Morgunblaðið - 06.11.1996, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
MIÐVIKUDAGUR 6. NÓVEMBER 1996 23
Nýjar bækur
• ERÓTÍKIN, ástin og hjóna-
bandið eru viðfangsefni rúss-
neska skáldsins Alexanders
Pushkins í Játningum Push-
kins. „ Við
kynnumst
nýrri hiið
hans og
þeirri ástar-
áráttu eða
öllu heldur
fíkn, sem að
lokum dró
hann til
dauða. I bók-
inni opnar
Pushkin erótískar flóðgáttir
ímyndunaraflsins í samskiptum
sínum við hitt kynið og dregur
ekkert undan,“ segir í kynn-
ingu.
Játningar Pushkins eða
„leynidagbækurnar" eins og
þær hafa verið kallaðar í Rúss-
landi eru á bannlista þar og
voru einnig bannaðar í Sovét-
ríkjunum allt frá því að þær
komu fram í dagsljósið rétt um
hundrað árum eftir dauða
Pushkins. Dagbókunum var
smyglað út úr Sovétríkjunum
1976 og hafa síðan verið gefnar
út víða í Evrópu og Banda-
ríkjunum.
Útgefandi er bókaútgáfan
Reykholt ogþýðandi er Sús-
anna Svavarsdóttir. Bókin er
ekki ætluð börnum innan 16
ára aldurs. Bókin er 160 bls.
ogkostar 2.860 kr.
• „HUGARLENDUR Tolki-
ens“ nefnist stór nýútkomin
listaverkabók. Meðal þeirra sem
hafa látið hrífast af Hringa-
dróttinssögu Tolkiens er fjöldi
listamanna sem túlka hugar-
lendur Tolkiens í listaverkum.
Sjást þau oft á sýningum er-
lendis, en líka eru víða haldnar
sérstakar Tolkien-listsýningar.
Frægustu túlkendur Tolkiens
eru Englendingurinn Alan Lee
og Kanadamenirnir John Howe
og Ted Nasmith.
Útgefandi er Fjölvaútgáfan.
í þessari nýju listaverkabók
Hringadróttinssögu eru um 60
listaverk ílitprentun ogskipt-
ast þau niðurá 25 listamenn.
Hverri mynd fylgir viðeigandi
texti úr Hringadróttinssögu,
Hobbitanum og Silmerlinum í
þýðingu Þorsteins Thorarensen.
Bókin er prentuð hjá Rotolito í
Mílanó, en filmugerð annaðist
PMS íSúðarvogi. Hún er 160
bls. og er verð hennar kr. 2.890.
Alexander
Pushkin
MYNPLIST
Listasafn Kópavogs
— Gcrðarsafn
MÁLVERK/GRAF-
ÍK/HÖGGMYNDIR
Hrólfur Sigurðsson/Sigrid Valtingoj-
er/Gunnar Ámason. Opið alla daga
(nema mánud.) kl. 12-18 til 10. nóv-
ember; aðgangur kr. 200 (gildir á
allar sýningar).
SALIR Listasafns Kópavogs -
Gerðarsafns hýsa nú þrjár ólíkar
sýningar, sem þó eiga sér sameigin-
legan grunn í þeirri náttúru, sem
listin hefur sprottið upp úr. Hver
listamaður nálgast viðfangsefnið
með sínum persónulega hætti, en
reynist við nánari skoðun vinna
mjög í anda þess sem er að finna
í hinum sýningunum sem fylla hús-
ið.
Hróifur Sigurðsson
Það hefur ekki verið auðvelt fyr-
ir ungan listamann að halda tryggð
við landslagið sem myndefni á
sjötta og sjöunda áratugnum, þegar
félagarnir voru allir á kafi í af-
straktmálverkinu. Þetta gerði
Hrólfur Sigurðsson engu að síður,
og uppskar um síðir ríkulega fyrir
þolinmæðina. Auðugt litaspjald og
þétt málun hafa löngum einkennt
verk hans, þar sem fremur má tala
um að landið sé kveikja myndanna
en viðfangsefni.
Árið 1992 var haldin yfirlitssýn-
ing á verkum Hrólfs á Kjarvalsstöð-
um í tilefni af sjötugsafmæli hans,
og þá gafst góð yfirsýn yfir þau
frjálslegu og skapandi vinnubrögð,
sem listamaðurinn hefur tamið sér.
Á sýningunni í austursal Gerðar-
safns er að finna nokkrar af sömu
myndunum og voru sýndar þá, en
einnig mörg málverk sem Hrólfur
hefur unnið á allra síðustu árum.
Sem fyrr er það einkum djarft lita-
spil hans í náttúrunni, sem vekur
athygli, sérstaklega þar sem litir
birtunnar eru annars vegar, eins
og kemur t.d. fram í verkum nr.
3, 10 og 23, sem eru öll unnin á
þessu ári. Af þeim er ljóst að lista-
maðurinn hefur í engu dregið úr
þeim sterku andstæðum litanna,
sem hafa gert málverk hans svo
eftirtektarverð.
