Morgunblaðið - 12.07.1997, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
LAUGARDAGUR 12. JÚLÍ 1997 31
ur og mikið hlegið. Þær stundir eru
mér ógleymanlegar og dýrmætar.
Ég hygg að við höfum báðar saknað
þeirra og fundist heitthvað vanta,
þá sjaldan að ég kom ekki.
Amma kenndi mér margt. Hún
var vel að sér um flesta hluti og
kom maður sjaldan að tómum kof-
unum hjá henni, hvort sem um var
að ræða iandafræði, bókmenntir eða
heimsmálin almennt. Við ræddum
margt þessar stundir m.a. ætt-
fræði, eldamennsku og jafnvel póli-
tík. Hún amma hafði mjög ákveðnar
skoðanir á mönnum og málefnum
og var þá ekki að skafa utan af
hlutunum en aldrei var langt í húm-
orinn.
Svo fluttumst við frá Djúpavogi
og aftur varð lengra á milli okkar.
En sambandið hélst. Seinna þegar
ég hafði eignast eldri dóttur mína,
varð þeim vel til vina. Amma kall-
aði hana Buddu sína og sagði henni
jafnframt að það fengi enginn annar
að kalla hana því nafni.
Það er skrítið að eiga eftir að
koma á Djúpavog og geta ekki far-
ið í Miðhús til ömmu. Dóttir mín
talaði oft við langömmu sína í síma.
Ósjaldan sagði hún upp úr þurru
að við skyldum hringja í langömmu
á Djúpó, það væri svo langt síðan
við hefðum heyrt í henni. Svo bætti
hún gjarnan við að hún saknaði
hennar svo. Já, við söknum hennar
öll.
Stefanía Ósk (Stebba).
Þegar ég hugsa um ömmu er
margs að minnast. Hún pijónaði,
bakaði kökur og bjó til mat. Já, hún
var sannkölluð húsmóðir. Alltaf fékk
maður hlýjar móttökur hjá henni
ömmu. Það er skrýtið að hugsa til
þess að amma er ekki lengur í þess-
um heimi. Ég mun sakna þess að
geta ekki heimsótt hana í Miðhús.
Ég hugsa oft til þess tíma sem við
áttum saman þar, en vildi óska að
þær stundir hefðu verið fleiri. Maður
heldur alltaf að maður hafi nógan
tíma. Þrátt fyrir veikindi og sjúkra-
húslegur lumaði hún á brosi og gat
alltaf sagt okkur hvað var að ger-
ast í heiminum. Hún hafði sínar
skoðanir á þeim málum.
Elsku amma, ég mun sakna þín
en ég veit að í minningunni verður
þú alltaf hjá okkur.
Takk fyrir þann tíma sem við
áttum saman.
Guðrún Björk.
Okkur langar að minnast hennar
ömmu okkar, Þorgerðar Pétursdótt-
ur, eða ömmu á Djúpó eins og við
vorum vön að kalla hana.
Er við vorum yngri var lítið um
ferðalög. Mörg ár liðu áður og á
milli þess að við sáum ömmu. En
hún var alltaf til. Er við uxum úr
grasi urðu heimsóknir okkar austur
á Djúpavog tíðari. Það er sagt að
fólk eigi bara heima á einum stað.
En það að heimsækja ömmu í Mið-
hús var eins og að koma heim.
Amma var yndisleg kona. Hún
var hlý, dugleg og gestrisin í anda
þess tíma sem er liðinn. Því fylgdi
alltaf tilhlökkun að fara í heimsókn
til hennar eða þegar hún kom til
okkar. Það var gaman að tala við
ömmu. Hvort heldur rætt var um
fjölskylduna eða þjóðmálin kom
maður aldrei að tómum kofunum
hjá henni. Hún gat rætt um allt,
var ákveðin og hafði sínar skoðanir
á hlutunum. Alltaf vissi hún hvernig
okkur krökkunum gekk, hvað við
vorum að gera og hvar við vorum
stödd í náminu. Hin seinni ár var
amma oft veik en þó heyrðum við
hana sjaldan kvarta.
