Morgunblaðið - 15.10.1997, Side 33

EBENEZER
ÞÓRARINN
ÁSGEIRSSON
+ Ebenezer Þór-
arinn Ásgeirs-
son fæddist á Flat-
eyri við Onundar-
fjörð 15. maí 1923.
Hann andaðist á
Landakotsspítala 8.
október síðastlið-
inn.
Foreldrar _ hans
voru hjónin Ásgeir
Guðnason, kaup-
maður og útgerðar-
maður á Flateyri,
og Jensína Eiríks-
dóttir, húsmóðir.
Eftirlifandi systkini
hans eru Erla og Snæbjörn.
Látin eru Guðni, Hörður, Gunn-
ar, Sigríður og Eiríkur.
Ebenezer kvæntist 6. júlí
1944 eftirlifandi konu sinni,
Ebbu Thorarensen. Foreldrar
hennar voru hjónin Ingibjörg
og Ragnar Thorarensen. Börn
Ebenezers og Ebbu eru: 1) Jón-
ína, f. 17. október 1943, gift
Böðvari Valgeirssyni. Börn
þeirra eru Elín, f. 11. apríl
1962, Hrefna, f. 8. marz 1966,
og Ebenezer Þórarinn, f. 2.
marz 1970. Barnabörn þeirra
eru sex. 2) Ragnheiður Ingi-
björg, f. 1. júní 1948, gift Stef-
áni Friðfinnssyni.
Sonur þeirra er
Þórarinn Ásgeir, f.
29. ágúst 1967. Þau
eiga eitt barnabarn.
3) Ásgeir, f. 29.
október 1951,
kvæntur Guðlaugu
Jónsdóttur. Börn
þeirra eru Ebenez-
er Þórarinn, f. 12.
nóvember 1976,
Hinrik, f. 5. desem-
ber 1989, og Lára,
f. 11. mars 1992.
Ebenezer út-
skrifaðist frá Verzl-
unarskóla Islands 1944. Hann
starfaði við fyrirtæki föður síns
á Flateyri til ársins 1949 og
réðst þá til starfa hjá Sigurði
Ágústssyni í Stykkishólmi þar
sem hann var til ársins 1952.
Það ár stofnaði hann fyrirtækið
Hansa hf., ásamt bróður sínum
Eiríki, og veitti því forstöðu til
ársins 1967 þegar hann hóf
rekstur Vörumarkaðarins hf.,
fyrsta stórmarkaðarins á land-
inu, sem hann átti og stjórnaði
í um 20 ár.
Ebenezer verður jarðsung-
inn frá Dómkirkjunni í dag og
hefst athöfnin klukkan 13.30.
Kveðja frá
Lionsklúbbnum Ægi
Þeir menn sem gerast félagar í
Lionsklúbbi, finna hjá sér þörf til
að leggja þeim lið sem minna mega
sín og feta í fótspor Melvin Johns,
stofnanda Lionshreyfingarinnar.
Ebeneser Þ. Ásgeirsson var einn
þeirra. Hann gekk í Lionsklúbbinn
Ægi í febrúar 1961 og starfaði í
klúbbnum alla tíð síðan. Hann
gegndi þeim ábyrgðarstörfum í
klúbbnum, sem félagar almennt
takast á hendur. Var einn sá stór-
tækasti við að miðla af eigin efnum
til þeirra líknarmála sem klúbburinn
hans vann að. Má þar sérstaklega
nefna elju þeirra bræðra, Ebenesers
og Gunnars, við að styrkja hin góðu
hjálparstörf Ægis við heimilisfólkið
á Sólheimum í Grímsnesi. Á fundum
klúbbsins var ekki mikill hávaði eða
ys í kring um Ebeneser, en þegar
hann gaf álit sitt þá var það vel
ígrundað og heilt. Við félagar fylgj-
um honum nú síðasta spölinn, sökn-
um hans og biðjum honum blessun-
ar á nýjum leiðum. Eiginkonu hans,
Ebbu Thorarensen, og öðrum
vandamönnum sendum við samúð-
arkveðjur og biðjum þeim Guðs
blessunar.
F.h. Lionsklúbbsins Ægis,
Viðar G. Waage, formaður.
