Morgunblaðið - 06.11.1996, Blaðsíða 33

If
MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 6. NÓVEMBER 1996 33 .
30 árum, gekk ég í Vöku, félag lýð-
ræðissinnaðra stúdenta. I þeim
vaska hópi stúdenta, er þá skipuðu
forystusveit Vöku, var mikill efnivið-
ur. Efniviður, sem oftar en ekki
hefur dafnað og mótast í merkisbera
íslensks þjóðlífs. Skúli var í þessari
úrvalssveit. Hann vakti strax eftir-
tekt mína. Svipmikill, hávaxinn,
sterkbyggður með alvarlegt en ein-
beitt yfirbragð. Það gustaði af hon-
um. Þar fór baráttumaður og sannur
hægri maður.
I Háskóla íslands á þessu árum
var mikið líf og fjör. Mikið gekk á
í stúdentapólitíkinni, vinstri öflin í
sókn, hart deilt um aðildina að
NATO, Kanasjónvarpið og síðast en
ekki síst Víetnamstríðið. Skilin voru
skörp á milli hægri og vinstri stefnu.
Skúli hafði fastmótaðar skoðanir á
þessum málum og hélt þeim á lofti
af harðfylgi og rökfestu, þegar um
var deilt.
En það var stutt í kímni og bros
hjá Skúla. Honum fór vel að segja
gamansögur um menn og málefni.
Þegar kynni okkar Skúla hófust í
kringum stúdentapólitíkina, var
hann kominn vel á veg með sitt laga-
nám. Eftir laganám hjá Skúla héldu
kynni okkar áfram og þá í gegnum
flokksstarf hjá Sjálfstæðisflokknum.
En báðir tókum við virkan þátt í
starfi Heimdallar og í Sambandi
ungra sjálfstæðismanna á þessum
tíma. Er mér sérstaklega minnis-
stætt samstarf okkar á SUS-þingi á
Egilsstöðum, sem mig minnir að
hafi verið árið 1973. Landhelgismál-
in voru þá í brennidepli auk þess sem
tekist var á um SUS-forystuna. Er
mér minnisstætt hversu harðdugleg-
ur og fylginn sér Skúli var í stuðn-
ingi sínum við „sinn mann“ og hal-
aði inn mörg atkvæði.
Á árunum 1971 til 1972 var ég
í hópi ungra manna, flestra stúd-
enta, sem sóttu um lóðaúthlutun í
Espigerði hér í borg. Gekk það til.
Þeir, sem fengu byggingarleyfi fyrir
íbúðum, tóku sig saman um bygg-
ingu íbúðarblokka sinns og unnu
með bakkelsi, bænirnar á kvöldin
og karamella í skóinn! Það varð í
seinni tíð heldur aldrei við hana
tjónkað með það að jólagjafir skyldi
hún alltaf gefa bæði börnum og
bamabörnum, sem nú skipta tug-
um. Það var alla tíð sérstakur blær
yfir að opna jólapakkana sem komu
frá afa og ömmu því oftar en ekki
leyndist þar handbragð ömmu í
einni eða annarri mynd.
Það er stórt skarð sem verður
þegar lífsförunautur afa, móðir ell-
efu uppkominna barna og amma
30 barnabarna er ekki lengur á
meðal okkar. Eftir situr minningin
um myndarlega og sterka konu og
óeigingjama og umhyggjusama
ömmu.
Elsku afi, við Ama sendum þér
okkar innilegustu samúðarkveðjur
við fráfall Elínborgar ömmu. Við
emm mörg sem söknum hennar,
en hún mun þó áfram lifa í minn-
ingu okkar allra í framtíðinni.
Hermann Ólafsson.
Þú drottning yztu eyja heims
þar ein, sem hverir vella
og jötnar orga öldugeims
og álfabjöllur hvella.
Og þú ert hamrastakki steind,
- í stríði féllir ella -
með veldissprota spök og reynd,
í spangarbrynju svella.
(GJ.G.)
Elskuleg tengdamóðir mín hún
Bogga er látin eftir erfið veikindi.
Langar mig í örfáum orðum að
þakka þér fyrir allar þær stundir
sem við áttum saman, meðal ann-
ars allar okkar sumarbústaðaferðir,
sem voru bara býsna margar. Og
allar jafn léttar og skemmtilegar.
