Morgunblaðið - 12.07.1997, Page 30

30 LAUGARDAGUR 12. JÚLÍ 1997
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
+ Þorgerður Pét-
ursdóttir fædd-
ist í Vallanesi á
Völlum 2. ágúst
árið 1913. Hún lést
á Landspítalanum
3. júlí siðastliðinn.
Hún var fyrstu sjö
ár ævinnar á Hér-
aði en flutti þá til
Neskaupstaðar.
Foreldrar hennar
voru Pétur Péturs-
son, f. 1874, d. 1937,
vinnumaður og
póstur á Héraði,
síðar múrari og
verkamaður í Neskaupstað, og
kona hans Una Stefanía Stef-
ánsdóttir, f. 1882, d. 1950.
Systkini Þorgerðar eru: Sigur-
björg, f. 1902, látin, Jón f. 1903,
látinn, Ragnheiður, f. 1904, Sig-
urður, f. 1905, látinn, Sigríður,
f. 1907, látin, Eva, f. 1908,
drengur sem dó í fæðingu 1910,
Margrét, f. 1911, Sveinbjörg,
f. 1912, Stefán f. 1915, látinn,
Guðný, f. 1917, Ragna, f. 1919,
dó á fyrsta ári, drengur sem
dó í fæðingu 1921, María, f.
1923.
Hinn 28. júlí 1934 giftist Þor-
gerður Halldóri Björgvini
Ivarssyni sjómanni og neta-
gerðarmanni, f. 18. desember
1904, d. 7. desember 1988. For-
eldrar hans voru hjónin ívar
Halldórsson beykir og Anna
Margrét Jónasdóttir á Bjargi á
Djúpavogi. Þorgerður og
Björgvin bjuggu alla tíð á
Djúpavogi og áttu 13 börn: 1)
Una Stefanía Stefánsdóttir, f.
1931, d. 1995. Hennar maður
Gunnar Arnason, f. 1928, og
eiga þau Kjartan, f. 1951, Þor-
gerði, f. 1955, og Onnu Maríu,
f. 1962. 2) Anna Margrét, f.
1934, d. 1951. 3. Haukur, f.
1935. Hans kona er Guðrún
Sigvaldadóttir, f. 1927, og eiga
þau Sigvalda Steinar, f. 1965,
og Björgvin Þorgeir, f. 1966.
4) Fjóla, f. 1937. Hennar maður
er Jóhannes Jóhannesson, f.
1924, og eiga þau Jóhannes, f.
1955, Onnu Rós, f. 1957, og
Hugrúnu f. 1959. 5) Ragna, f.
1938. Hennar maður er Svein-
björn Arnason, f. 1933, og þau
Mig langar til að minnast móður
minnar, þeirrar mætu konu, Þor-
gerðar Pétursdóttur. Þessarar konu
sem ól mig í þennan heim fjórum
dögum eftir andlát Önnu Margrétar,
elstu dóttur hennar og föður míns,
Björgvins ívarssonar. Anna Margrét
varð aðeins 17 ára gömul. Ég hlaut
sama nafn, það lá beint við. Ef til
vill bundumst við sterkari böndum
vegna þessara atburða, ásamt því
að ég var yngst.
Ég minnist þess þegar ég var
barn hve óendanlegri eljusemi hún
bjó yfir. Hún fór alltaf seinust í rúm-
ið á kvöldin, oftar en ekki langt lið-
ið á nótt, og samt komin upp eld-
snemma á morgnana. Pabbi þá iöngu
farinn til vinnu. Alltaf næg verkefni
við að afla í matar- og þarfakistu
heimilisins. Mömmu féll aldrei verk
úr hendi, allt var saumað heima,
prjónað og útbúið. Þvottur þveginn
við erfiðar aðstæður. Börnin böðuð
í bala á eldhúsgólfinu. Jafnvel sápan
sem notuð var til þvotta, eða á líkam-
ánn, var heimatilbúin. Matur var
saltaður, súrsaður, reyktur og niður-
soðinn og útbúinn á þeirri stærstu
heimiliseldavél sem ég hef séð. Mik-
ið bakað og eldað. Aldrei neinn
svangur, skítugur, rifinn eða tættur.