Flest erum við þannig að við
berumst með straumnum, fylgjumst
með, tökum því sem að höndum ber
en höfum sjaldnast frumkvæði að
breytingum. Aðrir synda fremur
gegn straumnum, sætta sig aldrei
við óbreytt ástand, vilja feta nýja
stigu, taka áhættu, breyta því sem
þeim líkar ekki - hafa frumkvæði.
Slík manngerð var Ebenezer Þór-
arinn Ásgeirsson sem kvaddur er í
dag. Hann var af þeirri kynslóð sem
lifði mesta breytingaskeið í sögu
þjóðarinnar frá fátækt til bjargálna
- frá höftum til frelsis.
Ebenezer var það sem með sönnu
má kalla athafnamann í þess orðs
jákvæðustu merkingu. Einn af þeim
sem breytti eigin kjörum en hafði
líka jákvæð áhrif á þjóðfélagið sem
hann lifði í. Hann kom víða við í
verslun og viðskiptum og var oftast
í fararbroddi nýjunga og baráttu
gegn höftum og helsi á framtak
einstaklingsins.
Ungt fólk i dag gerir sér væntan-
lega litla grein fyrir því hvernig
berjast þurfti gegn alls kyns höftum
í atvinnurekstri af því tagi sem
hlægileg væru talin ef einhveijum
dytti í hug að framfylgja þeim nú
og eru þó aðeins örfá ár síðan sum
þeirra heyrðu sögunni til.
Innflutnings- og gjaldeyrishöft
af ýmsu tagi, ofurtollar, sérstök
leyfi til innflutnings á húsgögnum,
kexi og sælgæti, bann við að selja
mjólk í matvörubúðum, reglugerðir
um opnunartíma, bann við að selja
ávexti og grænmeti í lausu, svartir
listar innflytjenda ef menn dirfðust
að selja ódýrar en verðlagsstofnun
leyfði, einkasala á útvörpum og
margt, margt fleira.
Öll slík fyrirmæli um hvernig
viðhalda bæri óbreyttu ástandi voru
Ebenezer eitur í beinum því lífs-
skoðun hans var að breyta og bæta
og að hið eina sem væri alltaf
óásættanlegt í sjálfu sér væri ein-
mitt óbreytt ástand.
Ebenezer rak á starfsævi sinni
tvö fyrirtæki sem hvort á sínu sviði
mörkuðu ákveðin tímamót. Árið
1952 tók hann við rekstri Hansa
hf. sem framleiddi Hansagardínur,
hurðir og hillukerfi samkvæmt sér-
leyfum.
Byijunin var smá í sniðum og
Ebenezer hjólaði heim til viðskipta-
vina sinna til að taka mál af glugg-
um og svo til baka með tilbúnar
gardínur á bakinu. Fyrirtækinu óx
þó fljótlega fiskur um hrygg enda
var Ebenezer í fararbroddi þeirra
sem gerðu sér grein fyrir mætti
auglýsinga í viðskiptum. Um hveija
verslunarmannahelgi var nánast
önnur hver auglýsing sem lesin var
í útvarpinu frá Hansa h/f og þegar
Ebenezer snéri sér að öðru og seldi
fyrirtækið var svo komið að nánast
á hverju einasta heimili í landinu
voru einhvetjar vörur frá Hansa.
Enn í dag eru „hansagardínur"
samheiti yfir ákveðna tegund rimla-
gluggatjalda, áratugum eftir að
framleiðslu Hansa hf. var hætt.
Ebenezer snéri sér síðan að
rekstri stórmarkaðs, Vörumarkað-
arins h/f, með þá einföldu viðskipta-
hugmynd að bijóta á bak aftur ríg-
fast verðlagskerfi með því að selja
vörur með minni álagningu en aðr-
ir, selja meira af þeim, halda kostn-
aði í lágmarki og hagnast á því.
Þetta gekk líka eftir og smám
saman riðlaðist kerfið. Það varð
óhætt að selja mjólk í matvörubúð-
um, grænmeti og ávexti í Iausu og
gott ef fólk mátti ekki velja sér
saltkjötsbitana sjálft á sprengidag-
inn. Verðlagsreglurnar sem sumir
héldu að Móses sjálfur hefði samið
eru nú fallnar í gleymsku og dá og
fyrir löngu komið í ljós það sem
Ebenezer alltaf vissi; að þær héldu
vöruverði uppi en lækkuðu það ekki.
