Morgunblaðið - 12.07.1997, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 12. JÚLÍ 1997 25
AÐSENDAR GREINAR
í MORGUNBLAÐ-
INU 3. júlí er viðtal við
ungan mann um kosti
þess að vera laus við
reykingar. Maðurinn
benti á aðferðir til þess
að menn gætu hætt að
vera „þrælar sígarett-
unnar“. Þetta er lofs-
vert framtak, og hér
skal einnig sagt frá
aðferð, sem maður
nokkur beitti til þess
að hætta að reykja.
Maður þessi hafði
reykt allmikið frá því
um tvítugt, samfellt í
um 16 ár. Hann hafði
alloft áður reynt að
hætta en án árangurs. Nú greip
hann til annarrar aðferðar. Maður-
inn gerði samning við sjálfan sig.
Hann var ákveðinn í því að hætta
að reykja og hét því að blekkja sig
ekki. Hann skyldi alls ekki fikta við
tóbak, þ.e. að prófa að reykja dálít-
ið. Hann gæti byrjað á ný hvenær
sem væri, en þá til þess eins að
hefja gömlu stórreyk-
ingarnar á ný. - Mað-
urinn ákvað einnig að
festa sér vel í minni
ástæður þess að hann
vildi hætta að reykja,
en þær voru þessar:
1) Reykingar eru
stórhættulegar heilsu
fólks. Þær auka mjög
líkur á áföllum og
ótímabærum dauða og
flýta mjög komu ellinn-
ar.
2) Reykingar eitra
andrúmsloft fyrir öðr-
um, m.a. börnum og
ungmennum.
3) Reykingar valda
mæði, þreytu, höfuðverk, ertingu í
hálsi o.fl.
4) Reykingar leiða til þess, að
erfitt er að vakna á morgnana.
5) Reykingar skapa eldhættu.
Menn sem reykja hafa oft valdið
miklu eignatjóni og orðið sjálfum
sér og öðrum að fjörtjóni í hryllileg-
um eldsvoðum.
6) Reykingar eru niðurlægjandi.
Margir reykingamenn eru nánast
þrælar tóbaksins. Það er afar auð-
mýkjandi og dregur mjög úr sjálfs-
trausti að vera á valdi slíkrar
nautnar.
7) Reykingar eru mjög dýrar.
Maður, sem hættir að reykja, spar-
ar sér stórfé og hefur því mun rýmri
fjárráð en ella. Þetta er sambæri-
legt við það að fá verulega launa-
hækkun og það skattfrjálsa.
Eitt hið versta sem fylgir þessum
draug er sjálfsblekkingin. Sumir
segja, að þeir hafi reynt að hætta
reykingum, en þá hafi þeir orðið
svo pirraðir og leiðinlegir við vini
og vandamenn sína, að þeir hafi
byijað aftur, - af tómri tillitssemi
og náungakærleik! - Aðrir segja,
að þeir hafi fengið svo góða matar-
lyst, er þeir reyndu að hætta, að
þeir hafi neyðst til þess að byija
aftur, heilsunnar vegna! - Enn
aðrir telja sér trú um að reykingar
séu hluti af sínum persónuleika.
Þetta gerði einnig títtnefndur mað-
ur á sínum tíma. Hvílík sjálfsblekk-
ing! Allir viðurkenna að tóbakið sé
ömurlegur skaðvaldur, einnig tób-
aksframleiðendurnir sjálfir.
Maðurinn, sem hér hefur verið
greint frá, telur það að hætta end-
anlega reykingum eitt hið farsæl-
asta, sem hann hefur gert. Honum
eru minnisstæðar breytingar, sem
urðu fljótlega eftir þetta: Þrek jókst
mjög og erting í hálsi og höfuð-
þyngsli hurfu. Miklu auðveldara
varð að vakna á morgnana. Ýmsar
kvefpestir og kvillar komu nú miklu
sjaldnar og voru auðveldari við-
fangs. Hann fór brátt að skynja
Allir viðurkenna að
tóbakið er ömurlegur
skaðvaldur, segur Olaf-
ur Oddsson, einnig
tóbaksframleiðendurnir
sjálfir.
bragð og finna blómaangan, og
sjálfstraust jókst mjög og einnig
styrkur til þess að fást við ýmis
erfið verkefni. Það var og góð til-
finning að hætta að eitra andrúms-
loftið hjá ungum börnum sínum,
sem hann bar ábyrgð á.