Þú varst alltaf til í allt, að fara i
sund eða göngur út í náttúrunni,
spila eða spjalla.
Aldrei sast þú auðum höndum,
varst alltaf saumandi eða pijón-
andi, því ekki voru þeir fáir af-
mælispakkarnir og jólapakkarnir
sem þú hugaðir að og engum var
baki brotnu öll kvöld og helgar við
að koma þeim upp, flestir við lítil
efni. Skúli gegndi þá stöðu skrif-
stofustjóra hjá Húsnæðismálastofn-
un ríkisins. Mér er í fersku minni
sú hjálpsemi og sá samhugur, sem
Skúli auðsýndi okkur um þetta fram-
tak okkar. Greiddi hann götu okkar,
sem framast hann gat hjá stofnun
sinni. Þar áttu menn hauk í horni.
Veit ég til þess að Skúli greiddi
götu og hjálpaði hundruðum manna,
sem áttu undir stofnunina að sækja,
til að ná fram lánum sínum, er ein-
hver óvænt atvik eða skortur á gögn-
um tafði afgreiðslu þeirra. Þeir eru
margir, sem minnast hans með hlý-
hug og þakklæti frá því tólf ára
tímabili, sem minnast hans með hlý-
hug og þakklæti frá því tólf ára
tímabili sem hann starfaði hjá Hús-
næðismálastofnun.
Þó leiðir hafi skilið og langt tíma-
bil liðið í lífi okkar án samskipta,
hafði það engin áhrif á vinskap okk-
ar. Það var alltaf gaman að hitta
Skúla þegar leiðir okkar lágu saman
í leik eða starfi. Hann var hress og
gaf sér tíma til að ræða stjórnmálin
og málefni líðandi stundar.
Skúli og fjölskylda hans gengu
fyrir nokkrum árum í gegnum átaka-
mikið erfiðleikatímabil. Tímabil, sem
markaði djúp spor í lífi þeirra og
þá sérstaklega Skúla. Bjargföst og
óeigingjöm samstaða fjölskyldu
hans, konu og barna, komu þeim í
gegnum erfiðleikana. En þegar birta
tók og uppbygging lífsins hófs að
nýju, dundi yfir önnur ógæfa, ill-
kynja sjúkdómur sem ekki reyndist
hægt að vinna bug á.
Skúli starfaði á lögmannsstofu
minni sem löglærður fulltrúi minn
frá því í febrúar á þessu ári. Tel ég
mig heppinn að hafa fengið hann
til samstarfs. Reynsla hans í lög-
fræði reyndist mér happadijúg. Var
hann ráðagóður og glöggur lögfræð-
ingur. Minnist ég hans með þakk-
læti og hlýhug. Blessuð sé minning
hans.
Róbert Árni Hreiðarsson.
sko gleymt, hvorki stórum eða
smáum.
Elsku Bogga, nú líður þér von-
andi betur. Vil ég þakka þér fyrir
orð þín til mín er okkar á milli fóru
eitt sinn er ég sat hjá þér á spítalan-
um. Ég geymi þau vel í huga mér.
Hver minning dýrmæt perla að liðnum
lífsins degi.
Hin ljúfu og góðu kynni af alhug þakka hér,
þinn kærleikur í verki var gjöf, sem
gleymist eigi,
og gæfa var það öllum, er fengu að
kynnast þér.
(Ingibj. Sig.)
Elsku tengdapabbi, megir þú
finna styrk í sorg þinni. Góður Guð
fylgi þér um aldur og ævi.
Fanney.
Hvenær sem kallið kemur
kaupir sig enginn frí.
Þar læt ég nótt sem nemur
neitt skal ei kvíða þvi.
(Hallgr. Pétursson)
Nú er klúbbsystir okkar látin
eftir erfið veikindi. Við söknum
hennar sárt úr okkar hópi.
Undanfarin fjörutíu og átta ár
höfum við hist reglulega til sauma,
pijóna og síðast en ekki síst, til
samveru. Margt höfum við brallað
og spjallað í gegnum tíðina.
