Morgunblaðið - 06.11.1996, Blaðsíða 30

30 MIÐVIKUDAGUR 6. NÓVEMBER 1996
AÐSENDAR GREINAR
MORGUNBLAÐIÐ
Mannréttindi
fótum troðin í Nígeríu
HINN 10. nóvember
næstkomandi er eitt ár
liðið frá því að herfor-
ingjastjóm Nígeríu tók
rithöfundinn Ken Saro-
Wiwa af lífí, ásamt átta
öðram mönnum eftir
óréttlát og pólitísk rétt-
arhöld yfir þeim. At-
burðurinn vakti mikinn
óhug og reiði á sínum
tíma og var fordæmdur
af stjórnvöldum og
mannréttindasamtök-
um víða um heim.
Mennimir, sem allir
vora stuðningsmenn
MOSOP-samtakanna,
sem beijast fyrir rétt-
indum og auknu sjálfstæði Ogoni-
fólksins, vora sakaðir um að hafa
tengst morðum á fjóram leiðtogum
samtakanna í maí 1994. Réttarhöld-
in vora sýndarréttarhöld sem mið-
uðu einungis að því að bijóta niður
samtökin og þagga niður í andstæð-
ingum stjómarinnar.
Nú, tæpu ári eftir þennan óhugn-
anlega atburð og alþjóðlega for-
dæmingu, hefur lítið sem ekkert
breyst í Nígeríu hvað mannréttindi
varðar. Þeir sem þora að standa
vörð um mannréttindi landa sinna
gjalda þess dýru verði. Margir hafa
látið lífíð, annaðhvort verið líflátnir
eftir óréttlát réttarhöld eða verið
myrtir af útsendurum stjórnvalda.
Aðrir eru hafðir í haldi við skelfileg-
ar aðstæður, þar sem þeim er mein-
að að hitta fjölskyldu sína og að
fá lögfræði- og læknisaðstoð. Fólk
er jafnvel haft í haldi í langan tíma
án þess að formlegar ákærar liggi
fyrir eða að réttað sé yfir því. Þeir
sem ekki era fangels-
aðir eða hafðir í haldi
sæta barsmíðum,
ýmiss konar áreitni og
hótunum. Á síðasta ári
vora að minnsta kosti
95 manns teknir af lífi
í Nígeríu, flestir eftir
að sérstakur dómstóll,
sem hefur lítið sameig-
inlegt með dómstólum
réttarríkja, hafði réttað
í máli þeirra. Yfir 40
manns, þar á meðal
margir samviskufang-
ar, vora dæmdir til
dauða eða fangavistar
eftir leynileg og órétt-
lát réttarhöld. Dauða-
refsingunum var seinna breytt í
fangelsisvist. Pyntingar og ill með-
ferð era daglegt brauð í fangelsum
og varðhaldi. Einn fangi lést af
völdum illrar meðferðar í ágúst á
síðasta ári eftir að hafa legið veikur
mánuðum saman án þess að fá
læknisaðstoð. Hann hafði setið í
fangelsi síðan í maí 1994 án þess
að formlegar ákærar lægju fyrir.
Annar fangi, sem tekinn var af lífi
í nóvember í fyrra, hafði sýnt dóm-
urum ör sem hann hlaut af völdum
barsmíða á meðan hann sat í fang-
elsi. Hann bar því m.a. við að hann
hefði verið bundinn berstrípaður við
súlu, hýddur með svipu og neyddur
til að kyngja tönnum sem hann
missti á meðan á barsmíðunum
stóð. Að minnsta kosti 19 Ogoni-
menn eiga yfir höfði sér að fá
óréttláta dómsmeðferð og að verða
teknir af lífi fyrir sömu morðákær-
ur og Ken Saro-Wiwa og félagar
hans. Flestir þeirra hafa verið í
Gerum stjómvöldum í
Nígeríu ljóst, segir
Kristrún M. Heiðberg,
að heimurinn þekkir
mannréttindabrot
þeirra.
haldi við skelfilegar aðstæður síðan
1994 og virðist ekkert benda til
þess að mál þeirra verði tekin fyrir
á næstunni.