Á sýningunni er hins vegar einn-
ig nokkur fjöldi smærri mynda sem
eru unnar með pastellitum og olíu-
krít, sem þó bæta litlu við gæði
sýningarinnar. Smæð flatanna sem
og mildi pastel- og krítarlitanna
gerir verkin öllu veigaminni og
hversdagslegri en ella; það er helst
hægt að meta þau að verðleikum
sem frumdrætti eða minnispunkta
Morgunblaðið/Á. Sæberg
HRÓLFUR Sigurðsson: Við Héraðsvötn, 1996.
GUNNAR Árnason: Minning um keldusvín, 1996.
Landið og listin
fyrir olíumálverkin, sem eru greini-
lega hans sterkasti vettvangur.
Sigrid Valtingojer
Sigrid Valtingojer hefur verið
dijúg á vettvangi grafíklistarinnar
um langt árabil, og verk hennar
farið á alþjóðlegar sýningar í öllum
heimsálfum. Hún hélt sína síðustu
einkasýningu hér á landi í Lista-
safni ASÍ fyrir þremur árum, og
má segja að sýningin nú sé í rök-
réttu framhaldi af henni.
Listakonan sýnir einkum trérist-
ur sem hún hefur verið að vinna
síðustu tvö ár, og er í flestum tilvik-
um um að ræða flokka myndverka,
sem byggjast á svipuðu línuspili og
formgerð og á fyrri sýningum henn-
ar. Grófgerð og stílfærð formin
minna oft á harðgerða kletta og
berangur fjallshlíðanna, þar sem
snjórinn safnast fyrir í kuldalegum
skorningum og skerpir þær línur,
sem marka landið.
í myndaflokkunum „Gijótkast-
ali“ og „Leysing“ er formfestan í
fyrirrúmi, þar sem góður hrynjandi
verður til af endurtekningu forma
í mismunandi litum; „Mantra“ verk-
in eru hins vegar lausbeislaðri, en
fyrir vikið nýtur sjálfstæð mynd-
byggingin sín með ágætum.
Flest verkin á sýningunni heyra
til flokkum undir heitinu „Andblær
tímans", þar sem kenna má svipi
landsins, eftir því sem þeir breytast
í ljósi veðrunar og árstíðaskipta.
Litaspjald flokkanna nr. IV og VII
er framandi og kunnuglegt í senn,
og á vel við myndefnið.
Beiting litanna er oft hin erfið-
asta þraut í grafíklistinni, þar sem
þeim hættir til að dofna. Sigrid nær
hins vegar að halda litum afar tær-
um í flestum verka sinna, og má í
því sambandi benda á verk eins og
„Gijótkastali III“, „Mantra 11“ og
loks „Ein bára stök“, sem hangir
framan við sýningarsalinn.
Gunnar Árnason
Við fyrstu sýn kunna verk Gunn-
ars Árnasonar að virðast nokkuð
fjarlæg þeim listaverkum, sem fylla
efri sali safnsins; ryðgað járn, út-
skornar ímyndir hnoðaðar á bak-
grunninn, og fornfáleg loftför eða
vinnutæki í annarlegu samhengi.
Við nánari umhugsun verður
skyldleikinn ljós. Brýr, samgöngu-
(hestar jafnt sem skip, bifreiðar og
loftför) og vinnutæki eru fulltrúar
fátæklegra tilrauna mannsins til að
beisla umhverfi sitt, landið og nátt-
úruna, sjálfum sér til hagsbóta.
Slíkt kann að takast um stund - í
nokkur augnablik eilífðarinnar -
en um síðir sigra náttúruöflin bæði
mannvirkin og þau tæki sem notuð
voru við gerð þeirra.
Loks er listaverkunum sjálfum í
raun ekki lokið, heldur eru þau á
ákveðnu stigi mótunarinnar, sem
mun að lokum eyða þeim. Þannig
eru „Þjórsárbrú" og „Veghefill"
reisuleg mannanna verk, sem eru
þegar merkt þeim eyðingaröflum,
sem munu leggja þau að velli.
„Minning um keldusvín“ vísar í
raun til tveggja átta. Annars vegar
er minningin um þær framfarir í
sveitum, sem þessi vinnutæki þóttu
marka, og hins vegar þau spellvirki
á umhverfi vaðfugla sem þau unnu;
afturhvarfið er hins vegar hafið,
nú þegar tekið er að endurheimta
það mýrlendi sem þannig var þurrk-
að upp, og tækin verða ryðinu að
bráð.
Sá sameiginlegi þráður sem teng-
ir þéssar sýningar er þannig skýr
þrátt fyrir allt. Landslagsmálverkið
hjá Hrólfi er fremur skáldfærð
minning en staðarlýsing, grafík-
myndir Sigridar Iýsingar á andblæ
og stökum þáttum þess umhverfis
sem við hrærumst í, og höggmynd-
ir Gunnars áminning um að þrátt
fyrir allar tilraunir okkar hafa að-
gerðir mannsins aðeins tímabundin
áhrif á landið sem við byggjum;
tíminn og veðrun náttúruaflanna
munu jafna um þær allar um síðir.
