Morgunblaðið - 01.11.1997, Blaðsíða 12

12 LAUGARDAGUR 1. NÓVEMBER 1997
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Skiptar skoðanir á niðurstöðum vaxtasamanburðar Seðlabankans
Aðstöðumunur smærri og
stærri fyrirtækja eykst
SÚ NIÐURSTAÐA úttektar
Seðlabankans um að útlánsvextir
banka af lánum til lítilla og meðal-
stórra fyrirtækja hér séu umtals-
vert hærri en í átta samanburðar-
löndum kemur talsmönnum sam-
taka í atvinnulífínu ekki á óvart.
Talsmaður sambands viðskipta-
banka lítur þó öðrum augum á
niðurstöðurnar.
Þórarinn V. Þórarinsson, fram-
kvæmdastjóri VSÍ, segir stjórn-
endur fyrirtækja hafa staðið
frammi fyrir þessum vaxtamun á
miili íslands og samkeppnisland-
anna á síðustu árum. „Afleiðing
þess er sú að stærri fyrirtækin
hafa í vaxandi mæli beint lántök-
um sínum til útlanda. Ég tel að
munur á kostnaði við fjármögnun
hjá minni fyrirtækjum og þeim
stærri hafí farið mjög vaxandi á
seinni árum,“ segir hann.
Þórarinn segir afar brýnt að
frekari hagræðing eigi sér stað í
bankakerfínu með fækkun banka
og sameiningu þeirra, til að ná
niður rekstrarkostnaðinum. „Það
er þessi gríðarlegi rekstrarkostn-
aður íslenska bankakerfísins sem
heldur uppi þessum lántökukostn-
aði,“ segir Þórarinn.
„Það er mjög mikilvægt að það
verði ekki látið staðar numið við
formbreytingu á rekstri ríkisbank-
anna, heldur gengið hratt fram í
að seija þá, þannig að sameining
geti átt sér stað í bankakerfínu. A
öllum hinum Norðurlöndunum hef-
ur gengið yfír sameining í banka-
kerfínu. Þar hafa orðið til gríðar-
lega stórir bankar á okkar mæli-
kvarða, sem verða auðvitað mun
betur í stakk búnir til að þjóna
þarlendu atvinnulífí," segir Þórar-
inn.
Sveinn S. Hannesson, fram-
kvæmdastjóri Samtaka iðnaðar-
ins, segir þessa stöðu erfíða fyrir
atvinnulífíð. Hér togist á annars
vegar sú stefna Seðlabankans að
beita þeim tækjum sem hann hef-
ur tiltæk til að hamla á móti þenslu
með háum vöxtum og háu raun-
gengi og hins vegar sú staðreynd
að á opnum fjármagnsmarkaði
streymi peningar inn í landið með
erlendum lántökum. „Þessi vaxta-
stefna hefur styrkt krónuna mikið,
sem hefur í för með sér að sam-
keppnisstaðan hefur versnað hjá
iðnaðinum," segir hann. Sveinn
segir mikilvægast að beitt sé
strangara aðhaldi í ríkisfjármál-
unum því það sé mun gagnlegri
aðgerð en að Seðlabankinn haldi
uppi vöxtum og þenji upp raun-
gengið.
Formbreytingar leiði
til lægri vaxta
Finnur Ingólfsson viðskiptaráð-
herra segir skýrsluna staðfesta
sem menn hafí grunað að vextir
hér séu hærri en í þeim löndum
sem íslendingar beri sig saman
við. Lækkun vaxta sé mikilvægur
þáttur í að bæta samkeppnisstöðu
atvinnulífsins. Finnur segir skýrsl-
una sýna að grunnvaxtastigið í
landinu sé hærra en í öðrum lönd-
um en sú viðbót sem stofnanirnar
leggi þar ofan á sé sambærileg
milli landa. „Það segir okkur að
MISMUNUR ÚTLANS-
VAXTA OG PENINGA-
MARKAÐSVAXTA
í NOKKRUM LÖNDUM
Óverðtryggð rekstrarlán og
90 daga peningamark.vextir
Meðalstór fyrirtæki, % á ári
Noregur 4,3% 9HI
Malta 4,0% ■■■■■
ÍSLAND 3,9% WM
Danmörk 3,6% HHIHii
írland 2,9% —
Finnland 2,1 %
England 2,1%
íslenskar ijármálastofnanir eiga
að geta verið samkeppnisfærar ef
við náum hinu almenna vaxtastigi
niður,“ segir Finnur. Hann bendir
á að róttækar formbreytingar fjár-
málastofnana gangi í garð um
næstu áramót.