Frá okkar sjónarhorni var Bogga
ákaflega sterk og dugleg kona. Hún
var ellefu barna móðir og eflaust
haft meira en nóg á sinni könnu
eins og gefur að skilja. Hún hafði
mjög góð áhrif á allt umhverfi sitt
þar sem hún var ávallt yfírveguð
og færði með sér ró, ákaflega hlý
í viðmóti við alla, unga sem aldna,
kunnuga sem ókunnuga. Hún var
alltaf jákvæð og glöð.
Við erum svo lánsamar að hafa
notið samverustunda í öll þessi ár.
Hún er sú fyrsta sem kveður hóp-
inn, allt of snemma finnst okkur.
Við sendum Hermanni og fjöl-
skyldunni allri okkar innilegustu
samúðarkveðjur.
Saumaklúbburinn.
MINNINGAR
KARL
JÓNSSON
+ KarI Jónsson
fæddist á
Strýtu í Hamars-
firði hinn 6. nóv-
ember 1896. Hann
lézt hinn 1. janúar
1980. Foreldrar
hans voru Jón
Þórarinsson Rich-
ardssonar Longs
hins enska og Ólöf
Finnsdóttir Guð-
mundssonar frá
Tungu í Fáskrúðs-
firði. Karl kvænt-
ist 2.5. 1930 Guð-
rúnu Margréti
Möller f. 8.6. 1906,
1972. Guðrún var
ættar frá Hróarskeldu á Sjá-
landi. Þau eignuðust tvö börn,
Leif lækni og Finn verkfræð-
ing.
d. 13.12.
danskrar
Karl mun hafa verið fyrsti sér-
menntaði gigtar- og endurhæfing-
arlæknir landsins og rak lækninga-
stofu sína frá 1930 til 1980. Um
miðja öldina mun vart hafa verið
til sá gigtarskrokkur í landinu, sem
ekki kannaðist við Karl lækni og
stofu hans í Túngötu 3. Heimilis-
lækningar stundaði hann samhliða
svo sem siður var sérfræðinga í
þann tíð. Kominn á sjötugsaldur
tók hann þar að auki að sér yfir-
læknisstöðu gigtardeildar Heilsu-
hælis NLFÍ í Hveragerði.
Karl ólst upp í stórum systkina-
hópi. Fjórir bræður voru eldri og
eina systirin yngri. Jón faðir hans
hafði verið kvæntur áður, eignast
átta böm og misst þau öll úr barna-
sjúkdómum ýmiss konar og loks
missti hann eiginkonuna Rebekku
Þorvarðardóttur úr lungnabólgu.
Þessi hörmungarsaga var ekkert
einsdæmi um og upp úr miðri síð-
ustu öld, er smælingjamir margir
hveijir ýmist vesluðust upp af fá-
tæk, jarðnæðis- og heilsuleysi eða
fluttu til Ameríku, þeir sem burði
höfðu til. Jón var því mæddur
maður og lífsreyndur, er hann
kvæntur að nýju hóf búskap á
Strýtu og nú tókst betur til. Þau
Ólöf eignuðust sex börn og lifðu
öll, heilbrigð á sál og líkama.
Strýta var kotbýli og samkvæmt
fasteignamati 1916 var hófleg
áhöfn talin einn hestur, ein kýr og
90 fjár. Jón bóndi var smiður góð-
ur, bæði á tré og járn og mikið út
og suður við smíðar, en óvíst hversu
greiðslur skiluðu sér. Fátækt var
mikil, en aldrei skortur, enda ungl-
ingarnir fljótlega látnir taka til
hendinni. Jón andaðist 1909 og var
Ólöf ekkja í 48 ár og andaðist á
tíræðisaldri 1957.
Mikill menntaþorsti heijaði á
Strýtuunglingana. Er Jón andaðist
voru elstu bræðurnir þegar farnir
að heiman. Ríkharður nam mynd-
skurð í Reykjavík og Björn nam
verzlunarfræði. Þriðji bróðirinn
Finnur, þá á 17. ári, gerðist nú
ráðsmaður hjá móður sinni, en fór
fljótlega suður, nam silfursmíði og
síðan myndlist og gerðust þeir
bræður brátt landsfrægir lista-
menn. Má þess til gamans geta, að
í Bessastaðakirkju eru gluggar eft-
ir Finn og útskurður eftir Ríkharð.
