkomnir og að-
gangur er ókeypis.
Crohns sjúkdómurinn
Islendingar
frjór akur í
rannsókninni
Bjarni Þjóðleifsson
CROHNS sjúkdómur
er þrálátur bólgu-
sjúkdómur í þörm-
um. Orsakir eru óþekktar
en þær eru sennilega
margar og tengjast erfð-
um, ónæmiskerfi og þörm-
um. Þeir sem eru með
Crohns sjúkdóm hafa
truflun bæði í ónæmiskerfi
og þörmum en ekki er vit-
að hvort kemur á undan.
Töluvert á annað hundrað
Islendingar eru með
Crohns sjúkdóm. Nu
stendur yfir viðamikil
rannsókn á sjúkdómnum
sem er samvinnuverkefni
margra sérfræðinga.
Bjarni Þjóðleifsson, yf-
irlæknir á lyflæknisdeild
Landspítalans, stýrir
rannsókninni.
Bjarni segir að Ingvar Bjarnason
læknir, sem vinnur á Kings College
sjúkrahúsinu í London, hafi stund-
að rannsóknir sem tengjast sjúk-
dómnum í 15 ár og náð miklum
árangri. Ingvar hefur m.a. hannað
aðferðir til þess að meta bólgu í
görn. Hann hefur samstarf við
flölda sérfræðinga og segir Bjarni
að þarna hafi íslendingar aðgang
að nýrri tækni.
„Hér heima höfum við sjúklinga
sem eru mjög samvinnufúsir. I
Bretlandi er erfið .ra að fá sjúkl-
inga og aðstandendur þeirra til
þess að taka þátt í slíkum rann-
sóknum af ýmsum ástæðum. Við
sinnum einnig rannsóknum á
ónæmisþættinum í blóðinu sem eru
gerðar á Rannsóknarstofu í ónæm-
isfræði af Ásbirni Sigfússyni. Síð-
ast en ekki síst tekur Kári Stefáns-
son prófessor í Haivard þátt í rann-
sókninni en hann hefur nýlega
stofnað erfðarannsóknafyrirtækið
Decode sem byggir á íslensku hug-
viti en erlendu Ijármagni. Kári
hjálpar okkur að kortlegga erfða-
þáttinn í rannsókninni. Hans hlut-
verk er einna stærst. Hvergi er
auðveldara að greina erfðaþætti í
sjúkdómum, sem yfirleitt eru mjög
flóknir, en á íslandi vegna skyld-
leika landsmanna. íslendingar eru
fijósamur akur þegar leitað er að
erfðagöllunum. Mitt hlutverk er
að samræma alla þætti rannsókn-
arinnar og fá sjúklingana og að-
standendur þeirra til samstarfs,"
segir Bjarni.
-Er þetta frumrannsókn á þessu
sviði?
„Ekki er það svo. Mjög margir
eru að rannsaka Crohns sjúkdóm-
inn en líklega hafa fáir jafngóðan
efnivið til þess að vinna úr eins
og við.“
-Hverjar eru batahorfur Crohns
sjúkiinga?
„Crohn sjúkdómurinn kemur
yfirleitt ekki fram fyrr en á fullorð-
insaldri. Það eru viss svæði í görn-
inni sem bólgna og þetta er ákveð-
in tegund af bólgu. Stór þáttur í
sjúkdómnum virðist fólginn í því
að ónæmiskerfið ræðst á görnina.
Crohns sjúkdómur er flokkaður
með sjálfsofnæmissjúkdómum.
Sameiginlegt með þeim er að
ónæmiskerfið þekkir ekki sína eig-
in vefi. Hlutverk þess er fyrst og
fremst að ráðast á utanaðkomandi
bakteríur og sýkla. Á einhvern
hátt bregst greiningin hjá frumun-
um, þær þekkja ekki eigin vefi og
ráðast á þá á sama hátt og utanað-
komandi bakteríur. Aðeins vissar
frumur haga sér þannig og valda
sérstakri tegund af langvinnri
bólgu. Þess vegna er mjög áhuga-
vert að skoða vissar bólgufrumur
í heilbrigðum aðstandanda. Við
erum að reyna að finna einhver
teikn hjá heilbrigðum aðstandend-
► Bjarni Þjóðleifsson er fædd-
ur 29. janúar 1939. Hann er yfir-
læknir á lyflæknisdeild Land-
spítalans og meltingarsjúk-
dómadeild Landspítalans. Hann
útskrifaðist sem læknir 1969 og
tók doktorspróf í efni sem
tengdist meltingarsjúkdómum
1975. Hann er sérfræðingur í
meltingarsjúkdómum.
um um hvað í kerfinu geti legið á
bak við sjúkdóminn. Það eru til lyf
sem bæla sjúkdóminn en ennþá er
hann ólæknandi. Mjög líklegt er
að upptökin séu tengd erfðum. Sú
hugmynd okkar að skoða svo
marga þætti og um leið erfðirnar
gætu hugsanlega leitt til þess að
við finnum hvað það er sem bregst
í upphafi. Ef við náum að rekja
það til ákveðinna gena getum við
einangrað þau. Tæknilega er hægt
að flytja genin yfir í tilraunadýr
og þá er hægt að hreinrækta sjúk-
dóminn. Með því getum við séð
hvort það eru boðefni í görninni
eða stýrikerfi í ónæmiskerfinu sem
hafa raskast við þennan erfða-
galla. Nú er verið að kasta mjög
víðu neti út til þess að finna hver
upptökin eru,“ segir Bjarni.
-Hverjar eru líkurnar á því að
orsök sjúkdómsins finnist?
„Við verðum æ bjartsýnni. Það
er margt sem bendir til þess að
þetta liggi í erfðunum. Þar með
er hægt að einangra erfðagallann.
Dæmi eru til þess í einfaldari or-
sökum annarra sjúkdóma að lækn-
ingar hafi fundist. Fyrirfram vil
ég ekki afskrifa það að lækning
fínnist við Crohns sjúkdómi þótt
orsökin sé sennilega í flóknara
lagi.“
-Hvenær lýkur rannsókninni?
„Aðeins söfnun sýna og að fá
nógu marga sjúklinga til að taka
þátt í rannsókninni tekur allt upp
í eitt ár. Fyrri kafla í rannsókn á
Crohns sjúkdómi, þ.e. söfnunin,
lýkur á næstu sex mánuðum. Allt
að einu ári tekur að vinna úr rann-
sókninni. Við byrjum á því að rann-
saka Crohns sjúkdóminn en einnig
stendur til að gera sams konar
rannsókn á sáraristilbólgu sem er
fjórfalt algengari en Crohns sjúk-
dómur og hefur sennilega skylda
orsök. Samhliða Crohns rannsókn-
inni skoðum við einnig hryggikt.
Þetta eru sjúklingar sem fá bólgu
í mjóbakið þannig að hryggurinn
nánast frýs. Þeir verða mjög stirð-
ir og hafa verki og bólgur í liðum
á þessu svæði líkamans. Tíu pró-
sent hryggiktarsjúklinga hafa
einnig Crohns sjúkdóm. Það hjálp-
ar í erfðaleitinni að hafa sjúkdóm
þar sem er skörun. Sennilega er
sameiginlegt erfðaefni hjá þessum
tveim sjúklingahópum því tíu pró-
sent Crohns sjúklinga hafa einnig
hryggikt.