„Ég bind mjög miklar vonir við
að þessi nýskipan á fjármagns-
markaði leiði til lægri vaxta hér á
landi, ekki síst fyrir tilstuðlan
Fjárfestingarbankans, þar sem
atvinnufyrirtækjunum verði boðin
betri og ódýrari þjónusta en verið
hefur,“ segir hann.
ísland ekki á toppnum m.t.t.
peningamarkaðsvaxta
Finnur Sveinbjörnsson, fram-
kvæmdastjóri Sambands íslenskra
viðskiptabanka, segir að ein
meginniðurstaða úttektarinnar sé
sú að Island komi ekki illa út þeg-
ar samanburður sé gerður á mis-
mun útlánsvaxta bankanna og
vaxta á peningamarkaði. Hann
bendir á að stjórnvöld og Seðla-
bankar í hveiju landi fylgi ákveð-
inni peningamálastefnu sem hafí
áhrif á bankavextina. „Ef fylgt
er aðhaldssamri peningamála-
stefnu, eins og hefur verið gert
hér á landi síðustu misserin, leiðir
það til þess að vextir verða háir
hér á Iandi,“ segir hann. Finnur
bendir ennfremur á að ísland sé
í engu tilviki með hæstu vextina
þegar niðurstöður um útlánsvexti
banka hafa verið leiðréttar með
tilliti til peningamálastefnunnar í
hverju landi.
í skýrslu Seðlabankans er bent
á að peningamarkaðsvextir hafí
bein eða óbein áhrif á vexti lána
lánastofnana. Samanburður bank-
ans á mismun á útlánsvöxtum
banka og 90 daga peningamark-
aðsvöxtum leiddi í ljós að hann
var mestur í Danmörku af rekstr-
arlánum til lítilla fyrirtækja eða
5,1 prósentustig. Næst í röðinni
komu svo fjögur lönd þar sem
þessi vaxtamunur bankavaxta og
peningamarkaðsvaxta er svipaður.
Er ísland í hópi þeirra. Þá tróna
Bandaríkin á toppnum þegar skoð-
aður er mismunur útlánsvaxta og
peningamarkaðsvaxta af fjárfest-
ingarlánum til meðalstórra fyrir-
tækja með 4,5 prósentustig en
ísland kemur í öðru sæti með 4,3
stiga mismun.
Sex með
leyfi til
nætursölu
BORGARRÁÐ hefur samþykkt að
heimila nætursölu í fjórum verslun-
um Olíuverslunar íslands hf. í þijá
mánuði til reynslu. Frá því í ágúst
sl. hafa Select verslanir Skeljungs
við Vesturlandsveg og Suðurfell í
Breiðholti verið með nætursölu-
leyfí.
Verslanir Olís eru við Álfheima,
Gullinbrú, Álfabakka í Mjódd og
við Sæbraut.
Að sögn Gunnars E. Kvaran,
upplýsingafulltrúa Skeljungs, eru
verslanirnar opnar allan sólar-
hringinn. „Við höfum kallað þetta
hraðverslun en við erum með ýms-
ar bílavörur, heimilisvörur og hefur
verið reiknað út að þarna ætti að
vera hægt að fá um 80% af matar-
körfu heimilanna,“ sagði hann.