Það að hætta endanlega reyking-
um varð miklu auðveldara en mað-
urinn hélt. En aðferðin sjálf skiptir
ekki höfuðmáli, heldur það að
árangur náist. Þetta hefur mörgum
tekist, og þetta geta allir gert.
Hafi menn í alvöru áhuga á að
hætta að reykja, er ástæðulaust
að fresta því. Sumarið er t.d. mjög
góður tími til þess.
Höfundur þessarar hugleiðingar
er maður sá sem hér hefur verið
greint frá. Hann vill einnig láta
þess getið að hann er höfundur að
allmörgum greinum um tóbaksböl-
ið, sem birtust fyrir nokkrum árum
hjá Velvakanda undir dulnefnunum
„Kennari í Reykjavík“ og „Fyrrv.
reyk-víkingur“.
Margt er valt og ótryggt í veröld-
inni. Því kynnast flestir menn á lífs-
leið sinni. Við getum þó hvert og
eitt reynt að efla eigið heilbrigði og
farsæld og aukið þannig líkurnar í
lífshappdrætti okkar. Um leið leggj-
um við okkar af mörkum til að efla
sameiginlega hagsmuni, þ.e. heil-
brigði þjóðarinnar í heild. Ef menn
hætta að reykja er það mjög mikil-
vægt fyrir þá sjálfa og einnig samfé-
lagið allt.
Og eitt að lokum: Mjög brýnt er
að koma í veg fyrir að ungmenni
ánetjist þessari ömurlegu og niður-
lægjandi fíkn. Forráðamenn barna
og ungmenna, kennarar, æskulýðs-
foringjar og aðrir, sem áhrif hafa á
almenningsálit, eru hvattir til þess
að leggja sitt af mörkum í þessum
efnum, því að hér eru miklir hags-
munir í húfí, lífshagsmunir í bók-
staflegum skilningi.
Höfundur er menntaskólakennari.
Gott er að vera laus
við reykingabölið
Ólafur
Oddsson
leyfðu sér að endurtaka þessa órök-
studdu fullyrðingu athugasemda-
laust.
Hafði nokkur lesið 600 bls.
Hæstaréttardóminn?
Ósennilegt er, að neinn að-
spurðra hafí lesið hinar 600 prent-
uðu blaðsíður Hæstaréttardómsins
í sakamálinu. Það dregur enn meira
úr gildi könnunarinnar. Hæstiréttur
átaldi játað harðræði í rannsókn
málsins.
Sakbomingarnir höfðu með
röngum áburði orðið til þess, að
fjórir saklausir menn vom látnir
sæta gæsluvarðhaldi í marga mán-
uði. Þrátt fyrir að fjórmenningamir
urðu á vissan hátt líka fyrir harð-
ræði, játuðu þeir aldrei sök á sig.
Aftur á móti játuðu sakborningarn-
ir á sig sakirnar.
Þegar allt þetta er skoðað verður
ljóst hvílíksefjunaráhrif fjölmiðlar
geta haft. í andstöðu við markleysi
könnunarinnar leyfir „Mannlíf" sér
að fullyrða að „almenningur hafí
sýknað sakborningana".
Þó að „dómstóll götunnar“ hafi,
án allra gagna og þess að hafa
kynnt sér málið, nema út frá inn-
rætingu fjölmiðla, svarað eins og
hann gerði, er slík fullyrðing ótæk.
Það var fullkomlega ástæðulaust
að sú fjarstæða birtist í öðrum fjöl-
miðlum, en „Mannlífi".
Skoðanakönnun þessi er lær-
dómsrík vegna þess, að hún sannar
að í okkar litla þjóðfélagi virðist
harla auðvelt að kalla fram með
skoðanakönnun hvaða niðurstöðu,
sem vera skal, aðeins ef innræting
ijölmiðla er nógu öflug.
Setja þyrfti nánari ákvæði í lög
varðandi skoðanakannanir til þess
að vernda stofnanir og fólk frá
því, að fá á sig einhvern óþverra-
stimpil í skoðanakönnun til hreinnar
ærumeiðingar.