Réttkjörinn forseti í fangelsi
Herstjórnin í Nígeríu, undir
stjórn hershöfðingjans Sani Abac-
ha, hrifsaði til sín völdin í nóvem-
ber árið 1993 eftir að forveri hans
hafði ógilt úrslit lýðræðislegi-a
kosninga. Hinn réttkjörni forseti
landsins, Moshood Abiola, hefur
verið í haldi síðan í júní 1994 ákærð-
ur fýrir landráð. Eiginkona hans,
Alhaja Kudirat, var myrt í júní á
þessu ári og er óttast að stjórnvöld
hafi staðið að baki morðinu. Alhaja
hafði talað máli eiginmanns síns
opinberlega og var því álitin hættu-
legur andstæðingur stjórnvalda.
Vegna utanaðkomandi þrýstings
hefur stjómin lýst því yfir að um-
bætur muni eiga sér stað í Nígeríu
og að lýðræði verði komið á fyrir
októberlok 1998.
Gagnrýnendur stjórnarinnar gefa
þó lítið fyrir þessi loforð. Þeir benda
t.d. á að þrátt fyrir að bann við
stjómmálaflokkum hafi verið af-
numið, sem liður í svokölluðum
umbótum, séu pólitískir andstæðing-
Kristrún M.
Heiðberg
ÉG HAFÐI í fyrstu
gaman af því þegar
Kristján vinur minn
Ragnarsson sagði að
síðasta sósíalistann
hefði dagað uppi í rit-
stjórnarstóji Morgun-
blaðsins. Ég hló eins
og hinir.
En svo fór ég að
hugsa ögn betur um
þetta með sósíalism-
ann og Moggann og
okkur öll hin sem höf-
um verið að reyna að
skilgreina okkur í póli-
tíkinni. Þetta var til-
tölulega auðvelt í
gamla daga þegar
vinstri var vinstri og hægri hægri
og allir höfðu grýlur til að beijast
við. Ég og Kristján og Styrmir rit-
Hafa allar hugsjónirnar,
spyr Ellert B. Schram,
gufað upp fyrir framan
sjónvarpskjáinn og
tölvuskerminn?
stjóri vorum saman í liði og hrósuð-
um sigri.
Kommúnisminn er dauður og nú
er hún grýla dauð og við eram jafn-
vel búin að kjósa okkur gamlan
komma fyrir forseta án þess að það
sé tiltökumál! Flokkarnir til vinstri
eiga í tilvistarkreppu og eru aðal-
lega uppteknir við það að samein-
ast hver öðrum og meira að segja
Jón Baldvin er orðinn leiður á sínu
pólitíska lífi. Hann,
sem ætlaði að frelsa
heiminn þegar hann
var ungur í föðurgarði.
Er hann að hætta
vegna þess að frelsis-
baráttunni er lokið? Er
búið að frelsa heiminn?
Er Morgunblaðsrit-
stjórinn kannske síð-
asti sósíalistinn og er
Kristján í LÍÚ síðasti
móhíkaninn í okkar
liði?
Sjálfstæðisflokkur-
inn hefur lifað þetta
allt saman af og heldur
landsfund þar sem
formaðurinn gefur lín-
una og enginn segir múkk, nema
nokkrir sérvitrir Vestfirðingar sem
ennþá era fastir í sóknarmarkinu.
Sóknarmarkið var lagt af velli á
Iandsfundinum og svo er einnig um
fleiri sóknarmörk. Maður hefur það
jafnvel á tilfinningunni að Sjálf-
stæðisflokkurinn hafi lifað þessar
hörmungar allar af, vegna þess að
hann hafi týnt keppinautunum.
Flokkurinn stendur einn eftir á yfír-
gefnum leikvangin'um með sigur-
launin í höndunum en sér enga
keppinauta. Situr uppi með tóma-
rúm en allir vita að það er lítið
varið í sigurlaun ef leikurinn er
gefinn. Það vantar jafnvel áhorf-
endur til að klappa, vegna þess að
áhorfendurnir, fólkið og kjósend-
urnir, eru horfnir úr stúkunni. Þeir
era farnir heim. Þeir hafa misst
áhugann.
Hvað er orðið um hinar pólitísku
hugsjónir? Hvar er unga fólkið sem
beit í skjaldarendur endur fyrir
löngu? Og hvað um okkur hin sem
einu sinni voram ung og bitum líka
í skjaldarendur og áttum erindi inn
á vígvöll stjórnmálanna? Er þá allt
saman klappað og klárt í lífsbarátt-
unni? Hafa allar hugsjónirnar gufað
upp fyrir framan sjónvarpskjáinn
og tölvuskerminn?
Já, sú var tíðin að sósíalisti var
uppnefni á óvinum fijálsræðisins.