Maður kemur í manns stað, en
skarð það sem hún amma skilur
eftir sig verður ekki fyllt. Á stundum
sem þessari er svo margs að minn-
ast. Manni fannst að ekkert myndi
breytast, hún amma yrði alltaf hjá
okkur, þó við vissum betur.
Elsku amma, við erum lánsöm
að hafa þekkt þig.
Guð blessi minningu ömmu okkar
og langömmu, Þorgerðar Péturs-
dóttur.
F.h. fjölskyldnanna,
Systkinin á Kálfsá.
ÓLÖF
ELIMUNDARDÓTTIR
+ Ólöf Elimundar-
dóttir var fædd
á Stakkabergi i
Klofningshreppi í
Dalasýslu 11. júlí
1905 og var því
nærri 92 ára er hún
lést í Reykjavík 7.
júií síðastliðinn.
Foreldrar hennar
voru Elimundur
Þorvarðarson, f. 28.
des. 1877, d. 4. febr.
1959, og Ingibjörg
Guðmundsdóttir, f.
30. des. 1872, d. 25.
nóv. 1947. Systkini
hennar voru: 1) Elin, f. 25. nóv.
1898, d. 27. des. 1987. Maður
hennar var Jóhannes Jónsson
frá Purkey og bjuggu þau i
Langeyjarnesi og áttu þau tvö
börn. 2) Ingveldur, f. 4. mars
1900, d. 28. júní 1988. Hún var
lengi í Búðardal og síðar í
Reykjavík, ógift og barnlaus.
3) Björnfríður Ingibjörg, f. 10.
sept. 1902, d. júlí 1979. Sambýl-
ismaður hennar frá 1936 var
Bjarni Gestsson á Björnóifsstöð-
um í Langadal og voru þau
barnlaus. 4) Ólöf Guðmunda, f.
11. júlí 1905, d. 7.
júlí 1997, lengst af
á Stakkabergi, ógift
og barnlaus. 5) Sig-
fríður, f. 24. ágúst
d. 22. júní
1995, lengst af á
Stakkabergi, ógift
og barnlaus. 6) Guð-
björg Helga, f. 1.
nóv. 1909, d. 24.
ágúst 1966. Guð-
björg var lærð ljós-
móðir, gift Runólfi
Einarssyni skóla-
stjóra á Stöðvar-
firði. Þau eignuðust
þrjú börn. 7) Ingimundur, f. 13.
júií 1912. Bóndi á Stakkabergi
frá 1939-56, en hefur verið
búsettur í Reykjavík frá 1961.
Eignaðist eina dóttur með
Sigurbjörgu Sigurðardóttur. 8)
Guðlaug, f. 13. apríl 1915, gift
Ólafi Kristjánssyni, bjuggu þau
á Melum í Klofningshreppi til
1960 og síðan í Reykjavík. Þau
eignuðust eitt barn.
Útför Ólafar fer fram frá
Staðarfellskirkju á Fellsströnd
í dag og hefst athöfnin klukkan
14.
Við kveðjum nú í dag hjartkæra
vinkonu Ólöfu Elimundardóttur frá
Stakkabergi.
Þegar sá sem þessar línur ritar
opnaði fyrst augun í þessu lífi og
grenjaði í fyrsta sinni, mun það hafa
verið í örmum Lóu, en svo var hún
alltaf kölluð. Faðir minn sem bæði
var Ijósmóðirin og læknirinn við
þessa fæðingu, rétti henni mig og
bað hana að reyna að hugga strák-
inn sem grenjaði víst hraustlega og
í kaldri baðstofunni virtist hún hafa
næg ráð til að hlýja mér og hugga
og ég mun víst strax hafa gert mér
grein fyrir þeirri ást og umhyggju
sem henni var svo lagið að veita og
miðla til annarra, bæði þá og alltaf
gegnum lífið.
