Morgunblaðið - 01.11.1997, Blaðsíða 20

20 LAUGARDAGUR 1. NÓVEMBER 1997
ERLEIUT
MORGUNBLAÐIÐ
URVERINU
*
Formannafundur SSI í Eyjum
Undrast um-
mæli for-
manns LIU
FORMANNAFUNDUR Sjó-
mannasambands íslands, sem
hófst í Vestmannaeyjum í gær og
verður fram haldið í dag, lýsir yfir
undrun sinni á þeirri yfirlýsingu,
sem formaður Landssambands ís-
lenskra útvegsmanna viðhafði um
iaunakjör sjómanna, á aðalfundi
samtaka sinna, þar sem hann kveð-
ur upp úr um það að launakerfi
sjómanna sé úr sér gengið og því
beri að leggja það af og taka upp
fastlaunakerfi.
Nauðsynlegt að hækka
lágmarkslaun
Fundurinn tekur undir orð for-
manns LÍÚ um að nauðsynlegt sé
að hækka lágmarkslaun þau sem
felast í kauptryggingu sjómanna,
en undrast þau ummæli formanns
LÍÚ að hlutaskiptakerfið, sem
hann sjálfur hefur átt stóran þátt
í að verja í gegnum tíðina, sé ónot-
hæft. „Innlegg formanns LÍÚ,
þannig fram sett, er ekki til þess
fallið að leysa úr kjaradeilu þeirri
sem sjómenn og útgerðarmenn
eiga í og er nú í höndum sáttasemj-
ara. Formannafundur Sjómanna-
sambands íslands ítrekar kröfuna
um að gagnaðilar sambandsins
setjist þegar að samningaborðinu
í stað þess að halda að sér höndum
og vera með órökstuddar og ósann-
ar fullyrðingar í fjölmiðlum," segir
í ályktun, sem formannafundurinn
sarnþykkti í gær.
Víkur sér undan
verðmyndunarumræðu
Sævar Gunnarsson, formaður
Sjómannasambands íslands, sagð-
ist í samtali við Morgunblaðið
meta yfiriýsingu formanns LÍÚ
þannig að hann væri að víkja sér
undan því að taka á verðmyndun-
inni, sem yrði aðalmálið í komandi
kjaraviðræðum. „Mitt mat er það
að Kristján Ragnarsson hafi varp-
að hugmyndinni um fastlaunakerfi
fram til þess að víkja sér undan
umræðunni um verðmyndun á
sjávarfangi og tel ég enga mein-
ingu á bak við þetta hjá honum.
Aðalatriðið, sem stendur á milli
útgerðarmanna og sjómanna, er
verðmyndunin. Hún er og verður
helsta bitbein manna í komandi
kjaraviðræðum.“
Að mati Sævars eru hugmyndir
Kristjáns um fastlaunakerfi og
bónus mjög óljósar og nánast ekki
umræðuhæfar á þessu stigi og
Sævar segist velta því fyrir sér út
frá hvaða forsendum Kristján hafi
hugsað sér að reikna bónusgreiðsl-
ur til sjómanna, verði verðmyndun-
inni kippt í burtu. „Ég hafna alfar-
ið þeim hugmyndum að hætt verði
að verðmynda fisk á íslandi. Krafa
okkar um að allur fiskur verði verð-
myndaður á markaði stendur
óhögguð og verður ekki breytt.“
Verkfallsboðun rædd
eftir fundaherferðina
Að sögn Sævars eru kjaramálin
efst á baugi á formannafundinum
í Eyjum að þessu sinni. Ekki
standi til að taka afstöðu til hugs-
anlegrar verkfallsboðunar á fund-
inum. Afstaða til þess verði tekin
að aflokinni fundaherferð forystu-
manna Sjómannasambandsins og
Farmanna- og fiskimannasam-
bandsins um landið um miðjan
nóvember.