Það finnast ennþá óvinir, en þeir
era annars konar og annars eðlis.
íjandskapurinn og hætturnar í
þjóðfélaginu leynast ekki endilega
í hávaðasömum pólitíkusum. Það
bylur hæst í tómum tunnum. Nei,
hætturnar liggja í efnishyggjunni,
firringunni, tillitsleysinu gagnvart
lítlmögnunum, sinnuleysinu, hugs-
unarleysinu. Mammonskan ræður
ríkjum, húmanisminn er á undan-
haldi.
Þetta eru ekki afleiðingar stjórn-
mála, heldur afsprengi tæknivæð-
ingar og trylltrar leitar að gervi-
hamingu. Við erum blessunarlega
laus við ofstjórn stjórnmálamarina
en í staðinn höfum við látið lífsþæg-
indakapphlaupið taka af okkur
stjórnina.
Og hver eru svo lífsþægindin?
Þrældómur vinnunnar, ánauð lág-
launa, vítahringur gerviþarfa og
lífsleiða. Það er enginn fijáls nema
sá sem er frjáls af fjötrum og þeir
ijötrar sem frelsissigurinn hefur
bundið okkur, er innantómur sigur
í allsnægtum firringarinnar.
í stuttu máli sagt; er ekki kom-
inn tími til að rækta manneskjuna
í okkur, kenná fólki og þá sérstak-
lega ungu fólki að lifa lífinu lifandi
og skilgreina lífsnautnirnar upp á
nýtt?
Mér er nákvæmlega sama hvort
það kallast sósíalismi eða sjálfstæð-
isstefna, meðan hver sá sem svarar
þessu kalli er sjálfum sér sam-
kvæmur og skilur að frelsið er lítils
virði ef það fer í hundana.
Höfundur er fv. þingmaður
Sjálfstæðisflokksins.
Er búið að
frelsa heiminn?
Ellert B.
Schrain
ar enn áreittir og fangelsaðir. Fang-
ar hafa verið látnir lausir, en það
virðist fremur vera til þess að
minnka utanaðkomandi þrýsting en
að raunveralegur vilji fyrir umbótum
sé fýrir hendi. Stjómin lét t.d.
nokkra menn lausa í kjölfar heim-
sóknar sendifulltrúa Sameinuðu
þjóðanna til Nígeríu í apríl á þessu
ári.
Hvað getum við gert?
Fulltrúi frá Amnesty Intematio-
nal-samtökunum er nú staddur í
Nígeríu til þess að minnast þess að
eitt ár er liðið frá aftöku Ken Saro-
Wiwa og félaga hans. Hann, ásamt
mannréttindasamtökum í landinu,
mun fara þess á leit við stjórnvöld
í Nígeríu að binda enda á mannrétt-
indabrot. Ásamt því hefur verið lögð
fram tíu liða áætlun til að bæta
mannréttindi í landinu. í henni felst
að allir samviskufangar verði látnir
lausir; að tilskipanir hersins, sem
fela í sér fangelsun á pólitískum
föngum um óákveðinn tíma og eða
einungrun fanga, verði gerð ógild;
að pólitískir fangar fái réttláta
málsmeðferð; fangar sæti ekki
pyntingum eða illri meðferð og að
dauðarefsing verði afnumin. Með
stuðningi alþjóðasamfélagsins, þar
á meðal fyrirtækja sem fjárfesta í
Nígeríu, getur áætlun þessi, þ.e.a.s.
ef hún verður að veruleika, orðið
til þess að líf yfir 100 milljóna
manna í Nígeríu breytist til batnað-
ar. Innan Islandsdeildar Amnesty-
samtakanna er nú starfandi sér-
stakur hópur sem vinnur að málefn-
um Nígeríu. Verkefni hópsins er
m.a. að vekja athygli á þeim mann-
réttindabrotum sem framin eru í
landinu og að þrýsta á stjórnvöld í
Nígeríu til að láta af mannréttinda-
brotum.
í lokin vil ég geta þess að Am-
nesty International-samtökin hafa
gefið út kort til að minnast þeirra
níu manna sem teknir voru af lífi
í Nígeríu fyrir tæpu ári. Kortin, sem
eru stíluð á herforingjastjórn Níger-
íu, fást ókeypis á skrifstofu íslands-
deildar Amnesty, Hafnarstræti 15.