Hún kenndi okkur að biðja bænir,
vera kurteis, heiðarleg og sönn. Við
áttum líka að vera ábyggileg, stund-
vís og dugleg. Að sitja með auðar
hendur í skauti og góna út í loftið
sýndi ekki þá hlið sem hún inn-
rætti. Eftir hádegi á sunnudögum
veitti pabbi sér oftast einn munað,
hann lagði sig, og þá skyldi vera
þögn í húsinu. Mamma sussaði á lið-
ið, og þó fermetrarnir væru ekki
eiga Björgvin, f.
1958, Árna,^ f. 1960,
Stefaníu Osk og
Sveinbjörn, f. 1964,
Hallfríði, f. 1969, og
Guðrúnu Björk f.
1975. 6) Bertaf. 1939.
Hennar maður er
Guðni Jónsson, f.
1936, og eiga þau
Kristínu Sigríði, f.
1958, Jón Björgvin,
f. 1959, ívar Pétur,
f. 1960, og Þorbjörgu
Margréti, f. 1965. 7)
ívar Björgvinsson, f.
1941. Hans kona er
Emma Ásgeirsdóttir, f. 1948,
og eiga þau Ásgeir, f. 1972,
Halldór Björgvin, f. 1973, og
Margréti, f. 1974. 8) Björk, f.
1942. Hennar maður er Albert
Ólafsson, f. 1936. Hún á
Guðnýju, f. 1959, Borghildi
Maríu, f. 1962, og Þorgerði, f.
1966. 9) Pétur, f. 1944. Hans
kona er Margrét Harðardóttir,
f. 1955, og þeirra börn eru
Þorgerður, f. 1976, og Birgir
Ivar, f. 1981. Hans börn eru
Theodóra Sif, f. 1967, og
Oddný, f. 1968. Fósturdóttir
hans er Anna Guðrún Andrés-
dóttir, f. 1972. 10) Óskirð
stúlka, f. og d. 1945. 11) Hrafn-
hildur, f. 1947. Hennar maður
er Gísli Ágústsson, f. 1946.
Hennar börn eru Þórarinn, f.
1967, Jóhann Viðar, f. 1971,
Grétar, f. 1974, og Guðmundur,
f. 1981. 12) Pálmar, f. 1949.
Hans kona er Sigrún Guðný
Guðmundsdóttir, f. 1942, og
eiga þau Pálmar Ægi, f. 1972,
Sigrúnu Huld, f. 1975, og
Hörpu Lind, f. 1979. Fóstursyn-
ir hans eru Jón, f. 1960, og
Ingvar Oddgeir, f. 1963, Magn-
ússynir. 13) Anna Margrét, f.
1951. Hennar maður er Róbert
Guðmundur Eyjólfsson, f. 1952.
Þau eiga Kolbrúnu, f. 1971,
Hróbjart, f. 1974, Helenu Rós,
f. 1981, Anton Ivar, f. 1985.
Afkomendur Þorgerðar og
Björgvins eru 105 að undan-
skildum stjúpbörnum og fóstur-
börnum.
Útför Þorgerðar fer fram frá
Djúpavogskirkju í dag og hefst
athöfnin klukkan 13.30.
margir innandyra, þá tókst þetta, á
meðan var setið við hannyrðir, farið
til messu eða litið í bók. Það var
nánast litið á það sem heilaga stund
að heimilisfaðirinn legði sig, - en
þessir tveir tímar voru stundum lengi
að iíða.
Mín uppvaxtarár voru eflaust sem
dagar víns og rósa miðað við erfið-
leika þeirra og strit á tímum meiri
kreppu, þegar elstu systkini mín
voru börn. Mamma söng alltaf mik-
ið. Það dró reyndar úr því hin síðari
ár. En í gamla daga var hún sísyngj-
andi, hún söng yfir matargerð, upp-
vaski og bakstri, stundum var það
Ingi T., stundum sálmar, stundum
dægurlög. Hún kunni þessu góð skil.