Guðjón A. Kristjánsson, forseti FFSÍ
Réttast að viðhalda
hlutaskiptakerfinu
„EG tel að hlutaskiptakerfið hafi
byggt upp arðsemina í íslenzkum
fiskveiðum og sjávarútveginum í
heild. Því tel ég skynsamlegt allra
hluta vegna, ekki bara fyrir út-
gerðarmenn og sjómenn, heldur
alla þjóðina, að viðhalda þessu
kerfi,“ segir Guðjón A. Kristjáns-
son, forseti Farmanna- og fiski-
mannasambands íslands í samtali
við Morgunblaðið. Kristján Ragn-
arsson, formaður LÍÚ, hreyfði
þeirri hugmynd á aðalfundi sam-
takanna í gær, að hugsanlega
væri hlutaskiptakerfið ekki not-
hæft lengur.
„Það hlýtur að koma til skoðun-
ar að stokka þetta kerfi upp frá
rótum. í því efni kemur til álita
að minnka vægi aflaverðmætis í
launum sjómanna, til dæmis með
föstu kaupi og afiaverðlaunum þar
til viðbótar,“ sagði Kristján.
Furðulegt
„Mér líst ekki beint vel á þessa
hugmynd Kristjáns um breytingar
á hlutaskiptakerfí sjómanna og
útgerðar. Þetta mun ekki auðvelda
lausn kjaradeilu útgerðar og sjó-
manna. Mér finnst furðulegt að
Kristján skuli orða þetta nú, því
það er ekkert langt síðan við vorum
með svona kerfi á stóru togurun-
um. Það byggðist á föstu kaupi
og álagi ofan á það. Kristján vildi
ólmur afnema það.
Eigum við áfram að þurfa að
búa við kvótabrask og endalausan
slag um fiskverð stöndum við
kannski frammi fyrir því að við
höfum engan raunverulegan grunn
undir hlutaskiptakerfið. Okkur
finnst að útgerðin hafi einmitt ver-
ið að rífa grunninn undan þessu
kerfi á undanförnum árum.
Verið að rústa
hlutaskiptakerfinu
Hlutskiptakerfi sem ekki getur
byggst á raunverulegri verðmynd-
un eða samkomulagi um verð og
heldur ekki þeirri festu að áhafnir
skipanna viti að þær eigi að veiða
þær heimildir sem á skipunum eru,
er lítils virði. Takist okkur ekki að
sætta sjónarmið útgerðarmanna
og sjómanna um verðmyndun og
veiðiréttinn, er hlutaskiptakerfið
ónýtt. Þá gætu menn einfaldlega
bara talað um fast kaup og fisk-
verðið skipti þá engu máli. Ef svo
fer er verið að rústa launakerfi,
sem er hagstætt fyrir þjóðina. Mér
finnst að útgerðarmenn ættu að
sýna heilindi í því að reyna að leysa
þetta vandamál,“ segir Guðjón A.
Kristjánsson.
Iceland set for aluminium bonanza
Aí llw fiox (<* liv- t*CU<».
«<••»:<« »: •>! AÍAUluwixW*. lb> S*í»l
. .> !><■? **»:^4»y U. |i?<^>l> tttól •>«*» t«*t. ii'.vt
1»»:'.. lt«<v»v<-i>: íu.ví. «*n<r.>l ttw ítw way witt> ••>» cxiwn
«1 »)k< S<«)*IUU< *i.>l> *>f ns *w>*t‘<T :<t
A:<tiM»>»a< <V>n:i>j»y Str<uu»sv))». nnx 1« |xv»t>m:
fovA'Kfccsi <mx> cwMnptc vf*>hy tis anmia! iwsí"
líu* <m*)l rnwr.tty >< U> *
t.ccum* >»t>< * >«<»<
»)<:»:>nínm ftt>
dvClÍUW WllK'.