Jafnframt er boðið upp á heita
smárétti eins og til dæmis osta-
pylsu með rækjusalati eða lauksal-
ati. Sagði Gunnar að mikið væri
um að bíógestir kæmu eftir síðustu
sýningar á kvöldin og fengju sér í
svanginn.
-----».-------
Tæknival noti
ekki efsta stig
SAMKEPPNISRÁÐ hefur bannað
Tæknivali hf. að auglýsa með lýsing-
arorði í efsta stigi nema fyrirtækið
geti með fullnægjandi og óyggjandi
hætti sannað fullyrðinguna. Tilefni
bannsins eru auglýsingar Tæknivals
um „mest seldu tölvur í heimi“ og
„mest seldu tölvur á Íslandi".
Bann samkeppnisráðs tekur gildi
kl. 12 hinn 3. nóvember næstkom-
andi, og í ákvörðunarorðum ráðsins
segir að verði banninu ekki fylgt
verði viðurlögum samkeppnislaga
beitt.
Flugslysanefnd um brotlendingii danskrar flugvélar í apríl
Vindur, ókyrrð og bratt
aðflug meðal orsaka
MEÐAL margra dvalarstaða í hnattreisunni er Sydney í Ástralíu.
Sjötíu í hnattreisu með
Heimsklúbbi Ingólfs
VINDÁTT, vindstyrkur og ókyrrð
sem m.a. myndast vegna mann-
virkja skammt frá flugbrautarenda
eru meðvirkandi þáttur í brotlend-
ingu danskrar tveggja hreyfla
flugvélar á Reykjavíkurflugvelli
22. apríl síðastliðinn. Vélin varð
að lenda með einungis annan
hreyfíl virkan þar sem flugmaður-
inn hafði slökkt á hinum vegna
gangtruflana. Þetta er meðal nið-
Lítið til
fugla
himinsins
Ólafsvík. Morgunblaðið.
MIKIL hlýindi hafa verið að
undanförnu og fæst minnir á
vetur. Sumir eru reyndar svo
bjartsýnir að segja að milt
verði í allan vetur.
Dýrin virðast spá því líka.
Fréttaritari var í gær að dunda
í fjárhúskofa sínum inni á
bökkum þegar óvenjulegt
fuglstíst heyrðist úti fyrir. Þar
var þá kominn músarrindill.
Var hann hinn montnasti og
virtist ekki kvíða neinu. Komu
þá óðar upp í hugann orðin
frægu: „Lítið til fugla himins-
ins“.
urstaðna Rannsóknarnefndar flug-
slysa um slysið en tveir menn, sem
í vélinni voru, stigu ómeiddir út.
Vélin var af gerðinni Piper
Navajo í eigu aðila á Grænlandi
og með dönsku skráningarstafína
OY-AUT. Vélin hélt frá Reykjavík
klukkan 11.22 hinn 22. aprfl áleið-
is til Bretlands en rúmum hálftíma
síðar tilkynnti flugmaðurinn að
hann hefði slökkt á vinstri hreyfli
vegna gangtruflana og ákveðið að
snúa aftur til Reykjavíkur.
Flugmaðurinn danski hafði rúm-
lega 2.600 tíma reynslu í einka-
flugi, þar af um 900 stundir á
þessa vél og hafði hann oft farið
um Reykjavíkurflugvöll, t.d. dag-
inn áður, er hann kom frá Græn-
landi. Þegar hann nálgast flugvöll-
inn er honum tilkynnt að ókyrrð
geti verið yfir við enda flugbrautar
14 sem þá var í notkun en það er
brautin frá Suðurgötu til austurs.
Aðflugsstjóm spurði hvort flug-
maðurinn þyrfti á aðstoð að halda
en hann kvað nei við og sagði
ekki neyðarástand þar sem hægri
hreyfill gengi örugglega.
