Morgunblaðið - 01.11.1997, Blaðsíða 26

ro -
26 LAUGARDAGUR 1. NÓVEMBER 1997
MORGUNBLAÐIÐ
aukning í flugi í heiminum. Spáð er allt að
helmings aukningu næstu 10 árin, sérstak-
lega í Evrópu. Flugfarþegum fjölgar
stöðugt, flug með fragt eykst hratt, flug-
flotinn stækkar, fleiri flugmenn eru ráðnir
Síðastliðin 3-4 ár hefur verið 6-10%
til starfa og þá kemur fjörkippur í flug-
kennsluna - og það svo um munar. Árni
Hallgrímsson kynnti sér málið og ræddi
við nokkra íslenska flugnema
Morgunblaðið/Matthías Arngrímsson
SIGHVATUR Bjarnason.
Gaf annað nám upp á bátinn
FYRIR tveimur árum voru
milli tuttugu og þrjátíu nem-
endur í bóklegu einkaflug-
mannsnámi hjá flugskólanum
Flugtaki, en núna eru þeir milli
sextíu og sjötíu. Sama er uppi á
teningnum hjá öðrum flugskólum,
þeir hafa orðið áþreifanlega varir
við fjölgunina.
Það fyrsta sem flugnemi þarf að
gera er að gangast undir læknis-
skoðun hjá trúnaðarlækni Flug-
málastjómar. Að námi loknu þarf
einkaflugmaður að fara reglulega í
læknisskoðun hjá trúnaðarlækni,
til þess að viðhalda skírteini sínu.
Að skoðuninni lokinni getur námið
hafist. Emkaflugmannsnám bygg-
ist á tvennu, verkiegu og bóldegu
námi. Til þess að öðlast einkaflug-
mannsréttindi, svokallað A-próf,
þarf nemandinn að hafa flogið um
60 klukkustundir, ýmist með eða
án flugkennara.
Fyrsti áfanginn í flugnámi er
svokallað sólópróf, sem er yfírleitt
tekið að loknum 15-20 flugstund-
um. Á því stigi eru nemendurnir
látnir taka bóklegt próf innan
veggja flugskólanna en ekki hjá
Flugmálastjóm. Að bóklega próf-
inu loknu fara flugkennari og nem-
andi í loftið til þess að hita nemann
upp og að tveimur til þremur lend-
ingum loknum yfirgefur flugkenn-
arinn flugvélina og hin langþráða
stund er mnnin upp - flugneminn
er aleinn í loftinu með sjálfum sér
og flugvélinni!
Bóklega einkaflugmannsnámið
felst í 10 vikna kvöldskóla (150
klst.) og eru kennslugreinamar:
Flugreglur, siglingafræði, veður-
fræði, flugeðlisfræði, vélfræði og
almenn þekking (t.a.m. notkun
handbóka, þekking á landinu og
heilbrigðisfræði). Flugskólamir
standa hver í sínu lagi fyrir nám-
skeiðunum, sem lýkur með prófum
hjá Flugmálastjóm.
Verklega einkaflugmannsprófið
er tekið að afstöðnum bóklegu
prófunum og flognar stundir verða
að vera a.m.k. 60. Prófdómari frá
SIGHVATUR Bjarnason er 22 ára
Vestmannaeyingur. Hann segist
hafa, að loknu stúdentsprófi, próf-
að nokkrar leiðir ( menntakerfinu
áður en hann hóf flugnámið. Sig-
hvatur segir, að sig hafi alltaf
langað að Iæra flug en dregið hafi
úr sér, að t.d. Flugleiðir höfðu
ekki ráðið neina flugmenn að ráði
sfðasta áratuginn. En að lokum
hafi hræringaraar í fluginu síð-
ustu árin hreyft við sér og hann
hafi ákveðið að gefa allt annað
nám upp á bátinn og láta gamlan
draum rætast. Sighvatur stefnir á
atvinnuflugmannsnám á næsta ári
og þekktur flugskóli í Bandaríkj-
unum freistar hans mest.