Á Djúpavogi er landslag einstak-
lega fallegt, og hún unni því. Tæki-
færi til að ferðast voru ekki mörg,
en hún gerði það í huga sínum og
ég hygg að þannig hafi hún víða
farið og hún þekkti myndir og lýs-
ingar frá ótrúlegustu stöðum, þótt
hún hefði þar aldrei komið. Hún var
vel að sér um land og þjóð og fylgd-
ist alla tíð vel með þjóðmálum okkar.
Eftir að barnauppeldi lauk, og hún
komin vel yfir fimmtugt, fór hún út
á vinnumarkað. Það fannst henni
alveg frábært, og var það góð til-
breyting frá umönnunarhlutverkinu.
í nokkur ár vann hún hjá Búlands-
tindi og sýndi þar sína dyggu og
vinnusömu hlið, sem og annars stað-
ar.
Fáir fara áfallalaust í gegnum líf-
ið, það er okkar skóli. Hún mamma
fór ekki varhluta af því, en enginn
er látinn bera þyngri byrðar en hann
þolir, og hún var ótrúlega sterk. Oft
var heilsan slæm og ýmislegt kom
upp á þannig að hún þyrfti að leita
sér lækninga til Reykjavíkur, og allt-
af sigraði hún.
Fyrir 10 árum fékk hún krabba-
mein, og eftir það fór gangan að
þyngjast, þá var pabbi líka orðinn
lúinn af lífsins göngu, en hún tók
ekki annað í mál en að hugsa um
hann svo vel sem hún gat, og miklu
meira en það. Tæpum tveim árum
síðar dó hann, hinn 7. desember
1988. Þau áttu samleið í 55 ár.
6. desember 1995 lést Stefanía
systir mín, sú góða kona og mikli
vinur. Það var mömmu erfitt, þær
höfðu alltaf verið svo nánar. Henni
fannst óréttlátt að hún skyldi sjáif
lifa áfram, en Stebba deyja úr sama
sjúkdómi, samt svo miklu yngri.
En nú er hún farin, blessunin, og
laus undan þjáningum sínum og
hefur hitt horfna ástvini á ný.
Elskulega mamma mín, þakka þér
fyrir samfylgdina, leiðsögn þína og
kennslu, mér og mínum til handa.
Anna Margrét.
Ég vil minnast tengdamóður
minnar, Þorgerðar Pétursdóttur. Ég
hitti hana fyrst fyrir næstum íjöru-
tíu árum, nokkru eftir að ég og dótt-
ir hennar Berta höfðum heitbundist.
Kynni mín við væntanlega tengda-
móður voru strax góð og innileg. Og
í hvert skipti er ég síðar hitti þessa
indælu og góðu konu sem átti svo
mörg börn og svo stórt hjarta fannst
mér ég eiga meira í henni. Af henni
stafaði ávallt ákveðni, en jafnframt
ljúfmennska og góðsemi. Henni féll
aldrei verk úr hendi og Miðhús,
Djúpavogi, fallega húsið hennar og
Björgvins Ivarssonar, tengdaföður
míns, var að vísu ekki stórt að utan-
máli, en inni var alltaf pláss fyrir
einn í viðbót. Þar var aldrei þröngt
um manninn en oft þétt setið.
Ein af mínum indælustu minning-
um er frá þeim tíma þegar ég fyrst
kom í Miðhús, ásamt eiginkonu
minn. Að morgni, er ég enn svaf,
bakaði Þorgerður tengdamóðir mín
vöfflur og annað góðgæti og bað
eiginkonu mína að færa mér í rúmið
ásamt heitu súkkulaði. Þetta endur-
tók sig á hverjum morgni í þessari
fyrstu heimsókn minni til hennar og
einnig í síðari heimsóknum á þetta
indæla heimili.