Bræðurnir eignuðust snemma
bát, sem þeir gerðu út og reru frá
ýmsum stöðu austanlands, t.d. frá
Hafranesi, en þar bjó Níels, bróðir
Ólafar, stórbúi. Anna, systir þeirra
bræðra, var þá gjarnan fangselja
í þeirri útgerð. Er Finnur hvarf til
náms, tók fjórði bróðirinn Georg
við og bjó ásamt móður sinni á
Strýtu til 1926, þegar hann flutti
suður og bjó í marga áratugi stór-
búi sem kúa- og hænsnabóndi að
Reynistað í Skeijafirði. Var hann
þá orðinn búfræðingur frá Hvann-
eyri.
Menntaþráin lét ekki heldur
Karl ósnortinn. Hann gekk í ungl-
ingaskóla á Djúpavogi og Vopna-
firði, innritaðist síðan í
Lærða skólann í Reykja-
vík og las hann að
mestu utanskóla og tók
stúdentspróf 1919. Eftir
því, sem hæst verður
komizt, mun hann fyrst-
ur hafa tekið stúdents-
próf sinna sveitunga, að
íbúum Djúpavogs meðt-
öldum. Hann innritaðist
síðan i læknadeild og
útskrifaðist með 1. ein-
kunn árið 1925. Á ungl-
irígs- og menntaskóla-
árunum vann hann fyrir
sér með sjóróðrum, svo
sem áður er sagt. Á háskólaárunum
vann hann hins vegar við lagningu
síma frá Seyðisfirði til Vopnafjarð-
ar auk þess sem hann gerðist stað-
gengill og aðstoðarlæknir^ héraðs-
lækna bæði á Seyðisfirði, Ólafsvík,
Stykkishólmi og Flateyri.
Að námi loknu fékk hann fyrir
tilstuðlan prófessora sinna dálítinn
opinberan námsstyrk. Hann sigldi
til Kaupmannahafnar og hugðist
einna helzt nema skurðlækningar.
Er leysa skyldi út styrkinn í sendi-
ráði íslands í Kaupamannahöfn,
bað Sveinn Björnsson sendiherra
hann endilega læra eitthvað um
gigt, því gigtin væri íslendinga lif-
andi að drepa. Sveinn bauðst til
að koma honum að hjá kunningja
sínum, sem væri yfirlæknir á
stærsta gigtarhæli Norðurlanda,
Hald Folkekuranstalt. Karl lofaði
að hugsa málið.
Erfitt reyndist að fá viðunandi
stöður á skurðdeildum og leið ekki
á löngu þar til hann hélt til Hald
með bréf frá Sveini upp á vasann.
Hald er á Jótlandi, í námunda við
Silkeborg og var byggt eftir fyrri
heimsstyijöld, sem búðir fyrir
flóttafólk. Þegar hér var komið
sögu, var löngu búið að breyta
búðunum í gigtar- og endurhæf-
ingarhæli sem rúmaði 500 sjúkl-
inga. Þarna starfaði Karl undir
stjórn mikils gigtarfrömuðar,
Brinch Eliassen, til 1930, er hann
fór í fimm mánaða pílagrímsför til
helztu gigtarlækningastöðva Evr-
ópu, bæði í Þýzkalandi, Tékkósló-
vakíu og Austurríki.
Heim kominn til íslands, rétt
fyrir alþingishátíðina 1930, opnaði
hann stofu sína, sem hann rak síð-
an í hálfa öld. Á Hald kynntist
Karl Guðrúnu konu sinni, er þar
vann sem sjúkraþjálfari. Hún fylgdi
honum til Islands og vann löngum
á stofunni. Þegar mest var umleik-
is unnu hjá honum þrír sjúkraþjálf-
ara og aðstoðarstúlka. Fram á
sjötta tug aldarinnar var unnið sex
daga vikunnar frá kl. 9 til 17, en
þá tóku við vitjanir til sjúklinga úti
í bæ.