Ahhouch «)>•> <:«>tt Nuftl:
AUMHtv >s:-'0ll JM>* * Jv>;iv<v* ■
U«n »t «•'•>■ >'><■.!**>, li>»
pr<'i>tr Mi' «ríl <■>!>:

!>:<•.» * >hrí»:xr »f>- - - *** **•»«** KO»,v V
BP.OCC c« IR.'.rtV
Al*». <.»>x«t».::)».: !<«<
ima Muct'i.M ;k«}«a,'k:'í»v».
»:><:»«£>. '»■)::> ix tlisHxvxt «•■>’
» pylv)t:t' VK )5r.>»;:, Ci.-íum
:»« v<;»i,>-'-- •• ’ • •'■ i* :»!»>•
C'Vtft

Vfi___________________________________________________
«.«< 'A xtcn »f «lt* «iwk: t*aV* nxt uhilo iiatutrd ulatni-'.i >lt*» 1» tbrH»y »f Itcykpvlti .
r.«i»l>I»:<:<« tdfv:' »r..>l>t»:<
v. .>f *<bM)ii:<> cn<i !'• |**r
Wátt«<
I V.'*' \onAN »!l>' <<:>! Sr.-ií lia <Í)S3»»>.
wnh »h<-
Vlir n«am.
tr.cxpvnsiv
«y. AUHwift.
}X"<ccr «>:<) «)> Bm-. jSk&b ',«»'•«»<*• > ucf<v
u»i* ;» mcm. ■'
mopc. pirfcrs ** <
x«i>; 1 i>»í>*> <-l>x lrt^v vAA' ***>*.; ?**• **
>x««>f Mfíy l? ik <•• »«»»»»»»:: :»>x
cr-::x>' tx»*»:ir<V < _ «of *"**,<o*><-:«: 1» >-> <«•::::. ihf-
xlv» <*>*<*»«suc» _■4*nseUr4 '-»:<.:i»: tí:< !»;>::;<!
f»»n:ry lu«« «*<>• !«tv^,É<>V)..< ' <>»< <■« »>:• :->>x<f«t<-> <■■■ au
atuRiir.ium «H*u> iUtkv.y. \W-x icxí.xi «J»»:írium prtri> <>í a
:::>•> ■>x(i<.r«> ■

ll»-‘;:«>»Cx
:t v.i!l p:>xt««'
««<.<5 1 t.Mxl
icMts vttvacto «;<«• I
:<:! Wlief »>í «)««>»»:
•Tht: oxfv::»|>x<«::»«>:::tK » ».t :»>: :<
if> <MtX'f!:«.< <!:w ix' «0r xí*>'Um-J<f<4>'x'fst v.
««•*.*» 4) -> )»»::>>>• «**>)<! fcvixiw) N>
'>»:;x-tUivc <•»«," «<>-. Mc )><•«>':iy nu ■
v«tt*<.»xl—»;;:*<. wttí llxítMify' ' N«!
:e::Vl>lx *)»:«; <S> \x-r <•::'.« !>f >i«f :'íii))->!l«
»SW> ftWft ttS W-íx.jwiftt \t f>-
ire w;;h )iy-1r<- Alu«t».
• M S'xvi t:: Norvvay.
s Si'v s:i>-:uf in X:<ii>.<t
c fi>xt«<
i«.;J
IIX. <'i:-.::tc»v
•X «f «lií»:íf.Uu». Si!•■•.<•
Fjallað um uppgang-
inn í álversmálum
FJALLAÐ er um uppganginn í
álversmálum íslendinga í Fin-
ancial Times á fimmtudag und-
ir fyrirsögninni „ísland reiðu-
búið fyrir uppgang í áliðnaði".
Sagt er frá stækkun álversins
í Straumsvík, byggingu álvers
Columbia Ventures á Grundar-
tanga, tilraunum til að ná
samningum við Norsk Hydro
og möguleikum á byggingu ál-
vers í eigu Alumax, Granges
og Hoogovens. Rætt er við
Rannveigu Rist, forstjóra ál-
versins í Straumsvík, og Þórð
Friðjónsson, yfirmann Þjóð-
hagsstofnunar, og raktir mögu-
leikar íslendinga á því að bjóða
ódýra og vistvæna raforku til
stóriðju.