Bratt aðflug
Flugmaðurinn ákvað nokkuð
krappa vinstri beygju í aðflugi
sínu, þ.e. beygir á vélarvana
hreyfilinn en í skýrslu Rannsókn-
arnefndar er nefnt að yfirleitt sé
reynt að forðast beygju á „dauð-
an“ hreyfil. í niðurstöðum nefnd-
arinnar er sagt að vindur, vind-
styrkur og mannvirki norðan við
flugbrautina hafi orsakað ókyrrð
og niðurstreymi við flugbrautar-
endann.
Flugvélin hafi ekki verið vel
stöðug í lokaaðfluginu og það
hafi verið fremur bratt. Hún hafi
misst hæð í lokahluta aðflugsins
og flugmanninum ekki tekist að
leiðrétta það við þessar aðstæður
og þann hraða sem á vélinni var.
Lenti hún vestan við Suðurgötu,
lenti á lágum ljósastaur, rann
þversum yfir götuna og gegnum
flugvallargirðinguna þar sem hún
stöðvaðist mjög skemmd.
í meðmælum Rannsóknar-
nefndar flugslysa varðandi úrbæt-
ur í öryggismálum segir að stað-
setja beri brautarljós í samræmi
við reglur en þau eru nú of langt
frá hinni malbikuðu flugbraut.
Ekki er amast við lágu steyptu
götuljósunum við Suðurgötuna en
flugvélin lenti á einu slíku ljósi
og skemmdist verulega við það.
Þorgeir Pálsson flugmálastjóri
segir að bætt verði úr þessu atriði
þegar farið verði út í endurbætur
á flugvellinum en framkvæmdir
verða boðnar út á næsta ári. Flug-
málastjóri sagði að hins vegar
hefði strax í kjölfar slyssins verið
hert á reglum um það hvernig
beri að standa að móttöku flug-
véla sem komi til lendingar með
skerta flughæfni, m.a. að gera
lögreglu viðvart svo loka megi t.d.
umferð um Suðurgötuna.
SJÖTÍU manna hópur leggur í dag
í mánaðarlanga hnattreisu með
Heimsklúbbi Ingólfs. Liggur leið
ferðalanganna einkum um suður-
höfin þar sem skoða á fegurð og
furður heimsins á suðurhveli eins
og segir í leiðarlýsingu um ferðina
en dvalið verður í einum sjö löndum.
Mun þetta vera í fýrsta sinn sem
hópferð sem þessi er skipulögð frá
íslandi til suðurhafa.
Á fyrsta degi ferðarinnar verður
farið um London til Jóhannesar-
borgar í Suður-Afríku. Þar í landi
verður einnig Höfðaborg skoðuð og
Góðrarvonarhöfði. Frá Suður-Afr-
íku er flogið til Ástralíu og einkum
dvalið í Perth og Sydney þar sem
hópurinn mun m.a. eiga stefnumót
við íslendingafélög, síðan til Nýja-
Sjálands og síðar Tahiti og er ferð-
in þar rúmlega hálfnuð.
Heimsótt verða þijú lönd í Suður-
Ameríku, þ.e. Chile, Argentína og
Brasilía. Dvalið er sólarhring í Chile
en þijá og fjóra daga í Argentínu
og Brasilíu og gefst tækifæri til að
skoða bæði borgir og sveitir í þess-
um löndum.
Uppselt var í þessa ferð Heims-
klúbbs Ingólfs nánast strax og hún
var auglýst í febrúar á þessu ári.
Farþegar fá nákvæma leiðarlýsingu
í hendur í bæklingi og þar er einn-
ig að finna nafnalista þátttakenda
og nöfn allra hótela með símanúm-
erum og hver tímamismunur sé frá
íslandi á hveijum stað. í bæklingn-
um er einnig lýst að starfsemi
Heimsklúbbsins sé grundvölluð á
nokkrum reglum um mannleg sam-
skipti sem góður ferðafélagi hafi í
huga og tiltekin boðorð heims-
reisufarans: Glaðværð, góðvild,
hjálpsemi, tillitssemi, athygli, hóf-
semi og þolinmæði.