Þetta er skemmtileg samtenging
vandaðra listamanna, og er rétt að
hvetja fólk til að leggja leið sína í
Kópavoginn á næstunni og skoða
verk þeirra eigin augum.
Eiríkur Þorláksson
Nýir hópar nýir áheyrendur
TÓNLIST
Listasaf ni íslands
KAMMERTÓNLEIKAR
Camerarctica; flytjendur Ármann
Helgason klarinettuleikari, Hallfríð-
ur Ólafsdóttir flautuleikari, Hildi-
gunnur Halldórsdóttir fiðluleikari,
Sigurlaug Eðvaldsdóttir fiðluleikari,
Guðmundur Kristmundsson víólu-
leikari, Sigm-ðiu- Halldórsson selló-
leikari. Sunnudagur 3. nóv. kl. 17.
SEX-manna hópur, sem kallar sig
Camerarctica, hyggst flytja okkur
minna þekkt verk úr flokki kamm-
ertónlistar. Enn einn kammermúsik-
hópurinn, hugsar maður fyrst, ber
markaðurinn allt þetta tónlistarfram-
tak, eða eru til nægjanlega margir
flytjendur til að mynda alltaf nýja
hópa, dettur manni í hug þegar mað-
ur sér sömu flytjendurna í einum eða
fleiri hópum öðrum. Kannske á þetta
fyrst og fremst við um viss hljóðfæri
og jafnframt þá um vissa menn, en
hvað er hægt að margnýta mann,
eins og þann ágæta víóluleikara Guð-
mund Kristmundsson lengi? En von-
andi heldur Guðmundur út lengi enn
og hér eru á ferðinni ungir hljóðfæra-
leikarar, allir mjög góðir og tónleika-
gestir íslenskir virðast oft fæðast með
nýjum hópum og þar á finnast engin
takmörk.
Fyrsta verk kvöldsins var Kvartett
Kv. 285 í D-dúr eftir W.A. Mozart,
kvartett fyrir flautu og strengi, Hildi-
gunnur lék á fiðluna. Hér mæddi
mest á flautuleikaranum Hallfríði,
sem skilaði sínu með ágætum, falleg-
um tóni og fallega og eðlilega músis-
erað. Flutningurinn var allur mjög
lifandi og hraðaval þáttanna gott.
Nokkur ákafi var yfirbragð flutnings-
ins, sem getur verið gott, en getur
líka bitnað á nákvæmni og kannske
vantaði aðeins á 100 prósentin hvað
það snerti, á stöku stað. Þungamiðja
tónleikanna var Kvintett fyrir klari-
nett og strengi eftir Johannes
Brahms. Þessi óhemju langi Kvintett
er mögnuð kammermúsik og áreiðan-
lega vandflutt. Skap og gáfur höfðu
þau til að skila þessu verki og hér
sýndu þau mjög fallegt píanóspil sem
ekki allir ná, og jafnvel síðasta þættin-
um, sem virkar eiginlega sem eins-
konar ljóðaflokkur, náðu þau að skila
óbrotnum.
Jafnvægi í samhljómi er alltaf
vandamál allra kammerhópa og
kannski er erfitt að ná þessu jafn-
vægi við nokkuð mikinn hljómburð,
sem er í Listasafninu. Skapmiklir
listamenn verða að halda þétt í taum
skáldfáksins og hér var á köflum slak-
að á um of. Ármann er góður klari-
nettuleikari og sannarlega hljómaði
klarinettan oft mjög fallega, en á
stundum fannst mér hann stökkva
út úr ramma hljómsins og ætla hinum
að elta. Á hinn bóginn saknaði ég
að heyra ekki betur í fiðlunni hennar
Sigurlaugar, kannski var það vegna
þess að hún sat innst og þurfti að
þrengja sér í gegnum hljóminn, en
þá er líka að kunna að reikna með því.
Penderecki kom algjörlega aftan
að manni með kvartettinum fyrir
klarinett og strengi sömdum 1993.
Afturför eða framför, ég veit það
ekki, en að hluta rómantískur og sér-
lega fallegur og vel gerður kvartett
hljómaði hér nvjög ánægjulega úr
höndum og huga fimm-menninganna.
Síðast á efnisskrá var splunkunýtt
verk eftir John Speight sem hann
kallar Proud Music of the Storm.
Ekki áttaði ég mig sérstaklega á því
úr hvaða átt þessi stormur blés, en
sumt í tónlistinni var með því besta
sem undirritaður hefur heyrt frá hendi
John Speight.
Vissulega er ástæða til að óska
þessum nýja kammermúsikhópi til
hamingju og jafnframt langlífis.
Ragnar Björnsson
Hillukerfi
sem allir geta sett saman
I 1
—j r
.!
!
^L======3

0DEXION SINDRI
-sterkur í verki
BORGARTÚNI31 • SÍMI 562 72 22