Jafnvægi í
evrópskum
verðbréfa-
viðskiptum
New York. Reuters.
GENGI verðbréfa hækkaði í Banda-
ríkjunum og náði jafnvægi í Evrópu
í gær eftir mjög óróasama viku í
kauphallarviðskiptunum.
Dow Jones-vísitalan hækkaði um
77,11 stig fyrstu klukkustundina
eftir opnun eftir að hafa lækkað um
125 stig daginn áður.
Verðbréfavísitölur hækkuðu einn-
ig í helstu kauphöllum Asíu og gengi
verðbréfa breyttist lítið í Evrópu
eftir að hafa hækkað og lækkað á
víxl, einkum vegna óvissu um efna-
hagshorfurnar í Suðaustur-Asíu.
Tilkynnt var að Aiþjóðagjaldeyris-
sjóðurinn og Bandaríkjastjórn hefðu
ákveðið að veita Indónesíu fjárhags-
aðstoð til að draga úr óvissunni og
þær fréttir höfðu strax áhrif á verð-
bréfamarkaðina. Ennfremur var
skýrt frá því að hagvöxturinn í
Bandaríkjunum hefði verið 3,5% á
þriðja fjórðungi ársins, nokkuð meiri
en spáð hafði verið, án þess verð-
bólgan ykist og þau tíðindi höfðu
einnig jákvæð áhrif.
Brezkir íhaldsmenn klofnir í EMU-málinu
Hague segist ekki láta
halda sér „í gíslingu“
London. Reuters, The Daily Telegxaph.
WILLIAM Hague, leiðtogi brezka
íhaldsflokksins, sagði í blaðagrein
í gær að hann myndi halda fast við
stefnu sína, að betjast gegn aðild
Bretlands að Efnahags- og mynt-
bandalagi Evrópu (EMU), og myndi
ekki láta „ráðherra á eftirlaunum"
draga úr sér. Sérfræðingur í sögu
íhaldsflokksins segir að flokkurinn
geti nú staðið frammi fyrir „miklum
klofningi“.
Kenneth Clarke, fyrrverandi fjár-
málaráðherra, og Michael Hesel-
tine, fyrrverandi aðstoðarforsætis-
ráðherra, hafa gagnrýnt stefnu
Hagues. Þeir hafa báðir tekið að
sér forystuhlutverk í nýjum samtök-
um íhaldsmanna, sem vilja að Bret-
land taki upp sameiginlegu Evrópu-
myntina, Evró. Talið er að um 20
þingmenn íhaldsflokksins af 165
séu hlynntir EMU-aðild landsins.
í grein, sem Hague ritaði í The
Daily Telegraph í gær, segir hann
að lítill minnihluti íhaldsmanna sé
óánægður með stefnu flokksins.
Þetta sé virðingarverð afstaða og
viðkomandi þingmenn verði ekki
beittir flokk-
saga, komi til
atkvæðagreiðslu
um EMU í þing-
inu. Hague bætir
hins vegar við:
„Ég mun ekki
leyfa neinum að
halda flokki okk-
ar í gíslingu."
William Hague Hann segir að
gangi Bretland í EMU of snemma,
áður en komið hafi í ljós að mynt-
bandalagið gangi upp, geti Bretar
lokazt inni í „brennandi byggingu
án undankomuleiða". Hague bendir
á að ástand efnahagsmála hafi ekki
verið betra í Bretlandi áratugum
saman. „Af hveiju ættum við að
hætta þessum gullna efnahag fyrir
einhveija óskilgreinda og óskýra
kosti sameiginlegs gjaldmiðils í
framtíðnni?" spyr flokksleiðtoginn.
Versti klofningur
frá 1905?