Það eina sem fólk þarf að gera er
að skrifa nafn sitt á kortin, frí-
merkja þau og senda. Ken Saro-
Wiwa og félagar hans verða ekki
vaktir til lífsins á ný, en með því
að senda kortin getur hver og einn
lagt sitt af mörkum til að senda
stjórnvöldum í Nígeríu þau skilaboð
að óréttlætinu gegn þeim hefur
ekki verið gleymt.
Höfundur er blaðamaður ogfélagi
í Amnesty International.
Staðreyndir um
leigukostnað Land-
mælinga Islands
Hrafnhildur María G.
Brynjólfsdóttir Hafsteinsdóttir
GUÐMUNDUR
Bjarnason umhverfis-
ráðherra birtir grein-
argerð í Morgunblað-
inu 19. október.
Greinargerðin ber
heitið „Leigukostnað-
ur lækkar um tæpar
þijár milljónir" og þar
íjallar ráðherrann um,
flutning Landmæl-
inga íslands til Akra-
ness. Eins og nafnið
ber með sér reynir
ráðherrann að rétt-
læta ákvörðun sína
og telur samvisku-
samlega upp þær at-
huganir, sem hafa
verið gerðar. Hins vegar forðast
ráðherrann að minnast einu orði á
niðurstöður þessara athugana, enda
eru þær á einn veg: Af flutningum
stafar óhagræði og kostnaður ríkis-
ins vegna reksturs Landmælinga
Leigukostnaður
getur verið lægri,
segja Hrafnhildur
Brynjólfsdóttir og
María G. Hafsteins-
dóttir, í Reykjavík
en á Akranesi.
Íslands mun aukast til langs tíma
litið. Hagsýsla ríkisins telur „að
vegna fjarveru frá höfuðborginni
muni aðrar stofnanir smám saman
taka við þeim verkefnum, sem
Landmælingar ættu að sinna - og
stofnunina smám saman daga
uppi“. Flutningur stofnunarinnar á
Akranes þjónar því ekki hlutverkinu
að gera Landmælingum íslands
kleift að sinna betur skyldum sínum
og markmiðum.
Landmælingar íslands leigja
I. 590 fm skrifstofuhúsnæði af Jó-
hanni Friðrikssyni hf. við Laugaveg
178 á 584 kr. fm eða fyrir um
II, 1 mkr. á ári. Auk þess leigja
Landmælingar íslands 155 fm
geymsluhúsnæði fyrir 0,6 mkr. á
ári. Leigukostnaður er því samtals
11,7 mkr. á ári. Leigusamningur í
núverandi húsnæði rennur út um
næstu áramót og þess vegna óskaði
umhverfisráðuneytið 20. febrúar
1996 eftir hugmyndum leigusalans
um áframhaldandi leigu á hús-
næðinu. í bréfi til umhverfisráðu-
neytisins 1. mars 1996 býður Jó-
hann Friðriksson hf. húsnæðið til
leigu til 10 ára á 525 kr. fm. Sam-
kvæmt því yrði leigukostnaður 10,0
mkr. á ári fyrir 1.590 fm. Umhverf-
isráðuneytið hefur hvorki svarað
tilboði leigusalans né gengið til við-
ræðna við hann um áframhaldandi
leigu.
Akranesbær hefur fest kaup á
hlut Málningarþjónustunnar hf. í
Stjórnsýsluhúsinu á Akranesi og
býður umhverfisráðuneytinu þar
1.300 fm til leigu til 15 ára á 570
kr. fm. Leigukostnaður þar verður
því 8,9 mkr. á ári.
Starfsmenn Landmælinga ís-
lands vilja benda ráðherra á, að
nægi Landmælingum íslands 1300
fm húsnæði á Akranesi þá nægir
stofnuninni einnig húsnæði af sömu
stærð í Reykjavík. Samkvæmt til-
boði núverandi leigusala Landmæl-
inga íslands yrði leigukostnaður í
Reykjavík 8,2 mkr. á ári.
Áf þessu má sjá að leigukostnað-
ur getur verið lægri í Reykjavík en
á Akranesi. Það er starfsmönnum
Landmælinga íslands hulin ráðgáta
af hvetju lægsta tilboðinu var ekki
tekið og það sem meira er: Því hef-
ur ekki verið hafnað heldur, því
ekkert svar hefur borist.
Fyrir hönd starfsmanna Land-
mælinga íslands.
Hrafnhildur er trúnaðarmaður
FÍN,
María G. er trúnaðarmaður SFR.