Flugmálastjórn prófar nemann í
um klukkustund í kennsluflugvél.
Það er alltaf drjúgur hópur
einkaflugmannsnema, sem stefnir
á áframhaldandi nám í flugi. At-
vinnuflugmannsnámið fer fram hjá
Flugskóla Islands, sem rekinn er
af Flugmálastjórn. Inntökuskilyrði
eru einkaflugmannsskírtemi, lækn-
isskoðun og inntökupróf í eðlis-
fræði, stærðfræði og ensku.
Flugvélarnar, sem notaðar eru
til flugkennslu, eru fyrst til að
byrja með tveggja sæta há- eða
lágþekjur. Þegar einkaflugmanns-
prófi er lokið færa hinir nýfleygu
flugmenn sig oft yfir á stærri vélar,
fjögurra til sex manna. Einkaflug-
mannsskírteini veitir réttindi til að
fljúga einshreyfils flugvélum allt að
5.700 kg. Það er nánast regla að
engum flugmanni er hleypt á nýja
gerð flugvélar án þess að hann hafi
tekið svokallað PFT próf (Profici-
ency Flight Test = hæfnispróf)
sem er bæði bóklegt og verklegt og
snýr þá að viðkomandi flugvél.
Og hvað kostar þetta allt saman?
kann einhver að spyrja. Ekki er
hægt að gefa upp eitt ákveðið verð,
flugskólamir bjóða upp á nokkrar
leiðir. En þó má segja að einka-
flugmannspakkinn kosti um
450.000 kr. og atvinnuflugmanns-
pakldnn 1,5-2 milljónir króna.
Er eðlilegt að börn pissi undir?
MAGNÚS JÓHANNSSON LÆKINR SVARAR SPURNINGUM LESENDA
Spurning: Fimm ára sonur minn
pissar undir á næturnar. Hvaða
skýringar eru á þvagvandamálum
bama og hvað er til ráða?
Svar: Það er sjaldgæft að börn
pissi undir vegna sjúkdóms og í
slíkum tilvikum er oftast um að
ræða þvagfærasýkingu, vansköpun
á þvagfærum eða meltingartruflan-
ir. Þegar um slíkt er að ræða eru
þvaglátavandamál sjaldnast bundin
við nóttina heldur pissar bamið á
sig yfir daginn líka, hefur óþægindi
við þvaglát eða einhver önnur sjúk-
dómseinkenni. Andleg streita getur
einnig valdið því að bam pissar
undir og fylgja þá ýmis önnur
streitueinkenni. í langflestum til-
vikum er um heilbrigt barn að
ræða en það tekur mislangan tíma
að ná tökum á þvaglátum allan sól-
arhringinn. Þetta vandamál virðist
vera ættgengt og algengt er að for-
eldrar sem eiga böm er pissa undir
hafi gert það sjálfir sem börn.
Einnig má sjá að vandamálið fylgir
oft systkinahópum. Foreldrar sem
hafa áhyggjur af bömum sínum
Börn sem
pissa undir
hætta því oft þegar þeir vita hversu
algengt þetta vandamál er. í ný-
legri rannsókn á 1.265 börnum á
Nýja Sjálandi kom í Ijós að 20%
fjögurra ára barna pissuðu undir á
nóttunni, 16% þeirra fimm ára og
við átta ára aldur voru enn 7,4%
sem pissuðu undir. í annarri rann-
sókn pissuðu 15% tíu ára barna
undir og af þessum tölum má sjá að
vandamálið er býsna algengt. Tek-
ið skal fram að hér er verið að fjalla
um heilbrigð börn, ekki þau sem
eru með vansköpun í þvagfæmm
eða þvagfærasýkingu.