Lóa fæddist á Stakkabergi sem
þá var í Klofningshreppi og ólst upp
í stórum og glöðum systkinahóp við
fátækt eins og flestir á þeim árum,
en mikla nærgætni og notalegheit.
Hún átti sérlega nærgætna móður,
sem hlúði bæði að mönnum og dýr-
um af einstakri nákvæmni og mátti
segja að Ingibjörg hefði læknishend-
ur svo ráðagóð og nærgætin var hún.
Lóa erfði þetta frá móður sinni
og hún hlúði að öllu bæði mönnum
og dýrum af einstakri nákvæmni,
nutu þess margir í sveitinni þar sem
samgöngur voru á þeim árum Iéleg-
ar og læknir ekki sóttur til manna
né dýra nema mikil alvara væri á
ferðum.
Lóa fór til Reykjavíkur og var þar
um nokkurra ára skeið en kom al-
komin heim að Stakkabergi um 1939
og bjó þar til ársins 1982, er hún
ásamt Sigfríði systur sinni flutti
suður, Sigfríður á ellideild Akra-
nesspítala en Lóa til Reykjavíkur,
eftir að hafa dvalið um skeið á Akra-
nesi með systur sinni á meðan hún
var að venjast öllu þar.
Já, Lóa kom alkomin heim í sveit-
ina sína til að hlynna að systur sinni,
sem var svo mikið fötluð, og svo
foreldrum sínum sem voru þá orðin
fullorðin og þurftu aðhlynningar við.
Það má segja að Lóa hafi fórnað sér
mikið til að gjöra öðrum gott.
Það var alltaf tiihlökkun hjá okk-
ur börnunum að koma að Stakka-
bergi því þar var tekið svo notalega
á móti manni, og að koma til Lóu
var heilt upplifelsi, því hún átti allt-
af svo fínar kökur og bar þetta fram
af svo einstakri nærgætni og hlýju.
Hún tók einstöku ástfóstri við börn-
in sem ólust upp á næstu bæjum
við Stakkaberg og fylgdist með
hvernig þeim gekk í lífinu og þegar
þessum vinum hennar gekk vel
gladdi það Lóu mikið.
Á Stakkabergi voru mörg börn í
sveit á sumrin og ég held að þau
hafi öll elskað og virt Lóu og sýnt
henni þakklæti sitt í verki á svo
margan hátt. Og víst er um það að
Lóa átti það skilið því hún sýndi
þeim svo mikla nærgætni og móður-
lega umhyggju.
Það var Lóu mikið áhyggjuefni
að sjá hvern bæinn í litlu sveitinni
okkar fara í eyði og allt grotna nið-
ur sem vinnufúsar hendur höfðu
byggt upp og engan órað fyrir að
yrðu eyðingunni að bráð, man ég
hvað Lóa gladdist yfír því þegar ég
fékk lóð undir sumarhúsið okkar og
hún sá það rísa á gamla bæjarhóln-
um og sjá þó ljós þar, sem tákn um
líf og að ennþá eigi e.t.v. eftir að
blómgast gott mannlíf á okkar grös-
ugu og fallegu Klofningsbæjum.
Lóa átti því láni að fagna er heilsu
hennar hrakaði svo, að hún gat ekki
verið í íbúðinni sinni, að dvelja á
Skjóli, þar sem hún naut allrar þeirr-
ar bestu aðhlynningar sem hægt er
að fá. Vil ég leyfa mér, fyrir Lóu
hönd og okkar allra sem þótti vænt
um þessa góðu konu, að þakka öllu
því góða fólki af alhug, sem hlynnti
að henni þar, svo að til fyrirmyndar
var.
Já, nú er hún Lóa að fara heim
að Stakkabergi þar sem hún verður
lögð til hinstu hvílu í heimagrafreitn-
um við hlið foreldra, systkina og
vandamanna.