í eldhúsi Þorgerðar í Miðhúsum
var á þessum árum stór eldavél er
kynt var með gljákolum. Það var
einstaklega gott að doka við í eldhús-
inu, í skotinu við eldavélina, og njóta
hlýjunnar frá eldavélinni ásamt
þeirri hjartahlýju er ávallt stafaði frá
Gerðu. Þar áttu margar umræður
sér stað enda oft margt um mann-
inn, bæði meðlimir þessarar stóru
fjölskyldu sem og aðrir gestir og
gangandi er áttu leið um Miðhús og
stöldruðu þar við um Iengri eða
skemmri tíma.
Hjá tengdaforeldrum mínum í
Miðhúsum lærði ég að meta margar
þær tegundir af íslenskum mat er
ég ekki hafði áður kynnst, eða sem
unglingur ekki reynt eða haft áhuga
á. Þar má telja hnísukjöt, ýmiss
konar fuglakjöt, selshreifa, siginn
fisk, kjötsúpu, ábrystir og fleira. Þar
komst ég, rúmlega tvitugt kaupstað-
arbarnið fyrst að því að kýr verður
að eiga kálf áður en hún byijar að
mjólka. Þarna á Djúpavogi kynntist
ég hinum ýmsu grundvallaratriðum
er íslensk lífsbarátta byggðist á í
íslensku sjávarþorpi á þessum árum
og hef ég oft notið þeirra kynna síð-
ar í lífi mínu.
Gerða í Miðhúsum var kóngur í
ríki sínu. Ekki var þó svo að Björg-
vin bóndi hennar hefði ekki sín áhrif
og völd þar á bæ. Hann var oft
lengstan hluta dags fjarri heimili
sínu, fyrstu árin á sjó, síðar við neta-
gerð að aðalstarfi. Einnig stundaði
hann ýmsar veiðar á sjó sem landi
til að afla matar handa hinni stóru
fjölskyldu er heimili átti í Miðhúsum.
En Gerða leiddi verk þau er fram-
kvæmd voru á heimilinu. Hún skip-
aði engum fyrir en orð hennar og
tilmæli voru sem lög er framfylgt
var, með ánægju og virðingu, án
frekari umræðu.
Á seinni árum er börn Þorgerðar
og Björgvins uxu úr grasi var þar
oft fjölmennt, sérstaklega á sumrin.
Þá komu börn, tengdabörn, barna-
börn og aðrir vinir í heimsókn og
nutu þar samvista við afa og ömmu
í Miðhúsum. Minningarnar frá Mið-
húsum munu lengi verma hug þeirra.
Þorgerður fylgdist mjög vel með
hinni stóru fjölskyldu sinni. Hún
vakti yfir velferð fjölskyldunnar,
hvar sem meðlimir hennar voru
staddir, hérlendis sem erlendis. Öll-
um þótti vænt um að fá hringingar
frá Gerðu. Og margir leituðu ráða
hjá henni.
Þorgerður tókst jQórum sinnum á
við hinn skæða vágest krabbamein-
ið. Fyrst mun það hafa verið á fimm-
tugsaldri. Hún gekk í gegnum þessi
átök, sem önnur viðfangsefni á iífs-
ieið sinni, möglunarlaust, með já-
kvæðu hugarfari og án þess að taka
möguleikann á ósigri með í reikning-
inn. í flórða sinn náði sjúkdómurinn
loks undirtökum. Þorgerður lést á
krabbameinsdeild Landspítalans að
kvöldi fimmtudagsins 3. júlí. Þar
hafði hún verið umvafin sams konar
umhyggju og hlýju og hún hafði
sýnt öðrum fyrr á ævi sinni, bæði
af hinu frábæra starfsliði deildarinn-
ar sem dætrum sínum er vöktu við
dánarbeð hennar.
Blessuð sé minning Þorgerðar
Pétursdóttur.
Guðni Jónsson.
Ég verð að fara, feijan þokast nær
og framorðið á stundaglasi mínu.