Þjóðfélagsgerðin riðlaðist heldur
ekki þó einkaréttur ÁTVR á inn-
flutningi ilmvatna væri afnuminn
né heldur við það að átthagafjötrar
gjaldeyrishafta heyri sögunni til.
Smám saman jókst vöruval í Vöru-
markaðinum og Ebenezer byggði
upp stórmarkað á nútímavísu frá
því að vera horn í hálfbyggðu húsi
í Ármúlanum þar sem hann sjálfur,
Baldur mágur hans, Daníel í Geysi
og Magnús Pétursson afgreiddu
vörur í stórum pakkningum og upp
í að vera deildaskipt verslunarhús
með fjölbreyttu vöruvali.
Ebenezer var þeirrar lífsskoðun-
ar að menn ættu að halda orð sín,
standa við skuldbindingar sínar og
láta gott af sér leiða. Gerði það
sjálfur og ætlaðist til þess af öðrum.
Hann var einstaklega hjálpsamur
og greiðvikinn og voru þeir ófáir
sem áttu honum þakkir að gjalda
fyrir veitta aðstoð þó sjálfur ætlað-
ist hann sjaldnast til þakka.
Hann var skoðanafastur, sjaldn-
ast sammála síðasta ræðumanni,
stundum nokkuð dómharður, en
vinur vina sinna, góður vinnuveit-
andi og samverkamaður. Oftar en
ekki var starfsaldur starfsmanna
hans langur og með ýmsum hætti
lét hann menn vita að hann mæti
velunnin störf.
Þegar hann að lokum ákvað að
selja verslunarrekstur sinn var það
kannski dæmigert að kaupandinn
var einn þeirra sem ekki gengu allt-
af troðnar slóðir fremur en hann
sjálfur - Óli í Olís. Þau viðskipti
sem námu háum fjárhæðum byggð-
ust í fæstu á skriflegum samningum
heldur á handabandi og orðum sem
báðir stóðu við og hvorugur tapaði
á.
Ebenezer var ekki margmáll eða
sjálfsauglýsingaglaður um ævina
og því eru það fýrst og fremst þeir
sem nánast þekktu sem vissu hve
margar nýjungar í verslunarrekstri
voru frá honum runnar. Ef saga
verslunar á seinni hluta aldarinnar
verður einhvern tíma skrifuð þá
verður dijúgur kaflinn um Ebenezer
Þórarin Ásgeirsson.
Þó að tímar breytist þá breytist
aldrei þörf þjóðfélagsins á að eign-
ast frumkvöðla eins og hann og því
er kannski dýrmætast fordæmi
hans til annarra að láta engan segja
sér fyrir verkum um hvað er hægt
og hvað er ekki hægt á hvaða sviði
sem er.
Ebenezer kvæntist ungur eftirlif-
andi eiginkonu sinni Ebbu Thorar-
ensen og eignuðust þau þijú börn.
Ebba bjó manni sínum glæsilegt
heimili sem gott var að heimsækja
og dvelja á. Sjálfur á ég þeim hjón-
um sérstaka skuld að gjalda fyrir
aðstoð við uppeldi sonar mins í
bernsku en honum, börnum sínum
og barnabörnum reyndust þau ætíð
frábærlega vel.
Ebenezer átti við alvarlegan
heilsúbrest að stríða síðustu árin
og dvaldist síðasta árið sem hann
lifði á Hvítabandinu og síðar Landa-
koti. Enginn dagur sem hann dvald-
ist þar leið án þess að Ebba og eitt-
hvert barna hans heimsækti hann,
færði honum góðgæti að heiman,
færi með hann í ökuferð og létu
hann verða varan umhyggju og
elsku sinnar.
Fyrir hönd fjölskyldunnar vil ég
sérstaklega þakka frábæru starfs-
fólki þessara sjúkrastofnana fyrir
að gera allt sem í mannlegu valdi
stóð til að gera honum veikindin
léttbærari.
Genginn er góður drengur -
blessuð sé minning hans.
Stefán Friðfinnsson.
Það er aldrei auðvelt að kveðja
einhvern sem manni þykir vænt um.
Sérstaklega þegar um hinstu kveðju
er að ræða. Afi minn, Ebenezer
Þórarinn Ásgeirsson, var svo stór
þáttur í lífi mínu, sérstaklega þegar
ég var lítill, að mér verður orðfall.