Við systkinin frá Sveinsstöðum og
makar og aðrir úr fjölskyldunni send-
um systkinum Lóu og aðstandendum
innilegustu samúðarkveðjur um leið
og við biðjum Lóu allrar blessunar
og þökkum af alhug liðna tíð.
Kristinn Sveinsson.
„Sæll og blessaður, velkominn til
kerlinganna, við hokrum hérna tvær
kerlingar með nokkrar kýr, það er
nú allt og sumt og ekki eru húsin
hátimbruð svo það er nú ekki mikið
sem ég get sýnt þér.“ Það var eitt-
hvað á þessa leið er kona sú sem í
dag er kvödd hinsta sinn ávarpaði
undirritaðan er fundum okkar bar
saman í fyrsta sinn heima á Stakka-
bergi í Klofningshreppi fyrir nærri
25 árum.
En hún þurfti ekki þá né síðar
að sýna mér hátimbruð hús né stór-
ar hjarðir búfjár til þess að vekja
athygli mína óskipta.
Á þessum stað, Stakkabergi, hafði
hún alið mest allan aldur sinn utan
nokkur ár sem hún dvaldi í Reykja-
vík og austur á Stöðvarfirði hjá
Guðbjörgu systur sinni. Strax og
getan leyfði var farið að létta undir
við bústörfin og stóð hún síðan fyrir
búi með foreldrum sínum meðan þau
voru á lífi og síðar með Ingimundi
bróður sínum um tíma og systur
sinni Sigfríði sem var fötluð og gat
ekki _séð sér farborða á eigin spýtur,
ævi Ólafar var þvi meira á þann veg
að fórna sér fyrir aðra, en að heimta
af öðrum sjálfri sér til handa.
Stakkaberg er landlítil jörð,
barnahópurinn var stór, níu alls,
fædd í byijun þessarar aldar, búið
sem átti að framfleyta þessum hópi
var lítið, fátæktin var því óhjá-
kvæmilega hlutskiptið.
Þetta hefur vafalaust sett mark
sitt á lífshlaup og viðhorf hennar
eins og mjög margra annarra. Það
kom meðal annars fram í því að
móttökur voru með þeim hætti að
engu var líkara en að viðkomandi
væri langt að kominn og jafnvel við
hungurmörk.
Allt viðmót og orðræða við þá sem
kynntust henni leiddi yfirleitt til
ævilangrar vináttu og tíðra heim-
sókna, enda lagði hún mikið upp úr
því að rækta þessi sambönd, m.a.
með því að senda hátt í tvö hundruð
jólakort vítt og breitt um landið um
hver jól.
Að leiðarlokum rifjast ýmislegt
upp fyrir manni í árlegum heimsókn-
um vestur í Dali. Eins og fyrr sagði
voru móttökur og allur viðurgjörn-
ingur með þeim hætti að meltingar-
færi manns fengu ærið verkefni.
Frásagnarhæfileikinn var mikill og
húmorinn ósvikinn, gat jafnvel farið
yfir í grófari kantinn ef svo bar við,
en aldrei svo að það meiddi neinn,
til þess hafði hún of mikið innsæi í
sálarlíf annarra. Rólegheit og æðru-
leysi í framkomu gerðu það að verk-
um að sumir héldu að um eftirtektar-
leysi eða sijóleika væri að ræða, en
því var þveröfugt farið. Hún tók
eftir minnstu smáatriðum í fari fólks
og mundi orðræðuna í samhengi,
gat jafnvel brugðið því fyrir sig að
herma eftir sérkennum manna.
Við brottför frá Stakkabergi
fylgdi manni úr hlaði svo mikið af
fyrirbænum og blessunarorðum að
það hefði nægt til að fleyta hverjum
bersyndugum húðarsel hálfa leið til
himnaríkis ef ekki lengra.