Frá 1957 hlóðust á Karl enn
frekari verkefni. Heilsuhæli NLFÍ
í Hveragerði var opnað 1955 með
40 rúmum. Hælið hafði verið
byggt af miklum dugnaði og fórn-
fýsi, en innan tveggja ára kom í
ljós, að fjárhagslegur rekstrar-
grundvöllur var ekki fyrir hendi.
Eldsálin á bak við byggingu og
rekstur hælisins, Jónas Kristjáns-
son læknir, fór þá þess á leit við
Tryggingastofnun ríkisins, að hæl-
ið yrði viðurkennt sem gigtarlækn— -
ingahæli og hlyti síðan sem slíkt
daggjöld með sjúklingum úr sjóð-
um sjúkrasamlaga.
Tryggingastofnunin féllst á
þetta, að því tilskildu, að ráðinn
yrði að hælinu sérfræðingur, sem
skoðaði sjúklinga, er þangað leit-
uðu eða væru sendir, ákvæði hveij-
ir væru meðlagshæfir, ákvæði síð-
an meðferð og hefði eftirlit með
henni. Nú reið á að bjarga hælinu
frá fjárhagslegum vöggudauða og
hóf Jónas píslargöngu milli þeirra,
er til greina kæmu sem sérfræðing-
ar og ábyrgðarmenn gagnvart
Tryggingastofnun ríkisins.
Karl var elstur þeirra, er til
greina komu og þybbaðist lengi
við, en fyrir grátbænir Jónasar og
vináttusakir, tók hann loksins að
sér þetta starf og sinnti því til sjö-
tugs eða í níu ár. Fór hann til
Hveragerðis einn dag í viku, sumar
sem vetur og oft við nokkurt harð-
ræði. Frá ráðningu Karls í nóv.
1957 og fram á þennan dag, hafa
milli 70 og 80% af tekjum hælisins
komið úr opinberum sjóðum og
hefur líf, vöxtur og viðgangur
hælisins því staðið og fallið með
þessari árvissu blóðgjöf.
Karl var lengst af heilsugóður*"**
og að eðlisfari góður skipuleggj-
andi. Hann kom því einnig miklu
í verk í takmörkuðum frístundum.
Nýkominn frá Danmörku tók hann
þátt í stofnun Golfklúbbs Reykja-
víkur og keppti árum saman í þeirri
íþrótt og vann til peninga og bik-
ara. Gönguferðarmaður var hann
góður, sumar sem vetur og í upp-
hafi bílaaldar tók hann þátt í mörg-
um ævintýralegum ferðum, t.d.
fóru þeir Indriði bóndi á Lindar-
brekku í Kelduhverfi, Valdimar -
Sveinbjömsson menntaskólakenn-
ari og Karl fyrstir manna á bíl til
Vopnafjarðar (1935) og var þá
enginn bílvegurinn. Ekki var bíln-
um treyst frá Vopnafirði og því
seldur kaupfélaginu á staðnum.
í byijun síðari heimsstyijaldar
keypti Karl lítinn bústað og einn
hektara lands í landi Elliðavatns.
Hóf hann þar stórfellda skógrækt
og bætti fljótlega við bæði land og
hús, enda undi fjöldskyldan þar
sumarlangt árum saman, en Karl
ók dag hvern til vinnu í Reykjavík.
Vart leið sú helgi, að Karl var ekki
í súmarbústaðnum og það allt fram
á síðasta dag, enda sést, að þar
hefur verið mikið að unnið.
Hér hefur í mjög stuttu máli
verið tíundað lífshlaup eins af alda-
mótakynslóðinni. Sú kynslóð fleytti
þjóðinni frá fornöld inn i nútímann.
Karl tók virkan þátt í þeirri bylt-
ingu þar sem andi ungmennafé-
lagshreyfingarinnar sveif yfir
vötnunum.
Erfítt er það nútímamanninum
að skynja þann eldmóð kot-
unganna, sem þurfti til að rífa sig
upp úr örbirgðinni og kasta sér út
í langskólanám, trúandi og trey-
standi einvörðungu á sjálfa sig.
Strýtusystkini skiluðu þjóð sinni
góðu dagsverki og voru hvert á
sínu sviði verðugir fulltrúar sinnaj^. .
kynslóðar.
Leifur Jónsson.