Hvernig á maður að skrifa um
allar góðu minningarnar þannig að
það skiljist? Bíltúrarnir á sunnu-
dagsmorgnum, endurnar á Tjörn-
inni og ís með dýfu á eftir, hljóma
eitthvað svo hversdagslega, en samt
eru þetta einhveijar minna bestu
minninga. Góðlátleg stríðni hans
er einnig eftirminnileg og þau voru
ófá skiptin sem hann sendi mig í
vonlausa leiðangra til að sækja eitt-
hvað, eitthvað sem ég hefði getað
sagt mér sjálfur að væri ekki til,
ef ég hefði bara hugsað mig aðeins
um.
Seinna, þegar ég var að komast
til vits og ára, fór maður að hlusta
betur á afa. Hann var alltaf tilbúinn
að styðja mann, ef á þurfti að halda
og síst var hann nískur. Ég man
eftir því þegar ég var nýkominn
með bílpróf og hann féllst á að lána
mér bílinn sinn. Hann benti mér
sérstaklega á alla öryggisþætti og
sagði að það væri alltaf hægt að
fá nýja bíla, það væri erfiðara að
endurnýja ökumennina.
Það er á svona stundum sem
maður uppgötvar að maðurinn er
tilfinningavera. Heilinn segir manni
að dauðinn hafi verið líknandi eftir
langvarandi veikindi, en hjartað
leyfir sorginni að ráða. En afi hefur
nú fengið hvíld, svo ég verð að trúa
því að honum líði vel núna.
Ég þakka hjúkrunarfólkinu
umönnunina síðustu mánuðina.
Þórarinn Stefánsson.
Kynni okkar Ebenezers hófust
1971, er ég gerðist starfsmaður
hans hjá Vörumarkaðnum hf., sem
Ebenezer hafði þá rekið í 3 ár við
Ármúla la. Ebenezer hafði áður
rekið fyrirtækið Hansa, sem fram-
leiddi og seldi húsgögn og hinar
frægu hansagardínur.
Það fer ekki hjá því að 13 ára
samstarf í rekstri fyrirtækis leiðir
til tengsla og vináttu, sem endast
ævilangt. Ebenezer var starfsfólki
sínu góður húsbóndi. Þessa naut
ég sem ungur maður nýkominn úr
viðskiptadeild Háskólans. Ebenezer
var forsjáll í viðskiptum og hafði
næmt auga fyrir breytingum og
þróun í viðskiptum. Þegar hann
stofnar Vörumarkaðinn var neyt-
endum í fyrsta skipti boðið upp á
valkost þ.e. að velja sér annað þjón-
ustustig og um leið lægra vöruverð
en almennt gerðist. Gaf hann út
viðskiptakort til viðskiptamanna
sinna og nutu þeir sérstaks afslátt-
ar og gátu gert hagkvæmari kaup
með innkaupum í stærri pakkning-
um. Ebenezer var kjarkmikill og
útsjónarsamur. Hið nýja verslunar-
form mæltist ekki alltaf vel fyrir
hjá keppinautunum ogjafnvel heild-
salar hikuðu í upphafi, þegar þessi
nýjung var að ryðja sér til rúms.
Hagkaup var að útvíkka sína starf-
semi og var stærsti keppinauturinn
í matvörunni, en Vörumarkaðurinn
seldi einnig íjölbreytt húsgögn,
bæði íslensk og innflutt. í heimilis-
tækjadeild voru Electrolux og Row-
enta heimilistæki, en einnig var
seld gjafavara og vefnaðarvara. Á
þessum árum voru eldri rekstrar-
form enn til staðar t.d. í dreifingu
mjólkur og landbúnaðarvara. Kerfið
varði sjálft sig og neytandinn skipti
minna máli. Þegar Ebenezer steig
það skref að hefja sölu kjötvara og
mjólkur komu margar hindranir í ^
ljós. Keypt höfðu verið nýjustu tæki
til kælingar og afgreiðslu, en að-
staða taldist ekki fullnægjandi hjá
þeim, sem veita áttu leyfi til mjólk-
ursölu. Þess vegna stóðu mjólkur-
kælar tómir í hálft ár áður en leyf-
ið fékkst. En þrautseigja Ebenezers
dugði og íslenskir neytendur nutu
góðs af. Á rúmlega 10 ára tímabili
óx fyrirtækið úr því að hafa 15
starfsmenn í að hafa rúmlega 150
starfsmenn og umfangsmikinn
rekstur á tveimur stöðum.