Eftir að hún hætti að búa með
kýr fór smám saman að halla undan
fæti og að lokum fluttu þær systur
burt frá Stakkabergi, fyrst einn vet-
ur á Akranes. Þá fór Sigfríður, syst-
ir hennar, á Sjúkrahús Akraness og
dvaldi þar upp frá því þar til hún
lést fyrir um tveim árum, en Ólöf
fluttist til Reykjavíkur þar sem hún
bjó í allnokkur ár I eigin íbúð en
síðan flutti hún á Skjól, dvalarheim-
ili aldraðra og naut þar góðrar
umönnunar.
Sagt er að römm sé sú taug sem
rekka dragi föðurtúna til, þrátt fyrir
brotthvarf frá heimaslóðum var hug-
urinn gjarnan fyrir vestan, enda fór
hún vestur á sumrin meðan getan
leyfði. Á sl. sumri sagði hún: „Nú
langar mig til að fara vestur. Það
er ekki víst að mér gefist fleiri tæki-
færi til þess og ég vil að sem fiestir
ættingjar og vinir komi því nú ætla
ég að halda mína eigin útför að mér
lifandi og viðstaddri."
Útkoman var sú að hátt í eitt
hundrað manns komu og voru við
þennan fyrrihluta útfararinnar og
sú gamla sat að sjálfsögðu í öndvegi.
Olöf giftist ekki og átti ekki börn,
en hvert barn og unglingur sem
dvaldi hjá henni tengdist henni mjög
sterkum böndum sem kom m.a. fram
í því að mörg þeirra hafa látið sín
eigin börn heita í höfuðið á henni.
Hún hefði getað tekið undir með
Benjamín Franklin er hann sagði á
gamals aldri: Ég hef lifað lengi í
þessum heimi og fer nú að verða
forvitinn um þann næsta. Dauðinn
var henni ekki áhyggjuefni, hún stóð
fast á því að framhald væri eftir
þetta skeið. Eftir að lífsþrótturinn
var nærri þrotinn og röddin aðeins
hvísl sem erfitt var að greina bar
fundum okkar sjaldnar saman. Eitt
af því síðasta í samskiptum okkar
var að hún rétti mér ljóðabók en þar
hafði hún merkt vrð tvö erindi, „ég
vil að þetta verði flutt yfir mér í
grafreitnum heima“.
Með þessum línum kvitta ég fyrir
takmarkalausan velvilja og um-
hyggju í garð minn og minna.
Nú er þessi sérstæða og eftir-
minnilega kona komin heim á þann
stað sem stóð hug hennar og hjarta
næst, í túnið sem hallar mót suðri
og grasvöxtur er meiri en víða ann-
ars staðar þar sem hæstu stráin
verða hátt í vöxt meðalmanns. Þar
sem sér annars vegar upp til Stakks-
ins, sem jörðin dregur nafn sitt af
og hins vegar út á Hvammsfjörðinn.
Kristján F. Oddsson.
Við strönd Breiðafjarðar vestur í
Dalasýslu stendur gamalt lítið stein-
hús undir bröttu fjalli. Þar má sjá
vítt um fjörðinn vestur og suður,
óteljandi eyjar og fagran fjallahring.
Sjálfur er bærinn í skjóli Klofnings-
fjalls fyrir norðri. Þar er hvað feg-
urst á íslandi að vori og sumri. Þar
heitir á Stakkabergi.
í dag kveð ég vinkonu mína Ólöfu
Elimundardóttur, sem þar var fædd
og ól mestan sinn aldur. Löngu lífi
er lokið, sem lifað var í fullkominni
sátt við Guð og menn og í óvenjuleg-
um samhljómi við náttúru lands og r
sögu.
Ólöf var Breiðfirðingur í báðar
ættir, dóttir hjónanna Elimundar
Þorvarðarsonar frá Stakkabergi og
Ingibjargar Guðmundsdóttur frá
Barmi á Skarðströnd. Hún var
fimmta í hópi sjö systkina. Yngri
voru Sigfríður og Ingimundur.