Islenska dómarastéttin hefur að
ósekju verið fordæmd á ósæmileg-
asta hátt á grundvelli eins dóms-
máls og er það hlutaðeigandi fjöl-
miðlum til skammar og „Gallup"
til lítils heiðurs.
Á hitt ber að líta, að meðferð
þessara mála er allt önnur í dag
en þegar umrætt mál var rekið.
Núverandi dómsmálaráðherra á
heiður skilið fyrir snarræði við að
staðsetja Dómshús Hæstaréttar og
hraða byggingu þess.
Betri aðstaða Hæstaréttar gefur
betri dóma. Það er einn mikilvæg-
asti þáttur lýðræðis.
Vladímir Kramnik, Anand
og Júdit Polgar berjast
skák
I) o r 1 ni u n (I,
4 . — 1 3 . j ú I í
STÓRMÓT
TÍU KEPPENDA
Vladíniir Kramnik hefur hefur
ömgga forystu með fimm vinninga
af sex mögulegum. Anand er næst-
ur með fjóra vinninga og Júdit er
þriðja með þijá og hálfan.
ANATÓLÍ Karpov, FIDE
heimsmeistari, er aðeins í miðj-
um hópi keppenda með þijá
vinninga. Þar sem hann hefur
þegar tapað fyrir Kramnik, er
svo til útilokað að hann nái að
blanda sér í baráttuna um efsta
sætið. Júdit Polgar var ekki í
neinum vandræðum gegn
Karpov með svörtu í fimmtu
umferðinni. Hann varð að þrá-
leika eftir aðeins þrettán leiki
til að fá jafntefli:
Hvítt: Anatólí Karpov
Svart: Júdit Polgar
Drottningarbragð
1. d4 - d5 2. c4 - e6 3. Rf3
- Rf6 4. Rc3 - dxe4 5. Da4+
- Rbd7 6. e4 - a6 7. Bf4 -
b5! 8. Rxb5
I á.m*± i 14 llá
A 14
m
m i&ái

A A A A A
I s
8. — axb5! 9. Dxa8 — Bb4+
10. Bd2 - Rb6 11. Dc6+
Eftir 11. Da7 — Bxd2+ 12.
Rxd2 - Dxd4 13. Dxc7 - 0-0
hefur svartur hættuleg færi fyr-
ir skiptamuninn.
DORTMUND 1997 Stig 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Vinn. Rðð:
1 Anand Indland 2.765 '/2 1 '/2 '/2 '/2 1 4 2.
2 Kramnik Rússland 2,770 ’/s 1 '/2 1 1 1 5 1.
3 Jusupov Þýskaland 2.640 0 V.1 1/2 0 1/2 r/2 10.
4 Hilbner Þýskaland 2.580 'A 1/2 '/2 1/2 0 '/2 2/2 6.-9.
5 Polgar Ungverjal. 2.670 ’/* 0 '/2 1 1 '/2 31/2 3.
6 Gelfand Hvíta-Rús. 2.695 'A '/2 1/2 '/2 '/2 0 21/2 6.-9.
7 Topalov Búlgaría 2.745 '/2 0 'A' '/2 '/2 1/2 2% 6.-9.
8 Short England 2.660 '/2 1 0 '/2 1/2 0 2/2 6.-9.
9 Karpov Rússland 2.745 0 1 '/2 1/2 '/2 1/2 3 4.-5.
10 ivantsjúk Úkraína 2.725 0 0 'A 1 '/2 1 3 4.-5.
11. - Bd7 12. Db7 - Bc8 13.
Dc6+ — Bd7. Jafntefli.
Júditi gekk ekki eins vel í
sjöttu umferð, þá laut hún í
lægra haldi fyrir Kramnik.
World Open
Jóhann Hjartarson gerði
jafntefli við Boris Gulko í síðustu
umferðinni á World Open
skákmótinu í Fíladelfíu. Jóhann
endaði því í 9,—18. sæti á
mótinu. Alexander Shabalov
sigraði á mótinu með átta
vinninga af níu mögulegum.
Hann vann Serper,
frá Úsbekistan með
svörtu í síðustu
umferð í mikilli
baráttuskák.