Ebenezer var klókur stjórnandi.
Hann kunni að viðurkenna og
hvetja sitt starfsfólk og eignaðist
marga dygga trúnaðarstarfsmenn.
Hann var ekki þessi daglegi papp- *
írsstjórnandi, heldur hafði sinn eig-
in stíl, sem reyndist honum farsæll
í viðskiptum og samkeppninni.
Ebenezer hafði mikinn áhuga á
þjóðmálum og stjórnmálum enda
þótt hann tæki ekki sjálfur þátt á
þeim vettvangi. Hann gat verið
gagnrýninn á málefni og menn, en
hann var réttsýnn og vænti þess
sama af mönnum í viðskiptum og
stjómmálum. Ef það brást að hans
mati, gat hann verið hvatyrtur eins
og Vestfirðingar stundum eru, eink-
um sjómenn. En þeir, sem þekktu
hann best, skildu það sem að baki
bjó.
Með þessum línum vil ég kveðja
Ebenezer og þakka honum leiðsögn,
miðlun þekkingar og reynslu, sem
hefur nýtzt mér í starfi og lífinu
sjálfu. Ég sendi Ebbu, börnum
þeirra, tengdabörnum, barnabörn-
um og barnabarnabörnum mínar
innilegustu samúðarkveðjur. Megi
björt minning hans búa með ykkur
öllum.
Andrés B. Sigurðsson.
MARGRÉTEYRÚN
HJÖRLEIFSDÓTTIR
+ Margrét Eyrún Hjörleifs-
dóttir fæddist í Reykjavík
27. júní 1935. Hún lést á Land-
spítalanum 6. október síðastlið-
inn og fór útför hennar fram
frá Fríkirkjunni í Reykjavík
mánudaginn 13. október.
Hver minning dýrmæt perla að liðnum
lífsins degi,
hin Ijúfu og góðu kynni af alhug þakka hér.
Þinn kærleikur í verki var gjöf, sem
gleymist eigi,
og gæfa var það öllum, er fengu að
kynnast þér.
(Ingibj. Sig.)
Við viljum minnast hennar Mar-
grétar eða Maddýjar eins og hún
var kölluð. Við kynntumst Maddý,
móður Ágústu vinkonu okkar, ung-
ar að árum. Vorum við stelpumar
óaðskiljanlegar og brölluðum margt
saman. Alltaf var tekið vel á móti
okkur á Grettisgötunni hvenær sem
var þó svo fylgdi okkur mikill ærsla-
gangur. Alltaf hafði Maddý mikinn
áhuga á öllu sem var að gerast hjá
okkur stelpunum. Er það lýsandi
dæmi um gestrisni þeirra hjóna er
við vinkonurnar skruppum á ball á
Selfossi. Tóku Maddý og Benni
ekki annað í mál en að við kæmum
í sumarbústaðinn til þeirra og gist-
um. Okkur er ofarlega í huga hvað
vel var hugsað um okkur. Vakti
Maddý okkur um hádegi í ilmandi
steik og eyddum við deginum hjá
þeim í vellystingum. Er við fórum
fengum við allar að gjöf tátiljur sem
Maddy hafði pijónað.
Maddý var sérstök manneskja
og mjög gefandi. Samband hennar
og Ágústu var einstakt og voru þær
mjög nánar. Maddý stóð sig eins
og hetja í erfiðum veikindum og
bar ætíð velferð fjölskyldunnar fyr-
ir bijósti.
Elsku Maddý okkar, við þökkum
góð kynni og ánægjulegar stundir,
Minningin um yndislega konu munSr
ætíð lifa í hjörtum okkar.
Hvíl þú í friði.
Margs er að minnast,
margt er hér að þakka.
Guði sé lof fyrir liðna tíð.
Margs er að minnast,
margs er að sakna.
Guð þerri tregatárin strið.
Far þú í friði,
friður Guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir allt og allt.
Gekkst þú með Guði,
Guð þér nú fylgi, r-
hans dýrðarhnoss þú hljóta skalt.
(V. Briem.)
Elsku Ágústa, Benni, Hjölli,
Benni yngri og Mummi, við vottum
ykkur og öðrum ástvinum okkar
dýpstu samúð. Megi algóður Guð
styrkja ykkur í ykkar miklu sorg.
Sonja, Gunna, Harpa og Ella. <