Sumarið, með geislagliti sínu
hjá garði farið, svalur fjallablær
af heiðum ofan, hrynja lauf frá greinum,
og horfinn dagur gefur byr frá landi.
(Davíð Stef.)
Hún amma mín, Þorgerður Pét-
ursdóttir, er dáin.
Það var vitað að svo mundi fara
innan tíðar, en var þó svo óvænt og
sárt þegar það gerðist.
Á uppvaxtarárunum var það ekki
oft sem ég hitti afa og ömmu, þar
sem þau bjuggu austur á Djúpavogi
en fjölskylda mín á Ólafsfirði. Því
var það svo að þegar von var á þeim,
biðum við þess öll með eftirvæntingu
og tilhlökkun og vonuðum að þau
mundu dvelja lengi, lengi.
Sú vinátta og hlýja sem amma
sýndi þá, varðveittist á milli okkar
og hún var börnunum mínum jafn
góð og hún var mér.
Síðari ár, eftir að amma varð
ekkja, hittumst við oftar. Fórum
saman á kaffihús, í búðir, eða vorum
heima hjá mér. Og alltaf gat amma
sagt hvað hún vildi eða hvað hún
vildi ekki. Hún hafði ákveðnar skoð-
anir, hún kunni að segja „nei“ og
það gerði samvistirnar meira krefj-
andi og miklu skemmtilegri. Hún
gat notið augnabliksins og sagt það.
Ég er ömmu þakklát fyrir samver-
una, gleðistundirnar, einlægnina og
vináttuna. Og þó hún sé farin þá
skilur hún eftir minningar sem gleðja
og vekja til umhugsunar, eins og
hún sjálf gerði þegar hún lifði.
Blessuð sé minning Þorgerðar
Pétursdóttur.
Vertu sæl, elsku amma mín.
Anna Rós.
Æðruleysi, tíguleiki og reisn
munu alla tíð einkenna minningu
Gerðu ömmu. Hún var af kynslóð-
inni sem stritaði til þess að börnin
og barnabörnin gætu búið við vel-
sæld og val en bar sjálf skarðan
hlut frá borði. Amma átti fárra kosta
völ í uppvextinum - aldrei eignaðist
hún bíl, aldrei eignaðist hún mynd-
bandstæki og aldrei fór hún til
Flórída. Hún var samt ríkari en
margur annar; hún átti góðan mann
og góð börn.
Amma vann alla ævi hörðum
höndum við að koma börnum sínum
til manns. Gleðin og sorgin knúðu
dyra hjá henni í mörgum myndum
en aldrei heyrðist amma barma sér.
Alltaf hugsaði hún um velferð ann-
arra og aldrei um sína eigin. Aðrir
þurftu að vaka yfir velferð hennar
og það var engin kvöð, heldur ljúf
skylda sem börn og tengdabörn tóku
á sig með glöðu geði. Margir báðu
um meira af slíku en fengu ekki.
Enginn getur státað af veglegra
ævistarfi en hún amma. 102 afkom-
endur sem eru lífs og 3 sem eru liðn-
ir bera þess glöggt vitni og sjá til
ÞORGERÐUR
PÉTURSDÓTTIR
þess að Þorgerður Pétursdóttir verð-
ur alltaf á meðal okkar. Við erum
öll rík með hana hjá okkur. Ég óska
henni velfarnaðar á þeirri leið sem
hún gengur nú. Himnaríki er hennar.
ívar Pétur Guðnason.
Þegar nákominn ættíngi fellur frá
er ekki óeðlilegt þótt upp hrannist
í hugann minningar tengdar viðkom-
andi. Þannig er okkur farið núna
þegar við kveðjum Gerðu ömmu. í
hugann koma minningarbrot sem
okkur eru kær þótt öðrum virðist
þau ósköp léttvæg frá því er við
vorum lítil og dvöldum með mömmu
um lengri eða skemmri hríð hjá
ömmu og afa á sumrin. Við rifjum
upp þegar amma sendi okkur með
kaffið handa afa. Kaffi með- mjólk
og sykri var helt á glerflösku sem
sett var ofan í ullarsokk og litlum
sendlum trúað fyrir sendingunni.