Shabalov flutti fyrir
nokkrum árum frá
Lettlandi til
Bandaríkjanna. Fyrir
sigurinn fær hann
eina milljón íslenskra
króna.
Röð efstu manna:
1. Shabalov 8 v.
2. Kudrin, Banda-
ríkjunum 7 72 v.
3. -8. Kaidanov,
Alexander Ivanov og Yermolin-
sky, Bandaríkjunum, Wojki-
ewicz, Póllandi, Goldin og Epis-
ín, Rússlandi 7 v.
9.—19. Jóhann Hjartarson,
Srnirin, ísrael, Serper og Ziatd-
inov, Úsbekistan, Blatny, Tékk-
landi, Sevillano, Filippseyjum,
Gulko, deFirmian, Dableo og
Vigorito, Bandaríkjunum 6 72 v.
Jóhann fer nú til Winnipeg í
Kanada þar sem hann teflir
ásamt Hannesi Hlífari Stefáns-
syni á opna kanadíska meistara-
mótinu.
Politiken Cup
Helgi Áss ‘ Grétarsson stöðv-
aði sigurgöngu Danans Erlings
Mortensen á Politiken Cup skák-
mótinu í Kaupmannahöfn. Þeir
gerðu jafntefli í sjöttu umferð.
Jón Viktor Gunn-
arsson og Þröstur
Þórhallsson tefldu
saman og gerðu
jafntefli. Danirnir
Mortensen og
Carsten Hoi eru
efstir með fimm og
hálfan vinning, en
Helgi Áss er í
3.-5. sæti með
fimm vinninga
ásamt Henrik
Danielsen, Dan-
mörku og Michael
Bezold, Þýska-
landi.
Þeir Þröstur
Þórhallsson og Jón Viktor Gunn-
arsson eru í 14.—29. sæti með
4 v. Bragi Þorfinnsson, Matthías
Kormáksson og Bergsteinn Ein-
arsson eru í 30.—48. sæti með
3 72 v. Stefán Kristjánsscm er
í 49.-68. sæti með 3 v. Ólafur
Júdit Polgar
ísberg Hannesson og Hrannar
Arnarsson hafa 2 vinninga, Ól-
afur Kjartansson hefur 172
vinning og Sveinn Þór Wilhelms-
son hálfan vinning.
Atkvöld Hellis
Taflfélagið Hellir hélt atkvöld
7. júlí s.l. Mótið var fámennt og
mættu aðeins 10 keppendur til
leiks, enda hefur júlí ekki þótt
góður skákmánuður hingað til.
Mótið fór þannig fram að fyrst
tefldu keppendur 3 hraðskákir
og svo 3 atskákir.
Röð efstu manna:
1. Björn Þorfinnsson 5 72 v. af
6
2. Ingvar Ásmundsson 5 v.
3. -4. Einar Hjalti Jensson og
Sæberg Sigurðsson 4 v.
5. Adolf Petersen 3 72 v.
6. Hjörtur Þór Daðason 3 v.
o.s.frv.
Skákstjóri var Þorfinnur
Björnsson.
Leiðréttingar
Undirritaðir hafa uppgötvað
eftirfarandi villur í nýlegum skák-
þáttum: Áskell Örn Kárason er
kominn með 2.305 stig og er í
hópi 25 stigahæstu skákmanna
landsins. í skákþætti um nýju
júlí-stigin var ekki tekið tillit til
nýjustu hækkana Áskels.
Þá var Miguel heitinn Najdorf,
sem lést á Spáni fyrir viku, 87
ára aldri, sagður hafa unnið fimm
heimsmeistara, þá Botvinnik,
Smyslov, Tal, Petrosjan og Fisc-
her. Þar gleymdist að geta þess
að hann vann einnig þá Max
Euwe og Boris Spassky. Álls vann
Najdorf því sjö heimsmeistara.
Það er þó ekki met. Eistlending-
urinn Paul Keres vann níu heims-
meistara! Hann sigraði þá sömu
og Najdorf, en náði Aljekín og
Capablanca í safnið að auki.
Margeir Pétursson
Daði Örn Jónsson.
Höfundur er lögfræðingur.