Næstum öll böm sem pissa undir
hætta því án nokkurrar meðferðar
og því er mikilvægt að sýna þolin-
mæði og skilning. Skilningsleysi
eða skammir em nokkuð ömgg ráð
til að gera ástandið verra. Ýmis ráð
geta hjálpað og eitt nokkuð aug-
ljóst er að takmarka drykkju eftir
kvöldmat eða að vekja barnið á
vissum tíma á nóttunni til að láta
það pissa. Önnur aðferð sem ber
stundum góðan árangur er að út-
vega tæki sem skynjar bleytu í
rúminu og setur í gang bjöllu. Slík
tæki em ömgg og þurfa ekki að
kosta mikið. Ef allt annað bregst
og vandamálið vill ekki gefa sig má
grípa til lyfjameðferðar. Nokkur
mismunandi lyf koma til greina en
best er að sleppa við slíkt.
Spurning: Mig langar til að fræð-
ast um TSH heiladingulshormón.
T.d. einkennin ef hlutfallið er ekki
rétt, t.d. varðandi töluna 0,03.
Svar:í heiladingli myndast nokkur
hormón sem flest era svokölluð
stýrihormón vegna þess að þau
stjórna starfsemi innkirtla og
hormónaframleiðslu þeirra. Heilad-
ingullinn skiptist í fram- og aftur-
hluta og era mismunandi hormón
mynduð í þessum hlutum. í fram-
hluta heiladinguls myndast kor-
tikótrópín sem örvar myndun stera
í nýrnahettuberki, vaxtarhormón
sem örvar vöxt og hefur margvís-
leg önnur áhrif, nokkur hormón
Heiladinguls-
hormón
sem stjóma starfsemi kynkirtla og
skjaldvakahormón (TSH, thyroid
stimulating hormone) sem örvar
starfsemi skjaldkirtils. í afturhluta
heiladinguls myndast hormón sem
dregur úr þvagmyndun (vasó-
pressín eða ADH) og annað
(oxýtósín) sem hjálpar til við fæð-
ingu og brjóstagjöf með því að
valda samdráttum í legi og mjólk-
urgöngum brjóstanna. Rétt ofan
við heiladingul er svæði í heilanum
sem nefnist undirstúka
(hypothalamus) og þaðan koma
efni sem örva hormónamyndun í
heiladingli. Hormón sem innkirtlar
mynda hamla aftur á móti myndun
viðkomandi stýrihormóns í heilad-
ingli og með þessu móti fæst öflug
stýring sem stuðlar að stöðugleika
í hormónastarfsemi líkamans.
Mæling á magni TSH (skjald-
vakahormóns) í blóði er mikið notuð
aðferð til að meta ástand og starf-
semi skjaldkirtils og er þessi aðferð
bæði ömgg og næm. Eins og áður
sagði hafa skjaldkirtilshormón áhrif
á myndun TSH þannig að við of-
starfsemi skjaldkirtils er of mikið af
skjaldkirtilshormónum og þar af
leiðandi mjög lítið af TSH í blóði. Við
vanstarfsemi skjaldkirtils er of lítið
af skjaldkirtilshormónum í blóði og
þar af leiðandi verður aUt of mikið af
TSH. SkjakUrirtilshormónin era tvö
(oft kölluð T3 og T4) og einnig er
hægt að mæla magn þeirra í blóðinu
en vergulega er byrjað á því að mæla
TSH. Það er svolítið breytilegt eftir
rannsóknastofum hvað em talin eðli-
leg gildi fyrir TSH en algengt er að
miðað sé við 0,7 til 5 míkróeiningar í
hverjum ml blóðvatns. Ef TSH
mælist 0,03 bendir það til ofstarf-
semi skjaldkirtils.
9 Lesendur Morgunblaðsins geta
spurt lækninn um það sem þeim
liggur á hjarta. Tekið er á móti
spurningum á virkum dögum milli
klukknn 10 og 17 í síma 569 1100
og bréfum eða símbréfum merkt:
Vikulok, Fax: 569 1222.