Að launum leyfði afi okkur að
spranga í köðlum á netaverkstæð-
inu. Og amma tók því með jafnaðar-
geði þegar við vorum að reyna að
smala hænunum saman og hún beitti
lagni við að búa til búðarmjólk svo
að þéttbýlisbörn þyrftu ekki að láta
beljumjólk inn fyrir varir sínar.
Þegar aldurinn færðist yfir varð
amma æ tíðari gestur á heimili for-
eldra okkar því oft þurfti hún að
koma suður til lækninga. Amma
hafði þá frá mörgu skemmtilegu að
segja. Hún uppfræddi okkur um
æsku sína og uppeldi á alþýðuheim-
ili í Neskaupstað og uppi á Héraði.
Hún sagði okkur frá lífskjörunum á
Djúpavogi þegar hún og afi voru að
koma upp sínum stóra barnahóp.
Þótt aðstæður hafi oft verið erfiðar
var hvorki beiskja né eftirsjá hjá
ömmu. Hún var þakklát fyrir það
sem lífið hafði gefið henni; góðan
eiginmann og mannvænleg börn og
tengdabörn. Þökkum við ömmu fyrir
þessa fróðleiksmola.
Eftir að við vorum sjálf komin
með fjölskyldur var það ómissandi
hluti af tilverunni að koma við hjá
ömmu á Djúpavogi. Alltaf tóku hún
og afi á meðan hans naut á móti
okkur eins og þar færu þjóðhöfðingj-
ar. Kunnum við, makar okkar og
börn, ömmu bestu þakkir fyrir mót-
tökurnar.
Síðustu mánuðirnir hafa verið
ömmu erfiðir. Krabbinn var kominn
um hana alla og var hún með stöð-
ugar kvalir. Þegar svo er komið er
dauðinn líkn. Við þökkum Guði fyrir
að hún skyldi ekki þurfa að kveljast
lengur og erum þess fullviss að vel
hefur verið tekið á móti henni þang-
að sem för hennar hefur verið heit-
ið. Pabbi og Anna María systir geta
ekki fylgt ömmu til grafar. Þau
þakka ömmu allt gamalt og gott.
Elsku amma. Hafðu það sem allra
best í nýjum heimkynnum.
Kjartan og Þorgerður.
Mig langar til að minnast elsku-
legrar ömmu minnar, Þorgerðar
Pétursdóttur. Hún lést á Landspít-
alanum 3. júlí sl.
„Amma á Djúpó," eins og við
systkinin vorum vön að kalla hana,
var skörungur mikill. Þær voru ófáar
legur hennar á sjúkrahúsum um
ævina en hún efldist við hveija raun
og komst jafnan á fætur aftur.
Ég minnist ömmu minnar fyrst
þegar ég var tíu ára gömul. Ég,
ásamt tveimur systkinum mínum,
fór með mömmu austur og var það
í fyrsta skipti sem við hittum ömmu.
í þá daga var enginn fjölskyldubíll
til á heimilinu og bændafólkið átti
sjaldnast heimangengt. Amma var
heldur ekki mikið gefin fyrir ferða-
lög, svona að nauðsynjalausu. Þá var
amma að vinna í frystihúsinu og
minnist ég hennar í hvíta sloppnum
með skuplu á höfði, hálfhlaupandi
upp brekkuna í Miðhúsum.
Snyrtilegt heimilið bar vott um
myndarskap ömmu, þar átti hver
hlutur sinn ákveðna stað. Ég dáðist
að ömmu hversu vel hún gekk um
og þrátt fyrir að aldurinn færðist
yfir var alltaf jafnsnyrtilegl hjá
henni.
Þegar ég kenndi á Djúpavogi
kynntist ég ömmu minni vel. Það
varð að skemmtilegri venju að koma
í Miðhús, eftir kennslu á daginn, og
fá kaffi. Þá var oft gaman hjá okk-