Ólöf hafði til að bera alla þá kosti,
sem óblíð lífsbaráttan bjó Breiðfirð-
ingum um alda skeið. Hún var full
af dugnaði, hafði óbilandi kjark allt
fram á efstu ár og kunni vel að
nýta sér takmörkuð gæði jarðar
sinnar. Hún var hæglát en seig. Hún
bjó með kýr fram um sjötugt og
þurfti oft að yfirstíga ótrúlega erfið-
leika við að koma vöru sinni á mark-
að með hæstu gæðum. Annað gat
hún alls ekki sætt sig við.
Ólöf hleypti heimdraganum ung
og fór suður. Hún var í vistum í
Reykjavík og nágrenni; þjónaði hún
m.a. á stærri heimilum eins og þá
var títt og kynntist vel lífi og störf-
um margra þekktra borgara á sinni
tíð. Hún var gerkunnug víða í borg-
arlífinu á árunum milli stríða enda
stálminnug og áhugasöm um allt
sem snerti mannlegt eðli í gleði og
sorg. Hún var einstaklega næm á
samferðamenn sína og kunni því frá ■' -
mörgu að segja.
Ekki er nokkur vafi að Ólöfu
hefðu beðið margir kostir ef hún
hefði kosið að þroskast frekar við
þessar aðstæður og finna lífi sínu
farveg í iðu borgarlífsins. En hlut-
skipti hennar varð annað. Var henni
það alveg sjálfviljugt.
Ólöf hélt heim á Stakkaberg í
blóma lífsins til að annast og að-
stoða fjölskyldu sína, þegar að
kreppti. Fyrst og fremst var það
yngsta systirin, Sigfríður, sem
þarfnaðist eldri systur sinnar. Þurfti
hún mikla og stöðuga umönnun. Vék
Ólöf þaðan aldrei síðan, þar til Sig-
fríður fór á sjúkrahúsið á Akranesi.
Þá fylgdi Ólöf henni suður á Skaga. c
Sigfríður var gáfuð og skemmti-
leg kona. Það var ekki öllum ljóst.
þar sem hún var heft að þroska
vegna alvarlegrar hreyfihömlunar
og talerfiðleika allt frá fæðingu.
Ólöf annaðist hana svikalaust og
langt umfram það á meðan þær lifðu
báðar. Sígfríður lést á Sjúkrahúsi
Akraness fyrir nokkrum árum.
Ólöf var einstök kona að allri
gerð. Hún var mannvinur og lagði
gott til allra. Hún var ekki blind á
það spaugilega í fari annarra; gall-
arnir voru henni ljósir. En þetta fór
hún svo vel með að aldrei meiddi
og höfðu allir einhveija virðingu af
ummælum hennar. Hún átti sér enga
óvildarmenn og urðu flestir vinir 4
hennar án nokkurrar áreynslu. Allt-
af tók hún við manni með fölvskva-
lausri blíðu og af óviðjafnanlegri
gestrisni. Jafnan var gott að hafa
nægan tíma til að spilla ekki
skemmtilegu og fræðandi samtali á
Stakkabergi.
Ólöfu þekktu allir um vestanverða
Dalasýslu og margir þekktu hana
af góðu i Suðurdölum. Þannig var
lífshlaup hennar fagurt og öllum
aðdáunarefni.
Það er stundum haft á orði, að
fátt illt sé að finna í fari þeirra, sem
látnir eru. Slíkt á ekki við um Lóu *s
á Stakkabergi. Hún var þegar goð-
sögn í lifanda lífi fyrir sakir góðvild-
ar sinnar og manngæsku. Hún var
heilög kona.
Guð blessi minningu Lóu á Stakk-
bergi. Megi hún verða öðrum til eft-
irbreytni.
Sigurbjörn Sveinsson, fyrrum
læknir í Búðardal.