Uppreisn Clarkes og Heseltines
er sögð versta kreppa, sem Hague
hefur lent í frá því hann tók við
leiðtogaembætti íhaldsflokksins.
Robert Blake lávarður, höfundur
sögu íhaldsflokksins, skrifar í The
Daily Mail í gær að deilur íhalds-
manna um Evrópumálin væru nú
komnar á mjög alvarlegt stig.
Blake rifjar upp að innbyrðis deilur
í Ihaldsflokknum um verzlunar-
stefnu hafi valdið klofningi og nið-
urlægingu í kosningum bæði 1846
og 1905. „Nú vofir enn einn klofn-
ingurinn yfir, að þessu sinni vegna
Evrópu. Og enn einu sinni eru deil-
urnar svo miklar og svo fast hald-
ið í grundvallarskoðanir, að
flokkurinn kann ekki að eiga aðra
kosti en mikinn klofning," skrifar
Blake.
Ráðstefna EFTA með Mið- og Austur-Evrópuríkjum í Bern
Miðjarðarhafssvæðið í brennidepli
Bern. Morgunblaðið.
SVISSNESKIR þingmenn buðu
samstarfsmönnum sínum í þing-
mannanefnd Fríverslunarsamtaka
Evrópu, EFTA, til tveggja daga
ráðstefnu í Bern nú í vikunni, en
20 ár eru liðin síðan nefndin hélt
sinn fyrsta formlega fund í Genf
1977. Þingmönnum frá 20 Mið- og
Austur-Evrópuríkjum og Miðjarðar-
hafslöndum, sem hafa gert fríversl-
unarsamning eða skrifað undir sam-
starfsyfírlýsingu við EFTA, var
einnig boðið á ráðstefnuna.
Kjartan Jóhannsson, fram-
kvæmdastjóri EFTA, benti á í
ræðu sinni að tilgangur EFTA
hefði breyst mikið síðan samtökin
voru stofnuð 1960. Þá stefndu þau
fyrst og fremst að því að auka
fríverslun milli aðildarríkjanna
sjálfra en nú felst starf samtak-
anna í því að stuðla að fríverslun
EFTA-ríkjanna við önnur ríki og
ríkjasambönd, eins og til dæmis
Evrópusambandið, með gerð
samningsins um Evrópska efna-
hagssvæðið, EES.
Fríverslunarsamningar EFTA
við ríki í Mið- og Austurevrópu
hafa auðveldað EFTA-ríkjum við-
skipti við þessi lönd. Þættir sem
þegar hefur verið samið um, eins
og til dæmis viðskipti með fisk,
munu ekki breytast þegar sum
þessara ríkja ganga í Évrópusam-
bandið, ESB, og eru því mikilvæg-
ir fyrir EFTA-ríkin.
Marokkó, sem telst til Miðjarðar-
hafssvæðisins, hefur gert fríversl-
unarsamning við EFTA. í honum
eru ákvæði um fijálsa fiskverslun.
Marokkó hefur ekki náð samkomu-
lagi við ESB um fiskverslun enn
sem komið er þar sem ESB tengir
hana ákvæðum um fiskveiðar sem
Marokkó er ekki tilbúið að sam-
þykkja.
Ráðstefnan fjallaði um efna-
hagslegan samruna og viðskipti á
Miðjarðarhafssvæðinu og horfur á
auknu viðskiptafrelsi í landbúnaði.
Þorvaldur Gylfason, prófessor,
flutti erindi um hið síðarnefnda en
Robert Raymond, framkvæmda-
stjóri Evrópsku myntstofnunarinn-
ar, fjallaði um áhrif evrópsku mynt-
arinnar á lönd sem eru ekki aðilar
að henni, Cees Witterbrood og
Xavier Prats Monné, starfsmenn
ESB, íjölluðu um stækkun ESB í
Evrópu og fyrirhugað efnahags-
svæði Evrópu og Miðjarðarhafs-
landanna 2010.
i
)
)